16-8 අනාගාමී තෙරුන්ගේ කථා පුවත
ඡන්‍දජාතො අනක්ඛාතෙ මනසා ච ඵුටො සියා.
කාමෙසු ච අප්පටිබද්ධචිත්තො උද්ධංසොතො’ති වුච්චති.
යම් මහණෙක් (පැහැ සටහන් වශයෙන් මෙබඳු යැ යි) නො කියන ලද නිවන කෙරෙහි (නිවන් පසක් කිරීමෙහි) (කත්තුකම්‍යතා වශයෙන්) හටගත් ඡන්‍දය ඇත්තේ ද, යට තුන් මග තුන් පල සිතින් පිරුණේ වේ ද, පස්කම්හි නො ඇලුනු සිතැත්තේ වේ ද මෙසේ වූ මහණ තෙම උඩු බලා පැවති ප්රතිසන්ධි ස්‍රෝතස් ඇත්තේ යැ යි (උද්ධංසෝත යැ යි) කියනු ලැබේ.
"ජන්දජාතොති” යන මේ ධර්ම දේශනය ශාස්තෲන් වහන්සේ සැවැත්නුවර ජේතවනාරාමයේ වැඩසිටියදී එක් අනාගාමී වූ තෙර නමක් නිමිති කරගෙන දේශනා කළහ.
එක් දිනක් එම තෙරුන්ගේ සද්ධි විහාරික භික්ෂූන් ස්වාමීනි ඔබවහන්සේ විශේෂ අධිගම්‍යයක් ඇති දැයි විමසුහ. තෙරුන් වහන්සේ අනාගාමී ඵලය නම් ගිහියන්ට ද ඇත. අර්හත්වයට පත්වූවිට ඔබලා සමග කථාකරන්නෙමියි ලජ්ජාවෙමින් කිසිවක් නොකියාම අපවත් වූයේ සුද්ධාවාස දෙව්ලොව පහළවුහ. අනතුරුව එකට වාසය කරන සද්ධි විහාරික භික්ෂුහු හඩා වැළපී බුදුන්වෙත ගොස් වැඳ හඬමින්ම එකත් පසෙක වාඩිවූහ. මේ නිසා බුදුරජාණන් වහන්සේ මහණෙනි කුමක් නිසා අඬනෝදැයි විමසුහ. ස්වාමිනි. අපේ උපාධ්‍යයන් වහන්සේ අපවත් වුහ. එසේ වේවා. මහණෙනි ඒ ගැන නොසිතන්න මරණය අනිවාර්යයෙන් සිදුවිය යුතු දෙයකි. ස්වාමීනි එසේය අපි එය දනිමු. එහෙත් උපාධ්‍යය තෙරුන් ගෙන් විශේෂ අධිගම්‍යයක් ඇත්දැයි විමසුවෙමු. උන්වහන්සේ කිසිවක් නොකියාම අපවත්වූහ. එනිසා අපි දුකට පත්වීමු. බුදුහු මහණෙනි ශෝක නොකරවු. ඔබගේ උපාධ්‍යායවරයා අනාගාමි ඵලයට පත්වූහ. අනාගාමි ඵලයට ගිහියෝ ද පත්වෙති. අර්හත්වයට පත්වීම ඔබලාට කියන්නෙමියි ලජ්ජාවන්නේ ඔබට කිසිවක් නොකියා කළුරිය කොට සුද්ධාවාසයේ පහළ වුයේය. ඒ නිසා සැනසෙව්. මහණෙනි ඔබලාගේ උපාධ්‍යයන් වහන්සේ කාමයන්හි නොබැඳුන සිත් ඇති හෙයින් නොබැඳුන සිතට පැමිණියේයයි පවසා මෙම ගාථාව දේශනා කළහ.
අවබෝදයෙහි නිවණෙහි ආසා ඇතිව
වඩමින් කමටහන් තුන්මග පල පතිව
අනගැමි මගින් කාමෙහි ආසා නැතිව
උතුමෝ ඉහළ යති ජලපහරින් මතුව
එහි ජන්දජාතො - යනු කරනු කැමති වශයෙන් පමණක් ජලය ඇත්තේ. උනන්දුවට පත්වූයේ අනක්ඛාතෙ තෙ - යනු නිවිමෙහි එය අසවලා විසින් කරන ලදී. හෝ නීලාදි වශයෙන් මෙබඳු යයි කියා හෝ නොකියන ලද අනක්ඛාත නම් වේ. මනසා ච ථුටො සියා යටත් පිරිසෙයින් තුන් මග ඵල සිතින් ස්පර්ශ කළේ පිරුනේ වෙයි. "අප්පටිබද්ධ චිත්ත” නම් අනාගාමී මාර්ග වශයෙන් කාමයන්හි නොබැඳුන සිතයි. කාමයන්හි නොබැඳුන සිත් ඇත්තේ උද්ධංසොතො - මෙබඳු භික්ෂුව අවිහයේ ඉපදී එතැන් පටන් ප්රතිසන්ධි වශයෙන් අකනිට්ඨ බඹලොවට යන්නේ උද්ධංසොත යනුවෙන් පවසති. ඔබගේ උපාධ්‍යයවරයා එබඳු කෙනෙකි යන අර්ථයි.
මේ දේශනය අවසානයේදී ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා අර්හත්වයෙහි පිහිටියාහුය. මහජනයාට ද දේශනය සාර්ථක විය.