අව්‍යාපාදො අරියානං නිය්‍යානං. තෙන ච අව්‍යාපාදෙන අරියා නිය්‍යන්ති. ව්‍යාපාදො නිය්‍යානාවරණං. තෙන ච ව්‍යාපාදෙන නිවුතත්තා අව්‍යාපාදං අරියානං නිය්‍යානං න පජානන්තී ති ව්‍යාපාදො නිය්‍යානාවරණං.
තේරුම :-
අන්‍යයන් කෙරෙහි කෝප නො වන ස්වභාවය වූ ද අනිෂ්ටාරම්මණයන් ගැන සිත නරක්කර නො ගන්නා ස්වභාවය වූ ද අව්‍යාපාදය ආර්‍ය්‍යයන්ගේ නිර්‍ය්‍යාණයෙකි. හෙවත් ආර්‍ය්‍යයන් හට සංසාරයෙන් නික්ම නිවනට යාමට උපකාර වන දෙයකි. කෝපවන, සිත නරක්වන ස්වභාවය වූ ව්‍යාපාදය නිර්‍ය්‍යාණාවරණයෙකි. ඒ ව්‍යාපාද සඞ්ඛ්‍යාත නිර්‍ය්‍යාණාවරණයෙන් ආවරණය කරනු ලැබීම නිසා අව්‍යාපාද සඞ්ඛ්‍යාත ආර්‍ය්‍යයන්ගේ නිර්‍ය්‍යාණය නො ලබන බැවින් ව්‍යාපාදය නිර්‍ය්‍යාණාවරණයෙකි.
අව්‍යාපාද යනු අද්වේෂයට හෙවත් මෛත්‍රියට නමෙකි. විදර්ශනාවෙහි යෙදෙන කල්හි අහිතකාරී පුද්ගලයන් ගැන කෝපය ඇතිවීම් හා භාවනාව මැනවින් සිදු නොවීම්, දුඃඛවේදනා ඇතිවීම්, සුදුසු පරිදි ආහාර පාන නො ලැබීම් ආදියෙන් වන කලකිරීම්, සිත නරක් වීම් වළක්වා විදර්ශනා චිත්තය මැනවින් පැවැත්වීමට සමත් අව්‍යාපාදයත් විදර්ශනා චිත්තය සමඟ තිබිය යුතු ය. එය නො තිබුණහොත් යෝගාවචරයාහට කාර්ය සිද්ධිය වන පරිදි මැනවින් විදර්ශනා භාවනාව කළ හැකි නොවේ. විදර්ශනා චිත්තය හා තිබිය යුතු වූ ඒ අව්‍යාපාදය, විදර්ශනා චිත්තය මැනවින් පැවැත්වීමට උපකාර වන බැවින් විදර්ශනා පරම්පරාවෙන් ලෝකෝත්තර මාර්ගඵල නිර්‍වාණයන්ට පැමිණීමට උපකාර වන බැවින් නිර්‍ය්‍යාණයෙකි.
යෝගාවචරයා කෙරෙහි යම් කිසිවකු ගැන කෝපයක් ඇතිවුව හොත් භාවනා කරන කල්හි ද එය නැවත නැවත ඇතිවන්න පටන් ගැනීමෙන් ඒ නිසා නිතර නිතර ම විදර්ශනා චිත්තපරම්පරාව නවතින්නට වේ. ඒ කෝපය විදර්ශනා චිත්ත පරම්පරාවට නො නැවතී පැවතීගෙන යන්නට නො දී නවත්වන්නක් බැවින් නිර්‍ය්‍යාණාවරණයෙකි. තවද සිත පරෙස්සම් කර නො ගත හොත් යෝගාවචරයනට භාවනා කරන සමයෙහි ඇසෙන ශබ්ද නිසා ද, දැනෙන දුර්ගන්ධයන් නිසා ද, මැසි මදුරු ආදි කුඩා සතුන් නිසා ද, හටගන්නා වූ ශාරීරික වේදනා නිසා ද තමන් බලාපොරොත්තු වන තරමට සමාධ්‍යාදිය දියුණු නො වීම නිසා ද සිතේ නොසතුටක් කලකිරීමක් ඇති විය හැකිය. එද සූක්ෂ්ම වූ ව්‍යාපාදයෙකි. එසේ ඇතිවන්නා වූ ව්‍යාපාදය විදර්ශනා චිත්ත පරම්පරාව නවත්වන බැවින් නිර්‍ය්‍යාණාවරණයෙකි. ආවරණයන් නිසා නැවති නැවතී පවත්නා විදර්ශනාව දියුණු නො වේ.
මේ ව්‍යාපාදය ද කාමච්ඡන්දය සේ ම යෝගාවචරයන්ට මහත් නපුරෙකි. ප්‍ර‍බල විදර්‍ශනාවරණයෙකි. ඇතැම් යෝගාවචරයනට කාමච්ඡන්දයනට ද වඩා ආවරණයක් වී ඇත්තේ ව්‍යාපාදය ය. එහෙත් ඔවුහු එය ගැන නො දනිති. එය ගැන වැඩි සැලකිල්ලක් නො දක්වති. කාමච්ඡන්දය ඇති වෙතොත් එය තම්නගේ වරදක් බව සිතති. එය නැති කර ගැනීමට උත්සාහ කරති. ව්‍යාපාදය ඇතිවන කල්හි එය තමන්ගේ වරදක් නොව අනුන්ගේ වරදකැයි සිතති.
යෝගාවචරයකුට ලොව වෙසෙන අන්‍යයන් තමාගේ කැමැත්තේ සැටියට නො හැසිරවිය හැකි ය. සමීපස්ථයන් තමාගේ කැමැත්තේ සැටියට නො හැසිරෙන කල්හි සමහරවිට යෝගාවචරයාහට ඔවුන් ගැන ව්‍යාපාදය පහළ වේ. මෙබඳු අය වෙසෙන තැන මේ භාවනාව නො කළ හැකිය. පසුව සුදුසු තැනක් ලද කල්හි භාවනා කරමියි යෝගාවචරයා භාවනාව නවත්වයි. එසේ භාවනාව නවත්වන්නා වූ යෝගාවචරයාගේ භාවනාව නැවැත්වූයේ අනිකකු විසින් නොව ඔහු තුළ ඇති වූ ව්‍යාපාදයෙනි. එහෙත් යෝගාවචරයා ඒ ගැන නො දනී. තමාට නො රිසි ලෙස හැසිරෙන අනුන් විසින් එය කරන ලදැයි හේ සිතයි. ශබ්ද ඇතිවන තැන වෙසෙන යෝගාවචරයා හට ශබ්ද ගැනත් ශබ්ද කරන්නවුන් ගැනත් ව්‍යාපාදය ඇතිවේ. ඒ ව්‍යාපාදය ඔහුගේ භාවනාව වරින් වර හෝ සම්පූර්ණයෙන් ම හෝ නවත්වයි. එහෙත් යෝගාවචරයා භාවනාව නැවතුනේ තමා කෙරෙහි ඇති වූ ව්‍යාපාදය නිසා බව නො දනී. එබැවින් ඒ ව්‍යාපාදය ප්‍ර‍හාණය කොට භාවනාව මැනවින් පැවැත්වීමට හෝ උත්සාහ නො කරයි. අනුන් ගේ වරද ම සිත සිතා ඒ ගැන නැවතත් ද්වේෂ කරමින් වෙසේ. එසේ නො වන පරිදි පරෙස්සම් වෙත්වා.
ශීතෝෂ්ණ සා පිපාසාදිය නිසා ඇතිවන ව්‍යාපාදය වඩාත් සියුම් ය. එහෙත් එයින් ද විදර්ශනාවරණය නම් අඩුවක් නැතිව සිදු කරනු ලැබේ. ඒවා තේරුම් ගෙන දුරුකර ගත හැකි වන පරිදි යෝගාවචරයෝ නුවණින් යුක්ත වෙත්වා. සතිපට්ඨාන භාවනාව කරන්නා වූ යෝගාවචරයාට වනාහි ශීතෝෂ්ණ ශබ්දාදි සැමදෙයක් ම භාවනාවට යොදා ගත හැකි ය. ඒවා භාවනාවට ම යොදා ගෙන මෙනෙහි කරන්නහුට ද අපමණ නාමරූප ශබ්දාදිය සම්බන්ධයෙන් ව්‍යාපාදය නූපදී. එසේ කරත්වා. උපන් ව්‍යාපාදය දුරු කිරීමටත් ඇත්තා වූ හොඳම උපාය එයත් භාවනාවට යොදා ගෙන සිහිකිරීමය. ව්‍යාපාදය උපන් කල්හි “ව්‍යාපාදයක්, ව්‍යාපාදයක්” ය කියා මෙනෙහි කරන කල්හි එය දුරුවේ. උපන් ව්‍යාපාදය එසේ කොට දුරු කරත්වා.