තව ද: සතර වනු ව බුදු වූ අප ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ බුදුවූ නව වන මස උරුවේලා නම් දනව්වෙහි වැඩහිඳ “මතු මාගේ ශාසනය මා ආයාමෙහි නිර්‍මල කොට කොයි පිහිටා දෝ හෝ” යි බලා වදාරා මේ ශ්‍රීලඞ්කාද්වීපය දැක “ඒ දැන් යක්‍ෂයන්ට ම නිවාසය දැන් ම මම ගොස් ඒ යක්‍ෂයන් ප්‍රලය කොට ශාසන ප්‍රතිෂ්ඨාවට ආධාර වන සේ අරක්ගන්මි”යි සිතා වදාරා දුරුතු මැදි පොහෝ දිනයෙහි ලක්දිව් වැඩ ශ්‍රී ලඞ්කාද්වීප නමැති ඒ පද්මයෙහි කර්ණිකාවක් බඳුවූ මණිභෙද නම් දනවුවෙහි ලඞ්කාඞ්ගනාව පලන් මුක්තාහාරයක් බඳු වූ මහා වාලුකා නම් ගඩ්ගාව සමීපයෙහි දිග තුන් යොදුන්, පුළුල යොදුන් පමණ ඇති මහා නාගවන නම් ඒ උද්‍යානයෙහි කඳවුරු බැඳ අතුරු නො දී සතුරු ව හුන් මහා යක්‍ෂ කඳවුරට වැඩ ආකාශයෙහි සිට අහස පොළොව ගුගුරුවා යක්‍ෂයන් තැති ගන්වා පෙනී “අපටත් තිලින් වැද හිඳිනා තරම් අවකාශයක් දෙව”යි වදාළසේක. එ වේලෙහි යක්‍ෂයෝ “මේ උයන කුඩා හෙයින් සියුම් වෙස් මවා ගෙන ගැහැටි ගැහැටි වසම්හ, භවත්නි! තොපට කෙසේ අවකාශයක් දෙමෝ දැ”යි කීහ. එ වේලෙහි බුදුහු සියලඟ දුමවා දුම්කඳු හරනට පටන්ගත් සේක. එ වේලෙහි යක්‍ෂයෝ දුක්පීඩා විඳ “මොහු මහා ඍද්ධිවන්ත කෙනෙක, දැන්දක් දිලිහී ගියෝ නම් අප හැම දවා අළුමිටක් කරවා පියති, බිමක් අරුම්හ”යි මන්ත්‍රණය කොට ඔවුනොවුන් ඇඟ වැතිර වැතිර සම්කඩකට බිම් හැර “මහතාණෙනි! මේ අවකාශයෙහි වැඩහිඳුව, අපට අභය දානය දෙව”යි යාච්ඤා කළාහ. ඉක්බිත්තෙන් බුදුහු සඟල සිවුර සතරපටින් අතුට පුර්ව දිග් බලා වැඩහිඳ තේජොකසිණ සමාපත්තියට සමවැද සතරදිගින් ගිනිකඳු සතරක් මවා යක්‍ෂයන් කරා මෙහෙයූ සේක. එ කෙණෙහි ගිනි ගුගුරා දිවත් දිවත් යක්‍ෂයෝ ගිනි භයින් වෙවුලා ආදි සම්කඩකව බිම් දීගත නුහුනුවෝ තුන්යොදුන් උද්‍යාන භූමිය බුදුන්ටම අවකාශ කොට පිටතට දිවන දෑ, ගිනි ගුගුරා දිවන හෙයින් ලඞ්කාද්වීපය මුළුල්ලෙහි නො එක් පර්‍වත වන දුර්ගවලට වැද ගිය ගිය තැන්හිම ගිනිකඳු ම දිවන හෙයින් මේ සා මහත් ලඞ්කාද්වීපයෙහි අල්ලක් සා අභයස්ථානයකුත් නො ලදින් සියලු යක්‍ෂයෝ ම මුහුදු බත් වන්නට පටන් ගත්හ. එ වේලෙහි ස්වාමිදරුවෝ යක්‍ෂයන් කෙරෙහි අනුකම්පා ඇති ව යග්ගිරි දිවයින අධිෂ්ඨාන කොට ගෙන්වා යක්‍ෂයන් ඊට නංවා නිදුක් කොට දුරු කළ සේක.
ඉක්බිත්තෙන් සමනොළ සමන් දෙවි රජ්ජුරුවන් ආදි වූ ලක්දිව ඒ ඒ පර්‍වතවල, වෘක්‍ෂවල අරක් ගෙන වසන දිව්‍යසේනාව අවුත් බුදුන් පිරිවරා වැඳ නො එක් පූජා භාණ්ඩ ගෙන සිටියහ. එ කෙණෙහි බුදුහු බණ වදාරා ශතසහස්‍ර දෙවියන් සසරින් මුදා වදාළ සේක. එ වේලෙහි සෝවාන් වූ සමන් දෙවි රජ්ජුරුවෝ බුදුන් වැඳ සිට “ස්වාමීනි! නුඹවහන්සේගේ බුද්ධෝත්පාදය මුළුල්ලෙහි මේ ලක්දිව යක්‍ෂවාස නො වන පරිද්දෙනුත්, අප වැඳ පුදා ගන්නා පරිද්දෙනුත්, පාරිභෝගික ධාතුවක් දෙවා වදාළ මැනවැ”යි ආරාධනා කළහ. එවේලෙහි ස්වාමිදරුවෝ සුරක්ත වූ ශ්‍රීහස්තයෙන් ශිරොධාතුව පිරිමැද කේශධාතු මිටක් දී වදාළසේක. සමන්දෙවි රජ්ජුරුවෝ රුවන්කරඬුයෙකින් කේශධාතු පිළිගෙන බුදුන් වැඩහුන්නාවූ ස්ථානයෙහි රුවන් රැසක් පිටට වඩා සත් රියන් උස ඉඳුනිල්මිණි කරඬුවෙකින් වසා, අප්‍රමාණවූ දිව්‍යගන්‍ධ කුසුමාදියෙන් පූජා කළහ. මෙසේ බුදුහු පළමුවන ධාතු ප්‍රතිෂ්ඨාව කොට ලක්දිව සිසාරා තුන්යලක් ප්‍රදක්‍ෂිණා කිරීමෙන් අරක් දී වේළුවනාරාමයට වැඩි සේක. පසු ව සරභූ නම් මහතෙර කෙනකුන් වහන්සේ බුදුන්ගේ ශ්‍රීවාධාතුව වඩා මෙඝවර්ණ වූ පාෂාණයෙන් දොළොස් රියන් උස ඒ වසා සල දාගබක් මවා මහත් වූ පූජා කළසේක. පසුව චූළාභය නම් රජෙක් ඒ මතුයෙහි තිස්රියන් මහසෑයක් බඳවා භෝග පමණින් පූජා කෙළේය. පසු ව දුටුගැමුණු රජ ඒ වසා අසූරියන් උස මහසෑයක් බඳවා ඝනරන් පතින් වසා ධන පමණින් පූජා කෙළේය. එසේ හෙයින් කීයේ මැනෝ; මහාවංශයෙහි:
නෙකෙසං පාණිකොටීනං ධම්මාභිසමයො අහූ,
සරණෙසු ච සීලෙසු - ඨිතා ආසුං අසංඛියා.
.
සොතාපත්තිඵලං පත්‍වා - සෙලෙ සුමනකූටකෙ,
මහාසුමන දෙවින්‍දො - පූජාය යාචි පූජියං.
.
සිරං පරාමසිත්‍වාන - නීලාමලසිරොරුහෙ,
පාණිමත්තෙ අදා කෙසෙ - තස්ස පාණහිතො ජිනො.
.
සො තං සුවණ්ණවඞ්ගොට - වරනොදාය සත්‍ථුනො,
නිසින්නට්ඨාන රචිතෙ - නානාරතන සඤ්චයෙ.
.
උච්චතො සත්තරතනෙ - ඨපෙත්‍වාන සිරොරුහෙ,
තං ඉන්‍දනීල ථූපෙන - පිදහෙසි නමස්සි ච.
.
එවමච්චායිකං කම්මං - කාරොන්තා ච ගුණාකරා,
කරොන්ති පුඤ්ඤං සප්පඤ්ඤා - සංසාර භය භීරුකා-යි.
මෙසේ බුදුහු තමන් වහන්සේගේ ඉසින් හළ කෙස් පමණකට පවා මේ සා මහත් පූජා ලත් හෙයිනුත්, එසේ වූ පූජා විඳීමට සුදුසු හෙයිනුත් මාගේ බුදුහු අර්හත් නම් වන සේක.
ප්‍රථමාගමන කථා යි.