“ඉදං ඛෝ පන භික්ඛවෙ! දුක්ඛනිරෝධං අරිය සච්චං. යෝ තස්සායේව තණ්හාය අසේසවිරාග නිරෝධෝ චාගෝ පටිනිස්සග්ගෝ මුත්ති අනාලයෝ.”
තේරුම:-
“මහණෙනි! නැවත ඉපදීම ඇති කරන්නා වූ ඒ තෘෂ්ණාවගේ ලෝකෝත්තර මාර්ගය කරණකොට වන යම් නිරවශේෂ නිරෝධයක් වේ ද, ඒ තෘෂ්ණාව අත හැරීමක් වේ ද ඉවතලීමක් වේ ද, තෘෂ්ණාවෙන් මිදීමක් වේ ද, රූපාදියෙහි නො ඇල්මක් වේ ද, මෙය දුඃඛ නිරෝධාර්‍ය්‍ය සත්‍යය නම් වන්නේ ය.”
ආර්‍ය්‍ය සත්‍ය දේශනාවෙහි දුඃඛ නිරෝධාර්‍ය්‍ය සත්‍ය නාමයෙන් දැක්වෙන්නේ ද අසංස්කෘතධාතු සංඛ්‍යාත ලෝකෝත්තර නිර්වාණය ය. දේශනා ඥානයෙහි පාරප්‍රාප්ත වූ තථාගතයන් වහන්සේ එකම කරුණ නානා ක්‍ර‍මවලින් ද, නානා වචනවලින් ද දේශනය කිරීමට සමත්වන සේක. එබැවින් එකම නිර්වාණ ධාතුව ප්‍ර‍තීත්‍ය සමුත්පාද දේශනයේදී අවිද්‍යාදි ද්වාදශාංගයන්ගේ නිරෝධය වශයෙන් වදාළ සේක. ආයතන විභංගයේදී හා අසංඛත සංයුත්තයේ සූත්‍ර බොහෝ ගණනකදී ද, රාග ද්වේෂ මෝහය්නගේ ක්ෂයය නිර්වාණය වශයෙන් වදාළ සේක. ආර්‍ය්‍යසත්‍ය දේශනයේ දී තෘෂ්ණා නිරෝධයාගේ වශයෙන් වදාළ සේක. තවත් සූත්‍ර‍වලදී ද නොයෙක් ආකාරයෙන් නිර්වාණය දක්වා ඇත්තේ ය.
සසර සැරිසරන සත්ත්වයා කොතෙක් වර මළත් තෘෂ්ණාව ඇතිතාක් නැවත නැවතත් උපදනේ ය. ඉපදීම වෙතොත් ජාති ජරා මරණාදි දුඃඛස්කන්ධය ද නැවත නැවත ඇතිවන්නේ ම ය. තෘෂ්ණාව නිරවශේෂයෙන් නිරුද්ධ වුවහොත් නැවත ඉපදීම් වශයෙන් ජාත්‍යාදි දුඃඛස්කන්ධය ඇති නොවේ.
එබැවින් තෘෂ්ණා නිරෝධයට සකල දුඃඛයන්ගේ ම නිරෝධය ඇතුළු වන බව දතයුතු ය. දුඃඛනිරෝධාර්‍ය්‍ය සත්‍ය දේශනයෙහි එන අසේසවිරාග නිරෝධෝ, චාගෝ, පටිනිස්සග්ගෝ, මුත්ති අනාලයෝ යන මේ වචනවලින් එක එකකට ම තෘෂ්ණාව සහිත සකල දුඃඛයන්ගේ ම නිරෝධය ඇතුළත් ය. ඒ සෑම වචනයක් ම තෘෂ්ණා නිරෝධයාගේ වශයෙන් නිර්වාණ ධාතුව දක්වන වචනයෝ ය. ඒ සෑම වචනයක් ම නිර්වාණ නාමයෝ ය. එබැවින් “අසේස විරාග නිරෝධෝ” යනාදි වචනවල අර්ථය තෘෂ්ණාවගේ අභාවය වූ සිස් බව ය යි නොගෙන මතු කිසි කලෙක තෘෂ්ණාව සහිත ලෝක දුඃඛස්කන්ධයාගේ ම අනුත්පත්තියට හේතුවන “අසංඛත ධාතුවය” යි ගත යුතුයි.