බෝසතුන් විසින් චාරිත්‍ර ශීලය සම්පූර්ණ කිරීම් වශයෙන් වයෝ වෘද්ධත්වයෙන් හා ගුණ වෘද්ධත්වයෙන් ගරු කළ යුතු වූ කල්‍යාණ මිත්‍රයන්ට, සුදුසු පරිදි අභිවාදනය හා දැක හුනස්නෙන් නැඟී සිටීම ද, දෙ අත් එක් කොට වැඳීම ද, පා සේදීම - පවන් සැලීම ආදී සුදුසු කටයුතු ද අවස්ථානුරූපව කළ යුතු ය. කලින් කල එබඳු කල්‍යාණ මිත්‍රයන් කරා ගොස් ඔවුන් ඇසුරු කළ යුතු ය.
හැකි පමණින් රෝගීන් ට සාත්තු කළ යුතුය. සුභාෂිතයන් ඇසූ කල්හි සාධුකාර දිය යුතු ය. ගුණවතුන්ගේ ගුණ ප්‍රකාශ කළ යුතු ය. වර්ණනා කළ යුතු ය. අනුන්ගේ අපරාධ ඉවසිය යුතු ය. ඒවාට සමාව දිය යුතු ය. අනුන්ගේ උපකාර සිහි කළ යුතු ය. පින් අනුමෝදන් විය යුතු ය. තමන් ගේ පින සම්බෝධියට යොමු කළ යුතු ය. කුශල ධර්මයෙහි අප්‍රමාද විය යුතු ය. තමා ගේ වරද, වරද සැටියට පිළිගෙන එය සුදුස්සන් ඉදිරියේ නො සඟවා කියන කෙනෙකු විය යුතු ය. මතු ඒ වරද නො කරන්නට ඉටා ගෙන එසේ ම පිළිපදින්නකු විය යුතු ය.
අන්‍යයන්ගේ නිරවද්‍ය වැඩවලට අනලසව හැකි පමණින් තමාගේ තත්වයට සුදුසු පරිදි උපකාර විය යුතු ය. රෝගීන්ට හැකි පමණින් ප්‍රතිකාර කොට ඔවුන් සුවපත් කිරීමට උත්සාහ කරන්නකු විය යුතුය. ඥාති ව්‍යසනාදියෙන් ශෝකයට පැමිණියවුන් සන්සිඳ වන්නකු විය යුතු ය. නිග්‍රහ කළ යුත්තන් හට අකුශලයෙන් නඟා කුශලයෙහි පිහිටුවීම පිණිස ම ධර්මයෙන් ම නිග්‍රහ කරන්නකු විය යුතු ය. අනුග්‍රහ කළ යුත්තන්ට ධර්මයෙන් ම අනුග්‍රහ කරන්නකු විය යුතුය. අපරාධවලට අනුබල නො දිය යුතු ය.
පෙර මහබෝසතුන් විසින් කළ, සාමාන්‍ය ජනයා විසින් කළ නොහෙන, පරම දුෂ්කර ක්‍රියා ඇසූ කල්හි, මහ බෝසතුන්ගේ උදාර චරිත කථා ඇසූ කල්හි, කාහට මේවා කළ හැකිදැයි සිතා බෝධිසම්භාර පිරීමට බිය නො වී,පසු නො බැස, “මම ද ඒ මහෝත්තමයන් ගේ අඩි පාරේ යමි ය, අන්‍යයන් ට යමක් කළ හැකි නම් මට ද ඒ දේ කළ හැකිය’යි සිතා, මම ද පෙර බෝසතුන් අනුව සිල් පුරා ඔවුන් සේ ම සම්බෝධියට පැමිණෙන්නෙමි"යි ශ්‍රද්ධාව පෙරදැරි කරගෙන වීර්‍ය්‍ය නොහැර ශීල පාරමිතාව පිරිය යුතු ය.
කොතෙක් සිල් රැකියත්, කොතෙක් යහපත් ක්‍රියා කළත්, කොතෙක් දුෂ්කර ක්‍රියා කළත් ඒවා ලොවට කියා පාන්නකු නො විය යුතුය. තමන්ගේ ගුණ නො හෙළිකර අපරාධ නො සඟවන කෙනෙකු විය යුතු ය. ලෝභය දුරු කළා වූ, ලද දෙයින් සතුටු වන්නා වූ, විවේකය භජනය කරන්නා වූ ජනයා හා අමිශ්‍රව වාසය කරන්නා වූ, දුක් ඉවසන්නා වූ, ඒ ඒ දෙයට ආශා නො කරන්නා වූ, අවික්ෂිප්ත වූ, නිහතමානී වූ, අචපල වූ, අවාචාල වූ, පමණට කථා කරන්නා වූ, සන්සුන් ඉඳුරන් ඇත්තා වූ, සන්සුන් සිත් ඇත්තා වූ, කුහකාදි මිථ්‍යාජීවයෙන් වෙන් වූ, ආචාර ගෝචර සම්පන්න වූ, ස්වල්ප වරදට ද බිය වන්නා වූ, සිකපදය මනා කොට රක්නා වූ, වීර්‍ය්‍ය ඇත්තා වූ, සම්බෝධියට හා නිවනට යවන ලද සිත් ඇතතා වූ, ශරීරය ගැන හා ජීවිතය ගැන අපේක්ෂාවක් නැත්තා වූ, සිකපද බිඳ කය හා ජීවිතය ආරක්ෂා කර ගැනීමේ අදහසක් ඇති වුව හොත් එය වහා දුරු කරන්නා වූ කෙනකු විය යුතුය.
අල්පමාත්‍ර විශේෂාධිගමයකින් සතුටු නො විය යුතුය. මතු මත්තෙහි ලැබිය යුතු ධ්‍යානාදී ගුණ විශේෂයක් ලැබීම සඳහා වැඩ කිරීමෙහි නො හැකිළෙන්නා වූ, නො පසුබස්නා වූ බලවත් වීර්යයෙන් යුක්ත විය යුතු ය.
පෙරුම් පුරන්නා වූ බෝසතුන් විසින් අන්ධයනට මඟ පෙන්වීම් ආදියෙන් උපකාර කළ යුතුය. බිහිරන්ට හා ගොළුවන්ට හස්තමුද්‍රාවෙන් සංඥාදීම් ආදියෙන් අනුග්‍රහ කළ යුතු ය. පිළුන්ට යානවාහනාදියෙන් උපකාර කළ යුතුය. ශ්‍රද්ධාව නැතියවුන් සැදැහැවතුන් කිරීමට උත්සාහ කළ යුතු ය. අලසයන් අනලසයන් කිරීමට උත්සාහ කළ යුතු ය. සිහි නැතියවුන්ට සිහි ඇති කිරීමට ද, වික්ෂිප්තයන්ට සමාධිය ඇති කිරීමට ද, මෝඩයන්ට නුවණ ඇති කිරීමට ද, උත්සාහ කළ යුතු ය. කාමච්ඡන්දාදී නීවරණයන්ගෙන් පෙළෙන්නවුන් කෙරෙහි ඒවා දුරු කිරීමට උත්සාහ කළ යුතු ය. කාම විතර්කාදී මිථ්‍යා විතර්ක බහුලයන් ඒවායින් මිද වීමට වීර්ය කළ යුතු ය. තමනට උපකාර කළවුනට කෙළෙහි ගුණ සලකා දුටු තැන පළමුවෙන් කථා කරන, ප්‍රිය වචනයෙන් කථා කරන, තමන්ට කළ උපකාරයට සම වූ ද, අධික වූ ද, දෙයින් සංග්‍රහ කරන්නකු විය යුතු ය. විපතේ දී කා හට වුව ද පිහිට විය යුතු ය. අන්‍යන් ගේ චරිත හා අදහස් තේරුම් ගෙන සුදුසු සැටියට ඒ ඒ අය ආශ්‍රය කිරීමටත් ඒ ඒ අය කෙරෙහි සුදුසු සේ පිළිපැදීමටත් උගත යුතුය. අනුන් ආශ්‍රය කිරීම ඒ ඒ අය අකුශලයෙන් ඉවත් කොට කුශලයෙහි පිහිටුවීම සඳහා ම කළ යුතු ය. තමාගේ ප්‍රයෝජනය නො සැලකිය යුතු ය. අනුන්ගේ සිත් ආරක්ෂා කිරීම හා අනුන් සුමඟ යැවීම බෝසත්නට කුශල් වැඩිමේ කරුණෙකි.
හිතාධ්‍යාශයෙන් වුව ද අනුන්ට පීඩා නො කළ යුතු ය. අනුන්ගේ සිත් නො රිදවිය යුතු ය. අනුන්ට සැක නො ඉපද විය යුතු ය. නිග්‍රහ වන සැටියට අනුනට චෝදනා නො කළ යුතුය. යටහත් පැවතුම් ඇතියන් ඉදිරියෙහි තමා උසස් ලෙස නො හැසිරිය යුතු ය. පමණ ඉක්මවා අනුන් ආශ්‍රය නොකළ යුතු ය. අනුන් ආශ්‍රය කිරීමෙන් සම්පූර්ණයෙන් ම ද නොවැළකිය යුතු ය. නො කල්හි අනුන් ආශ්‍රය නො කළ යුතු ය. සේවනය කළ පුද්ගලයන් දේශ කාලයන්ට අනුරූප පරිදි සේවනය කළ යුතු ය. අනුන් ඉදිරියෙහි ඔවුන්ගේ ප්‍රියයන්ට නින්දා නො කළ යුතු ය. ඔවුන් ගේ අප්‍රියයන්ට ප්‍රශංසා ද නො කළ යුතු ය. විශ්වාස නො කළ යුත්තන් විශ්වාස නො කළ යුතුය. ධාර්මික නිමන්ත්‍රණයන් ද ප්‍රතික්ෂේප නො කළ යුතු ය. අනුන්ගෙන් ඉල්ලිම නො කළ යුතු ය. දෙන දෙය වුව ද පමණ ඉක්මවා නො පිළිගත යුතු ය.
සැදැහැයෙහි අනුසස් කියා සැදැහැවතුන් සතුටු කළ යුතු ය. ශීලයේ අනුසස් කියා සිල්වතුන් සතුටු කළ යුතු ය. උගත් බවේ අනුසස් දක්වා උගතුන් සතුටු කළ යුතු ය. දීමෙහි අනුසස් දක්වා ත්‍යාගවතුන් සතුටු කළ යුතු ය. නුවණෙහි ගුණ කියා නැණවතුන් සතුටු කළ යුතු ය. ඉදින් බෝසත් තෙම අභිඥාලාභී වේ නම් අභිඥා බලයෙන් ප්‍රේතයන් හා නරකය දක්වා සත්ත්වයන් බිය ගන්නවා ඔවුන් පවින් තුරන් කොට කුශලයෙහි පිහිට විය යුතු ය. ශ්‍රද්ධාදි ගුණ ඇතියවුන් කෙරෙහි ඒව දියුණු කළ යුතු ය. මිසදිටුවන් සම්‍යක් දෘෂ්ටියෙහි පිහිට විය යුතු ය. මෙසේ කිරීමෙන් පාරමිතා පුණ්‍යස්කන්ධය වැඩෙන්නේ ය.
මෙහි චාරිත්‍ර ශීල ප්‍රතිපත්තිය කියන ලද්දේ ලොව්තුරා බුදු බවට පෙරුම් පුරන මහ බෝසතුන්ට ගැලපෙන සැටියට ය. ප්‍රත්‍යේක සම්බෝධිය හා ශ්‍රාවක බෝධිය පතනුවන් විසින් ද තම තමන්ගේ ශක්ති පමණින් ඉහත කී ප්‍රතිපත්තියම පිරිය යුතු ය.