පෙර පන්සියයක් භික්ෂූන් වහන්සේලා වස් කාලය සමීපයේ දී බුදුන් වහන්සේ වෙත එළඹ, කමටහන් උගෙන සුදුසු සෙනසුනක් හා ගොදුරු ගමක් සොයා ඇවිදිනාහු ප්‍රත්‍යන්තයෙහි හිමාලය හා ඒකාබද්ධ වූ, තැනින් තැන සිත්කලු නිල්වන් ගල්තලා හා සිදු වැලිතලා ඇති, පිරිසිදු සිසිල් ජලය ඇති, එක් පර්වත ප්‍රදේශයක් දැක, එහි එක් රැයක් වැස, පසුදින සමීප ගමකට පිඬු සිඟා වැඩියෝය.
එය එකිනෙකට සමීපයෙන් පිහිටි දහසක් පමණ ගෙවල් ඇති විශාල ගමෙකි. එහි වැසියෝ සැදැහැ ඇත්තෝ ය. ප්‍රත්‍යන්තයෙහි පැවිද්දන් දුර්ලභ බැවින් භික්ෂූන් දැකීමෙන් ප්‍රීතිමත් වූ එගම් වැස්සෝ ඒ භික්ෂූන්ට ආදරයෙන් ගෞරවයෙන් දන් දී වස් තෙමස එහි ම වෙසෙන ලෙස ආරාධනා කොට පර්වත ප්‍රදේශයෙහි පන්සියයක් භික්ෂූන් වහන්සේලාට විසීමට කුටි පන්සියයක් කරවා දුන්හ. ඇඳ - පු‍ටු - දිය බඳුන් ආදී සියලු උපකරණ ද සපයා දුන්හ.
භික්ෂූන් වහන්සේලා පසු දින අන් ගමකට පිඬු සිඟා වැඩියෝ ය. එගම් වැස්සෝ ද එසේ ම භික්ෂූන් වහන්සේලාට සත්කාර කොට වස් විසීමට ආරාධනා කළෝ ය. රෑ දවල් දෙක්හි ම අනලසව මහණ දම් පුරන්නා වූ ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා වේලාවට ගෙඩිය ගසා ගස් මුල්වල හිඳ භාවනා කරන්නාහ. භික්ෂූන් වහන්සේලා ගේ ශීල තේජස නිසා ගස් මුල්වලට භික්ෂූන් පැමිණි කල්හි ගස්වල තම තමන්ගේ වාසස්ථානවල විසිය නොහෙන රුක් දෙවියෝ තම තමන්ගේ දරුවන් ද ගෙන භික්ෂූන් නැගීයන තෙක් තැනින් තැන වෙසෙති. මෙය රුක් දෙවියන්ට මහ කරදරයක් විය.
භික්ෂූහු කවදා යෙත් දැ යි දුරින් බලා හුන් දේවතාවෝ වස් වැසූ භික්ෂූන් තෙමසක් ගතවන තුරු නො යන බව දැන, එපමණ දික් කලක් අපට අප ගේ විමානවලින් බැහැරව නො විසිය හැකි ය. මේ භික්ෂූන් බිය ගන්වා මෙයින් පලවා හැරිය යුතු යයි සිතා, රාත්‍රියෙහි තනි තනි ව භික්ෂුන් වහන්සේලා භාවනා කරමින් සිටින තැන්වලට ගොස් භයානක යක් වෙස්වලින් පෙනී සිටින්නට වන්හ. භයානක ශබ්ද ද කරන්නට වන්හ. ඔවුන් දැකීමෙන් හා ඔවුන් ගේ හඬ ඇසීමෙන් ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා ගේ ළය වෙවුලන්නට වූහ. උන් වහන්සේලාට සිත එකඟ කර ගත නො හැකි විය. බිය නිසා සිහියෙන් යුක්තව විසීමට අසමත්ව සිටින ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා වෙත තද දුර්ගන්ධයක් ද භූතයෝ ඇති කළහ. ගන්ධයේ දරුණු කමින් භික්ෂූන් වහන්සේලාට හිසරදය ද ඇති විය. එහෙත් එතෙක් එක් භික්ෂුවක්වත් තමාට ඇති කරදරය අනෙකකුට නො කීය.
එක් දවසක් සැම දෙනා රැස් වූ අවස්ථාවක දී සංඝ ස්ථවිරයන් වහන්සේ ඒ භික්ෂූන්, පෙර සේ නොව ඉතා දුබල වී සිටිනු දැක, “ඇවැත්නි, මේ වනයට පැමිණි ඔබ වහන්සේලාගේ ශරීරය කීප දිනක් ඉතා පැහැපත්ව පැවැත්තේ ය. දැන් එසේ නො වේ : ඔබ වහන්සේලා දුබල ව දුර්වර්ණ ව නො පහන් ඉන්ද්‍රියයන් ඇතිව ඉන්නාහ. ඊට කාරණා කවරේදැ”යි විචාළහ.
එකල්හි එක් භික්ෂුවක් “ස්වාමීනි, මම රාත්‍රියෙහි මෙබඳු භයානක අරමුණු දක්නෙමි. භයානක ශබ්ද අසමි. දුර්ගන්ධයන් ආඝ්‍රාණය කරමි. එබැවින් මට සිත එකඟ කර ගත නො හැකි ය. කමටහනෙහි සිහිය නො පිහිට විය හැකි ය’යි කීය. සෙස්සෝ ද ඒ ප්‍රවෘත්තිය කීහ. එකල්හි සංඝ ස්ථවිරයන් වහන්සේ “තථාගතයන් වහන්සේ වස් විසීම් දෙකක් පනවා ඇත්තේ ය. අපට මේ සෙනසුන අයෝග්‍යය. අප බුදුන් වහන්සේ වෙත ගොස් කරුණු සැළකොට උන්වහන්සේ ගෙන් සුදුසු සෙනසුනක් විචාරමුය’යි කීහ. සැමදෙනා වහන්සේ ම එයට එකඟ වී සෙනසුන් තැන් පත් කොට තබා දායකයන් හා බැඳීමක් නැති බැවින් කිසිවකුට නො කියා ම සැමදෙනා වහන්සේ ම එයින් පිටත්ව ඇවැත් නුවර බලා ගොස් බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙත පැමිණියෝ ය.
බුදුන් වහන්සේ “මහණෙනි, වස්කාලයෙහි තැනින් තැන නො යන ලෙස තොපට සිකපද පනවා ඇත්තේ ය. එසේ තිබිය දී තෙපි කුමට ඇවිදින්නාහු දැ’යි විචාළ සේක. ඒ භික්ෂූහු සිදු වූ සියල්ල භාග්‍යවතුන් වහන්සේට සැළකළෝ ය. බුදුන් වහන්සේ ඔවුනට සත්ප්‍රාය සේනාසනයක් බලන සේක් - අන් කොතැන වත් නො දැක, “මහණෙනි, එහි වාසය කිරීමෙන් ම තෙපි අර්හත්වයට පැමිණෙන්නාහු ය. මහණෙනි, තෙපි යව්. ඒ සෙනසුනෙහි ම වාසය කරව්” යයි වදාරා -
“මහණෙනි, ඉදින් තෙපි දේවතාවන්ගේ කරදරයෙන් මිදෙනු කැමැත්තහු නම් මේ පිරිත උගනිව්. මෙය තොපට ආරක්ෂාව ද, කර්මස්ථානය ද වන්නේ ය’යි “මෛත්‍රිය සූත්‍රය” වදාරා තෙපි එහි ගොස්, මාසයෙහි ධර්ම ශ්‍රවණය කරන දින අටෙහි ම ගෙඩිය ගසා රැස්වී මේ සූත්‍රය සජ්ඣායනා කරව්! මේ සූත්‍රයෙන් ම දහම් දෙසව්! ධර්ම සාකච්ඡා කරව්! අනුමෝදනා කරව්! මේ කර්මසථානය ම භාවනා කරව්! එසේ කරන කල්හි ඒ දේවතාවෝ බිය ගැන්වීම් නවත්වා තොපට උපකාර කරන්නට පටන් ගන්නාහ’යි වදාරා, භික්ෂූන් පන්සියය උන් වහන්සේලා විසූ තැනට ම පිටත් කළ සේක.
භික්ෂූන් වහන්සේලා ද තථාගතයන් වහන්සේ ගේ අනුශාසනය ආදරයෙන් පිළිගෙන වැඳ අවසර ගෙන නැවතත් එහි ගොස් බුදුන් වහන්සේ වදාළ පරිදි කරන්නට වූහ. දේවතාවෝ මේ භික්ෂූහු අප ගේ යහපත කැමැ‍ත්තෝ යයි භික්ෂූන් වහන්සේලා කෙරෙහි සතු‍ටු වී උන් වහන්සේලාට උපස්ථාන කරන්නටත්, ආරක්ෂා කරන්නටත් වන්හ. ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා දේවතාවන් ගේ උපකාර ද ඇතිව සැප සේ වෙසෙමින් මෛත්‍රී භාවනාව කොට මෛත්‍රිය ම පාදක කොට විදර්ශනා වඩා ඒ වස් කාලය තුළදී සැමදෙනා වහන්සේ ම සව් කෙලෙසුන් නසා අර්හත්වයට පැමිණියෝ ය.
7) “නාස්ස අග්ගි වා විසං වා සත්ථං වා කමති” මෛත්‍රියෙන් වාසය කරන තැනැත්තා ගේ කයට උත්තරා උපාසිකාව ගේ කයට මෙන් ගින්න ද, සංයුත්ත භාණක වූලසීව ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ කයට මෙන් විෂ ද, සංකිච්ච සාමණේරයන් ගේ කයට මෙන් ආයුධ ද නො වදින්නේ ය. ගින්නෙන් හෝ විෂයෙන් හෝ ආයුධයෙන් හෝ මෛත්‍රී චිත්තයෙන් වෙසෙන තැනැත්තා ගේ ශරීරයට පීඩාවක් නො වේ. උත්තරා උපාසිකාව ගේ කථාව මෙසේ ය: