සංඛපාල නාගරාජයෝ

බෝසතාණන් වහන්සේ සංඛපාල නාගරාජ වූ කාලයේදී, “කණ්හවණ්ණ” නම් වූ ගඟ සමීපයේ මහ මඟකට හා එක් පිය මඟකට ද අතර වනයේ තුඹසක් සමීපයේ පෙහෙවස් වෙසෙති. නාග රාජයෝ එහි පැමිණ, “මාගේ සම වුවමනා කෙනෙක් සම ගනිත්වා, ඇට, මස් නහර වුවමනා කෙනෙක් වෙත් නම් ඒවාත් ගනිත්වා”යි අධිෂ්ඨාන කොට තමන් වහන්සේ ගේ සිරුර දාන මුඛයෙහි තබා සිල් සමාදන්ව තුඹස මත වෙසෙන දිනයක, පසල් දනව් වැසි මිනිසුන් සොළොස් දෙනෙක් මස් සොයා වනයෙහි ඇවිද එකම සතකුවත් නොලබා ආපසු එන්නාහු, තුඹස මත සයනය කරන බෝසතුන් දැක “අද මේ නාගයා මරා කමුය”යි හුල් ආදිය ගෙන එතනට ලං වූහ. නාගරාජයන්ගේ ශරීරය ඔරු කඳක් සේ මහත්ය.

ඒ මිනිසුන්ගේ පිය ගැටෙන හඬ අසා බෝසතාණෝ හිස ඔසවා බලා, හුල් ආදිය ගෙන එන ඒ නපුරු මිනිසුන් දැක, “මම මාගේ ශරීරය දාන මුඛයෙහි තබා හොත්තෙමි, අද මාගේ අදහස මුදුන් පත් වන්නේ ය”යි සිතා, “මොවුන් මාගේ ශරීරය කෙසේ කැපුවත් කෙටුවත් කිපී ඇස හැර නොබලමි”යි තදින් අධිෂ්ඨාන කර හිස දරණ අතරෙහි තබා සයනය කළහ. ඔවුන් පැමිණ වලිගයෙන් ඇද බෝසතාණන් බිම හෙළා, අට තැනකින් හුල්වලින් ශරීරය සිදුරු කොට ඒවායේ කටු සහිත වේවැල් දමා කත් ලී අටක බැඳ, කරින් ඔසවාගෙන යන්නට පටන් ගත්හ.

බෝසතාණන් වහන්සේ එක වරක් විෂ පිඹ හැරීමෙන් ඒ හැම දෙනාම මොහොතකින් විනාශ කර දැමීමට සමත් වුවද තමන් වහන්සේගේ අධිෂ්ඨානය කඩ නො කොට ඒ සියලු වේදනා, කෝප නොවී ඉවසා සිටියහ.එසේ ගෙනි යනු ලබන කල්හි බෝසතාණන් වහන්සේ දුබල වීමෙන් හිස නැමී පොළවෙහි සපෙන්නට විය. එකල්හි ඒ මිනිස්සු බෝසතාණන් නැවතත් බිම දමා හුලක් ගෙන නාසය විද බිම නොසැපෙන ලෙස ලණුවකින් කත් ලීයෙහි බැඳ ගෙන නැවතත් ඔසවා ගෙන ගියහ. බෝසතාණන් වහන්සේ කොතෙක් වේදනා ඇති වුවත් තමන් වහන්සේගේ අධිෂ්ඨානයෙහි පිහිටා සියල්ල ඉවසුහ. වද දෙමින් ගෙන යනු ලබන බෝසතාණන් ඒ මඟ “ආලාර” නම් කාරුණික වෙළෙන්දෙක් දැක මිනිසුන්ට මිල දී මුදා හැරියේය.