10. පංචාල දේශය

කුරු රටට නැගෙනහිරින් පංචාල දේශය විය. මෙය මැදින් වූ භගිරථි (ගංගා) නදියෙන් උතුරු කොටස උත්තර පංචාල යැ යි ද දකුණු කොටස දක්ෂිණ පංචාල යැයි ද බැවහර වී ය. මෙහි බුද්‍ධ කාලයෙහි කිසි රාජාංඩුවෙක් වීද නැතහොත් සමූහාණ්ඩුවෙක් වී දැ යි බෞද්‍ධ පොතක නො පෙනේ. කම්පිල්ල නුවර වුසු සජය රජතුමා රාජ්‍යය හැර ගොස් නිගණ්ඨනාතපුත්තයා ගේ සස්නෙහි පැවිදි වූ බවක් ජෛනයන්ගේ උත්තරාධ්‍යයන සූත්‍රයෙහි සඳහන් වේ. ඉන් පසු සමූහ ආණ්ඩුවෙක් වූයේ යැයි ඓතිහාසිකයන් ගේ මතයයි. මෙය බුද්‍ධ කාලයෙන් පෙරැ දඹදිව ඉතා බලසම්පන්න රටෙක් වි ය. කම්පිල්ල (කාම්පිල්‍ය) පුරය දක්ෂිණ පඤ්චාලයේ ප්‍රධාන නුවර යි. දැන් මෙයට කම්පිල් යැ යි කියත්. උත්තර පඤ්චාලයේ ප්‍රධාන නුවර අභිව්ඡත්‍ර පුරය යි. මේ අභිව්ඡත්‍ර පුරයට වර්තමාන ව්‍යවහාරය රාම්නගර් යනු යි.

කාන්‍යකුබ්ඡ පුරය ද මෙහි ප්‍රසිද්‍ධ නුවරෙකි. ගංගා නදිය අද්දර පිහිටියේ ය. මෙය දැන් කානුජ් නමි. එක් කලෙකැ මහෝදය යැ යි ද මෙයට නම් විය.