බුදු සස්නෙන් ලබා ගත යුතු ඉතා උසස් දේවල් වූ ධ්‍යාන මාර්ග ඵලයන් ගෙන් එකකුදු ලබා සිටින අය මෙකල ඉතා දුර්ලභ බව කවුරුත් දන්නා කරුණෙකි. ලබා සිටින අය තබා ඒවා සොයන, ඒවා ලැබීමට උත්සාහ කරන අය ද මෙකල සුලභ නැත. එයට හේතුව කුමක් ද යන බව විශේෂයෙන් යෝගාවචරයන් විසින් දැන ගත යුතු ය. බුදුසසුනට ගරු කරන බුදු සස්නෙහි දියුණුව පතන සැම දෙනා විසින් ම එය දත යුතු ය. එ බැවින් එය ද මෙහි දක්වනු ලැබේ. ඒ කාරණය බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් කලින් ම වදාළ සේක.
ඒ මෙසේ ය:-
පඤ්චිමානි භික්ඛවෙ, අනාගතභයානි එතරහි අසමුප්පන්නානි ආයතිං සමුප්පජ්ජිස්සන්ති, තානි වො පටිබුජ්ඣිතබ්බානි, පරිබුජ්ඣිත්වා ච තෙසං පහානාය වායමිතබ්බං, කතමානි පඤ්ච?”
මහණෙනි, මෙකල්හි නො හට ගත්තා වූ අනාගත භය පසක් (මේ සස්නෙහි) මතු කාලයේ දී ඇති වන්නේ ය. ඒවා තොප විසින් තේරුම් ගත යුතු ය. තේරුම් ගෙන ඒවා දුරු කිරීමට උත්සාහ කළ යුතු ය. ඒ භය පස කවරේ ද?
“භවිස්සන්ති භික්ඛවෙ, භික්ඛු අනාගතමද්ධානං අභාවිතකායා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා තෙ අභාවිතකායා සමානා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා අඤ්ඤෙ උපසම්පාදෙස්සන්ති, තෙ න සක්ඛිස්සන්ති විනෙතුං අධිසීලෙ අධිචිත්තෙ අධිපඤ්ඤාය, තෙපි භවිස්සන්ති අභාවිතකායා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා අභාවිතකායා සමානා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා අඤ්ඤෙ උපසම්පාදෙන්ති, තෙපි න සක්ඛිස්සන්ති විනෙතුං අධිසීලෙ අධිවිත්තෙ අධිපඤ්ඤාය, තෙ පි භවිස්සන්ති අභාවිතකායා අභාවිතසීලා අභාවිතපඤ්ඤා. ඉති ඛො භික්ඛවෙ, ධම්මසන්දොසා විනයසන්දොසො විනයසන්දොසා ධම්මසන්දොසො, ඉදං භික්ඛවෙ, පඨමං අනාගතභයං එතරහි අසමුප්පන්නං ආයතිං සමුප්පජ්ජිස්සති, තං වො පටිබුජ්ඣිතබ්බං පටිබුජ්ඣිත්වා චස්ස පහානාය වායමිතබ්බං.
තේරුම :-
මහණෙනි, අනාගත කාලයෙහි කායභාවනා නැත්තා වූ සීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥා භාවනා නැත්තා වූ භික්ෂූහු ඇති වන්නාහ. කායභාවනා නැත්තා වූ ශීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ ඔවුහු අන්‍යයන් උපසම්පදා කරන්නාහු ය. ඔවුහු (තමන්ගේ ඒ ගෝලයන්) අධිශීලයෙහි අධිචිත්තයෙහි අධි ප්‍ර‍ඥාවෙහි පිහිටවන්නට නො සමත් වන්නාහ. (එ බැවින්) ඒ ගෝලයෝ ද කායභාවනා ශීලභාවනා චිත්තභාවනා ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තෝ වන්නාහ. කායභාවනා නැත්තා වූ ශීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ ඔවුහු අන්‍යයන් උපසම්පදා කරන්නා හ. ඔවුහු ද (ඒ ගෝලයන්) අධිශීලයෙහි අධිචිත්තයෙහි අධිප්‍ර‍ඥාවෙහි පිහිටවීමට නො සමත් වන්නා හ. (එ බැවින්) ඔවුහු ද කායභාවනා ශීලභාවනා චිත්තභාවනා ප්‍ර‍ඥා භාවනා නැත්තෝ වන්නා හ. මහණෙනි! මෙසේ (ශමථ විදර්ශනා සංඛ්‍යාත) ධර්මය නැසීමෙන් විනයයාගේ නැස්ම වේ. විනය නැසීමෙන් ධර්මයේ නැස්ම වේ. මහණෙනි, මෙය දැනට නො හට ගත්තා වූ මතු කාලයෙහි ඇති වන්නා වූ පළමුවන අනාගත භය ය. එය තොප විසින් තේරුම් ගත යුතු ය. තේරුම් ගෙන එය ප්‍ර‍හාණය පිණිස උත්සාහ කළ යුතු ය.
“පුනචපරං භික්ඛවෙ, භවිස්සන්ති භික්ඛු අනාගතමද්ධානං අභාවිතකායා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා. තෙ අභාවිතකායා සමානා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා අඤ්ඤෙසං නිස්සං දස්සන්ති. තෙපි න සක්ඛිස්සන්ති විනෙතුං අධිසීලෙ අධිචිත්තෙ අධිපඤ්ඤාය තෙ පි භවිස්සන්ති අභාවිතකායා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා, තෙ අභාවිතකායා සමානා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා අඤ්ඤෙසං නිස්සං දස්සන්ති, තෙ පි න සක්ඛිස්සන්ති විනෙතුං අධිසීලෙ අධිචිත්තෙ අධිපඤ්ඤාය, තෙ පි භවිස්සන්ති අභාවිතකායා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා. ඉති ඛො භික්ඛවෙ, ධම්මසන්දොසා විනය සන්දොසො, විනයසන්දොසා ධම්මසන්දොසො, ඉදං භික්ඛවෙ, දුතියං අනාගතභයං එතරහි අසමුප්පන්නං ආයතිං සමුප්පජ්ජිස්සන්ති, තං වො පටිබුජ්ඣිතබ්බං පධිබුජ්ඣිත්වා චස්ස පහානාය වායමිතබ්බං.”
තේරුම :-
නැවත අනිකක් කියනු ලැබේ. මහණෙනි, අනාගත කාලයෙහි කායභාවනා නැත්තා වූ ශීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ භික්ෂූහු ඇති වන්නාහ. කායභාවනා නැත්තා වූ ශීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ ඔවුහු අන්‍යයන්ට නිස දෙන්නාහ. ඔවුහු (ඒ ගෝලයන්) අධිශීලයෙහි අධිචිත්තයෙහි අධි ප්‍ර‍ඥාවෙහි පිහිට වන්නට නො සමත් වන්නාහ. ඔවුහු ද කායභාවනා ශීලභාවනා චිත්තභාවනා ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තෝ වන්නාහ. කායභාවනා නැත්තා වූ ශීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ ඔවුහු අන්‍යයන්ට නිස දෙන්නාහ. ඔවුහු (ඒ ගෝලයන්) අධිශීලයෙහි අධිචිත්තයෙහි අධිප්‍ර‍ඥාවෙහි පිහිට වන්නට නො සමත් වන්නාහ. ඔවුහු ද කායභාවනා ශීලභාවනා චිත්තභාවනා ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තෝ වන්නාහ. මහණෙනි, මෙසේ (ශමථ විදර්ශනා සංඛ්‍යාත) ධර්මය නැසීමෙන් විනය නස්නේ ය. විනය නැසීමෙන් ධර්මය නස්නේ ය. මහණෙනි, මේ දැනට නො පහළ වූ මතු කාලයෙහි පහළ වන්නා වූ දෙවන අනාගත භය ය, එය තොප විසින් තේරුම් ගත යුතු ය. තේරුම් ගෙන එය ප්‍ර‍හාණය පිණිස වීර්‍ය්‍ය කළ යුතු ය.
“පුනචපරං භික්ඛවෙ, භවිස්සන්ති භික්ඛුඅනාගතමද්ධානං අභාවිතකායා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා, තෙ අභාවිතකායා සමානා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා අභිධම්මකථං වෙදල්ලකථං කථෙන්තා කණ්හං ධම්මං ඔක්කමානා න පටිබුජ්ඣිස්සන්ති. ඉති ඛො භික්ඛවෙ ධම්මසන්දොසා විනයසන්දොසො, විනයසන්දොසා ධම්ම සන්දොසො, ඉදං භික්ඛවෙ, තතියං අනාගතභයං තරහි අසමුප්පන්නා ආයතිං සමුප්පජ්ජිස්සති, තං වො පටිබුජ්ඣිතබ්බං. පටිබුජ්ඣිත්වා චස්ස පහානාය වායමිතබ්බං.”
තේරුම :-
නැවත අනෙකක් කියනු ලැබේ. මහණෙනි, අනාගත කාලයෙහි කායභාවනා නැත්තා වූ ශීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ භික්ෂූහු ඇති වන්නාහ. කායභාවනා නැත්තා වූ ශීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ ඒ භික්ෂූහු අභිධර්මකථා වේදල්ලකථා කියන කල්හි (අනුන්ගේ ගුණවල සිදුරු දැක්වීම්, අනුන්ට නිග්‍ර‍හ කිරීම් ආදි වශයෙන්) පාපයට බැස සිටීමෙන් ධර්මය තේරුම නො ගනිති. මහණෙනි, මෙසේ ශමථවිදර්ශනා සංඛ්‍යාත ධර්මය නැසීමෙන් විනය නැසීම ද විනය නැසීමෙන් ධර්මය නැසීම ද වේ. මහණෙනි, දැනට නො පහළ වූ මේ තුන්වන අනාගත භය මතු පහළ වන්නේ ය. මහණෙනි, එය තොප විසින් තේරුම් ගත යුතු ය. තේරුම් ගෙන එය ප්‍ර‍හාණය කිරීමට උත්සාහ කළ යුතු ය.
“පුනචපරං භික්ඛවෙ, භවිස්සන්ති භික්ඛු අනාගතමද්ධානං අභාවිතකායා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා, තෙ අභාවිතකායා සමානා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා යෙ තෙ සුත්තන්තා තථාගතභාසිතා ගම්භීරා ගම්භීරත්තා ලෝකුත්තරා සුඤ්ඤතා පටිසංයුත්තා, තෙසු භඤ්ඤමානෙසු න සුස්සූසන්ති, න සොතං ඔදහිස්සන්ති, න අඤ්ඤාය චිත්තං උපට්ඨපෙස්සන්ති, න ච තෙ ධම්මේ උග්ගහෙතබ්බං පරියාපුණිතබ්බං මඤ්ඤිස්සන්ති, යෙ පන තෙ සුත්තන්තා කවිකතා කාවෙය්‍යා චිත්තක්කරා චිත්තබ්‍යඤ්ජනා බාහිරකා සාවකා භාසිතා, තෙසු භඤ්ඤමානෙසු සුස්සූසන්ති, සො තං ඔදහිස්න්ති, අඤ්ඤාය චිත්තං උපට්ඨපෙස්සන්ති, තෙ ච ධම්මේ උග්ගහෙතබ්බං පරියාපුණිතබ්බං මඤ්ඤිස්සන්ති ඉති ඛො භික්ඛවෙ! ධම්මසන්දොසා, විනය සන්දොසො, විනයසන්දොසා ධම්මසන්දොසො, ඉදං භික්ඛවෙ! චතුත්ථ අනාගතභයං එතරහි අසමුප්පන්නං ආයතිං සමුප්පජ්ජිස්සති, තං වො පටිබුජ්ඣිතබ්බං. පටිබුජ්ඣිත්වා තස්ස ච පහානාය වායමිතබ්බං”
තේරුම :-
නැවත අනෙකක් කියනු ලැබේ. මහණෙනි, අනාගත කාලයෙහි කායභාවනා නැත්තා වූ ශීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ භික්ෂූහු ඇති වන්නාහ. කායභාවනා නැත්තා වූ ශීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ ඒ භික්ෂූහු තථාගත භාෂිත වූ ගැඹුරු වූ අරුත් ඇත්තා වූ ලෝකෝත්තර ධර්මයන් දක්වන්නා වූ ස්කන්ධාදිධර්ම පිළිබඳ වූ යම් ඒ ධර්මයෝ වෙත් ද ඒ ධර්මයන් කියන කල්හි නො අසන්නාහ. ඒවාට කන් නො දෙන්නාහ. ඒවා තේරුම් ගැනීමට නො සිතන්නාහ. ඒ ධර්මයන් උගත යුතු භාවිතා කළ යුතු දේ වශයෙන් නො සලකන්නාහ. පද්‍යබන්ධනාදි වශයෙන් කවීන් විසින් සම්පාදනය කරන ලද්දා වූ චිත්‍රාක්ෂර චිත්‍ර‍බ්‍යඤ්ජන ඇත්තා වූ ශාසනයෙන් බැහැර වූ බාහිර ශ්‍රාවකයන් විසින් කරන ලද්දා වූ යම් ඒ සූත්‍රයෝ වෙත් ද ඒවා කියන කල්හි මැනවින් අසන්නාහ. ඒවාට කන් දෙන්නා හ. ඒවා දැන ගැනීමට සිතන්නාහ. ඒවා උගත යුතු භාවිත කළ යුතු දේ සැටියට සලකන්නාහ. මහණෙනි, මෙසේ ධර්මය නැසීමෙන් විනය නස්නේ ය. විනය නැසීමෙන් ධර්මය නස්නේ ය. මහණෙනි, දැනට නැත්තා වූ මේ සතර වන භය අනාගතයෙහි ඇති වන්නේ ය. එය තොප විසින් තේරුම් ගත යුතු ය. තේරුම් ගෙන එය ප්‍ර‍හාණය පිණිස උත්සාහ කළ යුතු ය.
“පුනචපරං භික්ඛවෙ, භවිස්සන්ති භික්ඛු අනාගතමද්ධානං අභාවිතකායා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා, තෙ අභාවිතකායා සමානා අභාවිතසීලා අභාවිතචිත්තා අභාවිතපඤ්ඤා ථෙරා භික්ඛු බාහුලිකා භවිස්සන්ති සාථලිකා ඔක්කමනෙ පුබ්බංගමා පවිවෙකෙ නික්ඛිත්තධුරා න විරියං ආරභිස්සන්ති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියා ය. ඉති ඛො භික්ඛවෙ ධම්මසන්දොසා විනය සන්දොසො විනයසන්දොසා ධම්මසන්දොසො, ඉදං භික්ඛවෙ පඤ්චමං අනාගතභයං එතරහි අසමුප්පන්නං ආයතිං සමුප්පජ්ජිස්සන්ති. තං වො පටිබුජ්ඣිතබ්බං පටිබුජ්ඣිත්වා චස්ස පහානාය වායමිතබ්බං. ඉමානි ඛො භික්ඛවෙ, පඤ්ච අනාගත භයානි එතරහි අසමුප්පන්නානි ආයතිං සමුප්පජ්ජිස්සන්ති, තානි වො පටිබුජ්ඣිතබ්බානි, පටිබුජ්ඣිත්වා තෙසං පහානාය වායමිතබ්බන්ති.”
තේරුම :-
නැවත අනෙකක් කියනු ලැබේ. මහණෙනි, අනාගත කාලයෙහි කායභාවනා නැත්තා වූ සීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ භික්ෂූහු ඇති වන්නාහ. කායභාවනා නැත්තා වූ සීලභාවනා නැත්තා වූ චිත්තභාවනා නැත්තා වූ ප්‍ර‍ඥාභාවනා නැත්තා වූ ඒ ස්ථවිර භික්ෂූහු චීවරාදි ප්‍ර‍ත්‍යයයන් වැඩි කර ගැනීම පිණිස පිළිපදින්නෝ වන්නාහ. ශාසනය ලිහිල් කොට ගන්නෝ වන්නාහ. නීවරණ වැඩීමෙහි පෙරටුව ගමන් කරන්නෝ වන්නාහ. විවේකය ගැන හළ බලාපොරොත්තු ඇත්තෝ වන්නාහ. නො පැමිණියා වූ ධ්‍යාන විදර්ශනා මාර්ග ඵලයන්ට පැමිණීමට නො ලැබූ ධ්‍යානාදිය ලැබීමට ප්‍ර‍ත්‍යක්ෂ නො කළ දෑ ප්‍ර‍ත්‍යක්ෂ කිරීමට වීර්‍ය්‍ය නො කරන්නාහ. මහණෙනි, මෙසේ ධර්මය නැසීමෙන් විනයේ නැසීම වේ. විනය නැසීමෙන් ධර්මයේ නැසීම වේ. මහණෙනි, දැනට නො පහළ වූ මේ පස්වන අනාගත භය මතු කාලයේ දී පහළ වන්නේ ය. මහණෙනි, එය තොප විසින් දැන ගත යුතු ය. දැනගෙන එය ප්‍ර‍හාණය කිරීමට උත්සාහ කළ යුතු ය.
මහණෙනි, දැනට නො හට ගත්තා වූ මේ අනාගත භය පස මතු කාලයේ දී ඇති වන්නාහ. තොප ඒවා තේරුම් ගත යුතු ය. තේරුම් ගෙන ඒවා ප්‍ර‍හාණය කිරීම පිණිස උත්සාහ කළ යුතු ය.
මෙහි කායභාවනා යන කය පිළිබඳ වූ විදර්ශනාව ය. සීලභාවනා යනු සිල් පිරිසිදු කිරීම ය. චිත්තභාවනා යනු සමාධි භාවනාව ය. ප්‍ර‍ඥා භාවනා යනු විදර්ශනා වැඩීම ය.
සම්‍යක් ප්‍ර‍ධාන විස්තරය නිමි.