සම්‍යක් ප්‍ර‍ධානයන් වැඩීමට නුසුදුසු කාල පසක් ද තථාගතයන් වහන්සේ විසින් අංගුත්තර නිකාය පඤ්චක නිපාතයෙහි වදාරා තිබේ. ඒ කාල පස ද යෝගාවචරයන් විසින් දැන ගත යුතු ය. ධර්මයෙහි හැසිරෙන තැනැත්තාට එයින් නපුරක් වන කාලයක් නම් නැත්තේ ය. මෙහි නො කාලය යි කියනුයේ ඕනෑකම ඇතත් උත්සාහය ඇතත් ඵල ලැබෙන සැටියට හොඳින් ඒ ක්‍රියා සිදු කළ නො හෙන කාලය ගැන ය. ඒ නො කාල හෙවත් අකාල දැන ගැනීමේ ප්‍රයෝජනය නම් සුදුසු කාලය හොඳ කාලය නො ඉක්මවීම ය. බොහෝ දෙනා හොඳ කාලය පස්කම් සුව විඳීමටත් පව්කම්වලටත් ගෙවා අකාලයේ දී දහම් මඟට බසිති. එයින් ඔවුහු දහම් මඟට බැසීමෙන් ලැබිය හැකි උසස් ඵල නො ලබති. නොකල් පස තථාගතයන් වහන්සේ වදාරා තිබෙන්නේ මෙසේ ය.
- “පඤ්චිමෙ භික්ඛවෙ, අසමයා පධානාය, කතමෙ පඤ්ච? ඉධ භික්ඛු ජින්නො හොති ජරාය අභිභූතො, අයං භික්ඛවෙ, පඨමො අසමයො පධානාය.
- පුනචපරං භික්ඛවෙ, භික්ඛු ව්‍යාධිතො හොති ව්‍යාධිනා අභිභූතො අයං භික්ඛවෙ දුතියො අසමයො පධානාය.
- පුනචපරං භික්ඛවෙ, දුබ්භික්ඛං හොති දුස්සස්සං දුල්ලභපිණ්ඩජ න සුකරං උඤ්ජේන පග්ගහෙන යාපෙතුං, අයං භික්ඛවෙ, තතියො අසමයො පධානාය.
- පුනචපරං භික්ඛවෙ, භයං හොති අටවිසංකොපො චක්කසමාරූළ්හා ජානපදා පරියායන්ති, අයං භික්ඛවෙ, චතුත්ථො අසමයො පධානාය.
- පුනචපරං භික්ඛවෙ, සංඝො භින්නො හොති, සංඝො ඛො පන භින්නෙ අඤ්ඤමඤ්ඤං අක්කොසා ච හොන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤං පරිහාසා ච හොන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤං පරික්ඛෙපා ච හොන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤං පරිච්චජනා ච හොන්ති. තත්ථ අප්පසන්නා චෙව නප්පසීදන්ති, පසන්නානඤ්ච එකච්චානං අඤ්ඤථත්ථං හොති, අයං ඛො භික්ඛවෙ, පඤ්චමො අසමයො පධානාය, ඉමෙ ඛො භික්ඛවෙ, පඤ්ච අසමයා පධානායාති.”
වයස් ගත වී ජරාවට පැමිණි කාලය ය, රෝගාතුර වූ කාලය ය, දුර්භික්ෂ කාලය ය, යුද්ධාදියෙන් රට කැළඹුණු කාලය ය, සංඝයා භේද වී සිටින කාලය ය, යන කාල පස ප්‍ර‍ධානයට නුසුදුසු කාල බව ඒ සූත්‍රයෙන් දැක්වේ. ඇතැම්හු තරුණ කාලය ලෞකික වැඩවලට මිස ලෝකෝත්තර පක්ෂයේ වැඩවලට නුසුදුසුය යි වරදවා තේරුම් ගෙන ධර්මචර්‍ය්‍යාවට මහලු වන තෙක් බලා සිටිති. එය වැරදි අදහසක් බව කියන ලද සූත්‍රයෙන් දත යුතු ය. ශරීර ශක්තිය ඇති නිරෝගී බව ඇති හොඳ කාලය තිරිසනුන් පවා ලබන පස්කම් සැපයට ම කැප නො කොට දුර්ලභ වූ සම්බුද්ධ ශාසනයෙන් හා මනුෂ්‍යාත්ම භාවයෙන් ගත හැකි උසස් දේ ලැබීමට තමන් ගේ කාලය යෙදවිය යුතු බව සලකත්වා!