සතිපට්ඨානයන් ගේ ලෞකික ලෝකෝත්තර භේදය

සතිපට්ඨානයෝ ලෞකික ලෝකෝත්තර වශයෙන් දෙවැදෑරුම් වෙති. ලෝකෝත්තර මාර්ග චිත්තය පහළ වන්නට පූර්වයෙහි විදර්ශනා කිරීමෙහි දී පවත්නා සතිපට්ඨානයෝ ලෞකිකයෝ ය. ලෝකෝත්තර මාර්ගඵල චිත්තයන්හි ඇත්තා වූ සතිපට්ඨානයෝ ලෝකෝත්තරයෝ ය. ලෞකික චිත්තයන්හි සතිපට්ඨාන සතර එකවර නො ලැබේ. කේශාදි කාය කොට්ඨාසයන් පිරිසිඳින්නා වූ විදර්ශනා චිත්තයන්හි කායානුපස්සනා සතිපට්ඨානය ලැබේ. සුඛාදි වේදනාවන් පිරිසිඳින්නා වූ විදර්ශනා චිත්තයන්හි වේදනානුපස්සනා සතිපට්ඨානය ලැබේ. සරාගාදි චිත්තයන් පිරිසිඳින්නා වූ විදර්ශනා චිත්තයන්හි චිත්තානුපස්සනා සතිපට්ඨානය ලැබේ. කාය වේදනා චිත්ත යන තුනෙන් අන්‍ය ධර්මයන් පිරිසිඳින්නා වූ විමසන්නා වූ විදර්ශනා චිත්තයන්හි ධම්මානුපස්සනා සතිපට්ඨානය ලැබේ. මෙසේ ලෞකික චිත්තයන්හි ලෞකික සතිපට්ඨාන එක් එක් වරෙක එක බැගින් ලැබේ.

කේශාදි කාය කොට්ඨාසයන් විදර්ශනා කරමින් රූප කය සම්බන්ධයෙන් පවත්නා වූ නිත්‍යය ශුභය සුඛය ආත්මය යන වැරදි හැඟීම් දුරු කරන්නා වූ ද, වේදනාවන් විදර්ශනා කරමින් වේදනා සම්බන්ධයෙන් ඇති වැරදි හැඟීම් දුරු කරන්නා වූ ද, චිත්තයන් විදර්ශනා කරමින් චිත්තය සම්බන්ධ වැරදි හැඟීම් දුරු කරන්නා වූ ද, ධර්ම කොට්ඨාසයන් විදර්ශනා කරමින් ධර්මයන් සම්බන්ධයෙන් ඇති වැරදි හැඟීම් දුරු කරන්නා වූ ද, යෝගාවචරයා හට සතිපට්ඨානය වැඩි දියුණු වීමෙන් යම් කිසි දිනයක දී ලෝකෝත්තර මාර්ග චිත්තය පහළ වන්නේ ය. ඒ ලෝකෝත්තර මාර්ගයේ බලයෙන් එ කෙණෙහි ම මතු කිසි කලෙක ඇති නො වන පරිදි කාය, වේදනා, චිත්ත, ධම්ම යන මේවා සම්බන්ධයෙන් පවත්නා වූ නිත්‍යය, සුභය, සුඛය ආත්මය යන වැරදි හැඟීම් දුරු වන්නේ ය. එ බැවින් ලෝකෝත්තර මාර්ගයට අයත් වූ සතිය කාය ය සම්බන්ධ වූ වැරදි හැඟීම් දුරු වීමෙන් කායානුපස්සනා සතිපට්ඨානය ද වන්නේ ය.

වේදනාවන් සම්බන්ධ වැරදි හැඟීම් දුරු වීමෙන් වේදනානුපස්සනා සතිපට්ඨානය ද වන්නේ ය. චිත්තය සම්බන්ධ වැරදි හැඟීම් දුරු වීමෙන් චිත්තානුපස්සනා සතිපට්ඨානය ද වන්නේ ය. අන්‍ය ධර්මයන් සම්බන්ධ වූ වැරදි හැඟීම් දුරු වීමෙන් ධම්මානුපස්සනා සතිපට්ඨානය ද වන්නේ ය. මෙසේ ලෝකෝත්තර මාර්ගයට අයත් එක ම සතිය, සතිපට්ඨානයන්ගෙන් සිදු කරන කෘත්‍යය සතර ම සිදු කරන බැවින් ලෝකෝත්තර මාර්ගක්ෂණයෙහි එකවර සතිපට්ඨාන සතර ම ලැබේ ය යි කියනු ලැබේ.