පුණ්ණවාලිකවාසී මහාතිස්ස ස්ථවිරතුමා පුණු පොහෝ දිනක සිය අරමේ සෑමලුවට ගොස් හඳඑළිය දැක “අවස්ථාවෙහි සිවු පිරිස්හු මහසෑ වඳිති”යි සිතා පෙර තමන් ඒ වැඳීම දුටු සැටි මෙනෙහි කොට බුද්ධාලම්භන ප්‍රීතිය උපදවා ගත්තේ ය. බලවත් වූ ඒ ප්‍රීතිය නිසා පොළොවේ ගැසූ පන්දුවක් මෙන් එතුමාගේ ශරීරය අහසට නැගී මහසෑ මලුවේ පහළ විය. එය සෘද්ධිබලයකින් නොව ප්‍රීතිවේගය නිසා සිදු වීයයි විසුද්ධිමග්ග - පඨවිකසිණනිද්දෙසයෙහි ද අට්ඨසාලිනී - චිත්තුප්පාදකණ්ඩයෙහි ද කියා තිබේ.

විනය අටුවාවේ නිස්සග්ගියවණ්ණනාවෙහි (359) උභතොවිභංගධාරී පුණ්ණවාලිකවාසී තිස්සතෙරුන්ගේ සිවුරු අධිෂ්ඨානය පිළිබඳ මතයක් දැක්වේ. “ආලින්දකවාසී ඵුස්සදේව” තෙරුන් රහත්බවට පැමිණි දා උපස්ථානයට ආ දෙවිවරුන්ගේ ආලෝකය දැක වනවාසී මහාතිස්ස නම් තෙරනම එතුමන් වෙත පැමිණ ඒ ආලෝකය කුමක්දැයි විචාළේය. ඵුස්සදේව තෙර “ආලෝකය නම් පහන් වලිනුත් මැණික්වලිනුත් නික්මේ” යනාදිය කීය. “ඔබ එය වසනසේක්ය”යි කීවිට තෙරණුවෝ දෙවියන්ගේ පැමිණීම ප්‍ර‍කාශ කළහ. (මේ පුවත දික්සඟි අටුවාවේ සාමඤ්ඤඵලසුත්ත වණ්ණනා (132) වෙහි ද මැඳුම්සඟි අටුවාවේ සතිපට්ඨානසුත්තවණ්ණනාවෙහි ද ඣානවිභංග අටුවාහි (ඉං 247) ද එයි.