15-7 එක්තරා භික්ෂුවක් පිළිබඳ කථා පුවත
පවිවෙකරසං පීත්‍වා රසං උපසමස්ස ච
නිද්දරො හොති නිප්පාපො ධම්මපීතිරසං පිබං.
කායචිත්තවිවේකයෙන් උපන් (සුව සොම්නසැ යි කියන ලද) රසය ද, ක්ලේශව්‍යුපශම යැ යි කියන ලද නිවනේ රසය ද බී, (දුඃඛසත්‍යය පිරිසි ඳ දැනීම් ආදිය කෙරෙමින් නිවන අරමුණු වශයෙන් ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කරමින් අනුභව කොට නවලෝකොත්තර ධර්ම වශයෙන් උපන් ප්‍රීතිරසය බොන්නාවු රහත් මහණ තෙම (මේ උභය රසපානයෙන් රාගදරථාදීන් නැති හෙයින්) පීඩා රහිත ද වන්නේ ය. පව් නැත්තෙක් ද වන්නේ ය.
"පවිවෙකරසං” යන මේ ධර්ම දේශනය ශාස්තෲන් වහන්සේ විශාලාවේ වැඩසිටියදී එක්තරා භික්ෂුවක් නිමිති කරගෙන දේශනා කළහ.
ශාස්තෲන් වහන්සේ මහණෙනි මම මෙයින් මාස හතරකට පසුව පිරිණිවන් පාන්නෙමියි පැවසූවිට බුදුන් ළඟ සත් සියයක් භික්ෂූන් වහන්සේලා සන්ත්‍රාසයට පැමිණියාහු වෙති. රහතන් වහන්සේලාට ද ධර්ම සංවේගය ඇතිවිය. පෘථග්ජන භික්ෂූහු කඳුළු වැගුරූහ. භික්ෂූන් වහන්සේලා වර්ග වෙමින් කුමක් කරන්නෙමු දැයි කථාකරමින් හැසිරෙති. මේ අතර තිස්ස තෙරුන් නම් එක්නමක් බුදුරජාණන් වහන්සේ සිව් මසකින් පිරිණිවන් පාන්නාහ. මම කෙළෙස් සහිතය බුදුරජාණන් වහන්සේ වැඩසිටියදීම මවිසින් අර්හත්වය ගැනීම වටනේයැයි සිතා සිවු ඉරියව්වෙන් එක ඉරියව්වකින් වාසය කළේය. භික්ෂූන් වහන්සේලා සමග ගමන් කිරීමක් හෝ කිසිවෙකු සමග කථා කිරීමක් හෝ නැත. අනතුරුව උන්වහන්සේට භික්ෂූන් වහන්සේලා මෙලෙස පැවසුහ. ඇවැත්නි තිස්ස කුමක් හෙයින් මෙලෙස කරමුදැයි විමසුහ. එම කථා නො ඇසූ නිසා උන්වහන්සේ පිළිබඳව බුදුන්ට දැනුම් දුන්හ. ස්වාමීනි තිස්ස තෙරුන් ඔබ වහන්සේට ස්නේහයක් නැත. බුදුහු එම තෙරුන් කැඳවා තිස්ස ඔබ මෙසේ කරන්නේ කුමක් හෙයින්ද? එම තෙරුන් විසින් තමන්ගේ අභිප්‍රාය දැනුම් දුන්විට සාධුකාර දී මා කෙරෙහි ස්නේහය ඇත්තෙක් වේ නම් ඔහු තිස්ස හා සමාන කෙනෙක් වේවා. සුවඳමල් ආදිය පුජා කරන්නා මා පුජා කරන්නේ නොවේ. ධර්මානු ධර්ම පිළිපදින්නෝම මට පුජාකරන්නෝ වෙති. වදාරා මේ ගාථාව වදාළහ.
හුදෙකලා රසය ද - නිවන් රසය ද යන
දෙරස බොන ඇත්තා - දාහ නැති කොට පව් ද නස්නේ.
එහි පවිවේකරසං යනු විවේකයෙන් උපන් රසයයි හුදෙකලා බවට සැපයයි යන අර්ථයි. පීත්ථා - යනු දුක අවබෝධ කරන්නේ අරමුණු වශයෙන් අවබෝධ කර ගනිමින් නිවන සාක්ෂත් කිරීම් නම් වු රසය බී. උපසම්සස්සව යනු ක්ලේශ උපසමනය නම් වු නිවන් රසයම බී නිද්දරොහොති මේ රස දෙකම පානය නිසා ක්‍ෂීණාශ්‍රව භික්ෂුව අභ්‍යන්තරයේ රාගාදි කරදර නැති නිසා කෙළෙස් දාහ නැත්තෙක් ද පව් නැත්තෙක් ද වේ. රසං පිබං නවවිධ ලෝකෝත්තර ධර්ම වශයෙන් උපන් ප්‍රීති රසය පානය කරමින් කරදර නැත්තෙක් ද පව්කම් නැත්තෙක් ද වේ අර්ථය දෙයි. දේශනය අවසන තිස්ස තෙරුන් අර්හත්වයට පත්වුනි. මහජනයාට ද දේශනය සාර්ථක විය.