පෙර බරණැස් නුවර බ්‍ර‍හ්මදත්ත නම් රජෙක් විය. මහබෝසතාණෝ ඒ රජුට අර්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන්නා වූ මහාමාත්‍යයෝ වූහ. එක් දවසක් ඒ රජු කවුළුවක් සමීපයෙහි සිට මිදුල දෙස බලමින් සිටින කල්හි ඩෙබර වෙළෙඳකුගේ දුවක් වූ රූමත් තරුණියක් ඩෙබර ඵල පෙට්ටියක් හිස තබාගෙන “ඩෙබර, ඩෙබර” කියමින් රජමිදුලෙන් ගියාය. රජතුමා ඇය දැක ඇගේ හඬ අසා ඇය කෙරෙහි ආලය ඉපදී ඇගේ සස්වාමික අස්වාමික බව විමසා අස්වාමික බව දැන ඇය කැඳවා ඇයට මහත් යස ඉසුරුත් සමඟ අගමෙහෙසුන් තනතුර දුන්නේ ය.
ඕ රජතුමාට ඉතා ප්‍රිය වූවා ය. ඕ තොමෝ ද තමා පෙර සිහිනයකිනු දු නො ලැබූවිරූ මහත් සම්පත් ලැබීමෙන් මත් වූවාය. මෙකල සමහරුන්ට සිංහල අමතක වන්නාක් මෙන් ද, නෑයන් මිතුරන් අමතක වන්නාක් මෙන් ද, ඇයට ද තමා පෙර සිටි සැටි අමතක විය. දිනක් රජ්ජුරුවන් රන් තලියෙහි ලා ඩෙබර ඵල වළඳනා කල්හි යස ඉසුරෙන් මත් ව සිටින්නා වූ සුජාතා දේවිය රජ්ජුරුවන් සමීපයට ගොස් තමා ඩෙබර ගෙඩි නාඳුන්නියක මෙන් “මහ රජාණෙනි, අනේ! මේ නුඹ වහන්සේ වළඳන රතුපාට වටකුරු ගෙඩි ජාතිය මොනවාදැ”යි ඇසුවාය.
දීර්ඝ කාලයක් හිස මත තබා ඇවිද විකුණු ඩෙබර ගෙඩි නාඳුනන දෙයක් කොට කථා කිරීමෙන් රජතුමා කිපී කියනුයේ “දේවියනි, තී පෙර හිස තබා ඇවිදින පෙට්ටියට ගෙවීමෙන් මුඩු වූ හිස ඇති ව දිරූ කඩක් හැඳ වනයට වැද කෙක්කෙන් අතු පාත් කරමින් කඩ කඩා ඔඩොක්කුව පුරවා ගත්තාවූ යම් ගෙඩි ජාතියක් වේද, මේ තිගේ කුලයට අයත් වූ ඒ ගෙඩි ජාතිය ය” යි කීය. ඉක්බිති රජ ඇය ගෙදරින් නෙරපනු පිණිස කියනුයේ “මේ පව්කාර කෙල්ලට මේ රජ ගෙයි විසිය නො හැකිය, මෙහි වසන කල මේ කෙල්ලට දැවිල්ල සෑදෙන්නේ ය. මේ කාලකණ්ණි කෙල්ල පෙර විසූ ඩෙබර ඵල විකුට ජීවත් වන තැනට ම නැවත හැරලව”යි කීය.
දේවියට නැවතත් ඩෙබර ගෙඩි විකුණන්නට යන්නට සිදු වූ මේ අවස්ථාවේ දී මහ බෝසතාණන් වහන්සේ රජ්ජුරුවන්ට කරුණු කියා ඇයට සමාව ලබා දුන්හ. නො එසේ වී නම් සුජාතාවට මත්වීමේ ඵලය එවෙලේ ම ලබන්නට තිබුණේ ය. මෙසේ අලුත් සම්පතට පැමිණියෝ බොහෝ සෙයින් ඒ සම්පත්තිය නිසා මත් වෙති.
හීන උත්පත්තිය ද සම්පත්තියට පැමිණි කල්හි මත් වීමට කරුණක් බව වාලෝදක ජාතකයෙහි දක්වා තිබේ. පරම්පරාගත සම්පත් ඇත්තෝ ද සර්වප්‍ර‍කාරයෙන් මත් නොවන්නාහු නො වෙති. ඔවුන් අතර ද බොහෝ දෙන මත් ව නො මනා දේ කොට තත්ත්වයෙන් පිරිහෙති. වෙහෙස නො වී අනුන් සැපයූ වස්තුව ඉබේ ම ලැබීමත් මත් වීමට කාරණයකි. මෙකල වෙසෙන පොහොසතුන්ගේ ධනය පරම්පරා දෙක තුනක්වත් නො පවත්නේ එහෙයිනි. අමාරුවෙන් ධනය සැපයූ පියා ධනයෙන් මත් නොවේ. පියා ගේ ඇවෑමෙන් ඒ ධනය වෙහෙසක් නැති ව නිකම් ම ලැබුවා වූ දරුවෝ ධන මදයෙන් මත් වෙති. එයින් ඔවුහු වැඩිකල් නො ගොස් ම දිළිඳු වෙති.
සාමාන්‍ය මානයටත් අතිමානයටත් වඩා මත්වන්නා වූ මානය ඉක්මණින් ම මනුෂ්‍යයා පිරිහීමට පමුණුවන දෙයකි. මානයෙන් මත් වූ කල්හි ඒ පුද්ගලයා ධර්මයත්, නීතියත්, යුක්තියත්, ගණනකට නො ගෙන පරම්පරානුයාත සිරිත්විරිත් ගණනකට නො ගෙන, උතුමන් ගේ නුවණැතියන් ගේ වැඩි මහල්ලන් ගේ, ශ්‍ර‍මණ බ්‍රාහ්මණයන් ගේ අවවාදානුශාසනයන් ගණන් නො ගෙන, ගරු කළ යුතු වූ ගණන් ගත යුතු වූ පුද්ගලයන් ගණනකට නො ගෙන, තමහට සිතෙන සිතෙන දේවල් ම කරන්නට වන්නේ ය. නොයෙක් පව් කම් ද කරන්නට වන්නේ ය. එයින් ඔහු සාමාන්‍ය මිනිසකු තබා රජකු වුව ද වහා පිරිහීමට පැමිණෙන්නේ ය. මරණයට හෝ පැමිණෙන්නේ ය. මානයෙන් මත් ව නො මනා ක්‍රියා කොට රාජ්‍යයෙන් පිරිහුණා වූ ද මරණයට පත් වූ ද රජවරු බොහෝ ය. මත්වීමෙන් රජවරු පවා පිරිහී යන කල්හි සෙස්සන් ගැන කියනුම කවරේ ද? මත් වූවෝ මෙ ලොව පිරිහීමෙන් පමණක් නො නැවතී මරණින් මතු ද අපායට යෙති. දෙලොව වැඩ කැමැත්තෝ මදය නැමැති මේ චිත්තෝපක්ලේශයට සිය සිත් සතන්හි පහළ වන්නට නො දී සිත ආරක්ෂා කරගනිත්වා!