එක් කලෙක මහා බෝසතාණෝ සැඩොල් කුලයක ඉපද තරුණ වයස පැමිණියාහු යම් කිසි කරුණකින් දුර පළාතකට යනු පිණිස මඟ වියදමට සහල් හා බත් මුලක් ද ගෙන මඟට බැස ගමන් කළහ. බරණැස් නුවර බ්‍රාහ්මණ මහාසාල කුලයක උපන් සතධම්ම නම් තරුණයෙක් ද යම් කිසි කරුණකින් ඒ මඟ ගමන් කළේය. ඔහු අත මඟ වියදම් නො තිබුණේ ය. මොවුන් දෙදෙනා මාර්ගයේ දී එක් වූහ. සතධම්ම බෝසතාණන් ගෙන් ජාතිය ඇසීය. බෝසතාණෝ ද ඔහුට තමා චණ්ඩාල බව නො සඟවා කීය. සතධම්මගේ ජාතිය ඇසූ කල්හි ඔහු බ්‍රාහ්මණ බව කීය. ඉක්බිති දෙදෙන ම එක මඟ ගමන් ගත්හ. බෝසතාණෝ දවල් බත් වෙලාව පැමිණි කල්හි ජලය ඇති තැනකදී අත් පා සෝදා බත්මුල ලිහා බ්‍රාහ්මණ මානවකයාට ද බත් අනුභව කරන්නය යි ගෞරවයෙන් කීහ. ජාති මානයෙන් උඩඟුව සිටි සතධම්ම, “බොල, චණ්ඩාලය, තගේ බතින් මට කවර ප්‍රයෝජනයක්දැ” යි කියා ප්‍ර‍තික්ෂේප කෙළේය.
බෝසතාණෝ බත ඉඳුල් නො කොට ඉන් කොටසක් අන් පතකට ගෙන, බත් මුල බැඳ තබා අනුභව කොට පැන් බී අත සෝදා බත්මුල හා සහල් ද ගෙන සතධම්මට ද කථා කොට, නැවතත් ගමන් පටන් ගත්හ. දෙදෙනා ම සවස් වන තුරු ගමන් කොට සවස් කාලයේ දී එක් තැනක හිඳ, නැවතත් බත්මුල ලිහා සතධම්මට කථා නො කර ම අනුභය කරන්නට වූහ. නිරාහාර ව දවස මුළුල්ලේ ම ගමන් කළා වූ සතධම්මට ද ඒ වේලාව වන විට නො ඉවසිය හැකි පමණට සාගින්න ඇති වී තිබුණේ ය. මිනිසාට සාගින්නට වඩා අන් මහත් දුකක් නැති තරම් ය. සාදුක නිවා ගැනීමට නො කළ හැකි දෙයක් නැත. මේ අවස්ථාවේ දී සතධම්මගේ අතිමානය සාගින්නෙන් හළු විය. ඔහු චණ්ඩාලයාගෙන් මුත් ලැබෙත හොත් බත් අනුභව කරමි යි බෝසත්තුමා වළඳනා දෙස බලා හුන්නේ ය.
බෝසතාණෝ ද ඔහු දෙස බැලීම් පමණවත් නො කොට බත් බුදිති. බෝසතාණෝ බත් බුදිනු බලා සිටිත් ම සතධම්මට නො ඉවසිය හැකි පමණට ආහාරාශාව ඇති විය. ඔහු තවත් පමා වුවහොත් මේ ඉඳුල් බත් ටික වත් නො ලැබෙන්නේ යයි සිතා බෝසත්තුමා ගෙන් බත් ඉල්ලීය. බෝසතාණෝ ද ඔහුට වළඳමින් සිටි බත දුන්හ. සතධම්ම ද මතුයෙහි වූ ඉඳුල් බත් කොට ඉවත් කොට ඉතිරි කොටස අනුභව කෙළේය. ඉක්බිති මම චණ්ඩාලයාගෙන් ඉඳුල් බත් ඉල්ලා කා මගේ ජාතියට නුසුදුසු දෙයක් කෙළෙමි යි ඔහුගේ සිත අතිශයින් තැවෙන්නට විය. බලවත් චිත්තසන්තාපය හේතුකොට, කෑ බත ලේ සමග ඔහුට වමනය විය. ඉක්බිති ඔහු තමාට සිදු වූ දෙය ගැන මහත් සේ වැළපී චණ්ඩාලයාගේ ඉඳුල් බත් කෑ මගේ ජීවිතයෙන් කවර ප්‍රයෝජනයක්දැ යි සිතා වනයට වැද අනාථව මළේ ය. සතධම්මට වල් වැදී දිවි නසා ගන්නට හේතු වූයේ ද ඔහුගේ අතිමානය ම ය. සතධම්ම මෙන් ම ලෝකයේ බොහෝ දෙන මේ අතිමානය නිසා අනේක ව්‍යසනයනට පැමිණෙන්නාහුය.
බුදුන් කලැ විසූ “තෝදෙය්‍ය” නම් බමුණා අතිමානයෙන් මත් ව බුදුනට පවා අගරු කරමින් සිට, මිය ගොස් ඒ ගෙයි ම බලු ව උපන්නේ ය. තෝදෙය්‍ය මෙන් ම මානය ඇත්තෝ මරණින් මතු ද අපාගත වෙති. අපායෙන් මිදී මිනිස් ලොවට පැමිණියාහු ද ගරු බුහුමන් ලබන්නා වූ උසස් කුලවල නූපදිති. සැම දෙනාගේ ම අවමානයට භාජනය වන චණ්ඩාලාදී නීච කුලවල ඔවුහු උපදිති. එබැවින් තථාගතයන් වහන්සේ විසින් තෝදෙය්‍යගේ පුතු වූ සුභ මානවකයාහට මෙසේ පවසන ලදි.
“ඉධ පන මාණව, එකච්චො ඉත්ථි වා පුරිසො වා ථද්ධො හොති අතිමානි, අභිවාදෙතබ්බං නාභිවාදෙති, පච්චුට්ඨාතබ්බං න පච්චුට්ඨෙති, ආසනාරහස්ස න ආසනං දෙති. මග්ගාරහස්ස න මග්ගං දෙති. සක්කාතබ්බං නං සක්කරොති, ගරුකාතබ්බං න ගරු කරොති, මානෙතබ්බං න මානෙති. පූජෙතබ්බං න පූජෙති, සො තෙන කම්මේන එවං සමන්තෙන එවං සමාදින්නෙන කායස්ස භෙදා පරම්මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජති. නො චෙ කායස්ස බෙදා පරම්මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජති. සවෙ මනුස්සත්තං ආගච්ඡති. යත්ථ යත්ථ පච්ඡාජායති, නීචකුලීනො හොති”
මානවකය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් ස්ත්‍රියක් හෝ පුරුෂයෙක් හෝ තද වූයේ ද, ඉතා උඩඟු වූයේ ද, වැඳිය යුත්තාට නො වඳීද, දැක හුනස්නෙන් නැඟී සිටිය යුත්තාහට හුනස්නෙන් නො නැඟී සිටී ද, තමා වෙත පැමිණි කල්හි අස්නක් දිය යුත්තාට අස්නක් නො දේ ද, තමා මාර්ගයෙන් පහ වී ඉඩ දිය යුත්තාට මාර්ගය ඉඩ නො දේ ද, සත්කාර කළ යුත්තාට සත්කාර නො කෙරේ ද, ගරු කළ යුත්තාට ගරු නො කෙරේ ද, බුහුමන් කළ යුත්තාට බුහුමන් නො කෙරේ ද, පිදිය යුත්තාට නො පුදා දා, හෙතෙමේ මෙසේ සම්පූර්ණ කරන ලද්දා වූ මෙසේ ගන්නා ලද්දා වූ ඒ කර්මයෙන් ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් මරණින් මතු සැපයෙන් පහ වූ නපුරු ගති ඇත්තා වූ විවස ව පතිත වන්නා වූ නරකයෙහි උපදී. යම් හේතුවකින් නරකයෙහි නූපදී නම්, ඉදින් මිනිස් බවට ඒ නම්, යම් යම් තැනෙක උපදී නම් නීච කුල ඇත්තේ වේය” යනු එයි භාවයයි.
මතු ජාතිවල සුගතියෙහි ඉපිද සැප ලැබීමටත් දුක් නො විඳීමටත්, සසර දුකින් මිදී නිවනට පැමිණීමටත් කළ යුතු එක ම දෙය නම් පින ම ය. උනුන් පරයා ලොකු ගෙවල් සෑදවීමෙන්වත් වඩ වඩා අලංකාරයෙන් සැරසීමෙන් වත්, නම් දිග්ගැස්සීමෙන් වත් අනාගත භවයන්හි කිසිදු සැපයක් ලැබිය හැකි නො වේ.