උපාධ්‍යාය වත

කුඩා මහත් වරද සොයා බලා අවවාදානුශාසනයෙන් ගෝලයන් හික්මවන ආචාර්‍ය්‍යවරයා උපාධ්‍යාය නම් වේ. “උපජ්ඣායෝ මෙ භන්තේ හෝහි” යි අයැද උපාධ්‍යායත්වයෙහි තබා ගන්නා ලද ආචාර්‍ය්‍යවරයා හට සද්ධිවිහාරිකයා විසින් දිවිහිමියෙන් වත් කළ යුතුය. උපාධ්‍යායයන් වහන්සේ ගෙන් අවවාදානුශාසනා ලබන ශිෂ්‍යයා සද්ධිවිහාරික නම් වේ. උපාධ්‍යායයන් වහන්සේ කෙරෙහි පිළිපැදිය යුත්තේ මෙසේය: සද්ධිවිහාරිකයා විසින් කලින් නැගිට උපාධ්‍යායයන් වහන්සේ ගේ රුචිය අනුව දැහැටි හා මුවදෝනා පැන් පිළිගැන්විය යුතුය. උපාධ්‍යායයන් වෙසෙන විහාරය හා මිදුල ද වැසිකිළිය ද හැමද පිරිසිදු කළ යුතුය. කැඳ බත් ආදි යමක් ඇති නම් එය උපාධ්‍යායන් වහන්සේට පිරිනැමිය යුතුය. වැළඳූ පසු භාජන සෝදා තැන්පත් කළ යුතුය. වැළඳූ තැන පවිත්‍ර‍ කළ යුතුය. ආසනය තැන්පත් කළ යුතුය. උපාධ්‍යායයන් වහන්සේ පිඬු පිණිස ගමට පිවිසෙනු කැමති නම් පා සිවුරු පිළිගැන්විය යුතුය. උපාධ්‍යායයන් වහන්සේ දෙවැන්නකු කැමැති නම් තමා ද හැඳ පොරවා පාත්‍ර‍ය ගෙන උන් වහන්සේ පසු පසින් යා යුතුය. පිඬු සිඟා ගත් පසු තමා පළමුවෙන් විහාරයට පැමිණ පා සිවුරු තබා උපාධ්‍යායන් එන පෙරමගට ගොස් පා සිවුරු පිළිගත යුතුය. පා සේදීම පිණිස පැන් තැබිය යුතුය. අසුන් පැනවිය යුතුය. උපාධ්‍යායයන් අසුන් ගත් කල්හි පැන් හා ආහාර පිළිගැන්විය යුතුය. උපාධ්‍යායයන් වහන්සේගේ වත් කොට තමාට වැළඳීමට කල් තිබේ නම් උපාධ්‍යායයන් වහන්සේ වළඳන තුරු බලා හිඳ පැන් පිළිගන්වා පාත්‍රාදි භාජන සෝදා තැන්පත් කොට තමා වැළඳිය යුතුය. කාලය ඉක්මෙන්නට ළංව ඇත්තේ නම් උපාධ්‍යායයන් හට පැන් හා ආහාර පිළිගන්වා තමා ද වළඳා උපාධ්‍යායයන් වහන්සේගේ වත් කළ යුතුය. උපාධ්‍යායයන් ගේ සිවුරු නමා තැන්පත් කළ යුතු ය. සිවුරු තෙත් වී ඇති නම් වියළා නමා තැබිය යුතුය. උපාධ්‍යායයන් වහන්සේ බැහැර ගොස් විහාරයට පෙරළා එන සෑම අවස්ථාවෙහි ම පෙර ගමන් කොට පා සිවුරු පිළිගත යුතුය. පැන් එළවිය යුතුය. ගිලන්පස ඇති නම් පිළිගැන්විය යුතුය.

උපාධ්‍යායයන් කථා කරන කල්හි එය නිමවන්නට කලින් අතරට කථා නො හෙළිය යුතුය. උපාධ්‍යායයන් ස්නානය කරනු කැමැති නම් උණු පැන් හෝ සිසිල් පැන් සැපයීමට උත්සාහ කළ යුතුය. උපාධ්‍යායයන් පැන් ඇති තැනකට ගොස් ස්නානය කරන්නේ නම් නානකඩ තුවාය ආදි උපකරණ එහි ගෙන යා යුතුය. උපාධ්‍යායයන් කැමති වන්නේ නම් නෑවීම හා ඇඟ ඉලීම ද කළ යුතුය. නෑමෙන් පසු උපාධ්‍යායයන් වහන්සේගේ ජලසාටකාදිය විහාරය ගෙනැවිත් තැන්පත් කොට තැබිය යුතුය.

උපාධ්‍යායයන් වහන්සේගේ සිවුරු සේදිය යුතු ව ඇත්තේ නම්, ඒවා සෝදා වියළා තැන්පත් කළ යුතු ය. උපාධ්‍යායයන් ගේ සිවුරු පඬු පෙවිය යුතු ව ඇත්තේ නම්, එයත් කිරීමට උත්සාහ කළ යුතුය. ඒවා උපාධ්‍යායයන් වහන්සේ ම කරනවා නම් තමාත් උපකාර විය යුතුය.

උපාධ්‍යායයන් වහන්සේගෙන් අවසර නෙ ගෙන උන් වහන්සේට අහිතවත් පුද්ගලයන්ට පාත්‍ර‍ චීවරාදි දෙයක් නොදිය යුතු ය. ඔවුන් දෙන දෙයක් ද නොපිළිගත යුතු ය. ඔවුන්ට වත් නො කළ යුතු ය. ඔවුන් ලවා ද වත් නො කරවා ගත යුතු ය. ඔවුන් හා නො යා යුතුය. තමා විසින් ඔවුන් කැඳවා ගෙන ගමන් නොයා යුතුය. උපාධ්‍යායයන් වහන්සේගෙන් අවසර නො ගෙන පිටත නොයා යුතුය. උපාධ්‍යායයන් වහන්සේ රෝගාතුර වුවහොත් දිවි හිමියෙන් උවටැන් කළ යුතුය.

එක් උපාධ්‍යායය කෙනකුට බොහෝ සද්ධිවිහාරිකයන් ඇති කල්හි සෑම දෙනාහට ම වත් කිරීමට ඉඩක් නැත. එසේ ඇති කල්හි වත් බෙදා ගැනීමෙන් හෝ වාර බෙදා ගැනීමෙන් හෝ වත් කිරීම සුදුසු ය. කෙනකු දෙන්නකු විසින් සම්පූර්ණයෙන් ම උපාධ්‍යායය වත බාර ගෙන කරනවා නම් සෙස්සන්ට වත් නො කිරීමෙන් වරද නැත. නො විචාරා දීම් ගැනීම් ආදිය කිරීමෙන් නිශ්‍ර‍ය මුක්තක භික්ෂුවට වරද නැත.