එ වේලෙහි සිටාණෝ බුදුන් වදාළ අභිප්‍රායෙන් “බුදුහු මා ලවා වෙහෙරක් කරවනු කැමැති සේකැ”යි දැන “අදහස් දතිමි. ස්වාමීනි! වෙහෙරක් කරවාලා ගැත්තවූ ආරාධනා කොට එවුකල වැඩවදාළ මැනැවැ”යි ආරාධනා කොට බුදුන් අතින් සියලු ප්‍රතිඥා ලදින් බුදුන් වැඳ සමුගෙන තමන්ගේ නුවරට යන්නාහු මඟයොදනෙන් යොදනෙහි මනුෂ්‍යයන් රැස්කොට “මනුෂ්‍යයෙනි! බුදුහු මේ මග වඩනා සේක. මං සරහව. වෙහෙර කරව. නොපමා වව”යි කිය කියා බුදුගුණයෙන් බොහෝ දෙනා පහදව පහදවා මග පන්සාළිස් යොදනෙහි පන්සාළිස් ලක්‍ෂයක් වියදම්කොට පන්සාළිස් වෙහෙරක් කරවා සැවැත්නුවර ගොස් බුදුන්ට වාසයට මා වෙහෙරක් කරවා ගන්නා පරිද්දෙන් කෙසේ වූ ස්ථානයෙක නුදුරුව නොළංව සත්ත්‍වයන් සිත් සේ ගොස් වැඳ පුදා ගන්නා පරිද්දෙන් යෝග්‍ය දෝ හෝ රම්‍ය දෝ හෝ යි නුවර සිසාරා බලා ඇවිදිනාහු ජේත නම් රාජකුමාරයන්ගේ උයන ඉතා රම්‍ය ය යි දැක උන් කරා ගොස් “රාජකුමාරයන් වහන්ස! නුඹගේ උයන්බිම බුදුන්ට මා වෙහෙරක් කරවා ගන්නා පරිද්දෙන් මාගෙන් මිල ගෙන බිම මට දුන මැනැවැ”යි කීහ. එ බසට රාජකුමාරයෝ “මඳ මිලයකට දෙන්න තබා ඒ බිම ඔටින් සිටුවා රනින් වසා පුරා දුනු නමුත් නොදෙම් ම ය”යි කීහ. එ බසට සිටාණෝ “එක විට ම කී බසින් ම බිම මට දීපු දෑ ය, උයන ගතිමි, උයන ගතිමි” කියා ඇකයේ අත් ගසා සිනාසුනහ. එ වේලෙහි රාජකුමාරයෝ “සිටාණෙනි! තොපට මා උයන දුන්නා නැත. කුමක් දොඩාදැ”යි කීහ. සිටාණෝ නැවතත් “මම උයන ගතිම් ම ය”යි කීහ. රාජකුමාරයෝ “මම උයන නො දිනිම් ම ය යි රාජකුමාරයෝ කීහ.
එ වේලෙහි සිටාණෝ “අප දෙදෙනාගේ බසින් කම් නැත. අධිකරණ සබාවට යම්හයි යුක්ති දන්නෝ අප දෙදෙනා කී බස් අසා නුඹම මට උයන දුන්නැ යි කිවු නම් උයන මාගේ ම ය. නුදුන් නැ යි කිවු නම් නුඹගේ උයන නුඹගේ ම ය”යි කියා රාජ කුමාරයන් කැඳවා ගෙන අධිකරණ සභාවට ගොස් “අප දෙදෙනාගේ මේ අධිකරණය මැදහත් ව කිව මැනැවැ”යි කීහ.
එ සමයෙහි අධිකරණ නායකයෝ දෙදෙනාගේ බස් අසා රාජ කුමාරයන් මුහුණ බලා “යම් වෙළෙඳාමක් කරන කල වස්තු ස්වාමියා නො වටිනා ගරු අගයක් පළමුකොට කියාපු නම් වස්තුව මල කළ නියා ම ය. නුඹ ගරුකොට මිල කියාපී බැවින් ඒ මිල සිටාණන් දීගත නුහුනුමාහු නම් උයන නුඹගේ ම ය. දීගත හුනු වූ නම් උයන සිටාණන්ගේ ම ය”යි කියා රාජ කුමාරයන් පැරදවූහ. එ වේලෙහි රාජකුමාරයෝ පැරද “මාගේ උයන නම් අයමින් විතරින් වඩුදහස් දහස් රියන් ඇතියේ ය. එසේ හෙයින් එක්යාල දොළොසමුණක වපයන්නා වූ මහ බිමෙක මේ සා බිමක් වසා රන් ඔටින් සිටුවා පුරා දී ලීමෙක් නම් කවර නම් සතක්හට පිළිවන් දෙයෙක්දැ”යි සිතා මොහු රනින් පරදවා මාගේ උයන නො දෙම් ම ය යි සිත සිතා “වැලි තොප එසේම තත්පර වූ බැවින් උයන තොපට ම දිනිමි. දැන් ම මට දන් දී ලා ගනුව”යි කීහ.
එ වේලෙහි සිටාණෝ ඉතා සතුටුව රාජකුමාරයන් කැඳවා ගෙන උයනට ගොස් උයනෙහි නිෂ්ප්‍රයෝජන වූ විහාරයට නො තරම් ගස් මුලින් සිඳුවා දම්මවා සඳුන් කපුරු සපු නා පනා අඹ දඹ දොඹ ආදී වූ මාහැඟි ගස් රඳවා උයන්බිම බෙරඇසක් සේ තනා එවේලෙහි ලියන්නන් වෙල්ලාකවරුන් කැඳවා “මාගේ සත්මුත්තක් මුළුල්ලෙහි දොර නො හැර තුබූ අසවල් නිධානයෙහි පිධානය හැර එහි තුබූ මසුරන් ඇම ඇද මෙ බිම් ඇසිල්ලෙකින් පුරව”යි විධාන කළහ. එ වේලෙහි රාජකුමාරයෝ “මොහු කියන්නේ කිමෙක් ද? එක නිධානයෙක වැඩී ගියේ නම් දශලක්‍ෂයක් හෝ තිබෙයි. විසි ලක්‍ෂයක් හෝ තිබෙයි. එසේත් වැඩී ගියේ නම් සියක් ලක්‍ෂයක් හෝ තිබෙයි. එ විතර රනකින් මේ සා බිම මසුරන් සුලස්සෙන් සිටුවා පුරාලිය හැකිදැ”යි සිත සිතා සිටියහ.
එ වේලෙහි සිටාණන්ගේ ලියන්නන් හා මෙල්ලාකවරු දිව දිව ගොසින් සිටාණන්ගේ සත් පවුරු සත් දොරටු ඇතුළෙහි තුබූ ඒ නිධානයෙහි පිධානය හැර ඇතුළට වැද බඩසැළෙක වී මැන හරිනා සේ ලාසුවලින් රන් මැන මැන දෙත්. සිටාණන්ගේ ලක්‍ෂ ගණන් පරිවාර ජනයෝ වැදලා ඔවුනොවුන් පරයා මසුරන් ඇද ඇසිල්ලෙකින් අනූ යාලක් පමණ මසුරන් උයන මැද සැලූහ. එ වේලෙහි සිටාණන් සැලු සැලූ රන් ලක්‍ෂ ගණන් ජනයෝ මිටින් මිටින් ගෙන එක්යහල දොළොසමූණක් වප් යන ඒ සා බිම කිසිවකුත් නො පෙනෙන සේ සුලස්සෙන් සිටුව සිටුවා බුමුතුරුනෙකින් වසන්නා සේ වසාගෙන යන්ට පටන් ගත්හ.
එ වේලෙහි සිටාණෝ ද සක්විති රජයක් ලබන දවසක් සේ මහත් වූ සන්තෝෂයෙන් පිනා තමන්ගේ පිරිවර සිටුවරුන් ගෙනා මේ සඳුන්ගස් ආදි වූ ගසින් වැසී ගියා වූ බිම රන් ලලිය නො හැක්කේ ය. එසේ කල මාගේ පින්කම අඩු ව ගියේ නම් නපුරැ යි සිතා තවත් වඩ වඩා ලා ම පිනෙහි ම ලෝභ කරන්නාහු ඒ රුක්වට සිසාරා මැන මැන එම සා තෙසු බිම්බල ඒ මාරුවෙහි මසුරන් පුර පුරා ගන්නාහු ය. මහ වාසල් බිම තබා අවශේෂ වූ උයන් භූමිය මුළුල්ලෙහි මසුරනින් වසා නිමි කල සිටාණෝ එ වේලෙහි වාසල් බිමෙහි රන් නු ලූ අඩුව දැක මෙ තෙන ද වහා රන් පුරව යි කීහ.
එ වේලෙහි ලියන්නෝ අවුත් “සිටාණන් වහන්ස! නුඹවහන්සේගේ සත්වැනි මුත්තනුවන් වහන්සේ ඒ නිධාන ය කෙළේ අටළොස් කෙළක් මසුරනින. ඒ අටළොස් කෙළක් මසුරන් ම මෙ තෙනට ගෙනනලද, ඒ නිධානයෙහි අලෙවියක් නු වූ නියාවට ලේකම් බලා වදාළ මැනැවැ”යි එම නිධානයෙහි සංග්‍රහ කොට තුබූ තඹපත අකුරු පෑහ. එ කල සිටාණෝ අනික් නිධානයෙකින් රන් ගෙනෙව යි කීහ.
එ වේලෙහි රාජකුමාරයෝ සිටාණන් මේ සා සම්පතක් ගෙනෙත් ගෙනෙත් වඩ වඩා සතුටු ඇති නියාවත් මේ සා ධන පරිත්‍යාගයෙක මඳ දොම්නසකුත් නැති නියාව ත් දැක “ඒකාන්තයෙන් මුන් කරන්නේ මේ සා සම්පතකටත් වඩනා ඉතා උතුම් වූ කටයුත්තෙක් නිසා වුව මැනව. මුන් රන් දී බිම ගන්නා බව ඒකාන්තමය. මා ත් මුන් හා ම එක්වුව මැනැවැ”යි සිතා “සිටාණෙනි! යුක්ති බිණීමෙනුත් මා ම පැරදවුව. රන් දීමෙනුත් මා ම පැරදවුව එ තෙකින් මා බොහෝකොට නො පරදවව. මේ වාසල් බිම තොපගෙන් මට උපකාර කොට දෙව. එ බිමට රන් නො ගෙන්වව. තොපගේ පිනෙහි මා ත් එක්කොට ගන්ව”යි කීහ.
එ වේලෙහි සිටාණෝ ද “තමා කරන කටයුත්තෙක මෙ වැනි ප්‍රසිද්ධ වූ රජදරුවන් එක්වීමෙන් දෝෂයෙක් නැතැ. උනුත් එක් කෙරෙමි”යි සිතා යහපතැ යි ගිවිස එ තෙන රන් නො ලව යි සිටාණෝ නියෝග කොට රාජකුමාරයන්ට වාසල් බිම අළහ. වාසල් බිම ඇර “එසේ වී නම් තෙලෙ රන් හස්කොට ගත මැනව. මට බිම වහා අවසර කොට දුන මැනැවැ”යි කීහ.
එ කල රාජකුමාරයන්ගේ සේවකයෝ සියදහස් ගණන් ගොවිපෝරු ලා ලා ඇද මසුරන් උයනින් පිටත රැස්කොට බිම අවසර කළහ. එ කල සිටාණෝ විහාරකර්මාන්ත පටන් ගන්වා අනන්තාපරියන්ත වූ බුදුන්ගේ ශාසනස්ථාන වූ අවිජහිත භූමියෙහි බුදුන්ට විසිතුරු වූ ගඳ කිළියක් කරවා, වටා සංඝාරාම කරවා රාත්‍රිස්ථාන - දිවාස්ථාන - චංක්‍රමණ - මණ්ඩප - පුෂ්කරණි - විල් - පතැස් පුෂ්පාරාම - ඵලාරාම ආදි වූ නොයෙක් සංඝාරාම දෙවියන්ගේ ද සහායෙන් දිව්‍යකර්මාන්ත සේ විශ්වකර්ම නිර්මිතයක් සේ ඉතා මනෝහර කොට නිමවා සිසාරා සාරදහසක් රියන් හා උසින් අටළොස් රියන් මහ පවුරු කරවා නොබෝ දවසෙකින් නිම වූහ. එහි බුදුන්ට ම කැරවූ ගඳකිළිය සියක් ලක්‍ෂයක් මසුරන් වියදම් කොට කෙළක් අගනා සේ කළහ. සියලු විහාරකර්මාන්ත ම එක් නිධානයෙක් ම පුරා තුබූ අටළොස් කෙළක් මසුරන් වියදම් කොට කළහ.
ඒ අනේපිඬු මහසිටාණෝ මේ කල්‍යාණ මිත්‍රයන් බහුල කෙනෙක “අපගේ සිටාණන්ගේ මේ පින්කමෙහි අපිත් එක්වම්හ. අපිත් එක්වම්හ”යි කිය කියා විශ්වාසයෙන් ඔවුනොවුන් පරයා කරන ලද කර්මාන්ත හා උන්ගෙන් කරන ලද ධනපරිත්‍යාග හා මෙතෙකැ යි පමණ නැත. අවශේෂ වූ සත්ත්‍වයනු දු බුදුන්ගේ නම අසා “බුදුහු ය යි යන කෙනෙක් ල, ඔහු ඉතා සොඳ කෙනෙක් ල, මිහිරි වූ කටහඬ ඇති කෙනෙක් ල. මනෝහර වූ දහම් අමා ඇති කෙනෙක් ල, මොහු කරවන්නේ ඔවුන් හිඳිනා වෙහෙරෙක් ල, අපි අපි දු ඒ උතුමාණන්ට සත්කාර කරම්හ”යි කිය කියා සත්ත්‍වයන් වෙන වෙන කරවාපු කර්මාන්ත හා වෙන වෙන ම කළා වූ ධන පරිත්‍යාග ද මෙ තෙකැ යි පමණ නැත. එ කල ජේත නම් රාජකුමාරයෝ ද සිටාණන් කරන්නා වූ ඒ විහාරකර්මාන්තයෙහි පැහැද “සිටක්හුගේ සම්පත් රජක්හට ඇයි ද, ඔහු දුන් මිල ඔහුගේ විහාරයට ම පරිත්‍යාග කෙරෙමි”යි සිතා නැගෙනහිරි වාසල් භූමියෙහි එක්සිය විසිරියනක් අයම් විතර ඇති සත්මහල් මහා මාලිගාවක් වාසල්කොට කරවා සෙසු තුන් වාසල ද එසේ එසේ ම මනෝහර කොට නිමවා එ බිම ගත් අටළොස් කෙළක් මසුරන් එම වෙහෙර සතර මහවාසල් කර්මාන්තයට ම පරිත්‍යාග කළහ.
එ කල අනේපිඬු මහසිටාණෝ මේ සියලු විහාරකර්මාන්ත නිමි කල බුදුන් පවරා යවුවාහු ය. එ කල බුදුරජාණන් වහන්සේ යොදනෙන් යොදනෙහි සිටාණන් කැරවූ විහාරයෙන් විහාරයෙහි සැතපි සැතපි පන්සාළිස් දවසෙකින් සැවැත්නුවර වැඩිසේක. සිටාණෝ විහාරය මුළුල්ලෙහි ධජ පතාක පුන්කලස් කෙසෙල් ගස් පිළි තොරණින් දිවඋයනක් සේ මහ පූජා සරහා තමන් පුත නුවන් සර්වාභරණයෙන් සරහා පන්සියයක් සිටුකුමරුන් පාවා දී පස්පෑයෙන් දිලියෙන පන්සියයක් ධජපෙළ සමග යවුවාහු ය. ඔවුන් පස්සෙහි මහා සුභද්‍රා නම් සිටුදුව හා චුල්ලසුභද්‍රා නම් සිටු දුව හා දූන් දෙදෙනා දෙව්කුමරියන් සේ සරහා සම වයස් ඇති, පන්සියයක් සිටුදූන් හා සමග පන්සියයක් රන් කලස් දී යවුවා හු ය. ඔවුන් ඉක්බිත්තෙහි සිටාණෝ තමන්ගේ අග්‍ර සිටුදියණියන් පන්සියයක් කුලස්ත්‍රීන් හා සමග සර්වාභරණයෙන් සරහා පන්සියයක් රන් පැන දී යවුවාහු ය. ඒ සිටුදූන් ඉක්බිති ව කොසොල් මහරජ්ජුරුවන්ගේ දියණියෝ සුමනා නම් රාජකුමාරිකාවෝ පන්සියයක් රජකුමරියන් පිරිවරා පන්සියයක් රථ නැගී සර්වාභරණයෙන් සමලඞ්කෘත ව ශක්‍රපුරයෙන් නික්මුණු දෙවඟනන් රැසක් සේ සුවඳමල් කරඬු ගෙන එක පෙළ නමා ගත්හ. ඒ රජ කුමරියන් ඉක්බිති ව පන්සියයක් ඇමතියන් ද සර්වාභරණයෙන් සැරහී මල්කලස් ගෙන නමා ගත්හ. ඔවුන් ඉක්බිති ව මහනුවර වැසියෝ සියලු අලඞ්කාරයෙන් සැරහී සියලු පූජාභාණ්ඩ ගෙන ගණන් නැති ව ගියාහු ය. ඔවුන් හැමදෙන ම මෙසේ ගියකල අනේපිඬු මහසිටාණෝ පන්සියයක් සිටුවරුන් සමග අලුත් සුදු දා වලු පිළී හැඳ පූජා මඟුල්වෙස් ගෙන සුවඳ මල් අතින් ගෙන බුදුන් පෙරමගට ගොසින් දුටහ.