තථාගතයන් වහන්සේ විසින් දේශිත සූත්‍ර ධර්මයන් අතරින් මේ ජජක්ක සූත්රය ඉතා උසස් තැනක් ගන්නා සූත්‍රයෙකි. තථාගතයන් වහන්සේ පළමුවෙන් මේ සූත්රය දෙව්රම් වෙහෙරෙහි දේශනය කළ අවස්ථාවෙහි එය අසා සැටනමක් භික්ෂූන් වහන්සේලා සව් කෙලෙසුන් නසා අර්හත්වයට පත් වූහ. බුදුරදුන්ගෙන් දහම් අසා අර්හත්වයට පත්වීම එපමණ අරුමයක් නොවේ.
බුදුරජාණන් වහන්සේ පිරිනිවීමෙන් පසු මලියදේව නම් තෙරුන් වහන්සේ මේ සූත්රය අනුරාධපුරයේදී ලෝවාමහාපායේ යට මාලයේ දී දේශනය කළහ. එදා ද ඒ සූත්‍ර ධර්මය අසා සැට නමක් භික්ෂූන් වහන්සේලා අර්හත්වයට පැමිණියහ. තෙරුන්වහන්සේ ලෝවාමහා-පායෙන් නික්ම ඒ ප්‍රාසාදය ඉදිරිපිට මහාමණ්ඩලයෙහි ඒ සූත්රය දේශනය කළහ. එතැනදී ද සැටනමක් භික්ෂූන් වහන්සේ රහත් වූහ. තෙරුන් වහන්සේ මහා විහාරයෙන් නික්ම සෑගිරියට වැඩම කොට එහි දී ද මේ සූත්රය දේශනය කළහ. ඉන්පු ශාක්‍යවංශ විහාරය, කුටාලි විහාරය, අන්තරසොබ්බය, මුතියංගණය, වාතකපබ්බතය, පාචීන ඝරකය, දීඝවාපිය, ලෝකන්දරය, ගාමෙණ්ඩලවාලය යන ස්ථානවල ද මේ සූත්රය දේශනය කළහ. ඒ සෑම තැනකදී ම ඒ සූත්රය අසා සැටනම බැගින් භික්ෂූන් වහන්සේලා රහත්වූහ. තෙරුන් වහන්සේ සිතුල්පව්වට වැඩම කළ කල්හි සැටවස් ඉක්මවා සිටි මහතෙර නමකගේ ආරාධනාවෙන් එක් ස්ථානයක දී මේ සූත්රය දේශනය කළ කල්හි එය අසා සැටවස් පිරුණු මහ තෙරුන් වහන්සේලා ම සැටනමක් අර්හත්වයට පත්වූහ. ඉක්බිති මලියදේව තෙරුන් වහන්සේ තිස්ස මහා විහාරයට වැඩම කොට ඒ ධර්මය දේශනා කළ කල්හි සැට නමක් භික්ෂූහු රහත් වූහ. ඉක්බිති තෙරුන් වහන්සේ කැළණියට වැඩම කොට නාගමහා විහාරයෙහි ද කාලක්ඡනම් ගමෙහි ද මේ සූත්රය දේශනය කළහ. සැටනම බැගින් භික්ෂූහු රහත් වූහ. ඉක්බිති තෙරුන් වහන්සේ තුදුස්වක් දිනයේ එහිම ප්‍රාසාදයක යට මාලයේ මේ සූත්රය දේශනය කළහ. පොහෝ දිනයේ දී පහය මත මේ සූත්රය දේශනය කළහ. දෙ වාරයේදී ම සැට නම බැගින් රහත් වූහ. මෙසේ මලියදේව තෙරුන් වහන්සේ විසින් මේ සූත්‍ර ධර්මය දේශනය කළ සැට තැනක දීම සැට නම බැගින් භික්ෂූහු රහත් වූහ. එක්වරෙක ත්‍රිපිටක චූළනාග තෙරුන් වහන්සේ විසින් මේ සූත්රය දේශනය කරනු අසා දහසක් භික්ෂූහු අර්හත්වයට පැමිණියහ.
ඡඡක්ක සූත්රය
නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස.
ඒවං මේ සුතං ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනෝ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ. තත්‍ර ඛෝ භගවා භික්ඛූ ආමන්තේසි, භික්ඛවෝති. හදන්තේති, තේ භික්ඛු භගවතෝ පච්චස්සෝසුං. භගවා ඒතදවෝව. ධම්මං හි වෝ භික්ඛවේ. දේසිස්සාමි ආදි කල්‍යාණං මජ්ඣෙ කල්‍යාණං පරියෝසානකල්‍යාණං සාත්ථං සව්‍යඤ්ජනං කේවල පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍ර‍හ්මචරියං පකාසෙස්සාමි: යදිදං ඡ ඡක්කානි. තං සුණාථ, සාධුකං මනසිකරොථ, භාසිස්සාමීති ඒවං භන්තේති ඛෝ තේ භික්ඛු භගවතෝ පච්චස්සෝසුං. භගවා ඒතදවෝව. ඡ අජ්ඣත්තිකානි ආයතනානි වේදිතබ්බානි, ඡ බහිරානි ආයතනානි වේදිතබ්බානි, ඡ විඤ්ඤාණ කායා වෙදිතබ්බා, ඡ ඵස්ස කායා වෙදිතබ්බා, ඡ වේදනා කායා වේදිතබ්බා, ඡ තණ්හාකායා වේදිතබ්බා.
ඡ අජ්ඣත්තිකානි ආයතනානි වේදිතබ්බානීති ඉති ඛෝ පනෙතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? චක්ඛායතනං සෝතායතනං ඝාණායතනං ජිව්හායතනං කායායතනං මනායතනං. ඡ අජ්ඣත්තිකානි ආයතනානි වේදිතබ්බානීති ඉති යං තං වුත්තං, ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං, ඉදං පඨමං ඡක්කං.
ඡ බාහිරානි ආයතනානි වේදිතබ්බානි ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? රූපායතනං සද්දායතනං ගන්ධායතනං රසායතනං ඵොට්ඨබ්බායතනං ධම්මායතනං, ඡ බාහිරානි ආයතනානි වේදිතබ්බානීති ඉති යං තං වුත්තං, ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං, ඉදං දුතියං ඡක්කං.
ඡ විඤ්ඤාණකායා වේදිතබ්බානීති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්ත? චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපේච උප්පජ්ජති චක්ඛු විඤ්ඤාණං: සෝතඤ්ච පටිච්ච සද්දේ ච උප්පජ්ජති සෝතවිඤ්ඤාණං, ඝාණඤ්ච පටිච්ච ගන්ධේ ච උප්පජ්ජති ඝාණවිඤ්ඤාණං. ජිව්හඤ්ච පටිච්ච රසේ ච උප්පජ්ජති ජිව්හාවිඤ්ඤාණං: කායඤ්ච පටිච්ච ඵොට්ඨබ්බේ ච උප්පජ්ජති කායවිඤ්ඤාණං, මනඤ්ච පටිච්ච ධම්මේ ච උප්පජ්ජති මනෝවිඤ්ඤාණං, ඡ විඤ්ඤාණකායා වේදිතබ්බාති ඉති යං තං වුත්තං, ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං, ඉදං තතියං ඡක්කං.
ඡ ඵස්සකායා වේදිතබ්බාති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපේ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ: සෝතඤ්ච පටිච්ච සද්දේ ච උප්පජ්ජති සෝතවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ: ඝාණඤ්ච පටිච්ච ගන්ධේ ච උප්පජ්ජති ඝාණවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ, ජිව්හඤ්ච පටිච්ච රසේ ච උප්පජ්ජති ජිව්හාවිඤ්ඤාණං තිණ්ණං සංගති ඵස්සේ: කායඤ්ච පටිච්ච ඵොට්ඨබ්බේ ච උප්පජ්ජති කායවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණසංගති ඵස්සෝ: මනඤ්ච පටිච්ච ධම්මේ ච උප්පජ්ජති මනෝවිඤ්ඤාණං තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ, ඡ ඵස්සකාය වේදිතබ්බාති ඉතියං තං වුත්තං, ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං ඉදං චතුත්ථං ඡක්කං.
ඡ වේදනාකායා වේදිතබ්බාති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපේ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ. ඵස්ස පච්චයා වේදනා, සෝතඤ්ච පටිච්ච සද්දේ ච උප්පජ්ජති සෝත විඤ්ඤාණං, ඝාණඤ්ච පටිච්ච ගන්ධේ ච උප්පජ්ජති ඝාණවිඤ්ඤාණං-ජිව්හඤ්ච පටිච්ච රසේ ච උප්පජ්ජති ජිව්හාවිඤ්ඤාණං-කායඤ්ච පටිච්ච ඵොට්ඨබ්බේ ච උප්පජ්ජති කායවිඤ්ඤාණං-මනඤ්ච පටිච්ච ධම්මේ ච උප්පජ්ජති මනෝවිඤ්ඤාණං තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ, ඵස්ස පච්චයා වේදනා, ඡ වේදනා කායා වේදිතබ්බාති ඉති යං තං වුත්තං, ඉදමේතං පටිච්චවුත්තං, ඉදං පඤ්චමං ඡක්කං.
ඡ තණ්හාකායා වේදිතබ්බාති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං. කිඤ්චේතංපටිච්ච වුත්තං? චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපේ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ: ඵස්ස පච්චයා වේදනා. වේදනා පච්චයා තණ්හා. සෝතඤ්ච පටිච්ච සද්දේ ච උප්පජ්ජති සෝත විඤ්ඤාණං-: ඝාණඤ්ච පටිච්ච ගන්ධේ ච උප්පජ්ජති ඝාණවිඤ්ඤාණං-: ජිව්හඤ්ච පටිච්ච රසේ ච උප්පජ්ජති ජිව්හාවිඤ්ඤාණ -: කායඤ්ච පටිච්ච ඵොට්ඨබ්බේ ච උප්පජ්ජති කායවිඤ්ඤාණං-: මනඤ්ච පටිච්ච ධම්මේ ච උප්පජ්ජති මනෝ විඤ්ඤාණං තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ, ඵස්ස පච්චයා වේදනා: වේදනා පච්චයා තණ්හා. ඡ තණ්හාකායා වේදිතබ්බාති. ඉති යං තං වුත්තං, ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං ඉදං ඡට්ඨං ඡක්කං.
චක්ඛුං අත්තානි යෝ වදෙය්‍ය, තං නං උප්පජ්ජති. චක්ඛුස්ස උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. යස්ස ඛෝ පන උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති, අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස ඒවමාගතං හොති, තස්මා තං න උප්පජ්ජති, චක්ඛුං අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය ඉති චක්ඛුං අනත්තා. රූපා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය, තං න උප්පජ්ජති රූපානං උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති, යස්ස ඛො පන උප්පාදෝපි වයං පඤ්ඤායති අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස ඒවමාගතං හෝති: තස්මා තං න උප්පජ්ජති. රූපා අත්තාති යො වදෙය්‍ය. ඉති චක්ඛුං අනත්තා: රූපා අනත්තා. චක්ඛු විඤ්ඤාණං අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය තං න උප්පජ්ජති චක්ඛු විඤ්ඤාණස්ස උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. යස්ස ඛෝ පන උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති, අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස එවමාගතං හෝති, තස්මා තං න උප්පජ්ජති. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය ඉති චක්ඛුං අනත්තා රූපා අනත්තා චක්ඛු විඤ්ඤාණං අනත්තාති. චක්ඛු සම්ඵස්සෝ අත්තාති යො වදෙය්‍ය තං න උප්පජ්ජති. චක්ඛු සම්ඵස්සස්ස උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. යස්ස ඛෝ පන උප්පාදෝපි. වයෝපි පඤ්ඤායති. අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස ඒවමාගතං හොති. තස්මා තං න උප්පජ්ජති, චක්ඛුසම්ඵස්සෝ අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය. ඉති චක්ඛුං අනත්තා: රූපා අනත්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අනත්තා: චක්ඛු සම්ඵස්සෝ අනත්තා. වේදනා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය, තං න උප්පජ්ජති. වේදනාය උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. තං න උප්පජ්ජති. වේදනාය උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. යස්ස ඛෝ පන උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති, අත්තා මේ උප්පජ්ජති, වේදනා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය. ඉති චක්ඛුං අනත්තා: රූපං අනත්තා: චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අනත්තා: චක්ඛුසම්ඵස්සෝ අනත්තා: වේදනා අනත්තා. තණ්හා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය තං න උප්පජ්ජති තණ්හාය උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. යස්ස ඛෝ පන උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති, අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස එවමාගතං හෝති. තස්මා තං න උප්පජ්ජති, තණ්හා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය, ඉති චක්ඛුං අනත්තා රූපං අනත්තා: චක්ඛු විඤ්ඤාණං අනත්තා. චක්ඛු සම්ඵස්සෝ අනත්තා: වේදනා අනත්තා: තණ්හා අනත්තා. සෝතං අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය -පෙ-ඝාණං අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය -පෙ- ජිව්හා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය -පෙ- කායෝ අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය -පෙ- මනෝ අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය, තං නං උප්පජ්ජති. මනස්ස උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති, යස්ස ඛෝ පන උප්පදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති, අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස ඒවමාගතං හෝති. තස්මා තං න උප්පජ්ජති, මනෝ අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය. ඉති මනෝ අනත්තා. ධම්මා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය. තං න උප්පජ්ජති. ධම්මානං උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. යස්ස ඛෝ පන උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස එවමාගතං හොති. තස්මා තං න උප්පජ්ජති. ධම්මා අත්තාති යො වදෙය්‍ය. ඉති මනෝ අනත්තා, ධම්මා අනත්තා, මනෝවිඤ්ඤාණං අත්තාති යො වදෙය්‍ය, තං න උප්පජ්ජති. මනෝවිඤ්ඤාණස්ස උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. යස්ස ඛො පන උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස ඒවමාගතං හෝති තස්මා තං න උප්පජ්ජති. මනෝවිඤ්ඤාණං අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය. ඉති මනෝ අනත්තා: ධම්මා අනත්තා: මනෝ විඤ්ඤාණං අනත්තා. මනෝසම්ඵස්සෝ අත්තාති යො වදෙය්‍ය තං න උප්පජ්ජති. මනෝසම්ඵස්සස්ස උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. තස්ස ඛෝ පන උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති. අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස ඒවමාගතං හෝති. තස්මා තං න උප්පජ්ජති. මනෝ සම්ඵස්සෝ අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය. ඉති මනෝ අනත්තා: ධම්මා අනත්තා, මනෝවිඤ්ඤාණං අනත්තා: මනෝ සම්ඵසසෝ අනත්තා. වේදනා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය, තං න උප්පජ්ජති. වේදනාය උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති යස්ස ඛෝ පන උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චෙති චාති ඉච්චස්ස ඒවමාගතං හොති. තස්මා තං න උප්පජ්ජති, වේදනා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය. ඉති මනෝ අනත්තා ධම්මා අනත්තා: මනෝ විඤ්ඤාණං අනත්තා, මනෝ සම්ඵස්සෝ අනත්තා: වේදනා අනත්තා, තණ්හා අත්තාති යො වදෙය්‍ය, තං න උප්පජ්ජති තණ්හා උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤායති, යස්ස ඛෝ පන උප්පාදෝපි වයෝපි පඤ්ඤාායති, අත්තා මේ උප්පජ්ජති ච චේති චාති ඉච්චස්ස ඒවමාගතං හෝති තස්මා තං න උප්පජ්ජති තණ්හා අත්තාති යෝ වදෙය්‍ය. ඉතිමානෝ අනත්තා: ධම්මා අනත්තා: මනෝ විඤ්ඤාණං අනත්තා: මනෝ සම්ඵස්සෝ අනත්තා: වේදනා අනත්තා: තණ්හා අනත්තා.
අයං ඛෝ පන භික්ඛවේ, සක්කායසමුදයගාමිනී පටිපදා: චක්ඛුං ඒතං මම ඒසෝහමස්මි, එසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති. රූපං ඒතං මම ඒසෝහමස්මි. ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති චක්ඛු විඤ්ඤාණං ඒතං මම, ඒසෝහමස්මි, එසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති. චක්ඛුසම්ඵස්සං ඒතං මම, ඒසෝහමස්මි, ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති, වේදනං ඒතං මම, ඒසෝහමස්මි, ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති. තණ්හං ඒතං මම, එසෝහමස්මි, ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති. සෝතං ඒතං මම, -පෙ- ඝාණං ඒතං මම, -පෙ- ජිව්හං ඒතං මම, -පෙ- කායං ඒතං මම, -පෙ- මනං ඒතං මම, ඒසෝහමස්මි, ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති. ධම්මේ ඒතං මම, ඒසෝහමස්මි, ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති. මනෝ විඤ්ඤාණං ඒතං මම, ඒසෝහමස්මි, ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති. මනෝසම්ඵස්සං ඒතං මම, ඒසෝහමස්මි. ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති. වේදනං ඒතං මම ඒසෝහමස්මි, ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති. තණ්හං ඒතං මම, ඒසෝහමස්මි, ඒසෝ මේ අත්තාති සමනුපස්සති.
අයං ඛෝ පන භික්ඛවේ, සක්කායනිරෝධගාමිනී පටිපදා:- චක්ඛුං නේතං මම, නේසෝහමස්මි. න මේ සෝ අත්තාති සමනුපස්සති: රූපං නේතං මම, නේසෝහමස්මි, න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති. චක්ඛු විඤ්ඤාණං නේතං මම, නේසෝහමස්මි, න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති: චක්ඛුසම්ඵස්සං නේතං මම, නේසෝහමස්මි, න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති: තණ්හං නේතං මම, නේසෝහමස්මි, න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති, සෝතං නේතං මම, -පෙ- ඝාණං නේතං මම -පෙ- ජිව්හ නේතං මම, -පෙ- කායං නේතං මම, -පෙ- මනං නේතං මම, නේසෝහමස්මි, න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති. ධම්මං නේතං මම, නේසෝහමස්මි, න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති. මනෝවිඤ්ඤාණං නේතං මම: නේසෝහමස්මි: න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති: මනෝසම්ඵස්සං නේතං මම, නේසෝහමස්මි, න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති: වේදනං නේතං මම, නේසෝහමස්මි, න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති: තණ්හං නේතං මම, නේසෝහමස්මි, න මේසෝ අත්තාති සමනුපස්සති.
චක්ඛුඤ්ච භික්ඛවේ. පටිච්ච රූපේ ච උප්පජ්ජති චක්ඛු විඤ්ඤාණං තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ. ඵස්ස පච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා. සෝ සුඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානෝ අභිනන්දති අභිවදති අජ්ඣොසායා තිට්ඨති. තස්ස රාගානුසයො අනුසේති. දුක්ඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානෝ සෝචති, කිලමති, පරිදේවති, උරත්තාළිං කන්දති, සම්මෝහං ආපජ්ජති. තස්ස පටිඝානුසයෝ අනුසේති. අදුක්ඛමසුඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානො තස්ස වේදනාය සමුදයඤ්ච අත්ථගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදිනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච යථාභූතං නප්පජානාති. තස්ස අවිජ්ජානුසයෝ අනුසේති. සෝ වත භික්ඛවෙ, සුඛාය වේදනාය රාගානුසයං අප්පහාය දුක්ඛායවේදනාය පටිඝානුසයං අප්පටිවිනෝදෙත්වා අදුක්ඛ මසුඛාය වේදනාය අවිජ්ජානුසයං අසමූහනිත්වා අවිජ්ජං අප්පහාය විජ්ජං නුප්පාදෙත්වා දිට්ඨෙව ධම්මේ දුක්ඛස්ස අන්තකරෝ භවිස්සතීති නේතං ඨානං විජජති. සෝතඤ්ච භික්ඛවෙ. පටිච්ච සද්දේ ච උප්පජ්ජති සෝතවිඤ්ඤාණං ඝාණඤ්ච භික්ඛවේ, පටිච්ච ගන්ධෙ ච උප්පජ්ජති ඝාණවිඤ්ඤාණං - ජිව්හඤ්ච භික්ඛවේ, පටිච්ච රසේ ච උප්පජ්ජති ජිව්හා විඤ්ඤාණං - කායඤ්ච භික්ඛවේ, පටිච්ච පොට්ඨබ්බේ ච උප්පජ්ජති කාය විඤ්ඤාණං - මනං ච භික්ඛවේ, පටිච්ච ධම්මේ ච උප්පජ්ජති මනෝවිඤ්ඤාණං - තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ. ඵස්ස පච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා. සෝ සුඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානෝ අභිනන්දති අභිවදති අජ්ඣෝසාය තිට්ඨති තස්ස රාගානුසයෝ අනුසේති. දුක්ඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානෝ සෝචති, කිලමති, පරිදේවති, උරත්තාළිංකන්දති, සම්මෝහං ආපජ්ජති. තස්ස සටිඝානුසයෝ අනුසේති. අදුක්ඛමසුඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානෝ තස්සා වේදනාය සමුදයඤ්ච අත්ථගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච යථාභූතං නප්පජානාති තස්ස අවිජ්ජානුසයෝ අනුසේති. සෝ වත භික්ඛවේ, සුඛාය වේදනාය රාගානුසයං අප්පහාය දුක්ඛාය වේදනාය පටිඝානුසයං අප්පටිවිනෝදෙත්වා අදුක්ඛමසුඛාය වේදනාය අවිජ්ජානුසයං අසමූහනිත්වා අවිජ්ජං අප්පහාය විජ්ජං අනුප්පාදෙත්වා දිට්ඨෙව ධම්මේ දුක්ඛස්සන්තකරෝ භවිස්සතීති නේතං ඨානං විජ්ජති.
චක්ඛුඤ්ච ඛෝ භික්ඛවේ, පටිච්ච රූපේ ච උප්පජ්ජති චක්ඛු විඤ්ඤාණං, තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ. ඵස්ස පච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා. සෝ සුඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානෝ නාභිනන්දති, නාභිවදති, නාජ්ඣෝසාය තිට්ඨති. තස්ස රාගානුසයෝ නානුසේති. දුක්ඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානෝ න සෝචති. න කිලමති. න පරිදේවති. න උරත්තාළිංකන්දති, න සම්මෝහං ආපජ්ජති. නස්ස පටිඝානුසයෝ නානුසේති. අදුක්ඛමසුඛාය වේදනාය පුට්ඨෝ සමානො තස්ස වේදනාය සමුදයඤ්ච අත්ථගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච යථාභූතං පජානාති. තස්ස අවිජ්ජානුසයෝ නානුසේති. සෝ වත භික්ඛවේ, සුඛාය වේදනාය රාගානුසයං පහාය දුක්ඛාය වේදනාය පටිඝානුසයං පටිවිනොදෙත්වා අදුක්ඛමසුඛාය වේදනාය අවිජ්ජානුසයං සමූහනිත්වා අවිජ්ජං පහාය විජ්ජං උප්පාදෙත්වා දිට්ඨෙව ධම්මේ දුක්ඛස්සන්තකරෝ භවිස්සතීති ඨානමේතං විජ්ජති. සෝතඤ්ච භික්ඛවේ, පටිච්ච සද්දේ ච උප්පජ්ජති සෝතවිඤ්ඤාණං - ඝාණඤ්ච භික්ඛවේ, පටිච්ච ගන්ධෙ ච උප්පජ්ජති ඝාණවිඤ්ඤාණං - ජිව්හඤ්ච භික්ඛවේ, පටිච්ච රසේ ච උප්පජ්ජති ජිව්හාවිඤ්ඤාණං - කායඤ්ච භික්ඛවේ, පටිච්ච පොට්ඨබ්බේ ච උප්පජ්ජති කායවිඤ්ඤාණං - මනඤ්ච භික්ඛවේ. පටිච්ච ධම්මේ ච උප්පජ්ජති මනෝවිඤ්ඤාණං තිණ්ණං සංගති ඵස්සෝ. ඵස්ස පච්චයා උප්පජ්ජති වේදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා. සො සුඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානෝ නාභිනන්දති, නාභිවදති, නාජ්ඣෝසාය තිට්ඨති. තස්ස රාගානුසයෝ නානුසේති. සො දුක්ඛාය වේදනාය ඵුට්ඨෝ සමානෝ -පෙ- දුක්ඛස්සන්තකරෝ භවිස්සතීති ඨානමේතං විජ්ජති.
එවං පස්සං භික්ඛවේ, සුත්වා අරියසාවකෝ චක්ඛුස්මං නිබ්බින්දති, රූපේසු නිබ්බින්දති. චක්ඛු විඤ්ඤාණෙ නිබ්බින්දති. තණ්හාය නිබ්බින්දති, සෝතස්මිං නිබ්බින්දති, සද්දේසු නිබ්බින්දති - ඝාණස්මිං නිබ්බින්දති. ගන්ධෙසු නිබ්බින්දති - ජිව්හාය නිබ්බින්දති, රසේසු නිබ්බින්දති - කායස්මිං නිබ්බින්දති. ඵොට්ඨබ්බේසු නිබ්බින්දති - මනස්මිං නිබ්බින්දති. ධම්මේසු නිබ්බින්දති - මනෝ විඤ්ඤාණෙ නිබ්බින්දති. මනො සම්ඵස්සේ නිබ්බින්දති. වේදනාය නිබ්- බින්දති. තණ්හාය නිබ්බින්දති, නිබ්බින්දං විරජ්ජති. විරාගා විමුච්චති. විමුත්තස්සමිං විමුත්තමිති ඤාණං හෝති. ඛීණා ජාති වුසිතං බ්‍ර‍හ්මචරියං, කතං කරණීය, නාපරං ඉත්ථත්ථායාති විජානාතීති.
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනා තේ භික්ඛූ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දුන්ති. ඉමස්මිඤ්ච ඛෝ පන වෙය්‍යාකරණස්මිං භඤ්ඤමානේ සට්ඨිමත්තානං භික්ඛූනං අනුපදාය ආසවේහි චිත්තානි විමුච්චිංසූති.