මේ සිංහල මිලින්ද ප්‍ර‍ශ්නය ලියන ලද්දේ කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජතුමාගේ කාලයෙහි මහනුවර මල්වතු විහාරයේ වැඩ සිටි සීනටිකුඹුරේ සුමංගල නම් තෙරුන් වහන්සේ විසිනි. ඒ පිළිබඳ විස්තර මේ පොතෙහි මුල හා අග ද සඳහන් වෙයි.
පාළි මිලින්දපඤ්හය පෙරළා ඒ සුමංගල තෙරුන් වහන්සේ විසින් කළ සිංහල මිලින්දප්‍ර‍ශ්නයට උන්වහන්සේ විසින් තබන ලද නාමය ‘සද්ධර්මාදාස’ යන්න යි. ‘සදහම් කැඩපත’ යනු එහි තේරුමයි.
සුමංගල තෙරුන්වහන්සේ දීඝනිකායාදි පාළිපොත් කියවූ උගතෙකු බව මේ පොතෙන් හැඟේ. නොයෙක් තැන පාළිමිලින්දපඤ්හයෙහි නො ආ විස්තර අනික් පොත්වලින් ගෙණ මීට එකතු කරන ලද නමුත් සමහර තන්හි දී මිලින්දපඤ්හ පාඨයන් මෙන් ම අනික් පොත්වලින් ගත් පාඨ ද වරදවා පරිවර්තනය කළ බව පෙනේ. සිංහල වාක්‍යරචනා රීති උල්ලංඝනය කළ තැන් මෙහි ඉතා සුලභ ය. සංස්කෘතභාෂාව නො දැන පාළිවචන සංස්කෘත කරන්ට සැරසීමෙන් අපභ්‍රංශවචන නො මවා බොහෝ තැන පාළිවචන ම යොදා තිබීම ප්‍ර‍ශංසාර්හ ය.
පුරාතන පැවැති අතිශය දීප්තිමත් ශාස්ත්‍රාලොකය අතුරුදහන් වීමෙන් පසු වර්තමාන ශාස්ත්‍රාලෝකයේ ප්‍රාරම්භ අරුණසමය වූ ඒ කාලයෙහි ස්වකීය ශක්තිය නො සලකා මේ ප්‍ර‍ශ්ස්තධර්මග්‍ර‍න්ථය සිංහල භාෂාවට පරිවර්තනය කරන්ට සැරසුනු ඒ සුමංගල ස්වාමීන්ද්‍ර‍යන්වහන්සේගේ වීරත්වයට වර්තමාන සිංහලයන් අතිශයින් ගරු බුහුමන් කළ යුතුයි.
මිලින්දප්‍ර‍ශ්නය සිංහලට පරිවර්තනය කළ දා පටන් ම වාගේ උවසු උවැසියන්ට ප්‍රිය වූ පොතක් වී ය. අදත් ගම්බද ගෙවල්හි ආදරයෙන් කියවනු ලබන පොත් අතුරෙන් මේ පොත ද එකකි.
මේ පොත පළමුවරට මුද්‍ර‍ණයෙන් ප්‍ර‍කාශයට පැමිණියේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1878 හි දී ය. මෙය එදා “ප්‍ර‍සිද්ධ” මොහොට්ටිවත්තේගුණානන්ද උන්නාන්සේගේ ආධාර ඇති ව පණ්ඩිත ස්ථවිරයන් වහන්සේලා කීපනමක් ලවා ශුද්ධ කරවා ගත් බව ඒ පොතෙහි “දැන්වීමෙහි” සඳහන් වෙයි. එය “අච්චු ගස්වා ප්‍ර‍සිද්ධ කරන්ට යෙදුනේ:-
කොළඹ පදින්චි
- කරෝලිස් පීරිස් අප්පුහාමි ද,
- ආබ්‍ර‍හම් ලිවේරා අප්පුහාමි ද,
- ළුවිස් මැන්දිස් අප්පුහාමි ද,
- නන්දිරිස් මෙන්දිස් අමරසේකර අප්පුහාමි ද,
- චාර්ලිස් අර්නෝලිස් මැන්දිස් විජයරත්න අමරසේකර අප්පුහාමි ද
යන පස් දෙනා විසින් ශ්‍රී බුද්ධවර්ෂ 2420 වන්නේ ඇසළමස පුර පසළොස්වක් රිවිදින කොළඹ දී ය.
ඊට පසු ව කොළඹ පස්වන හරස් වීදියේ ශ්‍රීභාරතී යන්ත්‍රාලය හා පොත් වෙළඳ හල ද හිමි ව සිටි යූ.පී. ඒකනායක මහතා විසින් භදන්තාචාර්ය තෙල්වත්තේ ශ්‍රී අමරවංශ මහාස්ථවිර ස්වාමිපාදයන් වහන්සේගේ ද උපකාර ඇති ව සකස් කොට මුද්‍ර‍ණය කරවා 1928 ජනවාරි මස ප්‍ර‍කාශ කළ මිලින්දප්‍ර‍ශ්නයක් ද තිබේ.
මේ පොත සංස්කරණය කර දෙන්ට ය යි කොළඹ වේල්ල වීදියේ රත්නාකර පොත් වෙළඳ හල හිමි ජී.පී.ඩී. ගේබ්‍රියල් මහතා අපට ආරාධනා කර සිටියේ ය. ඒ සඳහා ගත කිරීමට තරම් කාලයක් අපට නැති හෙයින් අපි එය විද්‍යොදය පිරිවෙණෙහි ආචාර්යවරයෙකු වූ ගලගම පණ්ඩිත ශරණංකර ස්ථවිර නමට පැවරීමු. ඒ ස්ථවිර නම විසින් විද්‍යොදය පිරිවෙණෙහි ශිෂ්‍ය වූ කිනිගම ඤාණතිලක, විතාරන්දෙනියේ පඤ්ඤාකිත්ති පිටකටුවන සුමනසිරි, අගලවත්තේ සංඝරතන යන භික්ෂූන්ගේ ද උපකාර ඇති ව සකස් කරණ ලද බවත්, ප්‍ර‍ථම සංස්කරණයන්හි වූ වැරදි රාශියක් ශුද්ධ කළ බවත් අපි දනිමු.
මේ සංස්කරණයෙහි වාක්‍ය මැද වරහන් ඇතුළ අංක වගයක් යෙදී තිබෙන බව පෙණේ. එය අපේ නියමයෙන් කරණ ලද්දකි. ඒ අංකයන්ගෙන් දක්වන්නේ යූ.පී. ඒකනායක මහතාගේ පොතෙහි පිටුවල අංක ය. අපේ ශ්‍රී සුමංගල ශබ්ද කොෂයට වචන සැපයූ එක් පොතක් නම් එකනායක මහතාගේ ඒ මිලින්දප්‍ර‍ශ්නය යි. මිලින්දප්‍ර‍ශ්නයෙන් ගත් වචන දැක්වීමේදී ඒ පොතෙහි පිටුවල අංක දැක්වීමු. මේ පොත පරිශීලනය කරණ අයට ඒ වචනය යෙදුනු වාක්‍යයන් බලා ගැණීමට වුවමනා වූ විට වැඩි අපහසුවක් නැති ව බලා ගත හැකි වීම එයින් ලැබෙන ප්‍රයොජනය යි. මේ පොතෙහි එක් එක් පිටුවෙහි මුදුනෙහි ද ඒ පිටුවෙහි ඇතුළත් කොටස අඩංගු වන එකනායක මහතාගේ පොතෙහි පිටුවෙහි හෝ පිටුවල අංක දක්වන ලදී.
මීට, වැලිවිටියේ සොරත ස්ථවිර.
ශ්‍රී බු.ව. 2499
ක්‍රි. ව. 1955 අගෝස්තු මස 1 දින විද්‍යොදය පිරිවෙණේ දී ය.