ඉක්බිති අභිෂේක ලැබූ, අර්ථය මැනවින් දන්නා වූ, නුවණැති රජවරුන් අතර ශ්රේෂ්ඨ වූ ඒ මහා පරාක්රමබාහු රජතුමා මෙසේ කල්පනා කළේය. 1-2 “ලෝක ශාසනයේ අභිවෘද්ධිය ඇති කිරීමේ උපායන් නොදත්, ඡන්දය, ද්වේශය, බිය සහ මෝහය යන සතර අගතියට ගිය නුසුදුසු නිලධාරීන් පත් කර ගැනීම ආදී ක්රියාවන්හි නිරත වූ පෙර රජවරුන් විසින් මේ ලෝකයා බොහෝ සෙයින් පීඩාවට පත් කරන ලදී. මහත් දුක් දෙන සුළු වූ ඒ පීඩාවන්ගෙන් මේ ලෝකයා යම් සේ සුවපත් වේ ද, එසේම මහා ඍෂීන් වහන්සේගේ (බුදුරදුන්ගේ) ශාසනය ද දුශ්ශීල භික්ෂූන් සිය ගණනක් එයට මිශ්ර වීම හේතුවෙන් බොහෝ කාලයක් කිලිටි වී පවතී. 3-6
තුන් නිකාය භේද භින්න වී, හුදෙක් බඩ වඩා ගැනීම පමණක් අරමුණු කරගත් නිර්ලජ්ජී වූ නොයෙක් භික්ෂූන් විසින් ශාසනය අල්ලාගෙන සිටින බැවින්, සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් පන් දහසක් කල් ඉක්මවීමටත් පෙරම ශාසනය විනාශ වී යාමේ තත්ත්වයකට පත්ව ඇති බව පෙනේ. එසේ හෙයින් දීර්ඝ කාලයක් ශාසනය පවත්නා ලෙස කටයුතු කළ යුතුය. 7-8 ඒ ඒ තැන්හි විනාශ වී ගිය මහා කුල ඇත්තන් සුදුසු තනතුරුවල පිහිටුවා නීත්යානුකූලව පාලනය කිරීම යනු යමක් වේ ද, එය කළ යුතුය. සතර මහාද්වීපයටම වසින මේඝයක් මෙන් නිරන්තරයෙන් දන් නමැති මහා වැසි වස්වමින් යාචකයන් පෝෂණය කිරීම යනු යමක් වේ ද, එය ද කළ යුතුය. මහත් දුක් විඳ රාජ්යය ලබාගත් මා විසින් මේ සියලු විධිවිධාන යෙදීම විවිධ අයුරින් ප්රයෝජනවත් බැවින් ගරු කොට සලකන ලදී. සිතූ පැතුම් ඉටු කිරීමට මේ සුදුසුම කාලයයි” යනුවෙන් සිතා තනතුරු දිය යුත්තන්ට තනතුරු ප්රදානය කළේය. 9-12
ඉන්පසු නුවර බෙර පතුරුවා යාචකයන් රැස් කරවා, සෑම වසරක් පාසාම ‘තුලාභාර’ නම් වූ (තම ශරීරයේ බරට සමාන වටිනාකමින් යුත්) මහා දන් දුන්නේය. 13-14 ඉක්බිති රජතුමා ශාසනයේ දියුණුව ඇති කරනු වස් තුන් නිකායෙහිම භික්ෂූන් වහන්සේලා රැස් කරවීය. එසේම ඇවැත් සහ ඇවැත් නොවන දේ පිළිබඳ විභාග කිරීමේ ක්රමයෙහි දක්ෂ වූ, පණ්ඩිත වූ බොහෝ මහා ආචාර්යවරුන් ද රැස් කරවීය. 15-16 සුදුසු හා නුසුදුසු තැන් දන්නා වූ විනයධර භික්ෂූන් වහන්සේලාට රජතුමා පෙරටු වී, පිරිසිදු හා අපිරිසිදු තවුසන් විෂයෙහි පක්ෂපාතී නොවී, ආදරයක් හෝ අනාදරයක් නොමැතිව මධ්යස්ථව කටයුතු කළේය. 17
අප්රමාදී ස්වභාවය ඇති හෙයින් රජු රෑ දවල් දෙකෙහිම පමා නොවී ඥානවන්තව, යුක්තියෙහි පිහිටා කටයුතු කළේය. හෙතෙම ශල්ය කර්ම කරන වෛද්යාචාර්යවරයකු මෙන් ශාසනයට පිළියම් කිරීමට සුදුසු හා නුසුදුසු දෝෂයන් සලකා බැලුවේය. එසේ සලකා බලා පිළියම් කිරීමට යෝග්ය අයට පිළියම් කරමින් ද, පිළියම් කිරීමට අයෝග්ය (දුශ්ශීල) අය ශාසනයෙන් ඉවත් කරමින් ද, අයුක්තියෙන් තොර වූ අදහස් ඇතිව කටයුතු කළේය. 18-19 වට්ටගාමිණී අභය රජුගේ කාලයේ පටන් මේ කාලය දක්වා බොහෝ රජවරුන් විසින් මහත් උත්සාහයක් දැරූ නමුත්, සෑම ආකාරයකින්ම අඩාල වී තිබූ සමගිය ඇති කරනු පිණිස රජු විනයෙහි කී ක්රමයට අනුව කටයුතු කළේය. එකිනෙකාට විරුද්ධ හැසිරීම් ඇති, විවිධ වාද විවාදයන්හි දක්ෂ වූ නිකාය තුනෙහි භික්ෂූන් වහන්සේලා පෙර ජාතිවලදී ශාසනයේ පිරිසිදු බවම පතා ගන්නා ලද ව්රත ඇත්තා වූ, මහත් නුවණැති ඒ රජතුමා විසින් සමගි කරවන ලදී. 20-22
මේ සඳහා රජතුමා රාජ්යය ලබා ගැනීමේදී විඳි දුකටත් වඩා දෙගුණයක් වූ අතිශය මහත් වෙහෙසක් දැරුවේය. මෙසේ මහා ප්රඥා ඇති රජතෙමේ භික්ෂූන් වහන්සේලා සමගි කොට, බුදු සසුන පන් දහසක් කල් පිරිසිදුව පවත්නා ලෙස කිරි සහ ජලය මෙන් එකට මුසු කළේය. 23-24
ඉක්බිති නරයන්ට ශ්රේෂ්ඨ වූ රජතුමා නගරය මධ්යයෙහි විශාල වූ, නොයෙක් ශාලාවලින් යුක්ත වූ, සතර දිශාවට දොරටු ඇති ‘චතුශ්ශාලාවක්’ කරවීය. එහි නොයෙක් සිය ගණන් සිල්වත් අයට දිනපතා දන් දුන් අතර, සියලු උපකරණයන්ගෙන් යුක්ත වූ මහා දන් වැටක් ද පිහිටුවීය. 25-26 සොම්නස් වූ සිත් ඇති ඒ රජතුමා ඔවුන්ට වැඩිමහලු පිළිවෙළින් සෑම කල්හිම, වසරක් පාසා හැඳීමට සහ පොරවීමට වස්ත්ර ද ලබා දුන්නේය. 27-28
එසේම රජතෙමේ නගරයේ සතර දිශාවෙහි ප්රමාණවත් පරිදි බෙදා වෙන් කරන ලද දන්සල් සතරක් කරවීය. එහි ලෝහ මුවා වූ නොයෙක් භාජන, හැඳි, පිඟන්, මූඩි සහ කළාල ඇතිරිලි ද, ඇඳන් ද තැබ්බවීය. දහස් ගණන් මිහිරි කිරි දෙනුන් ද ලබා දුන්නේය. පසුව ඒ දන්සල් සමීපයෙහි පිරිසිදු ජලාශ ඇති, නොයෙක් මල්වලින් හා දලුලන තුරු පෙළින් අලංකාර වූ, ආනන්ද ජනක වූ නන්දන වනය වැනි සිත්කළු උයන් ද කරවීය. 29-32 ඒ දන්සල් අසල ධන ධාන්යයෙන් පිරුණු, සකුරු, ගුළ, මී පැණි ආදී සියලු ද්රව්යයන්ගෙන් යුත් විශාල ගබඩා ගෙවල් ද කරවීය. 33
මසුරු මල නැති රජතුමා එහි සීලාදී ගුණ ඇති, සතර දිගින් වඩිනා නොයෙක් දහස් ගණන් භික්ෂූන් වහන්සේලාටත්, බමුණන්ටත් කැප වූ ද, සුදුසු වූ ද දේ ලබා දුන්නේය. ප්රීතියෙන් පිනා ගිය සිත් ඇති නුවණැති රජතෙමේ එහි දිනපතා මහා දන් පැවැත්වීය. 34-35
ඉක්බිති කරුණාවෙන් පිරී ගිය රජතුමා නොයෙක් සිය ගණන් රෝගීන්ගේ වාසයට සුදුසු වූ විශාල රෝහලක් කරවීය. එහි ද පෙර කී පරිදි රෝගීන්ට අවශ්ය සියලු උපභෝග පරිභෝග භාණ්ඩ තැබ්බවීය. එහි සිටින සියලුම රෝගීන්ට එකිනෙකාට වෙන වෙනම උපස්ථාන කිරීම පිණිස දිවා රෑ දෙකෙහිම එක් දාසයකු සහ දාසියක බැගින් ලබා දුන්නේය. 36-39 ප්රමාණවත් පරිදි බෙහෙත්, කැඳ සහ දිය යුතු හා බිඳිය යුතු ආහාර ආදිය සැපයීම පිණිස ඒ වෙදහලෙහි නොයෙක් බෙහෙත් සම්භාර සහ ධන ධාන්යාදිය රැස් කරන ලද බොහෝ ගබඩා ගෙවල් කරවීය. 40
රෝගීන්ගේ විවිධ අවස්ථා හඳුනා ගැනීමෙහි නිපුණ වූ, මහත් ප්රඥා ඇති, සියලු වෛද්ය ශාස්ත්ර දන්නා වූ, දක්ෂ වෛද්යවරුන්ට වැටුප් දී එහි සේවයේ යෙදවීය. 41 එම වෛද්යවරු සෑම තැනම ඇති විශේෂ කරුණු දැනගෙන, සුදුසු පරිදි රෑ දවල් දෙකෙහි රෝගීන්ට මැනවින් ප්රතිකාර කළහ. 42 රජතුමා සතර පෝ දිනවල සියලු ආභරණ ඉවත් කොට, සිල් සමාදන් වී පිරිසිදු වූයේ, සුදු උතුරු සළු පොරවාගෙන ඇමතිවරුන් විසින් පිරිවරා ගන්නා ලදුව, තෙමේ ම ඒ වෙදහලට ගියේය. 43-44
කරුණාවෙන් සිසිල් වූ සිත් ඇතිව, පහන් වූ සෞම්ය නෙතින් රෝගීන් දෙස බලා, නරශ්රේෂ්ඨ වූ තමා ද ආයුර්වේදයෙහි නිපුණ බැවින් එහි යොදවා සිටි වෛද්යවරුන් කැඳවා, මහා ප්රඥා ඇත්තේ ඔවුන් කරන ප්රතිකාර ක්රම සියලු ආකාරයෙන් විමසා බැලීය. 45-46 ඉදින් ඔවුන් විසින් වරදවා කරන ලද ප්රතිකාරයක් වී නම්, වාදීන් අතර ශ්රේෂ්ඨ වූ රජතෙමේ, එය න්යායානුකූලව විරුද්ධ වන්නේ කෙසේ දැයි ඔවුන්ට අවබෝධ කර දුන්නේය. 47 හෙතෙම ශාස්ත්රානුකූලව උපදෙස් දී, තමාම සමත් වී සියතින් කිහිප දෙනෙකුට ප්රතිකාර කොට, රෝගීන් සියල්ලන්ගේම සුවදුක් විචාළේය. 48
එසේ රෝගයෙන් මිදුණු අයට ඇඳීමට වස්ත්ර දී, කුසලයෙහි ඇලුණේ, වෛද්යවරුන් අතින් පින් අනුමෝදන් වී ඔවුන්ට ද පින් දී සිය මාළිගයට ගියේය. කරුණාවෙන් යුක්ත වූ, නිරෝගී වූ ඒ රජතුමා මෙම ක්රමයෙන් වසරක් පාසා රෝගීන් සියලු රෝගයන්ගෙන් මුදවා ගත්තේය. 49-51
පෙර නොදුටු විරූ, නොඇසූ විරූ තවත් පුදුම සහගත සිදුවීමක් විය. මැනවින් පවත්වන ලද මහා කරුණා ගුණ ඇති ඒ රජතුමාගේ වෙදහලට, කොපුලෙහි හටගත් ගෙඩියකින් අතිශයින් පීඩා විඳින, මහත් දුකින් පෙළෙන එක් කවුඩෙක් ආවේය. 52-53 ඌ දැඩි වූ දයා නමැති මලපතකින් (රැහැනකින්) බඳින ලද්දෙකු මෙන්, පියා අහිමි වූ පුතෙකු සේ ඉතා බැගෑපත්ව හඬමින් එයින් ඉවත්ව නොගියේය. එකල්හි වෛද්යවරු ඒ කවුඩාගේ රෝගී අවස්ථාව තත්වාකාරයෙන් හඳුනාගෙන, ඌ ගෙන මහා රජුගේ නියෝගයෙන් ප්රතිකාර කළහ. 54-55
රෝගය සන්සිඳුණු කල්හි රජතුමා ඒ කවුඩා ඇතෙකු පිට නංවා නුවර පැදකුණු කරවා මුදා හැරියේය. තිරිසනුන් කෙරෙහි පවා මෙබඳු වූ උදාරතර කරුණාවක් කොහිදී, කවර කලක, කවුරුන් විසින් මෙසේ දක්නා ලද්දේ ද? නැතහොත් අසන ලද්දේ ද? 56-57
ඉක්බිති සතුටු වූ ජනයා ඇති, නොපසුබස්නා වීර්ය ඇති පරාක්රමබාහු රජතුමා, නාම මාත්රයක් පමණක් ඉතිරිව තිබූ පොළොන්නරු පුරවරය, ඉතා මහත් වූ රාජ ශ්රී විභූතිය දරා ගැනීමට නොහැකි වන්නාක් මෙන්, විශාල කොට ද සිත්කළු කොට ද කරවීමට ආරම්භ කළේය. 58-60 අනතුරුව රජතුමා හාත්පසින් පෙර රජුන් තැනූ නුවර පවුරු වළල්ලෙන් බැහැර කඳවුරු බැඳ, හුණු පිරියම් කිරීමෙන් බබළන උස් වූ මහත් පවුරු වළල්ලක් සරත් කාලයේ වලාකුළු මෙන් පාටට (සුදු පැහැයට) කරවීය. 61-62 ඒ වටා අනුක්රමයෙන් කුඩා පවුරු තුනක් ද, එය සීමා කොට නානා ප්රකාර වීථි ද කරවීය. එසේම තමාගේ රාජ භවනය සහ සියලු අන්තඃපුරය ද වටකොට තවත් පවුරු මණ්ඩලයක් කරවීය. 63
ඉක්බිති සියලු රජවරුන්ට අගරජ වූ හෙතෙම ගර්භ ගෘහ (කාමර) දහසකින් අලංකාර වූ ද, විසිතුරු වූ නොයෙක් සිය ගණන් කුළුණු වලින් සරසන ලද්දා වූ ද, කෙලෙස් නමැති කඳු මුදුන් වැනි වූ කුළු ගෙවල් එක්කොට තැනුවා වූ ‘වෛජයන්ත’ නම් මහා ප්රාසාදය කරවීය. 64-65 එය නන් විසිතුරු ලියකම් සහ මල්කම් වලින් බබළන රන්මුවා මහ දොරවල් සහ ජනෙල් වලින් යුක්ත විය. මැනවින් බෙදන ලද බිත්ති සහ පඩි පෙළවල් තිබිණි. 66-67 සියලු ඍතුවල සැප ලබා දෙන්නා වූ රන්මුවා සහ දළකඩ (ඇත්දළ) මුවා ආදී වටිනා ඇතිරිලි යෙදූ නොයෙක් දහස් ගණන් ඇඳන්වලින් එය නිතර අලංකාර විය. අහස් ගඟේ අලංකාරයට සිනාසෙන්නාක් වැනි කාන්ති ඇති, සඳ රැස් සේ සුදු වූ, සතර කොණෙහි එල්ලෙන මුතු වැල් වලින් නිතර අතිශයින් බැබළුණේය. 68-69
රන්මුවා වූ මහත් පහන් මාලාවෙන් ආලෝකවත් වූ, මල් දම්වලින් බැඳුණු, දුරට හමන සුවඳ නිරන්තරයෙන් විහිදුවන සිරි යහන් ගැබකින් එය යුක්ත විය. 70 උතුම් පංච තූර්ය නාදයට සුදුසු වූ රාවයන් පතුරුවන්නා වූ, කුසලයන්ගේ නොමද අනුසස් හඬ නගන්නාක් බඳු වූ, ඒ ඒ තැන එල්ලෙන රන් කිණිහිරි දැල් වලින් යුක්ත වූ, විශ්වකර්ම දිව්ය පුත්රයාගේ අසමාන මැවීමකට සමාන වූ අසිරිමත් බවක් ගෙන දුන්, තමාට වඩා උසස් කිසිවකු නැති බව දක්වන, ‘වෛජයන්ත’ නම් වූ සත් මහල් මහා ප්රාසාදය රජතුමා කරවීය. 71-73
ඊට ඉක්බිතිව බමුණන් ලවා ශාන්ති කර්ම කරවීමට රන් මැදුරක් ද, මන්ත්ර ජප කරවීම පිණිස සිත්කළු වූ ධාරණී ගෘහයක් ද, අනතුරුව මහා ඍෂිවරුන් (භික්ෂූන්) විසින් අසනු ලැබීමට රම්ය වූ වටදාගෙයක් ද කරවීය. ඉන්පසු කසාවත් හඳින යතිවරුන් සහ බෞද්ධ භික්ෂූන් විසින් දෙන ලද පිරිත් පැන් හා පිරිත් නූල් ලබා ගැනීම පිණිස හැත්තෑ පස් ගෙයක් ද කරවීය. 74-77
හාත්පසින් විසිතුරු තිර පවුරකින් වට කරන ලද්දා වූ, වටිනා රන් වියනින් අලංකාර වූ, ඒ ඒ තැන පුදන ලද නිල්වන් සුවඳ මල් නිසා එකම මල් ගුලාවක් සේ බබළන, සුවඳ තෙල් පහන්වලින් නිතර ආලෝකවත් වූ ගැබ් ඇති ධර්ම ශාලාවක් ද කරවීය. එය කළුවැල් දුමින් හාත්පස සුවඳවත් කර තිබුණි. 78-79 රන්මුවා ආදී නොයෙක් බුදු පිළිම වලින් විසිතුරු කරන ලද, වස්ත්රයෙහි අඳින ලද බුදු රුව ඇතුළත් සිතියම් මාලාවෙන් හොබවන ලද, බුදු පිළිමවලට සියතින් නෙත් තැබීමටත්, බුදුන් පිදීමටත්, උතුම් සද්ධර්මය ඇසීමටත් එම රාජේන්ද්රයා (රජු) එහි ප්රවිෂ්ට විය. 80 එහි දිව්ය සංගීතයට සමාන වූ, සිත් ඇදගන්නා මිහිරි ගායනා කරමින් නටන නාටක ස්ත්රීන් සමග, මොනර හඬ පතුරුවන, නිරන්තරයෙන් පටන් ගත් නැටුම් ඇති, ජනයා පුදුමයෙන් විස්මයට පත් කරන උදම් වූ (පිල් විදහා ගත්) මොනරෙකුගෙන් අලංකාර වූ ධර්මාගාරයක් (ධර්ම ශාලාවක්) ද සෑම කල්හිම ධර්මයට අනුව පවත්නා රජතුමා කරවීය. 81-84
ඉක්බිති මාළිගා මළුව වෙත සිත් ඇදගන්නා වූ නොයෙක් ගාන්ධර්ව ගීතිකා (සංගීතය) ඇසීමටත්, දැකීමටත් රම්ය වූ ‘සරස්වතී මණ්ඩපය’ නම් මණ්ඩපයක් ද නරශ්රේෂ්ඨයා කරවීය. එය හාත්පසින් රන්මුවා ටැම් වලින් බබළන ලදී. 85 තමාගේ චරිතයෙන් යුක්ත වූ සිතියම් වලින් මනහර වූ, කුණ්ඩලාභරණ, අත් පළඳනා, මුතු මාලා යනාදී නානා ආභරණවල දීප්තිය ඇති, සිහින් වූ කසී සළු හා චීන පට සළු ආදී විචිත්ර ශෝභාවෙන් යුක්ත වූ ස්වර්ණමය මහා කඳන් හා අතු පතරින් බබළන, සිතියම් කරන ලද නොයෙක් පක්ෂි සමූහයන්ගේ ශෝභාවෙන් යුක්ත වූ, සිතූ පැතුම් ලබා දෙන කල්ප වෘක්ෂයකින් එය අලංකාර විය. 86-88
ඊට අනතුරුව සුධර්මා නම් දිව්ය සභාව පොළොවට බැස්සා බඳු වූ, සියලු ලෝකයේ චාරිත්ර වාරිත්ර එක තැනකට කැටි කළා බඳු වූ, තුන් මහලක් ඇති ‘රාජ වේශී භූජංග’ නම් රම්ය වූ මණ්ඩපය කරවීය. එය විසිතුරු සිතියම් වලින් හෙබියා වූ, සිත්කළු වස්ත්ර පේළිවලින් වට කරන ලද්දා වූ, එහෙයින්ම සිත් අලවන්නා වූ, ගායකාදීන්ට කැමති දේ ලබා දෙන්නා වූ කල්ප වෘක්ෂයක පහළ ප්රදේශයෙහි කරන ලද වටිනා ආසනයකින් යුක්ත විය. 89-91 ස්වකීය බාහු බලයෙන් යුද්ධයේදී ලංකා නමැති කාන්තාව ලබා ගත් කල්හි ඇගේ හිස මුදුනෙහි බබළවන්නා වූ ඔටුන්නක් බඳු, නානා රත්නයෙන් ප්රභාස්වර වූ, මහ දෙවියාගේ දළ මණ්ඩල බඳු සිංහාසනයකින් එය යුක්ත විය. 92-94
එසේම පොළොව පළාගෙන නැංගා වැනි මකර තොරණකින් නිම කරන ලද, රම්ය වූ ‘ඒක ස්තම්භ ප්රාසාදයක්’ (තනි කණුවක් මත තැනූ මැදුරක්) ද කරවීය. පසුව එය මනරම් වූ රන්මුවා කුළුණු මත පිහිටි රන් බිමකින් හෙබියා වූ, බබළන පහන් කූඩුවකින් යුත්, සිත්කළු වූ ඒ රාජ සිංහයාගේ රන් වැනි ශරීර ශ්රීයට සමාන රන් ගෙයකින් අලංකාර කරන ලද්දේය. 95-97
ඉක්බිති පෘථිවි පාලක නායක වූ ඒ රජතුමා රාජ නිවාසය අසල ප්රදේශයෙහි ගෘහ උද්යානයක් කරවීය. අධික වූ ශ්රීයෙන් බබළන ඒ උයන නන්දන වනයට සමාන බවක් දැක්වීය. ජනයාගේ නෙත්වලට සතුට ලබා දෙන, සතුටු කරවයි යන අර්ථයෙන් ‘නන්දන’ නම් වූ ඒ උයන කුන්දලතා වැල්වලින් වෙළී ගිය ගස් ඇත්තේය. නානා පුෂ්පයන්ගේ රස විඳීමෙන් මත් වූ බමරුන්ගේ ගුම් නාදයෙන් යුක්තය. 98-101
සපු, හෝපලු, තෙල්, නා, දොඹ, දුනුකේ, සල්, පළොල්, කොළොම්, අඹ, දඹ, බක්මී, මුහුළු, පොල්, කෙළිඳ, රත්කරව්, දෑසමන්, මලිගිය, තමළු, යොහොඹු ආදී මෙකී නොකී නන් පලතුරු හා මල්වලින් යුත් ගස් එහි විය. මිනිසුන් යම් තැනකට ගිය විට ඔවුන්ගේ සිත උදම් කරවන්නාක් බඳු විය. 102-103 මොනරුන්ගේ කේකා රාවයෙන් ද, කොවුලන්ගේ මිහිරි වූ අවියත් හඬින් ද සෑම කල්හිම ලෝක වාසීන්ගේ සිත් ඇදගනිමින්, ආශාව ඇති කරමින් එය සිත්කළු විය. 104-105
නෙළුම් හා මානෙල් මල්වලින් පිරුණු බැවින් ද, විල් ලිහිණියන්ගේ හඬින් ද මනෝහර වූ සිත්කළු ඉවුරු ඇති විල්වලින් එය අලංකාර විය. ඇත්දළින් කළ සීමා නැති රූප පේළිවලින් හෙබියා වූ කුළුණු වලින් ශක්තිමත් කළාක් වැනි වූ, මහත් සේ බබළන, යන්ත්ර නළ මගින් විහිදුවන දිය දහරින් සෑම කල්හිම වසින මහා මේඝ කූඨයක් අයුරින් සිත්කළු වූ, උද්යාන ශ්රීයෙන් හිස සැරසූ ආභරණයක් වැනි වූ, නෙත් සිත් පැහැර ගන්නා ‘ධාරා මණ්ඩපයකින්’ (දිය මල් සහිත මණ්ඩපයකින්) ද එය අලංකාර විය. 106-108
නොමඳ සඳුන් ලී කුළුණු වලින් හෙබියා වූ, භූමි මණ්ඩලයට අලංකාරයක් ගෙන දෙන බබළන විමානයකින් ද, එසේම අන් කිසිවකට සමාන නොවන අටැස් මඩුවකින් ද, වටකුරු මඩුවකින් ද, අනන්ත නා රජුගේ දරණ වැලක සිරි උසුලන ශ්රීමත් මනරම් මහත් මඩුවකින් ද එය බැබළුණේය. 109-110 යම් උයනක පිහිටි ගල් පොකුණ සතුටු කරන ලද ගුණ යහපත් මිනිසුන් ඇති රජවරුන්ගේ මුදුන් මල්කඩක් බඳු රජුගේ සිත හැම කල්හි සතුටු කරන්නේ ද, යම් උයනක් මගුල් පොකුණ හේතු කොටගෙන අතිශයින් රමණීය වූයේ හැම කල්හි නඳුන් පොකුණෙන් යුත් නන්දන උයන මෙන් හැඟෙන්නේ ද, යම් උයනක සුවඳ දිය දහරින් යුත් ‘පූර්ණ’ නම් අනික් පොකුණ ඒ රජතුමා සතුටු කරමින් බබළන්නේ ද (එය මේ නන්දන උයනයි). 111-113
එසේම යම් උයනක් ‘වසන්ත’ නම් ගුහාවකින් හා පොකුණු වලින් ද යුක්ත වූයේ, නොමඳ සිරින් මනා වූයේ, හැම කල්හි සිත්කළුව පෙනේ ද, සතුරන් මඩනා ඒ රජතුමා දෙපැත්තකින් ගලා යන දිය දහරා ඇති බැවින් දිවයිනක් බඳු වූ ප්රදේශයක අන්ය වූ ‘දීප උද්යානයක්’ ද කරවීය. 114-115 යම් උයනක හුණු බදාමයෙන් නිම කරන ලද, විස්මය ගෙන දෙන, කෙලෙස් නමැති කඳු මුදුන් වැනි වූ ‘ධවල ගෘහය’ (සුදු මැදුර) පෙනෙන්නේ ද, නානා විද්යා විශේෂයන් දැක්වීම පිණිස කළ හෙයින් ‘විද්යා මණ්ඩප’ නම් විමානයක් සරසන ලද්දේ ද, (එය දීප උද්යානයයි). 116-117
එල්ලන ලද රන් රැහැන්වලින් යොදන ලද මනෝහර ඔංචිල්ලාවෙන් යුක්ත වූ, ඉතා පවිත්ර වූ, එසේම සිත්කළු වූ ‘දෝලා මණ්ඩපය’ යම් උයනක බබළයි ද, රසවත් කථා දන්නා ක්රීඩා ලෝලී ඇමතිවරුන් විසින් පිරිවරන ලද රජතුමා යම් තැනක සිත් අලවයි ද, එහෙයින් ‘ක්රීඩා මණ්ඩප’ යයි නම් වූ විමානයෙන් බබළන ලද්දා වූ ද, එසේම ඇත්දළ කර්මාන්තයෙන් විසිතුරු වූ ‘තිරස්කරණී මණ්ඩපයෙන්’ ද, ‘මයුර මණ්ඩප’ නම් අන්ය මණ්ඩපයකින් ද, ශ්රේෂ්ඨ වූ කැඩපත් (කන්නාඩි) බිත්ති ඇති අන්ය වූ ‘ආදර්ශ මණ්ඩපයකින්’ ද හැම කල්හි අලංකාර කරන ලද්දේය. 118-121
යම් උයනක අනන්ත නා රජුගේ දරණ වැලක හැඩයට බඳින ලද ගල් පඩිවලින් යුක්ත වූ ‘අනන්ත පුෂ්කරණිය’ හැම කල්හි ජන සමූහයා සතුටු කරන්නේ ද, තවද යම් උයනක විසිතුරු සිතියම් වලින් යුක්ත වූ ‘චිත්රා’ නම් පුෂ්කරණිය සතුරන් මඩනා වූ පරාක්රමබාහු නමැති රාජ ඍෂියාගේ සිත් අලවන්නේ ද, යම් උයනක නන් සිතියමින් විසිතුරු වූ, තමාට වඩා උසස් කෙනෙකු නැත්තා වූ සිව් මහල් විමානය ශෘංගාර ශබ්ද (සංගීත රාවය) පෙරටු කොට බබළයි ද, තල් හා කිතුල් ගස්වලින් යුක්ත වූ, නා දොඹ ගස්වලින් අලංකාර වූ යම් උයනක් කෙසෙල් ගසින් හා කිණිහිරි ගසින් ද, එසේම යොහොඹු ගසින් යුක්ත වී ද (එය දීප උද්යානයයි). 122-125
ඊට ඉක්බිතිව සියලු රජවරුන් නමැති කුල පර්වතයන්ට මහා මේරුව බඳු වූ ඒ රජතුමාගේ අභ්යන්තරික වූ (විශ්වාසවන්ත වූ), තෙරුවන් තමාගේ යයි සිතන්නා වූ, වැඩ හා අවැඩ දෙක තේරුම් ගන්නා වූ, නුවණැති, පිරිසිදු සිත් ඇති, නොයෙක් කුසල ක්රියාවන් විධානය කිරීමෙහි දක්ෂ වූ, ඡන්දයෙන් ද්වේශයෙන් බියෙන් හා මෝහයෙන් අන්තයටම අගතිගාමී නොවන්නා වූ, ගංගා ජලයෙන් සාගරය මෙන් කුසල රාශියෙන් තෘප්තියට පත් නොවූ, හිරි ඔතප් ඇති, නොපසුබස්නා වීර්ය ඇති, සිල් රක්නා, විචක්ෂණ බුද්ධියක් ඇති ‘මහේන්ද්ර’ නම් එක් ඇමතිවරයෙක් විය. 126-130 හෙතෙම අසූහාර දහසක් ධර්මස්කන්ධය නමැති අමෘත අභිෂේකයෙන් පවිත්ර වූ දළදා ධාතු ස්වාමීන් වහන්සේගේ වැඩ සිටීම පිණිස, සියලු කටයුතුවලදී හැමදා උපකාරී වූ ශ්රීමත් එම නරේන්ද්රයාගේ අනුග්රහයෙන් මනරම් මාලිගයක් කරවීය. 131-132
එය රන්මුවා පියස්සකින් සහ දොරකින් ද, කවුළු වලින් ද අලංකාර විය. ඇතුළත හා පිටත කරන ලද නොයෙක් සිතියම් වලින් බබළන ලදී. විදුලි කොටන මේඝයක් වට කර ගත් රන්වන් පර්වතයක් මෙන් නන් වන් විසිතුරු වියනින් අලංකාර විය. නන් පැහැ විහිදුවන තිර රෙදිවලින් බබළන ලදී. වටිනා ඇතිරිලි යෙදූ ඇඳ පුටු පේළිවලින් යුක්ත විය. ශ්රී දේවතාවගේ නිවාස ගෘහය බඳු වූ, මුළු ලොවෙහි ඇති සිත්කළු දේ එක තැනකට කැටි කළාක් මෙන් මූර්තිමත්ව බබළන, ඉතා සිත්කළු වූ, මුතු මාලා, හංසයන්, තුෂාර (පිනි) සහ කිරි වලාකුළු මෙන් සුදු පැහැති විශාල මනරම් සඳැල්ලකින් බබළන, ඔසවන ලද කොඩි ඇති, සිත්කළු වූ රන්මුවා කොත් කැරලි ඇති, ප්රසාදය දනවන, අලංකාර විසිතුරු පහයක් හෙතෙම කරවීය. 133-138
ඊට ඉක්බිතිව කීර්ති ශ්රී මේඝ මහාරාජ නමැති මහා සාගරයෙන් පහළ වූ චන්ද්ර රේඛාවක් බඳු වූ, ලෝ වැස්සාගේ නෙතට මනෝහර වූ, ක්ෂත්රිය වංශයට එකම කොඩියක් වැනි වූ ඒ මහා රජුගේ ප්රිය භාර්යාව වූ, ඒ රජුගේ මුදුන් මල්කඩක් වැනි වූ සීතා දේවිය රාමා (රාම කුමරුගේ බිරිඳ) මෙන් සිත් අලවන්නා වූ, නොයෙක් සිය ගණන් අන්තඃපුර ස්ත්රීන් අතරෙහි අතිශයින්ම ප්රිය වූ, තෙරුවන් තමාගේ ස්වාමියා කොට පවත්නා, සිය පණටත් වඩා ශක්ර දේවේන්ද්රයා හා සමාන වූ ස්වාමියා ගැන සිතන්නා වූ රැජිනක් වූවාය. 139-141
යම් බඳු වෙනත් කිසිවකු තණ පතකටවත් මායිම් නොකරන්නා වූ ඒ නරේන්ද්රයාගේ සිත පිනවන පරිද්දෙන් හැසිරෙන්නා වූ, ප්රිය වචන කතා කරන්නා වූ, ශ්රද්ධාව හා සීලය ආදී අනේක ගුණාභරණයෙන් අලංකාර වූ, නැටුම් හා ගීතයෙහි දක්ෂ වූ, තියුණු බුද්ධියෙන් යුක්ත වූ, කරුණා ගුණයෙන් හැම කල්හිම යහපත් සිත් ඇති, රූපවතියන් අතරින් ශ්රේෂ්ඨ වූ, පතිව්රතා ධර්මය රක්නා වූ, ප්රඥාවන්ත වූ, පින්වන්ත වූ, පවිත්ර ක්රියා ඇති, පොළොවෙහි පතළ කීර්ති ඇති ‘රූපවතී’ නම් දේවිය මෙසේ සිතුවාය. 142-145 “මිනිසුන්ගේ ආයුෂ ස්වල්පයි. සත්පුරුෂයා එය සුළු කොට සිතන්නේය. ගිනි ගන්නා ලද හිසක් ඇත්තෙකු මෙන් කුසල් දහමෙහි හැසිරිය යුතුය, මරුවා නොඑන්නේ යයි කිව නොහැක.” 146 මේ ආදී අනිත්යතාවෙන් යුක්ත වූ බුද්ධ භාෂිතය මෙනෙහි කරන්නී, නොයෙක් මුනි ශ්රේෂ්ඨයන්ගේ දේශනා ඇසීම හා දරා ගැනීම ඇත්තී, සත්වයන්ගේ ආයුෂ අල්ප බව හා සසර සයුරේ මුළා වී හැසිරෙන්නන්ට කුසල් සමාන පිහිටක් නොමැති බව දත්තී, කම්මැලි නොවී නානා ප්රකාර කුසල් සම්පාදනය කරන්නී, සසර සයුරෙන් වහා තමා එතර කොට නිවන් තෙරට පමුණුවනු පිණිස රන්මුවා නැවක් බඳු ‘රන්මුවා මහ සෑයක්’ (රුවන්වැලි සෑය / රන්කොත් වෙහෙර) නුවර මැද කරවූවාය. 147-149
ඉක්බිති මනරම් වූ ඒ නගරයෙහි නොයෙක් සිය ගණන් දෙමහල්, තුන් මහල් ආදියෙන් යුක්ත වූ, නොයෙක් දහස් ගණන් අලංකාර වූ සියලු වෙළඳ සැල්පල් (කඩ සාප්පු) වලින් යුක්ත, සියලු උපකරණයන්ගෙන් යුක්ත වූ, දිනපතා ඇතුන් හා රථ ගමනාගමනයෙන් නොකඩ වූ, නිරතුරුව පවත්වන ලද මහා සැණකෙළිවලින් යුක්ත වූ, ජන සමූහයාගෙන් ගහණ වූ නානා ප්රකාර වීථි, නුවණැති ඒ රජතුමා කරවීය. 150-152
ඒ රජතුමා ඊට ඉක්බිතිව සියලු සම්පත් ලබා දෙන්නා වූ, ශ්රී කාන්තාවගේ වාසස්ථානයක් වැනි වූ තුන් මහල් පහයන් තුනකින් අලංකාර වූ, සමීපයෙහි කරන ලද වේළුවනය, ඉසිපතනය, කුසිනාරාමය යන නමින් යුත් විහාර තුනකින් ද යුක්ත වූ, රාජවේශීභූජංග, රාජකුලාන්තක සහ විජිත යන නම් ඇති අතු නුවර (උප නගර) තුනක් කරවීය. 153-155 ඉක්බිති පෘථිවි පාලකයා රාජ ප්රාසාදයට හා පුර තුනට මධ්යයේ ගව්වෙන් ගව්ව තන්හි සතර දිගින් වඩිනා භික්ෂූන් උදෙසා කරන ලද විශ්රාම ශාලාවන්ගෙන් හෙබියා වූ, සිත්කළු ධර්ම ශාලා සහ ප්රතිමා ගෘහ සහිත වූ එබඳුම උතුම් වෙහෙර තුනක් කරවීය. 156-157
මෙසේ සර්වාංග සම්පන්න වූ, සියලු කැමති දේවලින් පිරුණා වූ ඒ රජතුමා, වසන්ත සමයේ ශ්රී විභූතියෙන් අලංකාර වූ (ශක්රයාගේ) අමරාවතී නගරය වැනි වූ, දිගින් සතර ගව්වක් හා පළලින් සත් ගව්වක් පමණ තමා විසින්ම දියුණු කරන ලද්දා වූ, තමාගේ නාමයෙන් හඳුන්වනු ලබන (පරාක්රමපුර), අලංකාර වූ සිත්කළු පවුරු වළලු ඇති, එසේම සිත්කළු වූ මුදුන් සෙවිලි කළ ගෙවල් වලින් බබළන, ප්රධාන මහ වීදිවලින් යුක්ත වූ, ඇසට රසඳුනක් බඳු වූ පුලස්ති නම් පුරයෙහි (පොළොන්නරුවෙහි) ශක්ර දේවේන්ද්රයා හා සමාන වූයේ, හැම කල්හි නොලත් දේ ලබා ගැනීමටත්, ලත් දේ ආරක්ෂා කර ගැනීමටත් දක්ෂ වූයේ, නගර දොරටු දාහතරක් කරවීය. 158-161
එනම්: විශිෂ්ට වූ රාජ ද්වාරය, මනෝරම්ය වූ සිංහ ද්වාරය, විශාල වූ හස්ති ද්වාරය, එසේම විශාල වූ අන්ය වූ ඉන්ද්ර ද්වාරය, හනුමන් ද්වාරය, උස් වූ කුවේර ද්වාරය, විචිත්ර වූ චණ්ඩි ද්වාරය, එසේම රාක්ෂස ද්වාරය, උස් වූ භුජග (නාග) ද්වාරය, දීප්තිමත් වූ පානීය (ජල) ද්වාරය, උද්යාන ද්වාරය, අලංකාර වූ මායා ද්වාරය, මහාතිත්ථ ද්වාරය සහ උතුම් වූ ගාන්ධර්ව ද්වාරය යනුයි. නරශ්රේෂ්ඨ වූ ඒ රජතුමා මේ දොරටු දාහතර කරවීය. 162-164 මෙසේ පූර්වයෙහි ඉතා කුඩා වූ, නොයෙක් යුද්ධ හේතුවෙන් විනාශ වී තිබූ ඒ පොළොන්නරු නගරය, මේරු පර්වතය තරම් සාර වූ, වජ්ර මාණික්යයක් වැනි අගනා ප්රඥා ඇති ඒ පරාක්රමබාහු රජතුමා විසින් මනා වූ තව්තිසා දෙව් ලොව මෙන් සරසන ලද්දේය.
මෙතෙකින් හුදී ජනයාගේ පහන් සංවේගය පිණිස කළ මහාවංශයේ ‘පුලත්ථි පුර ප්රතිසංස්කරණ නිර්දේශය’ නම් වූ හැත්තෑ තුන්වන පරිච්ඡේදය නිම විය.