1 මෙසේ චෛත්ය කර්මාන්තය සඳහා අවශ්ය උපකරණ සම්පූර්ණ වූ කල්හි, වෙසක් මස පුර පසළොස්වක පොහෝ දින 2 විසා නැකත උදා වූ විට රජතුමා මහා සෑයේ වැඩ කටයුතු ආරම්භ කළේ ය. මිහිපල් තෙමේ එහි තිබූ ගල් ටැඹ ඉවත් කරවා, භූමිය නොයෙක් ආකාරයෙන් ස්ථිර කරනු 3 පිණිස සෑය ඉදිකරන භූමියෙහි සත් රියනක් ගැඹුරට පස් කැනවූයේ ය.
වැඩ කටයුතුවල අර්ථ හා අනර්ථ තේරුම් ගැනීමෙහි දක්ෂ වූ නරේන්ද්ර තෙමේ, එහි ගෙනා ගල් යෝධයන් ලවා කුඩු කරවා, 4 හුණු ගල් කකාරා සකස් කරන ලද ගල් අත්තිවාරම ස්ථිර වන පිණිස, සමින් වැසූ පාද ඇති මහා ඇතුන් ලවා ඒ මත ඇවිදවමින් භූමිය මැඩවී ය.
5 අහස් ගඟ (ගංගා නම් නදිය) ගලා බසිනා තැන නිරන්තරයෙන් තෙත් වූ හාත්පස තිස් යොදුන් බිමෙහි ඇති මැටි ඉතා සියුම් ය; 6 ඒ මැටි සියුම් බැවින් ‘වෙඬරු මැටි’ (නවනීත) යැයි කියනු ලැබේ. 7 රහත් සාමණේරයන් වහන්සේලා එතැනින් එම මැටි ගෙනාහ. රජතුමා එහි ගල් ඇතිරූ මතුපිට එම මැටි අතුරවන ලදී.
නරේන්ද්ර තෙමේ ඒ මැටි මතුපිට ගල් ඇතිර වූ අතර, 8 ඒ මතුපිට පිරිසිදු බොරළු ගල් ද, ඒ මතුපිට නැවත බොරළු ද ඇතිර වූයේ ය. පෘථිවිශ්වර තෙමේ, සාමණේරයන් වහන්සේලා විසින් හිමාලයෙන් 9 ගෙන එන ලද පළිඟු ගල් ඒ මතුපිට ඇතිර වූයේ ය. එම පළිඟු තට්ටුව 10 මතුපිට ගල් ඇතිරූ අතර, සෑම තැනකම මැටි යොදන කාර්යයේ දී ‘නවනීත’ නම් මැටිම භාවිතා විය.
11 ඉන්පසු නරේන්ද්ර තෙමේ රස දියරයෙන් (රසදිය හෝ විශේෂ බන්ධන දියරයකින්) මිශ්ර කළ දිවුල් මැලියම් යොදා, අඟල් අටක් ඝනකම ඇති ලෝහ තහඩුවක් අතුරවා, ඊට මතුපිටින් තල තෙලින් 12 තෙමන ලද රිදී තහඩුවක් ද ඇතිර වූයේ ය. මෙසේ සෑය පිහිටන ස්ථානයෙහි, 13 විශේෂයෙන් පහන් වූ සිතින් යුතුව මනාව පිරියම් කරවා, ඇසළ මස පුර තුදුස්වක් (පසළොස්වකට පෙර දිනය) දවස්හි භික්ෂූන් වහන්සේලා රැස් කරවී ය.
14 එහිදී රජතුමා මෙසේ පැවසීය: “ස්වාමීනි, මහා සෑය පිණිස මංගල ගඩොල හෙට පිහිටු 15 වන්නෙමි. මේ අවස්ථාව සඳහා අපගේ ස්වාමී වූ සියලුම සංඝයා වහන්සේලා රැස් වේවා; බුද්ධ පූජාවෙහි යෙදීමෙන් මහජනයාගේ යහපත කැමැත්තා වූ මහජන තෙමේ ද, 16 පෙහෙවස් සමාදන්ව, සිල් ඇත්තවුන් වී, සුවඳ මල් ආදිය රැගෙන මහ සෑය පිහිටුවන තැනට හෙට පැමිණේවා”.
17 රජතුමා චෛත්ය භූමිය සරසන පිණිස අමාත්යයන් ද යෙදවූයේ ය. නරනිඳුන් විසින් එසේ අණ කරන ලද කල්හි, 18 සර්වඥයන් වහන්සේ කෙරෙහි ආදරය හා ගෞරවය ඇත්තා වූ ඒ අමාත්යවරු, ඒ ස්ථානය නොයෙක් ආකාරයෙන් සැරසූහ. 19 නරේන්ද්ර තෙම මුළු නුවර ද, එසේම විහාරයට එන්නා වූ මාර්ග ද නොයෙක් ආකාරයෙන් සරසවා, 20 නුවර දොරටු සතරෙහි උදෑසනම කරණවෑමියන් ද, නාන තැන් ද, කපුවන් ද, 21 එසේම බොහෝ වස්ත්ර ද තැබ්බ වූයේ ය.
මහජනයාගේ දියුණුවෙහි ඇළුණා වූ පෘථිවිශ්වර තෙම, මහජනයාගේ ප්රයෝජනය පිණිස සුවඳ මල් ද, 22 මිහිරි ආහාරයන් ද, රුචි වූ පරිද්දෙන් පිළියෙළ කරන ලද්දා වූ මේ සියලු ද්රව්යයන් ද තැබ්බ වූයේ ය. පුර වැසියෝ ද දනව් වැසියෝ ද චෛත්ය ස්ථානයට පැමිණියහ. 23 තනතුරු ලෙස කරන ලද නියෝග වශයෙන් මැනවින් සැරසුණා වූ, නොයෙක් ඇමතිවරුන් විසින් ආරක්ෂා කරන ලද්දා වූ, මිහිපති තෙමේ චෛත්ය භූමියට පැමිණියේය.
24 මැනවින් සැරසුණා වූ දිව්ය කන්යාවන්ට සමාන වූ නාටිකාවන් විසින් පිරිවරා ගන්නා ලදුව, යහපත් සේ සැරසී පිළියෙළ කරන ලද්දේ, සතළිස් දහසක් පමණ මිනිසුන් විසින් පිරිවරණ ලද්දේ, 25 නානාවිධ තූර්ය්ය වාදන ඝෝෂාවෙන් යුක්ත වූයේ, සක් දෙවි රජුගේ විලාසය ඇත්තේ, 26 සුදුසු හා නුසුදුසු තැන් දැනීමෙහි දක්ෂ වූයේ, මහජනයා සතුටු කරවමින්, 27 සවස් කාලයෙහි මහා ථූපය පිහිටන ස්ථානයට රජතුමා සම්ප්රාප්ත වූයේ ය.
ඒ මිහිපල් තෙම පොදි බඳින ලද වස්ත්ර එක්දහස් අටක් මැද තබ්බවා, 28 ඉන් සතර දිශාවෙහි නොයෙක් වස්ත්ර රැස් කරවූයේ ය. මංගල්යය පිණිස මී පැණි, ගිතෙල් සහ උක් සකුරු ආදිය ද තැබ්බ වූයේ ය.
29 නොයෙක් දේශයන්ගෙන් ද භික්ෂූහු මෙහි පැමිණියාහු ය; මේ දිවයින වැසි සංඝයා වහන්සේලා මෙහි පැමිණීම ගැන කියනුම කවරේ ද? රජගහ නුවර සමීපයෙහි වැඩ විසූ ඉන්දගුත්ත 30 නම් මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ අසූ දහසක් භික්ෂූන් පිරිවර කොට ගෙන වැඩම කළ සේක. ධම්මසේන නම් මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ භික්ෂූන් 31 දොළොස් දහසක් පිරිවර කොට ගෙන ඉසිපතනාරාමයෙන් චෛත්ය ස්ථානයට පැමිණි සේක.
32 පියදස්සි නම් මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ සැට දහසක් භික්ෂූන් පිරිවර කොට ජේතවන විහාරයෙන් මෙහි පැමිණි සේක. බුද්ධ රක්ඛිත නම් ස්ථවිරයන් වහන්සේ අටළොස් 33 දහසක් භික්ෂූන් පිරිවර කොට ගෙන විශාලා මහ නුවර මහ වනයෙන් මෙහි පැමිණි සේක. මහා ධම්මරක්ඛිත නම් ස්ථවිරයන් වහන්සේ තිස් 34 දහසක් භික්ෂූන් පිරිවර කොට ගෙන කොසඹෑ නුවර වූ ඝෝෂිතාරාමයෙන් මෙහි පැමිණි සේක.
35 මහා ධම්මරක්ඛිත නම් ස්ථවිරයන් වහන්සේ සතළිස් දහසක් භික්ෂූන් රැගෙන උදේනි නුවර දක්ෂිණගිරි විහාරයෙන් 36 මෙහි පැමිණි සේක. මිත්තිණ්ණ නම් ස්ථවිරයන් වහන්සේ භික්ෂූන් එක් ලක්ෂ සැට දහසක් රැගෙන පැළලුප් (පාටලීපුත්ර) නුවර අශෝකාරාමයෙන් මෙහි පැමිණි සේක.
37 උත්තිණ්ණ නම් තෙරුන් වහන්සේ දෙලක්ෂ සැට දහසක් භික්ෂූන් රැගෙන කාශ්මීර මණ්ඩලයෙන් මෙහි පැමිණි සේක. මහත් ප්රඥා ඇති 38 මහා දේව නම් ස්ථවිර තෙමේ හාර ලක්ෂ සැට දහසක් භික්ෂූන් රැගෙන පල්ලවභොග්ග නම් ජනපදයෙන් මෙහි පැමිණි සේක.
39 මහා ධම්මරක්ඛිත නම් ස්ථවිරයන් වහන්සේ භික්ෂූන් තිස් දහසක් රැගෙන යෝනක රට අලසන්දා (ඇලෙක්සැන්ඩ්රියා) නම් නුවරින් මෙහි පැමිණි සේක. උත්තර 40 නම් ස්ථවිරයන් වහන්සේ භික්ෂූන් සැට දහසක් රැගෙන වින්ධ්යා වනයෙහි වූ වත්තනිය නම් සෙනසුනෙන් මෙහි පැමිණි සේක.
41 චිත්තගුත්ත නම් මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ තිස් දහසක් භික්ෂූන් රැගෙන බෝධි මණ්ඩ විහාරයෙන් මෙහි පැමිණි සේක. චන්දගුත්ත නම් 42 මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ අසූ දහසක් භික්ෂූන් රැගෙන වනවාස ප්රදේශයෙන් මෙහි වැඩි සේක. සුරියගුත්ත නම් මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ 43 අනූ දහසක් භික්ෂූන් රැගෙන කෛලාස විහාරයෙන් මෙහි පැමිණි සේක.
44 මෙහි පැමිණි ලක්දිව වැසි භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ සංඛ්යා ප්රමාණය සර්වප්රකාරයෙන් පුරාණ ආචාර්යවරුන් විසින් නොකියන ලද්දේ ය. සමාගමෙහි රැස් වූ සියලු භික්ෂූන් වහන්සේලා අතුරෙන් රහතන් වහන්සේලා ම 45 අනූ හය කෝටියක් යැයි කියන ලද්දාහුය. ඒ භික්ෂූහු සුදුසු පරිද්දෙන් මහා චෛත්ය ස්ථානය පිරිවරා, මධ්යයෙහි මහා රජාණන්ට ඉඩ තබා සිට ගත්හ.
46 නරේන්ද්ර තෙමේ එහි පිවිස, එසේ වැඩ සිටියා වූ භික්ෂු සංඝයා දැක, ප්රසන්න චිත්තයෙන් යුක්තව වැඳ, පැහැදුණු සිත් ඇත්තේ, සුවඳ මලින් 47 පුදා, තුන් වරක් ප්රදක්ෂිණා කොට, මධ්යයෙහි මංගල වස්තු සහිත වූ 48 පුන් කලස පිහිටි ස්ථානයට ප්රවිෂ්ට විය. රන් කණුවෙහි බඳින ලද, රිදීයෙන් නිමවන ලද්දා වූ, පිරිසිදු වූ පරිභ්රමණ දණ්ඩ (වෘත්තය ලකුණු කරන දණ්ඩ) ගෙන, පිරිසිදු ප්රීති බල ප්රකාශනය 49 ඇත්තා වූ, යහපත් කුලයක උපන්, මැනවින් සැරසුණා වූ, විශේෂයෙන් මංගල සම්මත වූ අමාත්යයෙකු ලවා එය අල්වා ගත්තේ ය.
50 සත්ත්වයන්ගේ යහපත පරම අරමුණ කොට ඇත්තා වූ, මහත් වූ චෛත්ය මණ්ඩලයක් කරවීමට තීරණය කළ රජතුමා, පිරියම් කරන ලද බිම වටා එම දණ්ඩ කරකවන්නට (විශාල වෘත්තයක් ලකුණු කිරීමට) ආරම්භ කළේ ය. 51 එවිට සිද්ධාර්ථ නම් වූ, මහත් සෘද්ධිමත් වූ, අනාගතය දන්නා වූ දීර්ඝ දර්ශී මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ එසේ කරන්නා වූ නරනිඳුන් වැළැක්වූ සේක.
ඒ කුමක් හෙයින් ද යත්; 52 “ඉදින් මේ නරේන්ද්ර තෙමේ මේසා මහත් වූ ථූපයක් කරන්නට ආරම්භ කරන්නේ නම්, ථූපය නිම නොවූ කල්හි මොහුට මරණය 53 පැමිණෙන්නේ ය; එමෙන්ම මෙය අනාගතයේදී පිළිසකර කිරීමට දුෂ්කර වූ මහත් සෑයක් ද වන්නේ ය” 54 යනුවෙන් මෙසේ උන්වහන්සේ අනාගතය දැක, එය ඉතා මහත් වීම වැළැක්වූ සේක.
55 සංඝයාගේ අනුදැනීමෙන් ද, ස්ථවිරයන් වහන්සේ කෙරෙහි ගෞරවයෙන් ද, ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ වචනය පිළිගෙන මහත් චෛත්යයක් කරනු 56 කැමැත්තා වූ නරේන්ද්ර තෙමේ, ඒ ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ උපදේශයෙන් ගඩොල් පිහිටුවනු පිණිස මධ්යම ප්රමාණයේ චෛත්ය ස්ථාන මණ්ඩලයක් (වෘත්තයක්) ලකුණු කළේ ය.
57 නොපසුබට වීර්ය්ය ඇත්තා වූ නරේන්ද්ර තෙමේ මණ්ඩලය මධ්යයෙහි රනින් ද රිදියෙන් ද නිමවන ලද කුම්භයන් (කලස්) අට බැගින් තැබ්බ වූයේ ය. 58 එතැනින් හාත්පස එක්දහස් අටක් අභිනව කුම්භයන් පිහිට වූයේ ය; වස්ත්රයන් ද එක සිට අට බැගින් (ගොඩවල් වශයෙන්) තැබ්බ වූයේය.
59 අනේක ප්රකාරයෙන් සැරසුණා වූ, සම්මත කරන ලද ඇමතියා ලවා යහපත් වූ ගඩොල් කැට 60 අටක් වෙන් වෙන් වශයෙන් තැබ්බ වූයේ ය. නානාප්රකාර මංගල ලක්ෂණ වශයෙන් සම්මත කරන ලද ඉන් එක් ගඩොලක් රජතුමා විසින් ග්රහණය කරවා, 61 පූර්ව දිග් භාගයෙහි (නැගෙනහිර දිශාවෙහි) මනෝඥ වූ සුවඳ මැටි මත, පළමු වෙනි මංගල 62 ගඩොල වශයෙන් සකස් කොට පිහිට වූයේ ය.
රජතුමා විසින් එය දෑසමන් මලින් පිදූ 63 කල්හි එහි පොළොව කම්පා වූයේ ය. අවශේෂ වූ ගඩොල් සත ද අමාත්යයන් සත් දෙනෙකු ලවා පිහිට වූයේ ය. මෙසේ යහපත් සේ සම්මත කරන 64 ලද්දා වූ ඇසළ මස පුර පසළොස්වක් දින මංගල ගඩොල් පිහිට වූයේ ය.
එහි සතර දිශාවෙහි වැඩ සිටියා වූ රහත් මහා තෙරවරුන් පිළිවෙළින් වැඳ පුදා, 65 අතිශයින් සතුටු වූ ඒ නරේන්ද්ර තෙම ඊසාන දෙසට ගොස්, පියදස්සි නම් රහත් මහ තෙරුන් වැඳ, උන්වහන්සේ හමුවෙහි සිටියේ ය.
66 ඒ ස්ථවිරයන් වහන්සේ මංගල කරුණු වර්ධනය කරමින් රජුට ධර්ම දේශනා කළ සේක. ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ ධර්ම දේශනාව ඒ රැස්ව සිටි ජනයාට ඉතා සාර්ථක විය. 67 සතළිස් දහසක් ප්රාණීන්ට (මාර්ග ඵල රහිතව) ධර්මාවබෝධය වූයේ ය; 68 සතළිස් දහසකට සෝවාන් ඵලය සිදුවිය; දහසක් දෙනා සකෘදාගාමී වූහ. එපමණ පිරිසක්ම අනාගාමී වූහ.
එහි සිටි ගිහි ජනයන් දහසක්ම රහත් වූහ. 69 අටළොස් දහසක් භික්ෂූහු ද, දහහතර දහසක් භික්ෂුණීහු ද රහත් බවෙහි පිහිටියහ.
70 මෙසේ රත්නත්රයෙහි ප්රසන්න වූ ප්රඥා ඇති, පරිත්යාගයෙහි යොමු වූ සිත් ඇති ජන තෙමේ, සත්ත්ව සමූහයා කෙරෙහි හිතවත් වූ (උතුමන් ඇසුරු කොටගෙන) උතුම් වූ ලෝකාර්ථ සිද්ධිය වන්නේ යයි දැන, ශ්රද්ධාදී නොයෙක් ගුණයන් හා යෙදීමෙහි ඇල්ම කරන්නේ ය.
මෙතෙකින් හුදී ජනයාගේ පහන් සංවේගය පිණිස කළ මහාවංශයෙහි ‘ථූපාරාම්භ’ නම් වූ විසිනව වෙනි පරිච්ඡේදය නිමි.