ඊළඟට කුණාල රජතුමා තමන් අතීත භවයක දී දුටු තවත් කාරණයක් ඵුස්ස කෝකිලයන්ට කියන්නට වුනා.
“බොහෝ ම ඉස්සර කාලේ දඹදිව බරණැස් නුවර ‘පණ්ඩිත පාලිනී’ කියල නම තිබෙන තැනැත්තියක්, සිවුරක් වැනි දෙයක් පොරවාගෙන යම් කිසි සීලයක් සමාදන් වී එය ආරක්ෂා කරමින් වාසය කළා. ඇය සොහොනේ තමයි පන්සලක් තනවා ගෙන වාසය කළේ. ඒ වගේ ම මේ තැනැත්තිය දවස් හතරකට එක් වරක් පමණ යි ආහාර අනුභව කළේ. ඉතින් ඒ පන්සලේ වාසය කරමින් බරණැස් නුවරින් පිණ්ඩපාතය ලබා ගෙන උග්‍ර විදියට තපස් රකිමින් සිටි ඒ කාන්තාව බරණැස් නුවර ඉර හඳ මෙන් ප්‍රසිද්ධ වුනා.
කොයි තරම් නම් ප්‍රසිද්ධ ගෞරව බහුමානයට ලක් වුනා ද කියනවා නම්, ඒ දවස් වල යම් කිසි කෙනෙකුට කිවිසුමක් ගියොත් හෝ පය පැකිලී වැටෙන්නට ගියොත් හෝ, “නමෝ පණ්ඩිත පාලිනී” කියා ඇය සිහිපත් කොට නමස්කාර කරනවා. ඉතින් මේ විදියට මුලු බරණැස් නුවර ම ජීවත් වුන මිනිසුන් ගෙන් පුද පූජා සත්කාර ලබා ගනිමින් ඒ කාන්තාව වාසය කරන දවස්වල, බරණැස් නුවර මිනිස්සු සැණකෙළියක් පටන් ගත්තා. මිනිස්සු තැන තැන මණ්ඩප සාදා ගෙන, සඳුන් ආදියෙන් සුවඳවත් කරගෙන, රා බොමින් මස් ආදිය කමින් නටමින් ගයමින් සතුටු වෙන්නට පටන් ගත්තා. ඉතින් මේ විදියට මත් පැන් බොමින් සිටි එක් මිනිසෙක් අතින්, රා ඔඩමක් ලිස්සා වැටෙන්නට ගියා. එවිට ඔහු “නමෝ පණ්ඩිත පාලිනී” කියා අර ස්ත්‍රිය සිහිපත් කොට නමස්කාර කළා. ඒ රා මණ්ඩපයේ රා බොමින් සිටි මිනිසුන් අතර සිටි එක්තරා නුවණැති පුරුෂයෙකුට මෙය ඇසුනා. එවිට ඔහු මෙසේ පැවසුවා.
“ඒයි මෝඩ කාලකණ්නියා, ජරාවුනු හිත් තියෙන ස්ත්‍රීන්ට නමස්කාර කරන එක මෝඩයන්ට නම් ගැළපෙන දෙයක්”
එතකොට අර මනුස්සයා මෙහෙම කිව්වා. “යාලුවා එහෙම කියන්න එපා. උතුම් ගුණ තියෙන උන්වහන්සේට වැරදි වචන කියල නරකාදියේ උපදින්ට එපා.”
එවිට අර නුවණැති පුරුෂයා, ‘කහවනු දහසකට ඔට්ටු අල්ලනවා නම්, දවස් හතක් ඇතුළත ඇගේ තවුස් වෙස් හරවා, සියලු අලංකාර ඇඳුම් ආයිත්තම් වලින් සැරසී, මේ රා මණ්ඩපයේ ම රා ඔඩමක් අතින් අරගෙන, නටව නටවා රා බොන තැනට වැඩ සිද්ද කරනවා’ කියා ප්‍රකාශ කළා. ඒ වගේ ම ‘ස්ත්‍රී ජාතිය කියන්නේ ස්ථිර අදහසක පිහිටා ඉන්ට පුලුවන් පිරිසක් නො වෙයි’ කියා ද පැවසුවා.
මේ කථාව අහපු අනිත් මනුස්සයා, ‘ඒකාන්තයෙන් ම ඒ තපස්වීන් වහන්සේ ගේ තපස කාටවත් උගුල්ලන්ට බැහැ, එහෙම කරනවා නම් කහවනු දාහක් ඔට්ටුයි’ කියා ඔට්ටුවට එකඟ වුනා.
ඉතින් මේ විදියට ඔට්ටුව සඳහා එකිනෙකා ව පොරොන්දු කරගෙන සාක්ෂි පිණිස තව කිහිප දෙනෙක් වත් තබා ගත්තා.
ඊට පසුදා හිමිදිරියේ ම අර නුවණැති පුරුෂයා තාපස වේශයක් අරගෙන පණ්ඩිත පාලිනී ගේ පන්සලට සමීප තැනකට ගිහිල්ලා සූර්ය නමස්කාරය කරමින් සිටියා.
පණ්ඩිත පාලිනී උදෑසන පිණ්ඩපාතයට යන විට මේ තාපස වේශය අරගෙන සිටි පුද්ගලයා ව දැක්කා. දැකල මෙහෙම කල්පනා කළා.
“මේ නම් එකත් එකට ම මහානුභාව සම්පන්න තාපසයන් වහන්සේ නමක් වෙන්ට ඕනැ.”
එහෙම හිතපු ඇය අර තාපස වෙස් ගෙන හිටපු තැනැත්තා ළඟට ගිහිල්ලා මෙහෙම කිව්වා.
“ස්වාමීනි, මම ත් මේ සොහොන මැද, උග්‍ර විදියට තපස් රකින කෙනෙක්. ඔබ වහන්සේ ගේ ශාන්ත භාවය දැකලා මගේ සිත පැහැදුනා. ඔබ වහන්සේට වන්දනා කරන්න තමයි මම මේ ආවේ.”
ඊට පස්සේ පණ්ඩිත පාලිනී, එහෙම්ම ම බිම පෙරළිලා අර තාපස වෙස් ගෙන හිටපු කෙනාට වන්දනා කළා.
නමුත් හොර තාපසතුමා ඇය දිහා බැලුවේවත් ඇය ත් සමඟ කථා කළේවත් නෑ. ඒ විදියට කථා බහ නො කර සිටියේ තමන් ඉතාමත් ගුණවත් කෙනෙක් කියන බව පණ්ඩිත පාලිනීට අඟවන්න යි. දෙවෙනි දවසේ ත් ඒ විදියට ම කටයුතු කළා.
තුන් වෙනි දවසේ තාපසිය හොර තාපසතුමාට ආදර ගෞරවයෙන් වන්දනා කළ විට, ‘වැඩිපුර කථා බහ මොකේට ද? ඔන්න ඔහෙ වන්දනා කරල කරබාගෙන යන්ට’ කියල ඔහු තාපසියට පැවසුවා.
හතරවෙනි දවසේ, වන්දනා කළ පසු, ‘කොහොම ද, පිණ්ඩපාතයෙන් ද ජීවත් වෙන්නේ?’ යන වචන ටික පමණක් ඒ හොර තාපසතුමා පණ්ඩිත පාලිනිය ගෙන් විමසුවා.
ඉතින් එදා තාපසියට හොඳට ම සතුටු හිතුනා. මොකද එදා තාපසයා වචන කිහිපයක් කථා කළා නෙ. ඒ නිසා තමයි ගොඩාක් සතුටු වුනේ.
පස්වෙනි දවසේ, තාපස වෙස් ගත් පුද්ගලයා පණ්ඩිත පාලිනී ගේ සිත දිනා ගැනීමේ අදහසින් ම ඇගෙන් ගොඩාක් තොරතුරු විමසා සිටියා.
හයවෙනි දවසේ, පැමිණිලා වන්දනා කළාට පස්සේ හොර තාපසතුමා ඇගෙන් මෙහෙම ඇහුවා.
“නැගණිය, මොකක් ද මේ අද බරණැස් නුවර පැත්තෙන් ඇහෙන සංගීත ශබ්දය”
“ඇයි ස්වාමීනි, ඔබ වහන්සේ දන්නේ නැද්ද? බරණැස් නුවර සැණකෙලියක් පටන් අරගෙන නෙ. ඉතින් ඒ සැණකෙළියේ සතුටු වෙන මිනිස්සුන් ගේ ශබ්දය තමා ඒ ඇහෙන්නේ.”
එවිට, ඒ ගැන ඇල්මක් නැති කෙනෙක් වගේ හොර තාපසතුමා තාපසියට මෙහෙම කිව්වා.
“ආ එහෙම ද? ඕවගෙන් ඉතින් අපිට වැඩක් නෑනෙ. ඉතින් නැගණිය ඔබට දවස් කීයකින් ද බත් ටිකක් වළඳන්ට ලැබුණෙ.”
“ස්වාමීනි, මම දවස් හතරකට වතාවක් තමයි බත් අනුභව කරන්නේ. ඔබ වහන්සේ දවස් කීයකට වතාවක් ද බත් වළඳන්නේ?”
පණ්ඩිත පාලිනී එහෙම අහපුවා ම, නිතර ම බත් කන හොර තාපසයා, බොහෝ දිනකින් ආහාර නොගත් කෙනෙක් වගේ, මෙහෙම කිව්වා.
“නඟා... මම නම් බත් වළඳන්නේ දවස් හතකට එක සැරයයි. මම අවුරුදු හයක් තිස්සේ ම මේ විදියට උග්‍ර තපස් රකිනවා. ඒත් ඒ තපස්කමින් කිසි ම වැඩක් උනේ නැහැ නොවැ. මේ වෙනකම්ම මට කිසි ම විශේෂ දෙයක් ලබා ගන්ට බැරිවුනා. ඉතින් නඟා, ඔබ දැන් අවුරුදු දොළහක් තිස්සේ මේ විදියට උග්‍ර තපස් රැකල මොනවත් ලබා ගත්ත විශේෂ දෙයක් එහෙම තියෙනව ද?”
“අනේ ස්වාමීනි, මොන ගුණ විශේෂයක් ද? මේ අවුරුදු දොළහට ම මට කිසි දෙයක් ලබා ගන්ට බැරි වුනා.”
“ඇත්තට ම නඟා.. කාම සැපතකුත් නැති ව, පැවිදි සැපතකුත් නැති ව ගත කරන මේ ජීවිතේ තේරුම මොකක් ද? මේ දුක් තැවුල් තියෙන්නේ අපිට විතරක් ද මන්ද.. දැන් නම් මට මේ ජීවිතේ එපා වෙලා තියෙන්නේ. මම මේ පැවිද්ද අතහැරල දාල, හුඟක් මිනිස්සු අනුභව කරන ඒ අති සුන්දර පංච කාමයන් අනුභව කරන්න පටන් ගන්නවා. මට නම් මේ දුක තව ත් විඳින්න බැහැ.”
ඉතින් හොර තාපසයා ඒ විදියට කිව්වහම, චපල හිතක් තියෙන පණ්ඩිත පාලිනීට සේරම අමතක වුනා. තමන් පුරමින් සිටිය සීලය ත් අමතක වුනා. මිනිස්සුන් ගෙන් ලබපු පුද සත්කාර සියල්ල ත් අමතක වුනා. තමන් ගෙ තත්වය ගැන ඇයට කිසි ම සිහියක් ඇති වුනේ නැහැ. ඇය ගේ හිතේ ඒ වෙනකොට ත් ඒ තාපසයා ගැන යම් කිසි ඇල්මක් ඇති වෙලයි තිබුනේ.
ඉතින් ඇය ඒ තාපසයාට මෙහෙම කිව්වා.
“ස්වාමීනි මම ත් මේ තාපසකම ගතකරන්නේ කැමැත්තකින් නම් නෙමෙයි. ඉතින් ඔබ වහන්සේ මාව අතහරින්නේ නැත්නම්, මම ඔබ වහන්සේට භාර්යාව වෙන්නම්.”
ඉතින් පණ්ඩිත පාලිනී ගේ මේ යෝජනාවට හොරට තාපස වෙස් ගත්ත ඒ පුරුෂයා කැමති වුනා. කැමති වෙලා ඇය ව අත් නො හරින බවට පොරොන්දු වුනා.
ඊට පස්සේ මළ පුඩුවක බැඳුනු මුව දෙනක් වගේ, වචන කියන මළ පුඩුවේ බැඳුනු පණ්ඩිත පාලිනී, සිවුරු ඇරල අර පුරුෂයා ත් එක්ක බරණැස් නුවරට ගිහින් අනාචාරයේ හැසිරුනා. ඊට පස්සේ අර ඔට්ටු අල්ලපු සුරා මණ්ඩපයට ගිහිල්ලා රා ඔඩමක් ගෙන්නා ගෙන එකට ඉඳගෙන මත් පැන් බිව්වා.
ඔට්ටු අල්ලපු මනුස්සයා අර නුවණැති පුරුෂයාට කහවනු දහසක් ලබා දුන්නා.
ඉතින් මෙන්න මේ විදියට යි පණ්ඩිත පාලිනී ‘අපණ්ඩිතපාලිනී’ වුනේ. ඇය පසු කලෙක දී අර පුරුෂයා නිසා ගැබ් ගත්තා. ඉතින් ඒ විදියට ඇය දරු මුණුපුරන් සමඟ පංච කාමය විඳිමින් තමයි තමන් ගේ ජීවිතේ ඉතුරු කාලය ගතකළේ.
මේ විදියට කුණාල රජතුමා තමන් දැකපු ස්ත්‍රීන් ගේ නුගුණ ඵුස්ස කෝකිල රජතුමාට ප්‍රකාශ කළා.
ඊළඟට තවත් සිදුවීමක් විස්තර කළා.