දුඃඛාර්‍ය්‍ය සත්‍යයාගේ ද්වාදසාකාරය

“තත්ථ කතමං දුක්ඛං අරියසච්චං? ජාති පි දුක්ඛා, ජරාපි දුක්ඛා, මරණම්පි දුක්ඛං, සොක පරිදෙව දුක්ඛ දෝමනස්සුපායාසාපි දුක්ඛා, අප්පියෙහි සම්පයොගො දුක්ඛො, පියෙහි විප්පයොගො දුක්ඛො, යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං, සංඛිත්තෙන පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා දුක්ඛා.”

මෙය අභිධර්ම පිටකයෙහි විභඞ්ග ප්‍ර‍කරණයෙහි සච්ච විභංග සුත්තන්ත භාජනීයයෙහි දුඃඛාර්‍ය්‍ය සත්‍යය දැක්වෙන පාඨයයි. (1) ජාතිය, (2) ජරාව, (3) මරණය (4) ශෝකය, (5) පරිදේවය, (6) දුක්ඛය (7) දෞර්මනස්‍යය (8) උපායාසය (9) අප්‍රිය සම්ප්‍රයෝගය, (10) ප්‍රිය විප්‍රයෝගය(11) කැමැති දෑ නොලැබීම, (12) පඤ්චෝපාදානස්කන්ධයෝ ය යන මේ දොළස දුඃඛාර්‍ය්‍ය සත්‍යය බව මෙයින් දක්වනු ලැබේ.

අනු මාතෘකා