2. හේතුට්ඨය

නිර්වාණාධිගමනයට ඇත්තා වූ පළිබෝධ සිඳලීමෙන් නිවන් ලැබීමට හේතුවන බව හේතුට්ඨ නමි. යමකුගේ සන්තානයෙහි සෝවාන් මාර්ගය ඇති වී නම් එයින් ඔහු කෙරෙහි කිසි කලෙක නො නැසෙන පරිදි ස්ථිර ව ආර්ය ගුණයෝ පිහිටති. ඔහු කෙරෙහි ශීල ගුණයෝ ද දිනෙන් දින මසින් මස වර්ෂයෙන් වර්ෂය භවයෙන් භවය දියුණු වන්නාහ. ස්ථිර වන්නාහ. අනේක ප්‍ර‍කාර සමාධීහු ද දිනෙන් දින මසින් මස වර්ෂයෙන් වර්ෂය භවයෙන් භවය දියුණු වන්නාහ. ස්ථිර වන්නාහ. ප්‍ර‍ඥාවෝ ද දිනෙන් දින මසින් මස වර්ෂයෙන් වර්ෂය භවයෙන් භවය වැඩී ස්ථිර වන්නාහ. සතිපට්ඨානයෝ ද, සම්මප්පධානයෝ ද, ඉද්ධිපාදයෝ ද, ඉන්ද්‍රියෝ ද, බලයෝ ද, බොජ්ඣංගයෝ ද, මග්ගංගයෝ ද දිනෙන් දින මසින් මස වසින් වස ජාතියෙන් ජාතිය දියුණු තියුණු වෙමින් ස්ථිරත්වයට පැමිණෙන්නාහ. ගුණ ධර්ම වැඩෙත් වැඩෙත් ම ආර්‍ය්‍ය පුද්ගලයා හට අනුපාදිශේෂ නිර්වාණය ද ළං වන්නේ ය. සෝවාන් මාර්ගය නිවන ළං කර දෙන්නා වූ ගුණ ධර්මයන්ගේ වැඩීමට පදනමක් වීමෙන් නිවන් ලැබීමේ හේතුවක් වේ. ගුණ ධර්ම දියුණුව හා නිවනට පැමිණිය හැකි වීම සෝවාන් මාර්ගයාගේ හේතුට්ඨය නිසා සෝවාන් පුද්ගලයාට ලැබෙන ආනිසංසය ය. මතු මාර්ගයන්ගේ හේතුට්ඨය ද කියන ලද්දට අනුව සිතා ගත යුතු ය.