කුණාළ ජාතකය

1

‘‘සුමුඛ අනුපචිනන්තා, පක්කමන්ති විහඞ්ගමා;

ගච්ඡ තුවම්පි මා කඞ්ඛි, නත්ථි බද්ධෙ (බන්ධෙ (ස්‍යා. ක.)) සහායතා’’.

1

“සුමුඛය, ආදරවශයෙන් නොබලන්නාවූ මේ හංසයෝ බැහැරයෙත්. තෝද යව, බලාපොරොත්තු නොවෙව. පාපයෙහි බැඳුනාහු කෙරෙහි සහාය බවක් නැත්තේයයි හංස රජතෙම කීයේය.

2

‘‘ගච්ඡෙ වාහං න වා ගච්ඡෙ, න තෙන අමරො සියං;

සුඛිතං තං උපාසිත්වා, දුක්ඛිතං තං කථං ජහෙ.

2

“හංස රාජය, මම යන්නෙම් හෝ වේවා නොයන්නේ හෝ වේවා එයින් නොමැරෙන්නෙක් නොවන්නෙමි. සුවපත්වූ ඔබ ඇසුරුකොට දැන් දුකට පැමිණියාවූ ඔබ කෙසේ හරනෙම්ද,

3

‘‘මරණං වා තයා සද්ධිං, ජීවිතං වා තයා විනා;

තදෙව මරණං සෙය්‍යො, යඤ්චෙ ජීවෙ තයා විනා.

3

“මෙහි ඔබ සමග මරණය හෝ ඔබගෙන් වෙන්ව ගොස් ජීවත්වීම හෝ වන්නේය ඉදින් ඔබගෙන් වෙන්ව ජීවත්වන්නෙම් යන යමක්වේද ඊට වඩා ඔබ හා ඒ මරණය ශ්‍රේෂ්ඨවන්නේය.

4

‘‘නෙස ධම්මො මහාරාජ, යං තං එවං ගතං ජහෙ;

යා ගති තුය්හං සා මය්හං, රුච්චතෙ විහගාධිප.

4

“මහරජ, මෙසේ දුකට පැමිණියාවූ ඔබ අත් හරින්නේය යන යමක්වේද, මෙතෙම සත්පුරුෂ ධර්මය නොවේ. හංසරාජය, ඔබට මෙහි යම් නිෂ්පත්තියක්වේද ඒ මට රුචිවේයයි” සුමුඛ නම් හංසතෙම කීයේය.

5

‘‘කා නු පාසෙන බද්ධස්ස (බන්ධස්ස (ස්‍යා. ක.)), ගති අඤ්ඤා මහානසා;

සා කථං චෙතයානස්ස, මුත්තස්ස තව රුච්චති.

5

“සුමුඛය, පාසයෙන් බැඳුනහුට මුළුතැන්ගෙය යාම හැර අන්‍යවූ කවර ගතියක්වේද, සිතිය හැක්කාවූ නුවණ ඇති පාසයෙන් මිදුනාවූ තට ඒ කෙසේනම් රුචිවේද?

6

‘‘කං වා ත්වං පස්සසෙ අත්ථං, මම තුය්හඤ්ච පක්ඛිම;

ඤාතීනං වාවසිට්ඨානං, උභින්නං ජීවිතක්ඛයෙ.

6

“පියාපත් ඇති සුමුඛය මගේද, තොපගේද යන දෙදෙනාගේ ජීවිත විනාශය ඇතිකල්හි අපදෙදෙනාට හෝ සෙසු නෑයන්ට හෝ කවරනම් වැඩක් තෝ දන්නෙහිද?

7

‘‘යං න කඤ්චනදෙපිඤ්ඡ (දෙපිච්ඡ (සී. පී.), ද්වෙපිච්ඡ (ස්‍යා.)), අන්ධෙන තමසා ගතං;

තාදිසෙ සඤ්චජං පාණං, කමත්ථමභිජොතයෙ’’.

7

“රන්වන් පියාපත් දෙක ඇති සුමුඛය අන්ධයෙකු විසින් අඳුරෙහි කරණ ලද්දක් මෙන් ඔබ විසින් යම් ප්‍රාණ ත්‍යාගයක් කරණලද්දේද, එබඳුවූ ප්‍රාණත්‍යාගයෙහි ඔබ කවර වැඩක් දක්නෙහිද?

8

‘‘කථං නු පතතං සෙට්ඨ, ධම්මෙ අත්ථං න බුජ්ඣසි (බුජ්ඣසෙ (සී.));

ධම්මො අපචිතො සන්තො, අත්ථං දස්සෙති පාණිනං.

8

“පක්ෂිරාජය, කෙසේනම් ධර්මයෙහි අර්ථය නොදන්නෙහිද, ධර්මයතෙම පුදනලද්දේම සත්වයන්ට අභිවෘද්ධිය දක්වයි.

9

‘‘සොහං ධම්මං අපෙක්ඛානො, ධම්මා චත්ථං සමුට්ඨිතං;

භත්තිඤ්ච තයි සම්පස්සං, නාවකඞ්ඛාමි ජීවිතං’’.

9

“ඒ මම ධර්මයද ධර්මයෙන්ම ඇතිවූ අර්ථයද දකිමින් ඔබ කෙරෙහි භක්තියද දකිමින් ජීවිතයෙහි සැක නොකරමි.

10

‘‘අද්ධා එසො සතං ධම්මො, යො මිත්තො මිත්තමාපදෙ;

න චජෙ ජීවිතස්සාපි, හෙතුධම්මමනුස්සරං.

10

“සුමුඛය, යම් මිත්‍රයෙක් මිත්‍රයාට පැමිණි විපතෙහි ධර්මය සිහිකරමින් ජීවිතය හේතුකොටගෙණද අත්නොහරින්නේද, මෙතෙම ඒකාන්තයෙන් සත්පුරුෂයන්ගේ ස්වභාව ධර්මයවේ

11

‘‘ස්වායං ධම්මො ච තෙ චිණ්ණො, භත්ති ච විදිතා මයි;

කාමං කරස්සු මය්හෙතං, ගච්ඡෙවානුමතො මයා’’.

11

“ඒ මේ ධර්මයද නුඹ විසින් පුරුදුකරණලදී. මා කෙරෙහි භක්තියද ප්‍රකට කරණලදී. මලපතෙහි බැඳුනු මට මේ වැද්දා කැමැත්තක් කෙරේවා. මා විසින් අනුදන්නා ලද්දේම නුඹ යව.

12

‘‘අපි ත්වෙවං ගතෙ කාලෙ, යං ඛණ්ඩං (බද්ධං (සී.), බන්ධං (පී.)) ඤාතිනං මයා;

තයා තං බුද්ධිසම්පන්නං (බුද්ධිසම්පන්න (සී. ස්‍යා. පී.)), අස්ස පරමසංවුතං.

12

“තවද මෙසේ කල්ගිය කල්හි මා හේතුකොටගෙණ අපගේ නෑයන්ට යම් අඩුවක් වේනම් ප්‍රඥා ඇති සුමුඛය එය තොප නිසා අතිශයින් වැසෙනලද්දක් වන්නේය”

13

‘‘ඉච්චෙවං (ඉච්චෙව (සී. පී.)) මන්තයන්තානං, අරියානං අරියවුත්තිනං;

පච්චදිස්සථ නෙසාදො, ආතුරානමිවන්තකො.

13

ආර්‍ය්‍යවූ පැවතුම් ඇති උතුම්වූ හංසයන් දෙදෙනා මෙසේ කථාකරමින් සිටියදීම ගිලනුන්ට මාරයා මෙන් වැද්දා පෙනුනේය.

14

‘‘තෙ සත්තුමභිසඤ්චික්ඛ, දීඝරත්තං හිතා දිජා;

තුණ්හීමාසිත්ථ උභයො, න සඤ්චලෙසුමාසනා (න ච සඤ්චෙසු’මාසනා (සී. පී.)).

14

බොහෝ කලක් හිතවත්වූ ඒ පක්ෂින් දෙදෙනා සතුරු වැද්දා දැක නිශ්ශබ්දවූහ. හුන් තැනින් නොසෙල් වුනාහුය.

15

‘‘ධතරට්ඨෙ ච දිස්වාන, සමුඩ්ඩෙන්තෙ තතො තතො;

අභික්කමථ වෙගෙන, දිජසත්තු දිජාධිපෙ.

15

පක්ෂීන්ට සතුරුවූ වැදිතෙම ඒ ඒ තැනින් අහසට නගින්නාවූ හංසයන් ද දැක ඒ හංසරාජයන් දෙදෙනා වෙත වහා පැමිණියේය.

16

‘‘සො ච වෙගෙනභික්කම්ම, ආසජ්ජ පරමෙ දිජෙ;

පච්චකමිත්ථ (පච්චකම්පිත්ථ (සී. ස්‍යා. පී.)) නෙසාදො, බද්ධා ඉති විචින්තයං.

16

ඒ වැද්දා වහා පැමිණ උතුම් පක්ෂිරාජයන් දෙදෙනාට ලංව බැඳුනාහුයයි සිතමින් සෙමින් ළංවූයේය.

17

‘‘එකංව බද්ධමාසීනං, අබද්ධඤ්ච පුනාපරං;

ආසජ්ජ බද්ධමාසීනං, පෙක්ඛමානමදීනවං.

17

මලපතෙහි බැඳීඋන්නාවූ එකෙකුද නැවත බැඳී උන්නහුට ළංව දීන නොව බලමින් හුන්නාවූ නොබැඳුනාවූ අනිකාද දිටී.

18

‘‘තතො සො විමතොයෙව, පණ්ඩරෙ අජ්ඣභාසථ;

පවඩ්ඪකායෙ ආසීනෙ, දිජසඞ්ඝගණාධිපෙ.

18

“එහෙයින් හෙතෙම හටගත් විමති ඇත්තේම ඉතා වැඩුනු ශරීර ඇති හුන්නාවූ පක්ෂි සමූහයාට අධිපතිවූ ඒ ශ්වෙත හංසයන් දෙදෙනාට මෙසේ කීයේය.

19

‘‘යං නු පාසෙන මහතා, බද්ධො න කුරුතෙ දිසං;

අථ කස්මා අබද්ධො ත්වං, බලී පක්ඛි න ගච්ඡසි.

19

“මහත්වූ පාශයෙන් බැඳුනාවූ මෙතෙම යම් හෙයකින් දිසාවකට පළායාම නොකෙරේද, එකල්හි බලවත් වූ පක්ෂ ඇත්තාවූ නොබැඳුනාවූ නුඹ කවර හෙයකින් නොයන්නෙහිද?

20

‘‘කින්නු ත්‍යායං (තා’යං (සී. පී. ක.)) දිජො හොති, මුත්තො බද්ධං උපාසසි;

ඔහාය සකුණා යන්ති, කිං එකො අවහීයසි’’.

20

“මිදුනාවූ නුඹ බැඳුනාවූ මොහු ඇසුරුකෙළෙහිය. මේ පක්ෂිතෙම නුඹට කවරෙක්වේද, සෙසු පක්ෂීහු මොහු හැරයත්. නුඹ තනිව කුමට පසුබස්නෙහිදැයි” ඇසීය.

21

‘‘රාජා මෙ සො දිජාමිත්ත, සඛා පාණසමො ච මෙ;

නෙව නං විජහිස්සාමි, යාව කාලස්ස පරියායං.

21

“පක්ෂීන්ගේ සතුරුවූ වැදිපුත්‍රය, මෙතෙම මාගේ රජය මාගේ ප්‍රාණය හා සමානවූ යහළුවාද වේ. මරණ වාරය පැමිණෙනතුරු ඔහු නොම අත්හරින්නෙමි.

22

‘‘කථං පනායං විහඞ්ගො, නාද්දස පාසමොඩ්ඩිතං;

පදඤ්හෙතං මහන්තානං, බොද්ධුමරහන්ති ආපදං.

22

“කෙසේනම් මේ පක්ෂිරාජතෙම අටවනලද පුඩුමලය නොදැක්කේද, මහත් බවට පැමිණියවුන් විසින් පැමිණියාවූ මේ විපත්ති කාරණය දැනගන්ට සුදුසුවෙත්මැයි.

23

‘‘යදා පරාභවො හොති, පොසො ජීවිතසඞ්ඛයෙ;

අථ ජාලඤ්ච පාසඤ්ච, ආසජ්ජාපි න බුජ්ඣති.

23

“යම්කලෙක්හි පිරිහීමක්වේද, ජීවිත විනාශය පැමිණියාවූ ඒ කාලයෙහි පුරුෂතෙම දැලටද, මලපුඩුවටද ලංවීත් නොදනියි

24

‘‘අපි ත්වෙව මහාපඤ්ඤ, පාසා බහුවිධා තතා (තතා (ස්‍යා. ක.));

ගුය්හමාසජ්ජ (ගූළ්හමාසජ්ජ (සී. පී.)) බජ්ඣන්ති, අථෙවං ජීවිතක්ඛයෙ’’.

24

“මහනුවණැත්ත, එතකුදුවුවත් අනෙකප්‍රකාරවූ පුඩුමල අටවනලද්දාහ. ඉක්බිති මෙසේ ජීවිත විනාශය පැමිණි කල්හි එයින් සැඟවීතුබූ පුඩුමලයට පැමිණ බැඳෙත්යයි” කීයේය.

25

‘‘අපි නායං තයා සද්ධිං, සංවාසස්ස (සම්භාසස්ස (සී. පී.)) සුඛුද්‍රයො;

අපි නො අනුමඤ්ඤාසි, අපි නො ජීවිතං දදෙ’’.

25

“වැද්දාණෙනි, තොප සමග මේ සම්භාෂණය සැපවූ විපාක ඇත්තක් වන්නේනම් අපට යාමට අවසර දෙන්නෙහිය. අපගේ ජීවිතයද දෙන්නේයයි” ප්‍රමුඛතෙම කීයේය.

26

‘‘න චෙව මෙ ත්වං බද්ධොසි, නපි ඉච්ඡාමි තෙ වධං;

කාමං ඛිප්පමිතො ගන්ත්වා, ජීව ත්වං අනිඝො චිරං’’.

26

“මා විසින් ඔබ නොමබඳනා ලද්දෙහිය. ඔබට හිංසා කිරීමටද නොකැමැත්තෙමි. ඔබ කැමති පරිදි වහා මෙයින් ගොස් නිරුපද්‍රව බොහෝ කලක් ජීවත්වෙවයි” වැද්දා කීයේය.

27

‘‘නෙවාහමෙතමිච්ඡාමි , අඤ්ඤත්‍රෙතස්ස ජීවිතා;

සචෙ එකෙන තුට්ඨොසි, මුඤ්චෙතං මඤ්ච භක්ඛය.

27

“මොහුගේ ජීවත්වීමහැර මාගේ මේ ජීවත්වීමට මම නොකැමැත්තෙමි. ඉදින් නුඹ එකෙකු කරණකොට ගෙණ සතුටුවෙහිනම් මොහු මුදව, මාද අනුභව කරව.

28

‘‘ආරොහපරිණාහෙන, තුල්‍යාස්මා (තුල්‍යාම්හා (ක.)) වයසා උභො;

න තෙ ලාභෙන ජීවත්ථි (ජීනත්ථි (සී. ස්‍යා. පී.)), එතෙන නිමිනා තුවං.

28

“උස මහතින්ද වයසින්ද අප දෙදෙනා සමානවම්හ. මේ මාරුකිරීමෙන් තොපගේ ලාභයෙන් තෝ පාඩු ඇත්තෙක් නොවේ

29

‘‘තදිඞ්ඝ සමපෙක්ඛස්සු (සමවෙක්ඛසු (සී. පී.)), හොතු ගිද්ධි තවම්හසු (තවස්මසු (සී. ස්‍යා.));

මං පුබ්බෙ බන්ධ පාසෙන, පච්ඡා මුඤ්ච දිජාධිපං.

29

“එබැවින් සලකා බලව. තොපගේ අප කෙරෙහි ආසාවක් වේනම් පළමුව මා පුඩුවෙන් බඳුව. පසුව පක්ෂි රාජයා මුදව.

30

‘‘තාවදෙව ච තෙ ලාභො, කතාස්ස (කතස්සා (සී. පී.)) යාචනාය ච;

මිත්ති ච ධතරට්ඨෙහි, යාවජීවාය තෙ සියා’’.

30

“එකල්හි තොපට ලාභයද වේ. මාගේ ඉල්ලීමද කරණලද්දී වන්නේය. හංසයන් සමග දිවි ඇතිතාක් තොපගේ මිත්‍රකමද ඇතිවන්නේයයි” සුමුඛතෙම කීයේය.

31

‘‘පස්සන්තු නො මහාසඞ්ඝා, තයා මුත්තං ඉතො ගතං;

මිත්තාමච්චා ච භච්චා ච, පුත්තදාරා ච බන්ධවා.

31

“පින්වත් පක්ෂිරාජය, ඔබ විසින් මුදන ලද්දාවූ මෙයින් ගියාවූ මොහු මිත්‍රාමාත්‍යයෝද ස්වාමීහුද පුත්‍රදාරාවෝද නෑයෝද, යන මහත් සමූහයෝ දකිත්වා.

32

‘‘න ච තෙ තාදිසා මිත්තා, බහූනං (බහුන්නං (සී. පී.)) ඉධ විජ්ජති;

යථා ත්වං ධතරට්ඨස්ස, පාණසාධාරණො සඛා.

32

“යම්සේ නුඹ ධ්‍රතරාෂ්ට නම් පක්ෂිරාජයාහට ප්‍රාණය හා සමානවූ යහළුවා වෙහිද ඒ එබඳු මිත්‍රයෝ මේ ලෝකයෙහි බොහෝ දෙනෙකුන්ට විද්‍යමාන නොවෙත්.

33

‘‘සො තෙ සහායං මුඤ්චාමි, හොතු රාජා තවානුගො;

කාමං ඛිප්පමිතො ගන්ත්වා, ඤාතිමජ්ඣෙ විරොචථ’’.

33

“ඒ මම ඔබගේ යහළුවා මුදමි. ඔබගේ රජතෙම ඔබ අනුව යන්නෙක් වේවා. කැමති පරිදි වහා මෙයින් ගොස් නෑයන් මැද බබළව්යයි” කියා වැද්දා හංස රජු මුදාහැරියේය.

34

‘‘සො පතීතො පමුත්තෙන, භත්තුනා (භත්තුනො (ස්‍යා.)) භත්තුගාරවො;

අජ්ඣභාසථ වක්කඞ්ගො (වඞ්කඞ්ගො (ස්‍යා.)), වාචං කණ්ණසුඛං භණං.

34

මුදනලද්දාවූ ස්වාමියා කරණකොටගෙණ සතුටුවූ ස්වාමියා කෙරෙහි ගෞරව ඇත්තාවූ ඒ සුමුඛ නම් හංස සේනාපතිතෙම කණට සැපවූ වචන කියමින් වැද්දාට මෙසේ කීයේය.

35

‘‘එවං ලුද්දක නන්දස්සු, සහ සබ්බෙහි ඤාතිභි;

යථාහමජ්ජ නන්දාමි, මුත්තං දිස්වා දිජාධිපං’’.

35

“පින්වත් වැදිපුත්‍රය, යම්සේ මම අද පාසයෙන් මිදූ පක්ෂිරාජයා දැක සතුටුවෙම්ද, මෙසේ නුඹද සියලු නෑයන් සමග සතුටුවේවායි” ස්තුති කෙළේය.

36

‘‘එහි තං අනුසික්ඛාමි, යථා ත්වමපි ලච්ඡසෙ;

ලාභං තවායං (යථායං (සී. පී.)) ධතරට්ඨො, පාපං කිඤ්චි (කඤ්චි (සී.)) න දක්ඛති.

36

“මෙහි එව යම්සේ තෝද ලාභය ලබන්නෙහිද, මේ ධ්‍රතරාෂ්ට හංසතෙමේද යම්සේ කිසි ලාමකවූවක් නොදක්නේද, එසේ තට අනුශාසනා කරමි.

37

‘‘ඛිප්පමන්තෙපුරං නෙත්වා (ගන්ත්වා (ස්‍යා. ක.)), රඤ්ඤො දස්සෙහි නො උභො;

අබද්ධෙ පකතිභූතෙ, කාජෙ (කාචෙ (පී.)) උභයතො ඨිතෙ.

37

“නොබඳිනලද්දාවූ ප්‍රකෘතිභාවය ඇත්ත වූ කදෙහි දෙපසින් සිටියාවූ අප දෙදෙන අන්තඃපුරයට ගෙණගොස් රජහට වහා දක්වව්.

38

‘‘ධතරට්ඨා මහාරාජ, හංසාධිපතිනො ඉමෙ;

අයඤ්හි රාජා හංසානං, අයං සෙනාපතීතරො.

38

“මහරජ, මොව්හු ධ්‍රතරාෂ්ට නම්වූ හංසයන්ගේ අධිපතීහු වෙත්. මෙතෙම වනාහි හංසයන්ගේ රජවේ. මේ අනික් තැනැත්තා සේනාපති වේ.”

39

‘‘අසංසයං ඉමං දිස්වා, හංසරාජං නරාධිපො;

පතීතො සුමනො විත්තො (චිත්තො (ක.)), බහුං දස්සති තෙ ධනං’’.

39

රජතෙමේ මේ හංස රජු දැක ප්‍රීතිමත් වූයේ මනා සිත් ඇත්තේ සතුටුවූයේ “සැක නැතුව තොපට බොහෝ ධනය දෙන්නේයයි” සුමුඛතෙම කීයේය.

40

‘‘තස්ස තං වචනං සුත්වා, කම්මුනා උපපාදයි;

ඛිප්පමන්තෙපුරං ගන්ත්වා, රඤ්ඤො හංසෙ අදස්සයි;

අබද්ධෙ පකතිභූතෙ, කාජෙ උභයතො ඨිතෙ.

40

ඔහුගේ ඒ වචනය අසා වැදිතෙම කී පරිදි කටයුතු සම්පාදනය කෙළේය. වහා අන්තඃපුරයට ගොස් නොබැඳි ප්‍රකෘතිවූ කද දෙපස සිටියාවූ හංසයන් දෙදෙන රජහට දැක්වීය.

41

‘‘ධතරට්ඨා මහාරාජ, හංසාධිපතිනො ඉමෙ;

අයඤ්හි රාජා හංසානං, අයං සෙනාපතීතරො’’.

41

“මහරජ, මොව්හු ධ්‍රතරාෂ්ට නම් හංසාධිපතීහු වෙත්. හෙතෙම වනාහි හංසයන්ගේ රජය. මේ අනික් තැනැත්තේ සේනාපතිය.”

42

‘‘කථං පනිමෙ විහඞ්ගා (විහගා (සී. පී.)), තව හත්ථත්තමාගතා (හත්ථත්ථ’මාගතා (සී. ස්‍යා. පී.));

කථං ලුද්දො මහන්තානං, ඉස්සරෙ ඉධ අජ්ඣගා’’.

42

“මේ පක්ෂීහු කෙසේනම් තොපට අත්පත්වූවාහුද, කෙසේනම් වැදිතෙමේ මහත්බවට පැමිණියවුන්ගේ අධිපතියන් මෙහි ලැබුයේදැයි” රජතෙම ඇසීය.

43

‘‘විහිතා සන්තිමෙ පාසා, පල්ලලෙසු ජනාධිප;

යං යදායතනං මඤ්ඤෙ, දිජානං පාණරොධනං.

43

“මහරජ, පක්ෂීන්ගේ දිවි වළක්වන්නාවූ යම් යම් රැස්වන තැන් දනිම්ද, එබඳු විල්වල මා විසින් මලපුඩු තබන ලද්දාහු වෙත්.

44

‘‘තාදිසං පාසමාසජ්ජ, හංසරාජා අබජ්ඣථ;

තං අබද්ධො උපාසීනො, මමායං අජ්ඣභාසථ.

44

“හංස රජතෙමේ එබඳු මලපුඩුවකට ලංව බැඳුනේය. ඔහු ළඟ උපන්නාවූ නොබැඳුනාවූ මේ හංසතෙම මට මෙසේ කීයේය.

45

‘‘සුදුක්කරං අනරියෙහි, දහතෙ භාවමුත්තමං;

භත්තුරත්ථෙ පරක්කන්තො, ධම්මයුත්තො (ධම්මෙ යුත්තො (සී. පී.)) විහඞ්ගමො.

45

“ස්වාමියාගේ වැඩෙහි උත්සාහකරන්නාවූ ධර්මයෙහි යෙදුනාවූ මේ පක්ෂීතෙම අනාර්‍ය්‍යයන් විසින් කරන්ට නො හැකිවූ උතුම්බවක් ප්‍රකාශ කෙළේය.

46

‘‘අත්තනායං (අත්තනො යං (ස්‍යා.)) චජිත්වාන, ජීවිතං ජීවිතාරහො;

අනුත්ථුනන්තො ආසීනො, භත්තු යාචිත්ථ ජීවිතං.

46

“ජීවත්වීමට සුදුසුවූ මේ හංසතෙම තමන්ගේ ජීවිතය හැරදමා ස්වාමියාගේ ගුණ කියමින් ලඟ හිඳගෙණ ස්වාමිහුගේ ජීවිතය මගෙන් ඉල්විය.

47

‘‘තස්ස තං වචනං සුත්වා, පසාදමහමජ්ඣගා;

තතො නං පාමුචිං (පාමුඤ්චිං (පී. ක.)) පාසා, අනුඤ්ඤාසිං සුඛෙන ච.

47

“ඔහුගේ වචනය අසා මම ප්‍රසාදයට පැමිණියෙමි. ඉන්පසු ඔහු බැම්මෙන් මිදුයෙමි. සුවසේ යවයිද, අවසර දුනිමි.

48

‘‘‘සො පතීතො පමුත්තෙන, භත්තුනා භත්තුගාරවො;

අජ්ඣභාසථ වක්කඞ්ගො, වාචං කණ්ණසුඛං භණං.

48

“සතුටු සිත් ඇත්තාවූ ස්වාමියා කෙරෙහි ගෞරවයෙන් යුක්තවූ ඒ හංසතෙම මුදනලද ස්වාමියා සමග කනට සැපවූ වචන කියමින් මට මෙසේ කීයේය.

49

‘‘‘එවං ලුද්දක නන්දස්සු, සහ සබ්බෙහි ඤාතිභි;

යථාහමජ්ජ නන්දාමි, මුත්තං දිස්වා දිජාධිපං.

49

“එම්බා වැදිපුත්‍රය, යම්සේ මේ අද මුදනලද හංස රාජයා දැක සතුටුවෙම්ද, මෙපරිද්දෙන්ම නුඹ සියලු නෑයන් සමග සතුටුවෙව.

50

‘‘‘එහි තං අනුසික්ඛාමි, යථා ත්වමපි ලච්ඡසෙ;

ලාභං තවායං ධතරට්ඨො, පාපං කිඤ්චි න දක්ඛති.

50

“මෙහි එව, යම්සේ තෝද ලාභයක් ලබන්නෙහිද, යම්සේ මේ ධ්‍රතරාෂ්ට නම් හංසතෙම කිසි පාපයක් නොදක්නේද එසේ තට අනුශාසනා කරමි

51

‘‘‘ඛිප්පමන්තෙපුරං නෙත්වා (ගන්ත්වා (සබ්බත්ථ)), රඤ්ඤො දස්සෙහි නො උභො;

අබද්ධෙ පකතිභූතෙ, කාජෙ උභයතො ඨිතෙ.

51

“වහා අන්තඃපුරයට ගෙණගොස් නොබැඳි ප්‍රකෘතිවූ කද දෙපස සිටියාවූ අප දෙදෙන රජහට දක්වව.

52

‘‘‘ධතරට්ඨා මහාරාජ, හංසාධිපතිනො ඉමෙ;

අයඤ්හි රාජා හංසානං, අයං සෙනාපතීතරො.

52

“මහරජ, මොව්හු ධ්‍රතරාෂ්ටනම් හංසාධිපතීහු වෙත්. මෙතෙම වනාහි හංසයන්ගේ, රජය මේ අනික් තැනැත්තේ සේනාපතිය.

53

‘‘‘අසංසයං ඉමං දිස්වා, හංසරාජං නරාධිපො;

පතීතො සුමනො විත්තො, බහුං දස්සති තෙ ධනං’.

53

“රජතෙමේ මේ හංස රජු දැක සැක නැතිව ප්‍රීතියට පැමිණියේ යහපත් සිත් ඇත්තේ සතුටුව තොපට බොහෝ ධනය දෙන්නේය.

54

‘‘එවමෙතස්ස වචනා, ආනීතාමෙ උභො මයා;

එත්ථෙව හි ඉමෙ ආසුං (අස්සු (සී. ස්‍යා. පී.)), උභො අනුමතා මයා.

54

“මෙසේ මොහුගේ කීමෙන් මා විසින් මේ දෙදෙනා ගෙනෙන ලදහ. මේ මානස නම් විලෙහිදීම මොහු දෙදෙනා චිත්‍රකූට පර්වතයට යවයයි අනු දන්නා ලද්දෝ වන්නාහ.

55

‘‘සොයං එවං ගතො පක්ඛී, දිජො පරමධම්මිකො;

මාදිසස්ස හි ලුද්දස්ස, ජනයෙය්‍යාථ මද්දවං.

55

“මෙසේ සතුරන් අතට පැමිණියාවූ උතුම් ස්වභාව ඇති ද්විජ නම්වූ ඒ මේ පක්ෂිතෙම මා වැනි රෞද්‍රවූ වැද්දෙකුට පවා මෘදු බව ඉපදෙව්වේය.

56

‘‘උපායනඤ්ච තෙ දෙව, නාඤ්ඤං පස්සාමි එදිසං;

සබ්බසාකුණිකාගාමෙ, තං පස්ස මනුජාධිප’’.

56

“දේවයන් වහන්ස, මෙය නුඹවහන්සේට සතුටු පඬුරක් මැයි සියලු ලිහිණි වැද්දන් ඇති ගමෙහි මෙබඳු අන් පඬුරක් නොදකිමි. මහ රජතුමනි, මා ගෙනා ඒ පඬුර බැලුව මැනවැයි” වැද්දා කීයේය.

57

‘‘දිස්වා නිසින්නං රාජානං, පීඨෙ සොවණ්ණයෙ සුභෙ;

අජ්ඣභාසථ වක්කඞ්ගො, වාචං කණ්ණසුඛං භණං.

57

හංස රජතෙම ස්වර්ණමයවූ යහපත්වූ පුටුවෙහි හුන් සකුල නම් ඒ රජහු කණට සැපවූ වචන කියමින් මෙසේ කීයේය.

58

‘‘කච්චින්නු භොතො කුසලං, කච්චි භොතො අනාමයං;

කච්චි රට්ඨමිදං ඵීතං, ධම්මෙන මනුසාසසි’’.

58

“කිම පින්වත් රජහට යහපතද, කිම පින්වතාට ආරෝග්‍යද, කිම සමෘද්ධවූ මේ රට දැහැමින් අනුශාසනා කරණු ලබන්නේද?”

59

‘‘කුසලඤ්චෙව මෙ හංස, අථො හංස අනාමයං;

අථො රට්ඨමිදං ඵීතං, ධම්මෙන මනුසාසහං’’ (මනුසිස්සති (සී. පී.)).

59

“හංස රාජය, මට යහපතද වේ. අර්ථයද වේ. හංසය නීරෝගද වේ. තවද සමෘද්ධවූ මේ රට මා විසින් දැහැමින් අනුශාසනා කරණු ලැබේයයි” රජතෙම කීයේය.

60

‘‘කච්චි භොතො අමච්චෙසු, දොසො කොචි න විජ්ජති;

කච්චි ච (කච්චින්නු (සී. පී.)) තෙ තවත්ථෙසු, නාවකඞ්ඛන්ති ජීවිතං’’.

60

“කිම පින්වත්හුගේ ඇමතියන් අතර කිසියම් අපරාධයෙක් නැත්තේද, කිමෙක්ද ඔව්හු ඔබගේ අර්ථයන්හි ජීවිතය නොබලා කටයුතු කෙරෙද්දැයි” හංසරජ ඇසීය.

61

‘‘අථොපි මෙ අමච්චෙසු, දොසො කොචි න විජ්ජති;

අථොපි තෙ (අථොපිමෙ (සී. පී.)) මමත්ථෙසු, නාවකඞ්ඛන්ති ජීවිතං’’.

61

“තවද මාගේ ඇමතියන් අතර කිසි අපරාධයෙක් නැත්තේය. තවද මොව්හු මාගේ අර්ථයන්හි ජීවිතය නොබලා කටයුතු කරත්යයි” රජතෙම කීයේය.

62

‘‘කච්චි තෙ සාදිසී භරියා, අස්සවා පියභාණිනී;

පුත්තරූපයසූපෙතා, තව ඡන්දවසානුගා’’.

62

“කිමෙක්ද ඔබගේ භාර්‍ය්‍යාතොමෝ සමාන ජාති ඇත්තී කීකරුවූ ප්‍රිය තෙපුල් කියන්නී පුත්‍රයන්ගෙන් හා රූප ලක්ෂණයෙන් යුක්තවූ ඔබගේ කැමැත්ත අනුව පවත්නියක්දැයි” ඇසීය.

63

‘‘අථො මෙ සාදිසී භරියා, අස්සවා පියභාණිනී;

පුත්තරූපයසූපෙතා, මම ඡන්දවසානුගා’’.

63

“තවද මාගේ භාර්‍ය්‍යාතොමෝ සමාන ජාති ඇත්තීය. කීකරුය. ප්‍රිය තෙපුල් කියන්නීය. පුත්‍රයන්ගෙන් හා රූප ලක්ෂණයෙන් යුක්තය. මාගේ කැමැත්ත අනුව පවත්නීයයි” රජතෙම කීයේය.

64

‘‘භවන්තං (භවං තු (සී. පී.), භවන්නු (ස්‍යා.)) කච්චි නු මහා-සත්තුහත්ථත්තතං (හත්ථත්ථතං (සී. ස්‍යා. පී.)) ගතො;

දුක්ඛමාපජ්ජි විපුලං, තස්මිං පඨමමාපදෙ.

64

“කිමෙක්ද, පින්වතා වනාහි මහත්වූ සතුරාට අත්පත්වූයේ ඒ පළමු විපතෙහි මහත්වූ දුකට පැමිණියේද?”

65

‘‘කච්චි යන්තාපතිත්වාන, දණ්ඩෙන සමපොථයි;

එවමෙතෙසං ජම්මානං, පාතිකං (පාකතිකං (සී. පී.)) භවති තාවදෙ’’.

65

“කිමෙක්ද මේ වැද්දා පැන නොයන්ට දණ්ඩකින් පෙළුයේද මෙසේ මේ ජඩයන්ගේ එවේලෙහි ස්වභාවය වේ.”

66

‘‘ඛෙමමාසි මහාරාජ, එවමාපදියා සති (එවමාපදි සංසති (සී. පී.));

න චායං කිඤ්චි රස්මාසු, සත්තූව සමපජ්ජථ.

66

“මහරජ, මෙසේ විපත්තිය පැමිණි කල්හි නිර්භය වූයේය. මෙතෙම අප කෙරෙහි සතුරෙකු මෙන් කිසිවක් නොකෙළේය.

67

‘‘පච්චගමිත්ථ නෙසාදො, පුබ්බෙව අජ්ඣභාසථ;

තදායං සුමුඛොයෙව, පණ්ඩිතො පච්චභාසථ.

67

“මහරජ, මේ වැදිතෙම හෙමිහිට ලංවිය. පළමු කොටම මෙතෙම කථා කෙළේය. එකල්හි මේ පණ්ඩිතවූ සුමුඛතෙමේම පිළිතුරු දුන්නේය.

68

‘‘තස්ස තං වචනං සුත්වා, පසාදමයමජ්ඣගා;

තතො මං පාමුචී පාසා, අනුඤ්ඤාසි සුඛෙන ච.

68

“ඔහුගේ ඒ වචනය අසා මෙතෙම ප්‍රශාදයට පැමිණියේය. ඉන්පසු මා බැම්මෙන් මිදූයේය. සුවසේ යව්යයිද අවසර දුන්නේය.

69

‘‘ඉදඤ්ච සුමුඛෙනෙව, එතදත්ථාය චින්තිතං;

භොතො සකාසෙගමනං (සකාසෙ + ආගමනං), එතස්ස ධනමිච්ඡතා’’.

69

“මේ වැද්දාට ධනය කැමැතිවූ සුමුඛයා විසින්ම පින්වත්හුගේ සමීපයට මේ පැමිණීමද මොහුගේ ප්‍රයෝජනය පිණිස සිතනලදියි” හංසරජ කීයේය.

70

‘‘ස්වාගතඤ්චෙවිදං භවතං, පතීතො චස්මි දස්සනා;

එසො චාපි බහුං විත්තං, ලභතං යාවදිච්ඡති’’ (යාවතිච්ඡති (සී. පී.)).

70

“පින්වතුන්ගේ මේ ඊම් යහපත් ඊමකි. ඔබ දැක්මෙන් සතුටුවූයේද වෙමි මේ වැද්දාද කැමතිතාක් බොහෝ වස්තුව ලබාවායි” රජතෙම කීයේය.

71

‘‘සන්තප්පයිත්වා නෙසාදං, භොගෙහි මනුජාධිපො;

අජ්ඣභාසථ වක්කඞ්ගං, වාචං කණ්ණසුඛං භණං’’.

71

රජතෙම සම්පත්වලින් වැද්දා සතුටුකොට කණට සුවවූ වචන කියමින් හංස රජුට මෙසේ කීයේය.

72

‘‘යං ඛලු ධම්මමාධීනං, වසො වත්තති කිඤ්චනං;

සබ්බත්ථිස්සරියං තව (සබ්බත්ථිස්සරියං භවතං (සී. ස්‍යා. පී.), සබ්බිස්සරියං භවතං (ස්‍යා. ක.)), තං පසාස (පසාසථ (සී. ස්‍යා. පී.)) යදිච්ඡථ.

72

“පින්වත් හංස රාජය, ඒකාන්තයෙන් යම් කිසිවක් මට වසඟව පවතීද, ඒ සියල්ල ධර්මයට අයත්කොට හෙවත් ධර්මපූජා වශයෙන් දෙමි. ඒ සියලු සම්පත් පින්වතාට වේවා. කැමති පරිද්දෙන් අනුශාසනා කරව්

73

‘‘දානත්ථං උපභොත්තුං වා, යං චඤ්ඤං උපකප්පති;

එතං දදාමි වො විත්තං, ඉස්සරියං (ඉස්සෙරං (සී.), ඉස්සරං (පී.)) විස්සජාමි වො’’.

73

“දානය පිණිස හෝ පරිභෝග කිරීමට හෝ අන්‍යවූ යමකට හෝ වැටහේ නම් එය කරව්. මේ සම්පත ඔබට දෙමි. මාගේ අධිපති භාවය ඔබට හැර දමමියි” රජතෙම කීයේය.

74

‘‘යථා ච ම්‍යායං සුමුඛො, අජ්ඣභාසෙය්‍ය පණ්ඩිතො;

කාමසා බුද්ධිසම්පන්නො, තං ම්‍යාස්ස පරමප්පියං’’.

74

“ඉදින් මට පණ්ඩිතවූ ප්‍රඥා සම්පන්නවූ මේ සුමුඛ තෙමේද යමක් කියන්නේ නම් එය මට ඉතාම ප්‍රිය වන්නේ යයි” රජතෙම කීයේය.

75

‘‘අහං ඛලු මහාරාජ, නාගරාජාරිවන්තරං;

පටිවත්තුං න සක්කොමි, න මෙ සො විනයො සියා.

75

“මහරජ, මම ඒකාන්තයෙන් ගල් දෙකක් අතරට අසුවූ නාග රාජයෙක් මෙන් ඔබ අතර කථා කරන්ට නොහැක්කෙමි. එසේ කථා කරන්නේ නම් එය මාගේ හික්මීමෙක්ද නොවන්නේය.

76

‘‘අම්හාකඤ්චෙව සො (යො (සී. පී.)) සෙට්ඨො, ත්වඤ්ච උත්තමසත්තවො;

භූමිපාලො මනුස්සින්දො, පූජා බහූහි හෙතුහි.

76

“අපගේද ශ්‍රේෂ්ඨවූ යමෙක්වේද, මිනිසුන්ගේ අධිපතිවූ පෘථිවී පාලවූ උත්තම සත්වයෙක්වූ නුඹවහන්සේද යන දෙදෙනා බොහෝ කරුණු වලින් අප විසින් පිදිය යුත්තාහු වෙත්.

77

‘‘තෙසං උභින්නං භණතං, වත්තමානෙ විනිච්ඡයෙ;

නන්තරං (නාන්තරං (සී. පී.)) පටිවත්තබ්බං, පෙස්සෙන (පෙසෙන (ක.)) මනුජාධිප’’.

77

“මහරජ, ඔවුන් දෙදෙනා කථා කරද්දී විනිශ්චය පවත්නා කල්හි මෙහෙකරුවූ මා විසින් අතරතුර කථා නොකළයුතුයයි” සුමුඛ හංසතෙම කීයේය.

78

‘‘ධම්මෙන කිර නෙසාදො, පණ්ඩිතො අණ්ඩජො ඉති;

න හෙව අකතත්තස්ස, නයො එතාදිසො සියා.

78

“වැදිතෙම ස්වභාව වශයෙන්ම පණ්ඩිතවූ පක්ෂියෙකැයි කීයේය. සම්පාදනය නොකළාවූ ආත්ම ඇත්තෙකුගේ මෙබඳුවූ නුවණැති බවක් නොවන්නේමය.

79

‘‘එවං අග්ගපකතිමා, එවං උත්තමසත්තවො;

යාවතත්ථි මයා දිට්ඨා, නාඤ්ඤං පස්සාමි එදිසං.

79

“මෙතෙම මෙසේ උතුම් ස්වභාව ඇත්තෙක් මෙබඳු උත්තම සත්වයෙක් වේ. මා විසින් දක්නා ලද්දවුන් යම් පමණ වෙද්ද, ඔවුන් අතර මෙබඳු අනිකෙකු නොදකිමි.

80

‘‘තුට්ඨොස්මි වො පකතියා, වාක්‍යෙන මධුරෙන ච;

එසො චාපි මමච්ඡන්දො, චිරං පස්සෙය්‍ය වො උභො’’.

80

“යහළු හංස රාජය, ස්වභාවයෙන්ම තොපට සතුටුවූයෙමි. දැන් තොපගේ මිහිරි වචනයෙන්ද සතුටු වෙමි. මෙයද මාගේ කැමැත්ත වේ. බොහෝකලක් තොප දෙදෙනා දක්නෙම්වායි” රජතෙම කීයේය.

81

‘‘යං කිච්චං (යංකිඤ්චි (පී.)) පරමෙ මිත්තෙ, කතමස්මාසු (රස්මාසු (සී. පී.)) තං තයා;

පත්තා නිස්සංසයං ත්‍යාම්හා (ත්‍යම්හා (පී.)), භත්තිරස්මාසු යා තව.

81

“මහරජ, උතුම් මිත්‍රයෙකු කෙරෙහි කටයුතු යමක් වේද, ඔබ විසින් ඒ සියල්ල අප කෙරෙහි කරණ ලදී. අප කෙරෙහි ඔබගේ යම් භක්තියක් වේද, එයින් නිසැකව අපි ඔබගෙන් එය ලැබුයෙමු.

82

‘‘අදුඤ්ච නූන සුමහා, ඤාතිසඞ්ඝස්ස මන්තරං;

අදස්සනෙන අස්මාකං (අම්හාකං (සී. පී.)), දුක්ඛං බහූසු පක්ඛිසු.

82

“මේ ඒකාන්තයෙන් ඉතා මහත්වූ අපගේ නෑ සමූහයා අතර බොහෝවූ පක්ෂීන් කෙරෙහි අප නොදැක්මෙන් දුකක් උපන්නේය.

83

‘‘තෙසං සොකවිඝාතාය, තයා අනුමතා මයං;

තං පදක්ඛිණතො කත්වා, ඤාතිං (ඤාතී (සී. ස්‍යා. පී.)) පස්සෙමුරින්දම (පස්සෙමරින්දම (සී. පී.)).

83

“මහරජ, ඔවුන්ගේ ශෝකය දුරුකිරීම පිණිස ඔබ විසින් අනු දන්නාලද අපි ඔබට ප්‍රදක්ෂිණා කොට නෑයන් දක්නෙමු.

84

‘‘අද්ධාහං විපුලං පීතිං, භවතං වින්දාමි දස්සනා;

එසො චාපි මහා අත්ථො, ඤාතිවිස්සාසනා සියා’’.

84

“ඒකාන්තයෙන් මම පින්වතුන්ගේ දැක්මෙන් මහත්වූ ප්‍රීතියක් ලැබුයෙමි. යම් නෑයන් දැකීමක් වන්නේනම් මෙයද මහත් අභිවෘද්ධියෙක්වේයයි” හංස රජ තෙම කීයේය.

85

‘‘ඉදං වත්වා ධතරට්ඨො (ධතරට්ඨා (සී.)), හංසරාජා නරාධිපං;

උත්තමං ජවමන්වාය (උත්තමජවමත්තාය (සී. පී.)), ඤාතිසඞ්ඝං උපාගමුං.

85

ධ්‍රතරාෂ්ට නම් හංස රජහු රජුට මෙය කියා උතුම්වූ ජව වේගයෙන් නෑ සමූහයා වෙත පැමිණියාහුය.

86

‘‘තෙ අරොගෙ අනුප්පත්තෙ, දිස්වාන පරමෙ දිජෙ;

කෙකාති මකරුං හංසා, පුථුසද්දො අජායථ.

86

නිරෝගවූ පැමිණියාවූ ඒ උතුම් හංස රජුන් දැක හංසයෝ කේකාධ්වනි කළාහුය. එයින් මහත් ශබ්දයෙක් උපන්නේය.

87

‘‘තෙ පතීතා පමුත්තෙන, භත්තුනා භත්තුගාරවා;

සමන්තා පරිකිරිංසු (පරිකරිංසු (සී. ස්‍යා. පී.)), අණ්ඩජා ලද්ධපච්චයා’’.

87

පාශයෙන් මිදුනාවූ ස්වාමියා සමග සතුටුවූ ස්වාමියා කෙරෙහි ගෞරව ඇත්තාවූ ලබනලද පිහිට ඇත්තාවූ ඒ හංසයෝ ඔහු හාත්පස පිරිවරා ගත්හ

88

‘‘එවං මිත්තවතං අත්ථා, සබ්බෙ හොන්ති පදක්ඛිණා;

හංසා යථා ධතරට්ඨා, ඤාතිසඞ්ඝං උපාගමු’’න්ති.

88

“මෙසේ කල්‍යාණ මිත්‍රයන් ඇත්තවුන්ගේ සියලු කටයුතු සමෘද්ධවෙත්. ධ්‍රතරාෂ්ට නම් හංසයෝ යම්සේ නෑසමූහයා වෙතට පැමිණියාහුද, එමෙනැයි” වදාළේය.

89

‘‘එතෙ හංසා පක්කමන්ති, වක්කඞ්ගා භයමෙරිතා;

හරිත්තච හෙමවණ්ණ, කාමං සුමුඛ පක්කම.

89

“රන්වන් සිවිය ඇති ස්වර්ණ වර්ණවූ සුන්දරමුඛ ඇත්තාවූ සුමුඛය, භයින් කම්පාවූවක්වූ අවයව ඇති මේ හංසයෝ බැහැරයෙත්. තෝද ඒකාන්තයෙන් බැහැර යව.

90

‘‘ඔහාය මං ඤාතිගණා, එකං පාසවසං ගතං;

අනපෙක්ඛමානා ගච්ඡන්ති, කිං එකො අවහීයසි.

90

“තනිව මලපුඩුවෙහි අසුවූ මා හැර නෑ සමූහයෝ අපෙක්ෂාවක් නැතුව යෙත්. තනිවූ තෝ කුමක් හෙයින් පසුබස්නෙහිද?”

91

‘‘පතෙව පතතං සෙට්ඨ, නත්ථි බද්ධෙ සහායතා;

මා අනීඝාය හාපෙසි, කාමං සුමුඛ පක්කම’’.

91

“පක්ෂි ශ්‍රේෂ්ඨය, තෝද පැනයව, බැඳුනහු කෙරෙහි සහාය බවක් නැත්තේය. නිදුක් බැවින් නොපිරිහෙව. සුමුඛය ඒකාන්තයෙන් බැහැර යවයි” හංස රජතෙම කීයේය.

92

‘‘නාහං දුක්ඛපරෙතොපි (දුක්ඛපරෙතො’’ති (ජා. 1.15.136) අට්ඨකථායො ඔලොකෙතබ්බා), ධතරට්ඨ තුවං (තවං (සී. පී.)) ජහෙ;

ජීවිතං මරණං වා මෙ, තයා සද්ධිං භවිස්සති.

92

“ධ්‍රතරාෂ්ට නම් මහරජ, මම දුකින් පෙළුනේයයි ඔබ නොහරින්නෙමි. මාගේ ජීවත්වීම හෝ මරණය හෝ ඔබ සමග වන්නේය

93

‘‘නාහං දුක්ඛපරෙතොපි, ධතරට්ඨ තුවං ජහෙ;

න මං අනරියසංයුත්තෙ, කම්මෙ යොජෙතුමරහසි.

93

“ධ්‍රතරාෂ්ට නම් රජ, මම දුකින් පෙළුනේ යයි ඔබ නොහරින්නෙමි අනාර්‍ය්‍යයන් විසින් යෙදෙන්නාවූ කර්මයෙහි මා යොදවන්ට නුසුදුස්සෙහිය.

94

‘‘සකුමාරො සඛා ත්‍යස්මි, සචිත්තෙ චස්මි තෙ (සමිතෙ (පී.), ත්‍යස්මි තෙ (ක.)) ඨිතො;

ඤාතො සෙනාපති ත්‍යාහං, හංසානං පවරුත්තම.

94

“හංසරාජය, මම ඔබගේ සමාන කුමාර බැව් ඇති යහළුවාද වෙමි. ඔබගේ ස්වකීය සිතෙහි පරිදි සිටියෙක්ද වෙමි. සේනාපතියයිද ප්‍රකටවූයෙමි.

95

‘‘කථං අහං විකත්ථිස්සං (විකත්තිස්සං (පී.)), ඤාතිමජ්ඣෙ ඉතො ගතො;

තං හිත්වා පතතං සෙට්ඨ, කිං තෙ වක්ඛාමිතො ගතො;

ඉධ පාණං චජිස්සාමි, නානරියං (න අනරියං (පී.)) කත්තුමුස්සහෙ’’.

95

“මෙයින් ගියාවූ මම නෑයන් මැද කෙසේ නම් කියන්නෙම්ද? පක්ෂිරාජය, ඔබ හැර මෙයින් ගියාවූ මම ඔවුන්ට කුමක් නම් කියන්නෙම්ද? මෙහි ප්‍රාණය හැර දමන්නෙමි අනාර්‍ය්‍යවූවක් කරන්ට නොහැකිවන්නෙමියි” සුමුඛතෙම කීයේය.

96

‘‘එසො හි ධම්මො සුමුඛ, යං ත්වං අරියපථෙ ඨිතො;

යො භත්තාරං සඛාරං මං, න පරිච්චත්තුමුස්සහෙ.

96

“එම්බා සුමුඛය, ආර්‍ය්‍යමාර්ගයෙහි සිටියාවූ ඔබ යමක් කීයෙහිද, යමෙක් ස්වාමියාවූද යහළුවාවූද මා හැරදමන්ට උත්සාහ නොකරන්නේද, මේ වනාහි පුරාතන පණ්ඩිතයන්ගේ ස්වභාවයවේ.

97

‘‘තඤ්හි මෙ පෙක්ඛමානස්ස, භයං නත්වෙව ජායති;

අධිගච්ඡසි ත්වං මය්හං, එවං භූතස්ස ජීවිතං’’.

97

“නුඹ දක්නාවූ මට වනාහි හයක් නොම උපදී. මෙසේ පාසයෙහි බැඳුනාවූ මාගේ ජීවිතය නුඹ ලබා දෙන්නෙහියයි” හංසරාජතෙම කීයේය.

98

‘‘ඉච්චෙවං (ඉච්චෙව (සී. පී.)) මන්තයන්තානං, අරියානං අරියවුත්තිනං;

දණ්ඩමාදාය නෙසාදො, ආපතී (ආපදී (ක.)) තුරිතො භුසං.

98

ආර්‍ය්‍ය පැවතුම් ඇත්තාවූ මේ උතුම්හංසයන් දෙදෙනා මෙසේ කථාකරමින් සිටියදීම වැදිතෙම දැඩිවූ දණ්ඩක් ගෙණ වහා පැමිණියේය.

99

‘‘තමාපතන්තං දිස්වාන, සුමුඛො අතිබ්‍රූහයි (අපරිබ්‍රූහයි (සී. පී.));

අට්ඨාසි පුරතො රඤ්ඤො, හංසො විස්සාසයං බ්‍යධං (බ්‍යථං (සී. ස්‍යා. පී.)).

99

එන්නාවූ ඔහු දැක සුමුඛතෙම මහත් ශබ්ද කෙළේය. සුමුඛනම් හංස තෙම බියපත්වූ රජුට විශ්වාස වෙමින් රජුගේ ඉදිරියෙන් සිටියේය.

100

‘‘මා භායි පතතං සෙට්ඨ, න හි භායන්ති තාදිසා;

අහං යොගං පයුඤ්ජිස්සං, යුත්තං ධම්මූපසංහිතං;

තෙන පරියාපදානෙන (පරියාදානෙන (ක.)), ඛිප්පං පාසා පමොක්ඛසි’’.

100

“පක්ෂි ශ්‍රේෂ්ඨය, බිය නොවෙව, තොපවැන්නෝ නොම බියවෙත්. මම දැහැමින් යුක්තවූ සුදුසුවූ උත්සාහයක් කරන්නෙමි ඒ උත්සාහය යෙදීමෙන් ඔබ වහා බන්ධනයෙන් මිදෙන්නෙහියයි” සුමුඛතෙම කීයේය.

101

‘‘තස්ස තං වචනං සුත්වා, සුමුඛස්ස සුභාසිතං;

පහට්ඨලොමො නෙසාදො, අඤ්ජලිස්ස පණාමයි.

101

ඒ සුමුඛ නම් හංස සේනාපතියාගේ ඒ මනාකොට කියනලද වචනය අසා ලොමු ඩැහැගත් වැදිතෙම ඔහුට ඇඳිළිබැඳ සිටියේය.

102

‘‘න මෙ සුතං වා දිට්ඨං වා, භාසන්තො මානුසිං දිජො;

අරියං බ්‍රුවානො (බ්‍රූහන්තො (ස්‍යා. ක.)) වක්කඞ්ගො, චජන්තො මානුසිං ගිරං.

102

“යහළු පක්ෂීරාජය, ද්විජවූම නුඹ අද මා විසින් මිනිස් තෙපුලෙන් කථාකරමින් නිර්දෝෂ ලෙස මනුෂ්‍ය වචන නිකුත් කරමින් කියන්නේ ඇසින් දක්නා ලදී. මින් පෙර මෙබඳු ආශ්චර්‍ය්‍යයක් නොම අසනලදී. නොම දක්නා ලදී.

103

‘‘කින්නු තායං දිජො හොති, මුත්තො බද්ධං උපාසසි;

ඔහාය සකුණා යන්ති, කිං එකො අවහීයසි’’.

103

“මිදුනාවූ ඔබ පාශයෙහි බැඳුනාවූ මොහු යම් හෙයකින් ඇසුරුකෙරෙහිද, එහෙයින් මේ පක්ෂිතෙම ඔබගේ කවරෙක්වේද, සෙසු පක්ෂීහු ඔහු හැරයත්, තනිවූ ඔබ කුමක් හෙයින් පසුබස්නෙහිදැයි” වැද්දා ඇසීය.

104

‘‘රාජා මෙ සො දිජාමිත්ත, සෙනාපච්චස්ස කාරයිං;

තමාපදෙ පරිච්චත්තුං, නුස්සහෙ විහගාධිපං.

104

“එම්බා පක්ෂීන්ට සතුරුවූ වැදිපුත්‍රය, මෙතෙම මාගේ රජය. මම මොහුගේ සේනාපති බව කරවමි. විපත් පැමිණිකල්හි ඒ පක්ෂිරාජයා හැරයන්ට නොහැකිවන්නෙමි.

105

‘‘මහාගණාය භත්තා මෙ, මා එකො බ්‍යසනං අගා;

තථා තං සම්ම නෙසාද, භත්තායං අභිතො රමෙ’’.

105

“මහත්වූ හංස සමූහයාගේද මාගේද ස්වාමීවූ මෙහෙම තනිව විපත්තියට නොපැමිණේවා. යහළු වැදි පුත්‍රය, එය එසේමය. මේ තෙම මාගේ ස්වාමියාවේ. මම මොහු සමීපයෙහි සිත් අලවන්නෙමියි” සුමුඛ තෙම කීයේය.

106

‘‘අරියවත්තසි වක්කඞ්ග, යො පිණ්ඩමපචායසි;

චජාමි තෙ තං භත්තාරං, ගච්ඡථූභො (ගච්ඡතු භො (පී.)) යථාසුඛං’’.

106

“එම්බා පක්ෂිය, යමෙක් ස්වාමියාගෙන් ලැබූ ආහාරයට පුදන්නෙහිද, ඒ නුඹ ආර්‍ය්‍යයන්ගේ පැවතීමෙන් යුක්ත වෙහිය. මම ඔබගේ ඒ ස්වාමියා හරිමි දෙදෙනා සුවසේ යව්යයි” වැද්දා කීයේය.

107

‘‘සචෙ අත්තප්පයොගෙන, ඔහිතො හංසපක්ඛිනං;

පටිගණ්හාම තෙ සම්ම, එතං අභයදක්ඛිණං.

107

“යහළුව, ඉදින් ඔබ විසින් තමාගේ ප්‍රයෝජනය පිණිස හංසයන්ට හා පක්ෂීන්ට උගුල් අටවන ලද්දේ නම් ඔබගේ මේ අභය දානය පිළිගනිමි.

108

‘‘නො චෙ අත්තප්පයොගෙන, ඔහිතො හංසපක්ඛිනං;

අනිස්සරො මුඤ්චමම්හෙ, ථෙය්‍යං කයිරාසි ලුද්දක’’.

108

“තමන්ගේ ප්‍රයෝජනය සඳහා හංසයන්ට හා පක්ෂීන්ට උගුල් අටවන ලද්දේ නොවේ නම් එහි අධිපති නොව අප මුදා හරින්නේ වැදි පුත්‍රය, නුඹ සොර කමක් කරන්නෙහියයි” සුමුඛතෙම කීයේය.

109

‘‘යස්ස ත්වං භතකො (භටකො (ක.)) රඤ්ඤො, කාමං තස්සෙව පාපය;

තත්ථ සංයමනො (සංයමානො (පී.)) රාජා, යථාභිඤ්ඤං කරිස්සති’’.

109

“වැදිපුත්‍රය, යම් රජෙකුට නුඹ බැලමෙහෙ කරන්නෙක්වෙහිද, ඒකාන්තයෙන් ඔහු වෙතටම අප පමුණුවව, එහිදී සංයම සිත් ඇති රජතෙම කැමති පරිදි කරන්නේයයිද” කීයේය.

110

‘‘ඉච්චෙවං වුත්තො නෙසාදො, හෙමවණ්ණෙ හරිත්තචෙ;

උභො හත්ථෙහි සඞ්ගය්හ (පග්ගය්හ (ස්‍යා. ක.)), පඤ්ජරෙ අජ්ඣවොදහි.

110

මෙසේම කියන ලද්දාවූ වැදිතෙම රන්වන්වූ රන්වන් සිවි ඇත්තාවූ ඒ හංසයන් දෙදෙන දෙඅතින් අල්වා ගෙණ කූඩුවල තැන්පත් කෙළේය.

111

‘‘තෙ පඤ්ජරගතෙ පක්ඛී, උභො භස්සරවණ්ණිනෙ;

සුමුඛං ධතරට්ඨඤ්ච, ලුද්දො ආදාය පක්කමි’’.

111

කූඩුවලවූ පැහැ විහිදෙන වර්ණ ඇති සුමුඛද ධන රට්ඨද යන ඒ හංස පක්ෂීන් දෙදෙන හැරගෙණ වැදිතෙම කීයේය.

112

‘‘හරීයමානො ධතරට්ඨො, සුමුඛං එතදබ්‍රවි;

බාළ්හං භායාමි සුමුඛ, සාමාය ලක්ඛණූරුයා;

අස්මාකං වධමඤ්ඤාය, අථත්තානං වධිස්සති.

112

ගෙණ යනු ලබන්නාවූ ධ්‍රතරාෂ්ට නම් හංසතෙම සුමුඛ නම් හංසයාට මෙය කීයේය. “එම්බා සුමුඛය, රන්වන්වූ ලක්ෂණවූ ඌරුයුග්මයක් ඇති භාර්‍ය්‍යාවගේ මරණයට භයවෙමි. අපගේ මේ නැසීම අසා ඉක්බිති ඕ තොමෝ තමන් නැසෙන්නේය.

113

‘‘පාකහංසා ච සුමුඛ, සුහෙමා හෙමසුත්තචා;

කොඤ්චී සමුද්දතීරෙව, කපණා නූන රුච්ඡති’’.

113

“සුමුඛය, පාකහංසරාජධිතෘවූ රන්වන් මනාසිවිය ඇත්තාවූ සුහේමා නම් ඕ තොමෝ හිමියා මලකල්හි මුහුදු ඉව්රෙහි බැගෑපත්ව හඬන්නාවූ කොස්වාලිහිණියක මෙන් හඬන්නේයයි සිතමි.

114

‘‘එවං මහන්තො ලොකස්ස, අප්පමෙය්‍යො මහාගණී;

එකිත්ථිමනුසොචෙය්‍ය, නයිදං පඤ්ඤවතාමිව.

114

“මෙසේ හංස ලෝකයාට මහත්වූ අපමණ ගුණ ඇති මහත් සමූහ ඇත්තාවූ පින්වත් තෙමේ එක් ස්ත්‍රියක් අනුව ශොක කරන්නේය. මෙය ප්‍රඥා ඇත්තෙකුගේ කටයුත්තක් මෙන් නොවේ.”

115

‘‘වාතොව ගන්ධමාදෙති, උභයං ඡෙකපාපකං;

බාලො ආමකපක්කංව, ලොලො අන්ධොව ආමිසං.

115

“මහරජ, යම්සේ වාතය තෙම යහපත්වූද අයහපත්වූද යන ගඳ දෙකම ගණීද, යම්සේ ලොල්වූ බාල තෙමේ අමුවූද පැසුනාවූද ඵලය ගණීද, ලොල්වූ අන්ධතෙම ආහාරය ගනීද ස්ත්‍රීහු එබඳු වෙත්.

116

‘‘අවිනිච්ඡයඤ්ඤු අත්ථෙසු, මන්දොව පටිභාසි (පටිභාති (ක.)) මං;

කිච්චාකිච්චං න ජානාසි, සම්පත්තො කාලපරියායං.

116

“යම්හෙයකින් මරණ අවස්ථාවට පැමිණියේ කටයුත්ත නොකටයුත්ත නොදන්නෙහිද, එහෙයින් කාරණ කාරණයන්හි විනිශ්චය නොදන්නාවූ ඔබ අන්ධ බාලයෙකු මෙන් මට වැටහෙන්නේය.

117

‘‘අඩ්ඪුම්මත්තො උදීරෙසි, යො සෙය්‍යා මඤ්ඤසිත්ථියො;

බහුසාධාරණා හෙතා, සොණ්ඩානංව සුරාඝරං.

117

“යමෙක් ස්ත්‍රීන් උතුම්යයි හඟින්නෙහිද, හෙතෙම අඩක් උමතුවූවෙකු මෙන් කථා කරන්නේය. මේ ස්ත්‍රීහු නම් සුරාසොඬුන්ගේ සුරාසැළ මෙන් බොහෝ දෙනාට සාධාරණවෙත්.

118

‘‘මායා චෙසා මරීචී ච, සොකො රොගො චුපද්දවො;

ඛරා ච බන්ධනා චෙතා, මච්චුපාසා ගුහාසයා (පච්චුපාසො ගුහාසයො (සී. පී.));

තාසු යො විස්සසෙ පොසො, සො නරෙසු නරාධමො’’.

118

“දෙවයන් වහන්ස, වඤ්චාකරණ හෙයින් මායාවක් වැන්න. අතට අසුනොවන හෙයින් මිරිඟුවක් වැන්න ශෝකය රෝගය යන නොයෙක් උපද්‍රව ඇත්තේය. ක්‍රොධාදීන් තද බැවින් ක්‍රෑරය. සිරබන්ධනාදියට කරුණුය. මේ ස්ත්‍රීහු නම් ශරීර ගුහාව ඇසුරු කරන්නාවූ මරහුගේ පාශයවේ. එබඳු ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි යම් පුරුෂයෙක් විශ්වාස කරන්නේ නම් හෙතෙම මිනිසුන් අතර අධමවූ මිනිසෙක් වේයයි” සුමුඛතෙම කීයේය.

119

‘‘යං වුද්ධෙහි උපඤ්ඤාතං, කො තං නින්දිතුමරහති;

මහාභූතිත්ථියො නාම, ලොකස්මිං උදපජ්ජිසුං.

119

“යම් ස්ත්‍රියක් නුවණින් වැඩි සිටියවුන් විසින්ම දන්නාලදද, ඒ ස්ත්‍රියට නින්දා කරන්ට කවරෙක් සුදුසුවේද, මහත් ගුණැති ස්ත්‍රීහු නම් ලෝකයෙහි පළමු කොට උපන්නාහුය.

120

‘‘ඛිඩ්ඩා පණිහිතා ත්‍යාසු, රති ත්‍යාසු පතිට්ඨිතා;

බීජානි ත්‍යාසු රූහන්ති, යදිදං සත්තා පජායරෙ;

තාසු කො නිබ්බිදෙ (නිබ්බිජෙ (ක.)) පොසො, පාණමාසජ්ජ පාණිභි (පාණහි (සී.)).

120

“සුමුඛය, ඒ ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි ක්‍රීඩාවෝද පිහිටියාහුය. ඒ ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි පස්කම් ගුණයෙහි ආලයෝද පිහිටියාහුය. යම් මේ සත්ව කෙනෙක් උපදිත් නම් ඒ බීජයෝද ඔවුන් කෙරෙහිම හටගනිත්.

“තමන්ගේ ප්‍රාණයෙන් ඔවුන්ගේ ප්‍රාණය ආසාදනය කොට හෙවත් දිවිහරිමින්ද කවරනම් පුරුෂයෙක් ඔවුන් කෙරෙහි කලකිරෙන්නේද?

121

‘‘ත්වමෙව නඤ්ඤො සුමුඛ, ථීනං අත්ථෙසු යුඤ්ජසි;

තස්ස ත්‍යජ්ජ භයෙ ජාතෙ, භීතෙන ජායතෙ මති.

121

“සුමුඛය, අනිකෙක් නොවේ. නුඹම ස්ත්‍රීන්ගේ කටයුතුවල යෙදෙන්නෙහිය. ඒ නුඹට අද බිය ඇතිවූ කල්හි මේ මරණ බියෙන් තියුණු නුවණක් ඇතිවීයයි” හඟිමි.

122

‘‘සබ්බො හි සංසයං පත්තො, භයං භීරු තිතික්ඛති;

පණ්ඩිතා ච මහන්තානො (මහත්තානො (සී.)), අත්ථෙ යුඤ්ජන්ති දුය්‍යුජෙ.

122

“ජීවිත සැකයට පැමිණියාවූ සියලු දෙනම බියපත් වූයේද භය ඉවසාද, පණ්ඩිතයෝද මහත්වූවෝ දුකසේ යෙදිය යුතුවූ අර්ථයෙහිද යෙදෙත්.

123

‘‘එතදත්ථාය රාජානො, සූරමිච්ඡන්ති මන්තිනං;

පටිබාහති යං සූරො, ආපදං අත්තපරියායං.

123

“ශූර තෙමේ යම්හෙයකින් විපත්තිය දුරුකෙරේද, ආත්මාරක්ෂාව කෙරේද, එහෙයින් මේ සඳහා රජහු ශූරවූ මන්ත්‍රියෙකු කැමතිවෙත්.

124

‘‘මා නො අජ්ජ විකන්තිංසු, රඤ්ඤො සූදා මහානසෙ;

තථා හි වණ්ණො පත්තානං, ඵලං වෙළුංව තං වධි.

124

“අද රජහුගේ අරක්කැමියෝ මුළු තැන්ගෙයි අප නොකපත්වා. අපගේ පත්‍රයන්ගේ වර්ණය එබඳුමය. යම්සේ ඵලය හුණ ගස නසාද, එමෙන් ඔබද මාද නොනසාවා

125

‘‘මුත්තොපි න ඉච්ඡි (නිච්ඡසි (ක.)) උඩ්ඩෙතුං (ඔඩ්ඩෙතුං (සී.)), සයං බන්ධං උපාගමි;

සොපජ්ජ සංසයං පත්තො, අත්ථං ගණ්හාහි මා මුඛං’’.

125

“වැදිපුත්‍රයා විසින් මුදනලද්දේද, පියාඹායන්ට නොකැමැතිවිය. තෙමේම නැවත බන්ධනයට පැමිණියේය. එයද දැන් ජීවිත සැකයට පැමිණියේය. මිදෙන කරුණ සිතාගණුව, ස්ත්‍රීන්ට නින්දා පිණිස මුඛය නොහරුවයි” හංස රජතෙම කීයේය.

126

‘‘සො තං (ත්වං (ස්‍යා. පී.)) යොගං පයුඤ්ජස්සු, යුත්තං ධම්මූපසංහිතං (ධම්මොපසඤ්හිතං (ක.));

තව පරියාපදානෙන, මම පාණෙසනං චර’’.

126

“යහළු සුමුඛය ඒ තෝ පළමු කී දැහැමින් යුක්තවූ උත්සාහය, දැන් යොදව, තොපගේ ඒ පිරිසිදුවූ ප්‍රයෝගයෙන් මාගේ ජීවිතය සෙවීම කරවයි” හංස රජ කීයේය.

127

‘‘මා භායි පතතං සෙට්ඨ, න හි භායන්ති තාදිසා;

අහං යොගං පයුඤ්ජිස්සං, යුත්තං ධම්මූපසංහිතං (ධම්මොපසඤ්හිතං (ක.));

මම පරියාපදානෙන, ඛිප්පං පාසා පමොක්ඛසි’’.

127

“එම්බා පක්ෂි ශ්‍රේෂ්ඨය, බිය නොවෙව. තා බඳුවූවෝ බිය නොවෙත්මය. මම දැහැමින් යුක්තවූ සුදුසු ප්‍රයෝගයක් යොදන්නෙමියි මාගේ ඒ පිරිසිදු ප්‍රයෝගයෙන් ඔබ වහා බැම්මෙන් මිදෙන්නෙහියයි” සුමුඛතෙම කීයේය.

128

‘‘සො (ස (සී.)) ලුද්දො හංසකාජෙන (හංසකාචෙන (පී.)), රාජද්වාරං උපාගමි;

පටිවෙදෙථ මං රඤ්ඤො, ධතරට්ඨායමාගතො’’.

128

ඒ වැදිතෙම හංසයන් රැගත් කදින් යුක්තව රජ ගෙදරට පැමිණියේය. “මා පැමිණියහු රජුට දන්වව්. මේ ධ්‍රතරාෂ්ට නම් හංස රජතෙම ආයේයයිද රජුට කියව්යයි” දොරටු පාලයාට කීයේය.

129

‘‘තෙ දිස්වා පුඤ්ඤසංකාසෙ, උභො ලක්ඛණසම්මතෙ (ලක්ඛඤ්ඤාසම්මතෙ (සී. පී.));

ඛලු සංයමනො රාජා, අමච්චෙ අජ්ඣභාසථ.

129

තමන්ගේ පින බඳුවූ ශ්‍රේෂ්ඨයයි සම්මතවූ ඒ හංසයන් දෙදෙන දැකම සංයම සිත් ඇති රජතෙම ඇමතියන්ට මෙසේ කීයේය.

130

‘‘දෙථ ලුද්දස්ස වත්ථානි, අන්නං පානඤ්ච භොජනං;

කාමං කරො හිරඤ්ඤස්ස, යාවන්තො එස ඉච්ඡති’’.

130

“මේ වැද්දාට වස්ත්‍රද ආහාරපානද භෝජනයද දෙව්. රජතෙම යම්තාක් කැමතිවේද, මොහුට කැමති තරම් හිරණ්‍ය දෙව්යයි රජ කීයේය.

131

‘‘දිස්වා ලුද්දං පසන්නත්තං, කාසිරාජා තදබ්‍රවි;

යද්‍යායං (යදායං (සී. ස්‍යා. පී.)) සම්ම ඛෙමක, පුණ්ණා හංසෙහි තිට්ඨති.

131

කශී රජතෙම ප්‍රසන්න බවට පැමිණි වැද්දා දැක මෙය කීයේය. “යහළු ඛෙමකය, ඉදින් අපගේ පොකුණ හංසයන්ගෙන් පිරී තිබේද?”

132

‘‘කථං රුචිමජ්ඣගතං, පාසහත්ථො උපාගමි;

ඔකිණ්ණං ඤාතිසඞ්ඝෙහි, නිම්මජ්ඣිමං (නිමජ්ඣිමං (සී. පී. ක.)) කථං ගහි’’.

132

“කෙසේනම් රුචිවූ හංසයන් මැදට ගියාවූ නෑ සමූහයා විසින් පිරිවරණ ලද්දාවූ මේ හංස රජහු වෙතට මළ පුඬුව ගත් අත් ඇතිව පැමිණියේද, කෙසේ මොහු අල්ලා ගත්තේදැයි” රජ ඇසූයේය.

133

‘‘අජ්ජ මෙ සත්තමා රත්ති, අදනානි (ආදානානි (ස්‍යා. පී. ක.)) උපාසතො (උපාගතො (ක.));

පදමෙතස්ස අන්වෙසං, අප්පමත්තො ඝටස්සිතො.

133

“මොහු ගොදුරු ගන්නා තැන් සොයන්නාවූ මට අද සත්වැනි රැයවිය. මම මොහුගේ පියවර සොයමින් අප්‍රමාද වූයේ චාටි පඤ්ජරයක් ඇසුරු කෙළෙමි. හෙවත් සැළක් තුළ සිටියෙමි.

134

‘‘අථස්ස පදමද්දක්ඛිං, චරතො අදනෙසනං;

තත්ථාහං ඔදහිං පාසං, එවං තං (එවෙතං (සී. පී.)) දිජමග්ගහිං’’.

134

“ඉක්බිති ගොදුරු පිණිස හැසිරෙන්නාවූ මොහුගේ පියවර දිටීමි. එහි මම මළපුඬුවක් තැබුයෙමි. මෙසේ මේ පක්ෂි රාජයා අල්වා ගතිමියි” වැද්දා කීයේය.

135

‘‘ලුද්ද ද්වෙ ඉමෙ සකුණා, අථ එකොති භාසසි;

චිත්තං නු තෙ විපරියත්තං (විපරියත්ථං (පී.)), අදු කින්නු ජිගීසසි’’ (ජිගිංසසි (සී. පී.)).

135

“එම්බල වැදිපුත්‍රය, මේ පක්ෂීහු දෙදෙනෙක් වෙත්. එසේ ඇති කල්හි එකෙකැයි කියන්නෙහිය. තාගේ සිත විපර්‍ය්‍යාස බවට පැමිණියේද නොහොත් කිම අනිකා ගණු කැමැත්තෙහි දැයි” රජ ඇසීය.

136

‘‘යස්ස ලොහිතකා තාලා, තපනීයනිභා සුභා;

උරං සංහච්ච තිට්ඨන්ති, සො මෙ බන්ධං උපාගමි.

136

“මහරජ, යමෙකුගේ මේ රතු පැහැ ඇති ස්වර්ණ බඳු යහපත්වූ රේඛාවෝ බෙල්ල වටා උරයට හැපී සිටිද්ද, ඒ මේ හංස රජතෙම මාගේ පාශ බන්ධනයට පැමිණියේය.

137

‘‘අථායං භස්සරො පක්ඛී, අබද්ධො බද්ධමාතුරං;

අරියං බ්‍රුවානො අට්ඨාසි, චජන්තො මානුසිං ගිරං’’.

137

“ඉක්බිති මේ ප්‍රභාස්වරවූ පක්ෂිතෙමේ නොබැඳී බන්ධනයෙන් පීඩිතවූ ස්වාමියා සනසමින් ඉදිරියට පැමිණ මා සමග මිනිස් තෙපුලෙන් කථා කරමින් සිටියේයයි” වැද්දා කීයේය.

138

‘‘අථ කිං (අථ කින්නු (සී. පී.), කථං නු (ස්‍යා.)) දානි සුමුඛ, හනුං සංහච්ච තිට්ඨසි;

අදු මෙ පරිසං පත්තො, භයා භීතො න භාසසි’’.

138

“එම්බා සුමුඛය, එසේ ඇතිකල්හි කුමක් හෙයින් දැන් හනු එකට හපා කට පියාගෙණ සිටිනෙහිද? කිමෙක්ද, මාගේ පිරිසට පැමිණියාවූ නුඹ භයින් යුක්තවූයේ කථා නොකරන්නෙහිදැයි” රජතෙම ඇසීය.

139

‘‘නාහං කාසිපති භීතො, ඔගය්හ පරිසං තව;

නාහං භයා න භාසිස්සං, වාක්‍යං අත්ථම්හි තාදිසෙ’’.

139

“එම්බා කශීරජ, ඔබගේ පිරිසට වැද මම බියපත් නුවූයෙමි. මම භයින් කථා නොකරන්නෙම් නොවෙමි. එබඳු කරුණක් ඇතිකල්හි කථා කළයුතු යයි” සුමුඛතෙම කීයේය.

140

‘‘න තෙ අභිසරං පස්සෙ, න රථෙ නපි පත්තිකෙ;

නාස්ස චම්මං ව කීටං වා, වම්මිතෙ ච ධනුග්ගහෙ.

140

“තොපගේ ආරක්ෂක පිරිසක් නොදකිමි. රථයන්ද නොදකිමි. පාබල සෙනඟද නොදකිමි. පලිහක්ද නොදකිමි. කීටයක්ද නොදකිමි. සැට්ට ලන ලද්දවුන්ද ධනුර්ධරයන්ද නොදකිමි.

141

‘‘න හිරඤ්ඤං සුවණ්ණං වා, නගරං වා සුමාපිතං;

ඔකිණ්ණපරිඛං දුග්ගං, දළ්හමට්ටාලකොට්ඨකං;

යත්ථ පවිට්ඨො සුමුඛ, භායිතබ්බං න භායසි’’.

141

“අමු රන්ද රත්රන්ද නොදකිමි. දිය අගලකින් යුක්තවූ දුර්ගෂවූ දැඩි අටළු හා කොටුඇති මනාව ගොඩ නගන ලද නගරයක්ද නොදකිමි. සුමුඛය යම්තැනෙක්හි පැමිණියේ බිය නොවේයයි කිය යුතුද, එබඳු තැනක් නොදකිමියි රජතෙම කීයේය”

142

‘‘න මෙ අභිසරෙනත්ථො, නගරෙන ධනෙන වා;

අපථෙන පථං යාම, අන්තලික්ඛෙචරා මයං.

142

“මහරජ, ආරක්ෂක පිරිවරින් මට ප්‍රයෝජන නැත්තේය. නුවරින් හෝ ධනයෙන් හෝ මට ප්‍රයෝජනයෙක් නැත. අහසින් ගමන් කරන්නාවූ අපි අමාර්ගයෙහි මාර්ගකොට යෙමු.

143

‘‘සුතා ච පණ්ඩිතා ත්‍යම්හා, නිපුණා අත්ථචින්තකා (චත්ථචින්තකා (ක.));

භාසෙමත්ථවතිං වාචං, සච්චෙ චස්ස පතිට්ඨිතො.

143

“අපි නුවණැත්තෝය, දක්ෂයෝය, කරුණු සිතන්නාහුයයි ඔබ විසින් අසන ලද්දේද වෙමු. ඉදින් නුඹ සත්‍යයෙහි පිහිටියෙක් වන්නේ නම් කරුණු සහිතවූ වචනයක් කියන්නෙමි.

144

‘‘කිඤ්ච තුය්හං අසච්චස්ස, අනරියස්ස කරිස්සති;

මුසාවාදිස්ස ලුද්දස්ස, භණිතම්පි සුභාසිතං’’.

144

“සත්‍ය විරහිතවූ අනාර්‍ය්‍යවූ බොරු කියන්නාවූ රෞද්‍රවූ ඔබට කියනලද සුභාෂිතයද කුමක් කරන්නේදැයි” සුමුඛතෙම ඇසීය.

145

‘‘තං බ්‍රාහ්මණානං වචනා, ඉමං ඛෙමමකාරයි (ඛෙමිකාරයි (සී. පී.));

අභයඤ්ච තයා ඝුට්ඨං, ඉමායො දසධා දිසා.

145

“මහරජ ඔබ බමුණන්ගේ කීමෙන් මේ ඛෙමිනම් විල කරවීය. මේ දශ දිශාවන්හි ඔබ විසින් අභයද ප්‍රකාශ කරණලදී.

146

‘‘ඔගය්හ තෙ පොක්ඛරණිං, විප්පසන්නොදකං සුචිං;

පහූතං චාදනං තත්ථ, අහිංසා චෙත්ථ පක්ඛිනං.

146

“ඔබගේ පොකුණට බැස පිරිසිදුවූ නිර්මල ජලයද බොහෝවූ ආහාරද එහි ලබත්. එය ලබන්නාවූ පක්ෂීන්ට මෙහි අවිහිංසාවද ප්‍රකාශ කරණලදී.

147

‘‘ඉදං සුත්වාන නිග්ඝොසං, ආගතම්හ තවන්තිකෙ;

තෙ තෙ බන්ධස්ම පාසෙන, එතං තෙ භාසිතං මුසා.

147

“මේ ඝෝෂාව අසා ඔබගේ සමීපයෙහි කරණලද විලට ආයෙමු ඒ අපි ඔබගේ පාසයෙන් බැඳුනෙමු. මෙය ඔබ විසින් කියනලද බොරුවයි.

148

‘‘මුසාවාදං පුරක්ඛත්වා, ඉච්ඡාලොභඤ්ච පාපකං;

උභො සන්ධිමතික්කම්ම, අසාතං උපපජ්ජති’’.

148

“බොරු කීම පෙරදැරි කොට ආසාව යයි කියනලද පවිටු ලෝභයද කොට දිව්‍ය මනුෂ්‍ය යන ප්‍රතිසන්ධි දෙක ඉක්මවා නිරය දුකට පැමිණේයයි” මෙසේ රජහු ලජ්ජා කරවූයේය.

149

‘‘නාපරජ්ඣාම සුමුඛ, නපි ලොභාව මග්ගහිං;

සුතා ච පණ්ඩිතාත්‍යත්ථ, නිපුණා අත්ථචින්තකා.

149

“එම්බා සුමුඛය, තොපට අපරාධ නොකරමු. ලෝභයෙන්ද තොප නොගත්තෙම්. තෙපි පණ්ඩිතය, නිපුණය, අර්ථ චින්තකයෝ යයි අසන ලද්දෝද වව්.

150

‘‘අප්පෙවත්ථවතිං වාචං, බ්‍යාහරෙය්‍යුං (බ්‍යාකරෙය්‍යුං (සී. පී.)) ඉධාගතා;

තථා තං සම්ම නෙසාදො, වුත්තො සුමුඛ මග්ගහි’’.

150

“මෙහි පැමිණියාවූ කරුණු සහිත වචන ප්‍රකාශ කරන්නාහු නම් මැනව, යහළුව ඒ කාරණයෙන් ඒ සුමුඛ නම් හංසයා අල්වාගත්තේ යයි වැදි තෙම කීයේයයි” රජ කීයේය.

151

‘‘නෙව භීතා (භූතා (ස්‍යා. ක.)) කාසිපති, උපනීතස්මි ජීවිතෙ;

භාසෙමත්ථවතිං වාචං, සම්පත්තා කාලපරියායං.

151

“එම්බා කශීරජ, ජීවිතය මරණය සමීපයට පැමිණි කල්හි බිය වූවාහු මරණ කාලයට පැමිණියාහු කරුණු සහිත වචනය නොකියමු.

152

‘‘යො මිගෙන මිගං හන්ති, පක්ඛිං වා පන පක්ඛිනා;

සුතෙන වා සුතං කිණ්‍යා (කිණෙ (සී. පී.)), කිං අනරියතරං තතො.

152

“යමෙක් දීපක මුවෙකු කරණකොට ගෙණ මුවෙකු නසාද, දීපක පක්ෂියෙකු කරණකොට ගෙණ පක්ෂියෙකු හෝ නසාද, ප්‍රසිද්ධවූවකින් හෝ ප්‍රසිද්ධවූවෙකු පෙළන්නේද, එයට වඩා ඉතා අනාර්‍ය්‍යවූවක් කවරේද?

153

‘‘යො චාරියරුදං (ච අරියරුදං (සී. පී.)) භාසෙ, අනරියධම්මවස්සිතො (අනරියධම්මමවස්සිතො (සී.));

උභො සො ධංසතෙ ලොකා, ඉධ චෙව පරත්ථ ච.

153

“යමෙකුත් අනාර්‍ය්‍යවූ ධර්මයෙහි පිහිටියේ ආර්‍ය්‍යවූ වචන කියන්නේද, හෙතෙම මෙලොවද පරලොවද යන දෙලොවින්ම පිරිහෙන්නේය.

154

‘‘න මජ්ජෙථ යසං පත්තො, න බ්‍යාධෙ (බ්‍යථෙ (සී. පී.)) පත්තසංසයං;

වායමෙථෙව කිච්චෙසු, සංවරෙ විවරානි ච.

154

“යශසට පැමිණියාවූද යමෙක් එයින් මත් නොවන්නේද, පැමිණියාවූ ජීවිතයෙහි සැක ඇත්තහු නොපෙළන්නේද, කටයුතුවලම උත්සාහ කරන්නේද, තමන්ගේ සිදුරු වසන්නේද,

155

‘‘යෙ වුද්ධා අබ්භතික්කන්තා (නාබ්භචික්ඛන්තා (ක.)), සම්පත්තා කාලපරියායං;

ඉධ ධම්මං චරිත්වාන, එවංතෙ (එවෙතෙ (සී. පී.)) තිදිවං ගතා.

155

“ගුණයෙන් වැඩිහිටියාවූ මරණ කාලයට පැමිණියාහු මේ මිනිස් ලොව ඉක්ම ගියාහුද, මෙලොව කුශල ධර්මයෙහි හැසිර මෙසේ මොව්හු දෙව් ලොවට පැමිණියාහු වෙත්.

156

‘‘ඉදං සුත්වා කාසිපති, ධම්මමත්තනි පාලය;

ධතරට්ඨඤ්ච මුඤ්චාහි, හංසානං පවරුත්තමං’’.

156

“කශීරජතුමනි, මෙය අසා තමා කෙරෙහිවූ ධර්මය ආරක්ෂා කරව. ධ්‍රතරාෂ්ට නම්වූ හංස රාජයාද මුදා හරුවයි සුමුඛතෙම කීයේය.

157

‘‘ආහරන්තුදකං පජ්ජං, ආසනඤ්ච මහාරහං;

පඤ්ජරතො පමොක්ඛාමි, ධතරට්ඨං යසස්සිනං.

157

“පා දෝනා දියද පා ගල්වන තෙල්ද මාහැඟි අස්නක්ද ගෙනෙත්වා. යශස් ඇත්තාවූ ධ්‍රතරාෂ්ට නම් හංසයා මැදිරියෙන් මුදන්නෙමි.

158

‘‘තඤ්ච සෙනාපතිං ධීරං, නිපුණං අත්ථචින්තකං;

යො සුඛෙ සුඛිතො රඤ්ඤෙ (රඤ්ඤො (සී. ස්‍යා. පී. ක.)), දුක්ඛිතෙ හොති දුක්ඛිතො.

158

“යමෙක් රජුගේ සැපයෙහි සුවපත් වූයේද, දුකට පැමිණි කල්හි දුප්පත්වූයේද, ධෛර්‍ය්‍ය සම්පන්නවූ දක්ෂවූ අර්ථ සිතන්නාවූ ඒ සේනාපතියාද මුදන්නෙමි.

159

‘‘එදිසො ඛො අරහති, පිණ්ඩමස්නාතු භත්තුනො;

යථායං සුමුඛො රඤ්ඤො, පාණසාධාරණො සඛා’’.

159

“යම්සේ මේ සුමුඛතෙම රජහුට ප්‍රාණය හා සමානවූ යහළුවෙක් වීද, මෙබඳුවූවාහු ස්වාමිහුගේ ආහාරය අනුභව කරන්ට සුදුසුම වෙත්.”

160

‘‘පීඨඤ්ච සබ්බසොවණ්ණං, අට්ඨපාදං මනොරමං;

මට්ඨං කාසිකමත්ථන්නං (කාසිකපත්ථිණ්ණං (සී.), කාසිකවත්ථිනං (ස්‍යා. පී.)), ධතරට්ඨො උපාවිසි.

160

සියල්ල ස්වර්ණමයවූ පා අටක් ඇති සිත්කළුවූ මට කරණලද කශී සළුවකින් අතුරණ ලද පුටුවෙක්හි ධ්‍රතරාෂ්ටතෙම හිඳගත්තේය.

161

‘‘කොච්ඡඤ්ච සබ්බසොවණ්ණං, වෙය්‍යග්ඝපරිසිබ්බිතං;

සුමුඛො අජ්ඣුපාවෙක්ඛි, ධතරට්ඨස්සනන්තරා (අනන්තරං (සී.)).

161

සියල්ල ස්වර්ණමයවූ ව්‍යාඝ්‍ර සමින් පිරිමසනලද බඳ වෙළුවෙක්හි හෙවත් අග මෙහෙසුන් හිඳිනා පුටුවෙහි ධ්‍රතරාෂ්ටයාට අනතුරුකොට සුමුඛතෙම හිඳවූයේය.

162

‘‘තෙසං කඤ්චනපත්තෙහි, පුථූ ආදාය කාසියො;

හංසානං අභිහාරෙසුං, අග්ගරඤ්ඤො පවාසිතං’’.

162

කශීරටවැසි බොහෝදෙනා ස්වර්ණ භාජනවලින් ගෙණවුත් රජුට පිළියෙළ කරණලද අග්‍රභෝජනය ඒ හංසයන්ට දුන්හ.

163

‘‘දිස්වා අභිහටං අග්ගං, කාසිරාජෙන පෙසිතං;

කුසලො ඛත්තධම්මානං, තතො පුච්ඡි අනන්තරා.

163

“කශීරට විසින් මෙහෙයවන ලද තමන්වෙත දෙනලද ඒ අග්‍රභෝජනය දැක ක්ෂත්‍රිය ධර්මයන්ට දක්ෂවූ හංසරජතෙම ඉන්පසු පිළිවෙළින් විචාළේය.

164

‘‘කච්චින්නු භොතො කුසලං, කච්චි භොතො අනාමයං;

කච්චි රට්ඨමිදං ඵීතං, ධම්මෙන මනුසාසසි’’.

164

“මහරජ කිමෙක්ද, පින්වතාට සුවද, කිම පින්වතාට නිදුක්ද, කිම සමෘද්ධවූ මේ රාජ්‍යය දැහැමින් අනුශාසනා කරණු ලැබේද?”

165

‘‘කුසලඤ්චෙව මෙ හංස, අථො හංස අනාමයං;

අථො රට්ඨමිදං ඵීතං, ධම්මෙනං මනුසාසහං.

165

“එම්බා හංස රාජය, මට සුවයද වේ. තවද හංසය, නිදුක්ද වේ. මේ සමෘද්ධවූ රාජ්‍යයද දැහැමින් අනුශාසනා කරනු ලැබේ.”

166

‘‘කච්චි භොතො අමච්චෙසු, දොසො කොචි න විජ්ජති;

කච්චි ච තෙ තවත්ථෙසු, නාවකඞ්ඛන්ති ජීවිතං’’.

166

“කිමෙක්ද, පින්වත්හුගේ ඇමතියන් අතර කිසි දෝෂයෙක් නැත්තේද, කිම ඔව්හු ඔබගේ කටයුතුවල දිවි නොතකන්නාහු වෙද්ද?’

167

‘‘අථොපි මෙ අමච්චෙසු, දොසො කොචි න විජ්ජති;

අථොපි තෙ මමත්ථෙසු, නාවකඞ්ඛන්ති ජීවිතං’’.

167

“තවද මාගේ ඇමැතියන් කෙරෙහි කිසි දෝෂයෙක් නැත්තේය. තවද ඔව්හු මාගේ කටයුතුවල දිවි නොතකා පවත්නාහු වෙත්.”

168

‘‘කච්චි තෙ සාදිසී භරියා, අස්සවා පියභාණිනී;

පුත්තරූපයසූපෙතා, තව ඡන්දවසානුගා’’.

168

“කිම ඔබගේ සමාන ජාති ඇත්තාවූ භාර්‍ය්‍යාතොමෝ කීකරුද, ප්‍රිය තෙපුල් කියන්නීද, පුත්‍රයන්ගෙන් හා රූප ලක්ෂණයෙන් යුක්තවූවා ඔබගේ කැමැත්ත අනුව පවත්නීද?

169

‘‘අථො මෙ සාදිසී භරියා, අස්සවා පියභාණිනී;

පුත්තරූපයසූපෙතා, මම ඡන්දවසානුගා’’.

169

“තවද මාගේ සමාන ජාති ඇති භාර්‍ය්‍යාතොමෝ කීකරුය, ප්‍රිය තෙපුල් කියන්නීය. පුත්‍රයන් ගෙන් හා රූප ලක්ෂණයෙන් යුක්තවූ ඕතොමෝ මාගේ කැමැත්ත අනුව පවත්නීවේ.”

170

‘‘කච්චි රට්ඨං අනුප්පීළං, අකුතොචිඋපද්දවං;

අසාහසෙන ධම්මෙන, සමෙන මනුසාසසි’’.

170

“කිමෙක්ද රටවැසියා නොපෙළුනේද, කොයිනුත් උවදුරක් නැද්ද, සාහසික නොවූ ඔබ විසින් දැහැමින් සෙමෙන් රට අනුශාසනා කරණු ලැබේද?”

171

‘‘අථො රට්ඨං අනුප්පීළං, අකුතොචිඋපද්දවං;

අසාහසෙන ධම්මෙන, සමෙන මනුසාසහං’’.

171

“තවද රටවැසියා නොපෙළුනේය. කොයිනුත් උපද්‍රවයක් නැත්තේය සාහසික නොවූ මා විසින් දැහැමින් සෙමින් රට අනුශාසනා කරණු ලැබේ.”

172

‘‘කච්චි සන්තො අපචිතා, අසන්තො පරිවජ්ජිතා;

නො චෙ (ච (ස්‍යා. ක.)) ධම්මං නිරංකත්වා, අධම්මමනුවත්තසි’’.

172

“කිමෙක්ද, ශීලාදී ගුණ ඇති සත්පුරුෂයෝ ඔබ විසින් පුදන ලද්දාහුද, අසත් පුරුෂයෝ දුරු කරණ ලද්දාහුද, ඉදින් ධර්මය හැරදමා අකුශල ධර්මයෙහි පවත්නෙහිද?”

173

‘‘සන්තො ච මෙ අපචිතා, අසන්තො පරිවජ්ජිතා;

ධම්මමෙවානුවත්තාමි, අධම්මො මෙ නිරඞ්කතො’’.

173

“මා විසින් සත්පුරුෂයෝද, පුදන ලද්දාහුය, අසත් පුරුෂයෝද දුරුකරණ ලද්දාහුය. මම කුශල ධර්මයෙහිම පවතිමි. අධර්මයතෙම මා විසින් හැරදමන ලද්දේය.”

174

‘‘කච්චි නානාගතං (කච්චි නුනාගතං (ස්‍යා. ක.)) දීඝං, සමවෙක්ඛසි ඛත්තිය;

කච්චි මත්තො (න මත්තො (සී.)) මදනීයෙ, පරලොකං න සන්තසි’’.

174

“කිමෙක්ද, මහරජ, නොපැමිණියාවූ දිවි පැවැත්ම දීර්ඝයයි සලකන්නෙහිද, කිම මත්විය යුතු අරමුනෙහි මත් නොවීද පරලොවට භය නොවෙහිද?”

175

‘‘නාහං අනාගතං (අහං අනාගතං (ස්‍යා.)) දීඝං, සමවෙක්ඛාමි පක්ඛිම;

ඨිතො දසසු ධම්මෙසු, පරලොකං න සන්තසෙ (සන්තසිං (ස්‍යා.)).

175

“පක්ෂිරාජය, මම නොපැමිණියාවූ ජීවිත ප්‍රවෘත්තිය දීර්ඝයයි නොසලකන්නෙමි. දසරාජ ධර්මයන්හි පිහිටියාවූ මම පරලොවට භයනොවන්නෙමි.

176

‘‘දානං සීලං පරිච්චාගං, අජ්ජවං මද්දවං තපං;

අක්කොධං අවිහිංසඤ්ච, ඛන්තිඤ්ච (ඛන්තී ච (ක.)) අවිරොධනං.

176

“දන්දීමය, සිල්රැකීමය, පරිත්‍යාගය ඍජු බවය මෘදු බවය, තපසය, ක්‍රොධ නොකිරීමය, හිංසා නොකිරීමය, ඉවසීමය, විරුද්ධ නොවීම්ය යන මොහුයි.

177

‘‘ඉච්චෙතෙ කුසලෙ ධම්මෙ, ඨිතෙ පස්සාමි අත්තනි;

තතො මෙ ජායතෙ පීති, සොමනස්සඤ්චනප්පකං.

177

“යන මේ කුශල ධර්මයන් මා කෙරෙහි සිටියවුන් දකිමින් ඒ හේතුවෙන් මට ප්‍රීතිය උපදියි රහත්වූ සොම්නසද හටගිනියි.

178

‘‘සුමුඛො ච අචින්තෙත්වා, විසජ්ජි (විස්සජි (සී. පී.)) ඵරුසං ගිරං;

භාවදොසමනඤ්ඤාය, අස්මාකායං විහඞ්ගමො.

178

“මේ සුමුඛනම් පක්ෂිතෙමේද මාගේ ගුණය නොසිතා අපගේ චිත්ත දෝෂය නොදැන විරූපවූ වචන පිට කෙළේය.

179

‘‘සො කුද්ධො ඵරුසං වාචං, නිච්ඡාරෙසි අයොනිසො;

යානස්මාසු (යානස්මාසු (සී. ස්‍යා පී.)) න විජ්ජන්ති, නයිදං (න ඉදං (සී. පී.)) පඤ්ඤවතාමිව’’.

179

“හෙතෙම කිපියේ අප කෙරෙහි යම් වරදක් නොවෙද්ද, අනුවණින් එය නොසලකා ඵරුෂ වචන නිකුත් කෙළේය. එහෙයින් මේ කීම ප්‍රඥා ඇත්තෙකු විසින් කියන ලද්දක් නොවේයයි” රජතෙම කීයේය.

180

‘‘අත්ථි මෙ තං අතිසාරං, වෙගෙන මනුජාධිප;

ධතරට්ඨෙ ච බද්ධස්මිං, දුක්ඛං මෙ විපුලං අහු.

180

“මහරජ ධ්‍රතරාෂ්ට රජහු මලපත බැඳුනු කල්හි මට මහත් දුකක් විය. එහෙයින් වේග වශයෙන් මා විසින් කියන ලදී. මේ මාගේ දෝෂය ඇත්තේය.

181

‘‘ත්වං නො පිතාව පුත්තානං, භූතානං ධරණීරිව;

අස්මාකං අධිපන්නානං, ඛමස්සු රාජකුඤ්ජර’’.

181

“ඔබ අපට දරුවන්ට පියාමෙන්ද සත්වයන්ට පොළොව මෙන්ද උපකාරවේ. රාජොත්තමය, වරදට යටත්වූ අපට ක්ෂමා කළ මැනවැයි” සුමුඛතෙම කීයේය.

182

‘‘එතං (එවං (ස්‍යා. ක.)) තෙ අනුමොදාම, යං භාවං න නිගූහසි;

ඛිලං පභින්දසි පක්ඛි, උජුකොසි විහඞ්ගම’’.

182

“එම්බා පක්ෂිරාජය, යම් හෙයකින් නුඹ අදහස නොසඟවන්නෙහිද, සිතෙහි හුල බිඳින්නෙහිද, එහෙයින් ඔබගේ මේ දෝෂය ක්ෂමා කරමි. පක්ෂිය, නුඹ සැපවූවෙක් වෙහියයි” රජතෙම කීයේය.

183

‘‘යං කිඤ්චි රතනං අත්ථි, කාසිරාජ නිවෙසනෙ;

රජතං ජාතරූපඤ්ච, මුත්තා වෙළුරියා බහූ.

183

“කශීරට රජුගේ ගෘහයෙහි යම්කිසි රත්න සමූහයක් නිධන්කොට ඇත්තේද එනම් රිදීද රත්රන්ද මුතුද බොහෝ වෛඩූර්‍ය්‍යද,

184

‘‘මණයො සඞ්ඛමුත්තඤ්ච, වත්ථකං හරිචන්දනං;

අජිනං දන්තභණ්ඩඤ්ච, ලොහං කාළායසං බහුං;

එතං දදාමි වො විත්තං, ඉස්සරියං (ඉස්සෙරං (සී.), ඉස්සරං (ස්‍යා. පී. ක.)) විස්සජාමි වො’’.

184

“මාණික්‍යමය භාණ්ඩද සක් හා මුතු වර්ගද කශි සළුද රත්සඳුන්ද අඳුන් දිවිසම්ද දලකඩ භාණ්ඩද තඹලෝ බඩුද කාල ලෝහයෙන් කළ බඩුද බොහෝ ඇත. මේ සියලු වස්තුව ඔබට දෙමි. මෙහි මාගේ අධිපති භාවය ඔබට දෙමි. මෙහි මාගේ අධිපතිභාවය ඔබට හැරදමමියි” රජතුමා කීයේය.

185

‘‘අද්ධා අපචිතා ත්‍යම්හා, සක්කතා ච රථෙසභ;

ධම්මෙසු වත්තමානානං, ත්වං නො ආචරියො භව.

185

“එම්බා රථශ්‍රේෂ්ඨවූ රජ, ඔබ විසින් අපි ඒකාන්තයෙන් පුදන ලද්දාහුද සත්කාර කරණ ලද්දාහුද වෙමු. කුශල ධර්මයන්හි පවත්නවුන්ගෙන් කෙනෙක්වූ ඔබ අපට ආචාර්‍ය්‍ය වෙව.”

186

‘‘ආචරිය සමනුඤ්ඤාතා, තයා අනුමතා මයං;

තං පදක්ඛිණතො කත්වා, ඤාතිං (ඤාතී (සී. ස්‍යා. පී.)) පස්සෙමුරින්දම’’ (පස්සෙමරින්දම (සී. පී.)).

186

“මහරජ, ආචාර්‍ය්‍යවූ ඔබ විසින් අවසර දෙන ලද්දාවූ අනුමත කරණ ලද්දාවූ අපි ඔබට ප්‍රදක්ෂිණාකොට නෑයන් දකිමුයි” හංසරජ කීයේය.

187

‘‘සබ්බරත්තිං චින්තයිත්වා, මන්තයිත්වා යථාතථං;

කාසිරාජා අනුඤ්ඤාසි, හංසානං පවරුත්තමං’’.

187

කශීරජතෙම යම්සේ සිතිය යුතුද එසේ සියලු රාත්‍රිය සිතා මතා හංස රාජයාට අවසර දුන්නේය.

188

‘‘තතො රත්‍යා විවසානෙ, සූරියුග්ගමනං (සුරියස්සුග්ගමනං (සී. ස්‍යා.), සුරියුග්ගමනං (පී.)) පති;

පෙක්ඛතො කාසිරාජස්ස, භවනා තෙ (භවනතො (ස්‍යා. ක.)) විගාහිසුං’’.

188

ඉක්බිති රාත්‍රිය ඇවෑමෙහි හිරුඋදාවන වේලෙහි කශීරජු බලාසිටියදීම ඒ හංසයෝ දෙදෙන භවනයෙන් අහසට නැග ගියාහුය.

189

‘‘තෙ අරොගෙ අනුප්පත්තෙ, දිස්වාන පරමෙ දිජෙ;

කෙකාති මකරුං හංසා, පුථුසද්දො අජායථ.

189

“නිරෝගව පැමිණියාවූ ඒ උතුම් හංසයන් දෙදෙනා දැක සෙසු හංසයෝ කෙකානද පැවැත්වූහ. එයින් මහත්වූ ශබ්දයක් හටගත්තේය.

190

‘‘තෙ පතීතා පමුත්තෙන, භත්තුනා භත්තුගාරවා;

සමන්තා පරිකිරිංසු, අණ්ඩජා ලද්ධපච්චයා’’.

190

පාශයෙන් මිදුනාවූ ස්වාමියා සමග සතුටුවූ ස්වාමියා කෙරෙහි ගෞරව ඇත්තාවූ ලබන ලද පිහිට ඇති ඒ හංසයෝ ස්වාමියා හාත්පස පිරිවැරුහ.

191

‘‘එවං මිත්තවතං අත්ථා, සබ්බෙ හොන්ති පදක්ඛිණා;

හංසා යථා ධතරට්ඨා, ඤාතිසඞ්ඝං උපාගමු’’න්ති.

191

යම්සේ ධ්‍රතරාෂ්ට නම් හංසයෝ නෑ සමූහයා වෙතට පැමිණියාහුද මෙපරිද්දෙන් මිත්‍රයන් ඇත්තවුන්ගේ සියලු අර්ථයෝ සමෘද්ධවෙත්ය”යි වදාළේය.

192

‘‘නෙව කිණාමි නපි වික්කිණාමි, න චාපි මෙ සන්නිචයො ච අත්ථි (ඉධත්ථි (ස්‍යා.));

සුකිච්ඡරූපං වතිදං පරිත්තං, පත්ථොදනො නාලමයං දුවින්නං’’.

192

[මේ කොටස අඩුය](1-21 මේ ගාථා 12 නිපාතයෙහි කොශිය ජාතකයෙහි 1-21 ගාථා මෙන් වෙත්.)

193

‘‘අප්පම්හා අප්පකං දජ්ජා, අනුමජ්ඣතො මජ්ඣකං;

බහුම්හා බහුකං දජ්ජා, අදානං නුපපජ්ජති (න උපපජ්ජති (සී. පී.)).

193

194

‘‘තං තං වදාමි කොසිය, දෙහි දානානි භුඤ්ජ ච;

අරියමග්ගං සමාරූහ (අරියං මග්ගං සමාරුහ (සී. පී.)), නෙකාසී ලභතෙ සුඛං’’.

194

195

‘‘මොඝඤ්චස්ස හුතං හොති, මොඝඤ්චාපි සමීහිතං;

අතිථිස්මිං යො නිසින්නස්මිං, එකො භුඤ්ජති භොජනං.

195

196

‘‘තං තං වදාමි කොසිය, දෙහි දානානි භුඤ්ජ ච;

අරියමග්ගං සමාරූහ, නෙකාසී ලභතෙ සුඛං’’.

196

197

‘‘සච්චඤ්චස්ස හුතං හොති, සච්චඤ්චාපි සමීහිතං;

අතිථිස්මිං යො නිසින්නස්මිං, නෙකො භුඤ්ජති භොජනං.

197

198

‘‘තං තං වදාමි කොසිය, දෙහි දානානි භුඤ්ජ ච;

අරියමග්ගං සමාරූහ, නෙකාසී ලභතෙ සුඛං’’.

198

199

‘‘සරඤ්ච ජුහති පොසො, බහුකාය ගයාය ච;

දොණෙ තිම්බරුතිත්ථස්මිං, සීඝසොතෙ මහාවහෙ.

199

200

‘‘අත්‍ර චස්ස හුතං හොති, අත්‍ර චස්ස සමීහිතං;

අතිථිස්මිං යො නිසින්නස්මිං, නෙකො භුඤ්ජති භොජනං.

200

201

‘‘තං තං වදාමි කොසිය, දෙහි දානානි භුඤ්ජ ච;

අරියමග්ගං සමාරූහ, නෙකාසී ලභතෙ සුඛං’’.

201

202

‘‘බළිසඤ්හි සො නිගිලති (නිග්ගිලති (සී. පී.)), දීඝසුත්තං සබන්ධනං;

අතිථිස්මිං යො නිසින්නස්මිං, එකො භුඤ්ජති භොජනං.

202

203

‘‘තං තං වදාමි කොසිය, දෙහි දානානි භුඤ්ජ ච;

අරියමග්ගං සමාරූහ, නෙකාසී ලභතෙ සුඛං’’.

203

204

‘‘උළාරවණ්ණා වත බ්‍රාහ්මණා ඉමෙ, අයඤ්ච වො සුනඛො කිස්ස හෙතු;

උච්චාවචං වණ්ණනිභං විකුබ්බති, අක්ඛාථ නො බ්‍රාහ්මණා කෙ නු තුම්හෙ’’.

204

205

‘‘චන්දො ච සූරියො ච (සූරියො ච (ක.)) උභො ඉධාගතා, අයං පන මාතලි දෙවසාරථි;

සක්කොහමස්මි තිදසානමින්දො, එසො ච ඛො පඤ්චසිඛොති වුච්චති.

205

206

‘‘පාණිස්සරා මුදිඞ්ගා ච (මුතිඞ්ගා ච (සී. ස්‍යා. පී.)), මුරජාලම්බරානි ච;

සුත්තමෙනං පබොධෙන්ති, පටිබුද්ධො ච නන්දති’’.

206

207

‘‘යෙ කෙචිමෙ මච්ඡරිනො කදරියා, පරිභාසකා සමණබ්‍රාහ්මණානං;

ඉධෙව නික්ඛිප්ප සරීරදෙහං, කායස්ස භෙදා නිරයං වජන්ති’’.

207

208

‘‘යෙ කෙචිමෙ සුග්ගතිමාසමානා (සුග්ගතිමාසසානා (සී. පී.), සුග්ගතාසිසමානා (ක.)), ධම්මෙ ඨිතා සංයමෙ සංවිභාගෙ;

ඉධෙව නික්ඛිප්ප සරීරදෙහං, කායස්ස භෙදා සුගතිං වජන්ති’’.

208

209

‘‘ත්වං නොසි ඤාති පුරිමාසු ජාතිසු, සො මච්ඡරී රොසකො (කොසියො (ස්‍යා. ක.)) පාපධම්මො;

තවෙව අත්ථාය ඉධාගතම්හා, මා පාපධම්මො නිරයං ගමිත්ථ’’ (අපත්ථ (ක. සී. ස්‍යා. පී.)).

209

210

‘‘අද්ධා හි මං වො හිතකාමා, යං මං සමනුසාසථ;

සොහං තථා කරිස්සාමි, සබ්බං වුත්තං හිතෙසිභි.

210

211

‘‘එසාහමජ්ජෙව උපාරමාමි, න චාපිහං (න චාපහං (සී. පී.)) කිඤ්චි කරෙය්‍ය පාපං;

න චාපි මෙ කිඤ්චි අදෙය්‍යමත්ථි, න චාපිදත්වා උදකං පිවාමි (උදකම්පහං පිබෙ (සී.)).

211

212

‘‘එවඤ්ච මෙ දදතො සබ්බකාලං (සබ්බකාලෙ (ක.)), භොගා ඉමෙ වාසව ඛීයිස්සන්ති;

තතො අහං පබ්බජිස්සාමි සක්ක, හිත්වාන කාමානි යථොධිකානි’’.

212

213

‘‘නගුත්තමෙ ගිරිවරෙ ගන්ධමාදනෙ, මොදන්ති තා දෙවවරාභිපාලිතා;

අථාගමා ඉසිවරො සබ්බලොකගූ, සුපුප්ඵිතං දුමවරසාඛමාදිය.

213

පර්වතයන්ට අධිපතිවූ ගන්ධමාදන නම් උතුම් පර්වතයෙහි සක්දෙව් රජහු විසින් රක්නාලද ඒ දිව්‍ය ස්ත්‍රිහු සතුටු වෙත්. ඉක්බිති සියලු ලොව ගමන් කරන්ට හැකිවූ ඍෂිවරයෙක් මනාව පිපුනාවූ උතුම් ගසක මලක් හැරගෙණ ආයේය.

214

‘‘සුචිං සුගන්ධං තිදසෙහි සක්කතං, පුප්ඵුත්තමං අමරවරෙහි සෙවිතං;

අලද්ධ මච්චෙහි ව දානවෙහි වා, අඤ්ඤත්‍ර දෙවෙහි තදාරහං හිදං (හිතං (ස්‍යා.)).

214

පවිත්‍රවූ සුවඳ ඇත්තාවූ දෙවියන් විසින් සත්කාර කරණ ලද්දාවූ ශක්‍රයා විසින් සේවනය කරණලද්දාවූ මේ උතුම් මල දෙවියන් හැර සෙසු මිනිසුන් විසින් හෝ අසුරයන් විසින් හෝ නොලැබිය හැක. මෙය දෙවියන්ටම සුදුසුවේ.

215

‘‘තතො චතස්සො කනකත්තචූපමා, උට්ඨාය නාරියො පමදාධිපා මුනිං;

ආසා ච සද්ධා ච සිරී තතො හිරී, ඉච්චබ්‍රවුං නාරදදෙව බ්‍රාහ්මණං.

215

ඉක්බිති ස්වර්ණයට බඳු සිවිය ඇත්තාවූ ආසා නම් ඇත්තාවූද සද්ධා නම් ඇත්තාවූද තවද සිරි නම් ඇත්තාවූද හිරි නම් ඇත්තාවූද ස්ත්‍රින්ට උතුම්වූ මේ ස්ත්‍රිහු සතරදෙන නැගිට නාරද දේව බ්‍රාහ්මණ නම්වූ මේ ඍෂීහට මෙසේ කීවාහුය.

216

‘‘සචෙ අනුද්දිට්ඨං තයා මහාමුනි, පුප්ඵං ඉමං පාරිඡත්තස්ස බ්‍රහ්මෙ;

දදාහි නො සබ්බා ගති තෙ ඉජ්ඣතු, තුවම්පි නො හොහි යථෙව වාසවො.

216

“මහා ඍෂීවූ බ්‍රාහ්මණය, මේ පරසතු මල ඔබ විසින් කිසිවෙකුට නොඋදෙසනලද නම් අපට දෙව, නුඹවහන්සේ

ගේ සියලු අදහස් සමෘද්ධ වේවා. ශක්‍රතෙම අපට යම්සේ වේද, නුඹවහන්සේද අපට එසේ වුවමැනව”

217

‘‘තං යාචමානාභිසමෙක්ඛ නාරදො, ඉච්චබ්‍රවී සංකලහං උදීරයි;

න මය්හමත්ථත්ථි ඉමෙහි කොචි නං, යායෙව වො සෙය්‍යසි සා පිළන්ධථ’’ (පිළය්හථ (සී. පී.)).

217

ඒ මල දැක ඉල්ලන්නවුන්ට නාරද ඍෂිතෙම මෙසේ කීයේය. “එයින් මහත් කලහ වැඩෙන කථාවක් ඇතිවිය. මට මේ මලින් කිසි ප්‍රයෝජනයක් නැත්තේය. තොප අතුරෙන් යම් තැනැත්තියක්ම ශ්‍රේෂ්ඨවෙහි නම් ඕතොමෝ මෙය පළඳීවායි” ඍෂිතෙම කීයේය.

218

‘‘ත්වං නොත්තමෙවාභිසමෙක්ඛ නාරද, යස්සිච්ඡසි තස්සා අනුප්පවෙච්ඡසු;

යස්සා හි නො නාරද ත්වං පදස්සසි, සායෙව නො හෙහිති සෙට්ඨසම්මතා’’.

218

“උතුම්වූ නාරද නම් මහඍෂිය, නුඹවහන්සේම අප බලා යමකට දෙනු කැමැත්තෙහිනම් ඇයට දුන මැනව, නාරද ඍෂිය, නුඹවහන්සේ වනාහි අපගෙන් යමකට දෙන්නෙහි නම් අප අතුරෙන් ඕතොමෝම ශ්‍රේෂ්ඨ සම්මත වන්නේයයි” කීවාහුය.

219

‘‘අකල්ලමෙතං වචනං සුගත්තෙ, කො බ්‍රාහ්මණො සංකලහං උදීරයෙ;

ගන්ත්වාන භූතාධිපමෙව පුච්ඡථ, සචෙ න ජානාථ ඉධුත්තමාධමං’’.

219

“මනා සිරුරු ඇති සොඳුර, මේ කීම නුසුදුසුය. කවර නම් බ්‍රාහ්මණයෙක් එය ගනීද, කවරෙක් නම් කලහ වඩන්නේද, ඉදින් මෙහි තොප අතුරෙන් උතුම් තැනැත්තිය හෝ අධම තැනැත්තිය නොදනිව් නම් භූතයන්ට අධිපතිවූ ශක්‍රයා වෙතම ගොස් විචාරව්යයි” ඍෂිතෙම කීයේය

220

‘‘තා නාරදෙන පරමප්පකොපිතා, උදීරිතා වණ්ණමදෙන මත්තා;

සකාසෙ (සකාසං (ක.)) ගන්ත්වාන සහස්සචක්ඛුනො, පුච්ඡිංසු භූතාධිපං කා නු සෙය්‍යසි’’.

220

නාරද ඍෂීහු විසින් ඉතා කෝප කරණ ලද්දාවූ ශක්‍රයාගෙන්ම අසව් කියන ලද්දාවූ වර්ණමදයෙන් මත්වූ ඒ දිව්‍යප්සරාවෝ ශක්‍රයා වෙතට ගොස් “අප අතුරෙන් කවර තැනැත්තියක් උතුම්දැයි” ශක්‍රයාගෙන් විචාළාහුය

221

‘‘තා දිස්වා ආයත්තමනා පුරින්දදො, ඉච්චබ්‍රවී දෙවවරො කතඤ්ජලී;

සබ්බාව වො හොථ සුගත්තෙ සාදිසී, කො නෙව භද්දෙ කලහං උදීරයි’’.

221

උත්සාහවත්වූ සිත් ඇති ඔවුන් දැක දෙවියන් විසින් කරණ ලද ඇඳිලි ඇති පුරින්දද නම්වූ සක්දෙව් රජතෙම මෙසේ කීයේය. “මනා ශරීර ඇත්තියනි තොප සියල්ලෝම සමාන වන්නාහුය. සොඳුර, කවරෙක්නම් මෙසේ කලහයක් ඇතිකෙරේදැයි” ඇසීය.

222

‘‘යො සබ්බලොකච්චරිතො (සබ්බලොකං චරකො (සී. ස්‍යා. පී.)) මහාමුනි, ධම්මෙ ඨිතො නාරදො (නාරද (ස්‍යා.)) සච්චනික්කමො;

සො නොබ්‍රවි (බ්‍රවී (සී. ස්‍යා. පී.)) ගිරිවරෙ ගන්ධමාදනෙ, ගන්ත්වාන භූතාධිපමෙව පුච්ඡථ;

සචෙ න ජානාථ ඉධුත්තමාධමං’’.

222

“සත්‍යවූ පරාක්‍රම ඇති ධර්මයෙහි පිහිටියාවූ සියලු ලොව හැසිරෙන්නාවූ නාරද නම් මහා ඍෂිවරයෙක්වේද, හෙතෙම ඉදින් මෙහි තොප අතුරෙන් උත්තම තැනැත්තිය හෝ අධම තැනැත්තිය නොදනිව් නම් ශක්‍රයා වෙතටම ගොස් අසව්යයි” ගන්ධමාදන නම් උතුම් පර්වතයෙහිදී අපට කීයේය.

223

‘‘අසු (අසූ (ස්‍යා.)) බ්‍රහාරඤ්ඤචරො මහාමුනි, නාදත්වා භත්තං වරගත්තෙ භුඤ්ජති;

විචෙය්‍ය දානානි දදාති කොසියො, යස්සා හි සො දස්සති සාව සෙය්‍යසි’’.

223

“උතුම් ගාත්‍ර ඇත්තියෙනි, මහවනයෙහි වාසය කරන්නාවූ අසවල් මහා ඍෂිතෙම අනිකෙකුට නොදී බත නොවළඳයි. ඒ කෝශිය තාපසතෙම පරීක්ෂාකොට දන්දෙයි. හෙතෙම තොපගෙන් යමකට වනාහි දෙන්නේ ඕතොමෝ ශ්‍රේෂ්ඨ වේයයි” ශක්‍රතෙම කීයේය.

224

‘‘අසූ හි යො සම්මති දක්ඛිණං දිසං, ගඞ්ගාය තීරෙ හිමවන්තපස්සනි (හිමවන්තපස්මනි (සී. පී. ක.));

ස කොසියො දුල්ලභපානභොජනො, තස්ස සුධං පාපය දෙවසාරථි’’.

224

“එම්බා දේවසාරථිය, යම් අසවල් තාපසයෙක් වනාහි දකුණු දිග ගං ඉවුරෙහි හිමවත් පාර්ශවයෙහි වාසය කෙරේද, ඒ කෝශිය තාපසතෙම දුර්ලභවූ ආහාරපාන ඇත්තේය. ඔහුට සුධා භෝජනය පමුණුවයි” කීයේය.

225

‘‘ස (සො (ස්‍යා.)) මාතලී දෙවවරෙන පෙසිතො, සහස්සයුත්තං අභිරුය්හ සන්දනං;

සුඛිප්පමෙව (ස ඛිප්පමෙව (සී. පී.)) උපගම්ම අස්සමං, අදිස්සමානො මුනිනො සුධං අදා’’.

225

ඒ මාතලී නම් දිව්‍යපුත්‍රතෙම ශක්‍රයා විසින් මෙහෙයවන ලද්දේ දහසක් අසුන් යෙදූ යානයකට නැග ගියේය. හෙතෙම වහාම අසපුවට පැමිණ අදෘශ්‍යමාන ශරීර ඇතිව තපස්වීන්ට සුධා භෝජනය දුන්නේය.

226

‘‘උදග්ගිහුත්තං උපතිට්ඨතො හි මෙ, පභඞ්කරං ලොකතමොනුදුත්තමං;

සබ්බානි භූතානි අධිච්ච (අතිච්ච (සී. පී.)) වාසවො, කො නෙව මෙ පාණිසු කිං සුධොදහි.

226

උදෑසන ගිනිදෙවියා පුදා ආලෝක කරන්නාවූ ලොව අඳුරු දුරුකරන්නාවූ උතුම්වූ හිරුවෙත එළඹ සිටියාවූ මට සියලු භූතයන් ඉක්මවා සිටියාවූ ශක්‍ර තෙමේ හෝ කවරෙක් නම් මාගේ අත්වල මේ කුමට නම් සුධා භෝජනය තැබීද,

227

‘‘සඞ්ඛූපමං සෙතමතුල්‍යදස්සනං, සුචිං සුගන්ධං පියරූපමබ්භුතං;

අදිට්ඨපුබ්බං මම ජාතු චක්ඛුභි (ජාතචක්ඛුහි (සී. පී.)), කා දෙවතා පාණිසු කිං සුධොදහි’’.

227

“සක්ගෙඩියක් බඳු සුදු අසමාන දැකුම් ඇති පවිත්‍රවූ සුවඳවූ ප්‍රිය ස්වභාවය ඇත්තාවූ ආශ්චර්‍ය්‍යවූ මාගේ උපන් ඇස්වලින් නුදුටුවිරූ මේ සුධා භොජනය කවර දේවතාවෙක් මාගේ අත්වල කුමට තැබීදැයි” කීයේය.

228

‘‘අහං මහින්දෙන මහෙසි පෙසිතො, සුධාභිහාසිං තුරිතො මහාමුනි;

ජානාසි මං මාතලි දෙවසාරථි, භුඤ්ජස්සු භත්තුත්තම මාභිවාරයි (මා විචාරයි (සී. පී.)).

228

“මහර්ෂීවූ මහාමුනිවරය, සක්දෙව් රජහු විසින් මෙහෙයනලද මම වහා සුධා භෝජනය ගෙණ යමි මා මාතලී නම් දේව සාරථියයි දනුමැනව. මේ උතුම්වූ බත වළඳනු මැනව. නොවිචාරව හෙවත් ප්‍රමාද නොකරව.

229

‘‘භුත්තා ච සා ද්වාදස හන්ති පාපකෙ, ඛුදං පිපාසං අරතිං දරක්ලමං (දරථං කිලං (ස්‍යා.), දරථක්ඛමං (ක.));

කොධූපනාහඤ්ච විවාදපෙසුණං, සීතුණ්හතන්දිඤ්ච රසුත්තමං ඉදං’’.

229

වළඳන ලද්දාවූද ඒ සුධාභෝජනය ලාමක කරුණු දොළහක් නසයි. එනම් බඩගින්නය, පිපාසය, නොඇල්මය, කයේ විඩාව, ක්ලාන්ත බව, ක්‍රෝධය, බද්ධ වෛරය, විවාදය, කේලාම් කීමය, ශීතය, උෂ්ණය, අලස බවය යනමේ දොළොස මේ උතුම් රස ඇති සුධාභෝජනය නසයි.

230

‘‘න කප්පතී මාතලි මය්හ භුඤ්ජිතුං, පුබ්බෙ අදත්වා ඉති මෙ වතුත්තමං;

න චාපි එකාස්නමරීයපූජිතං (එකාසනං අරියපූජිතං (සී. පී.)), අසංවිභාගී ච සුඛං න වින්දති’’.

230

“එම්බා මාතලී දිව්‍යපුත්‍රය, දානය නොදී පළමුකොට අනුභව කරන්ට සුදුසු නොවේ. මෙසේ මා විසින් උතුම් වතක් සමාදන්වනලදී. තනිව වැළඳීමද ආර්‍ය්‍යයන් විසින් නොපුදනලදී. බෙදා දී නොවළඳන්නේද සැපයක් නොලබා යයි” තවුස්තෙම කීයේය.

231

‘‘ථීඝාතකා යෙ චිමෙ පාරදාරිකා, මිත්තද්දුනො යෙ ච සපන්ති සුබ්බතෙ;

සබ්බෙ ච තෙ මච්ඡරිපඤ්චමාධමා, තස්මා අදත්වා උදකම්පි නාස්නියෙ (නාස්මියෙ (සී. පී.)).

231

“යම් මේ ස්ත්‍රීන් නසන්නෝ පරදාරාවන් කරා යන්නෝ වෙද්ද, යම් කෙනෙක් මිත්‍ර ද්‍රෝහිවෙද්ද, යම් කෙනෙකුත් ධාර්මික ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන්ට ආක්‍රොෂ කෙරෙද්ද, මසුරුකම් ඇත්තාහු පස්වෙනිකොට ඇති ඒ සියල්ලෝම අධමයෝ නම් වෙත්. එහෙයින් මම නොදී ජලය පමණවත් නොවළඳවන්නෙමියි (මේ වත සමාදන්වීමි.)

232

‘‘සො හිත්ථියා වා පුරිසස්ස වා පන, දස්සාමි දානං විදුසම්පවණ්ණිතං;

සද්ධා වදඤ්ඤූ ඉධ වීතමච්ඡරා, භවන්ති හෙතෙ සුචිසච්චසම්මතා’’ (සම්මසම්මතා (සී.)).

232

“යම්බඳුවූ මම ස්ත්‍රියකට හෝ පුරුෂයෙකුට හෝ පණ්ඩිතයන් විසින් වර්ණනා කරණලද දානය දෙන්නෙම්ද, මේ ලෝකයෙහි ශ්‍රද්ධා ඇත්තාවූ ප්‍රතිග්‍රාහකයන්ගේ වචන දන්නාවූ පහව ගියාවූ මසුරුමල ඇති මේ පුරුෂයෝ පවිත්‍ර වූවාහුද, උතුම්යයි සම්මත වූවාහුද වෙතියි” තාපසතෙම කීයේය.

233

‘‘අතො මතා (මුතා (සී. පී.)) දෙවවරෙන පෙසිතා, කඤ්ඤා චතස්සො කනකත්තචූපමා;

ආසා ච සද්ධා ච සිරී තතො හිරී (සිරී හිරී තතො (පී.)), තං අස්සමං ආගමු (ආගමුං (සී. පී. ක.)) යත්ථ කොසියො.

233

ඉක්බිති සක්දෙව් රජ විසින් අනුදන්නාලද මෙහෙයවනලද ස්වර්ණයට බඳු සිවි ඇත්තාවූ ආසාද ශ්‍රද්ධාද ශ්‍රීද හිරිද යන දිව්‍ය කන්‍යාවෝ සතර දෙන කොශිය තාපස තෙම යම් තැනෙක්හිද ඒ අසපුවට පැමිණියාහුය.

234

‘‘තා දිස්වා සබ්බො පරමප්පමොදිතො (සබ්බා පරමප්පමොදිතා (ස්‍යා.)), සුභෙන වණ්ණෙන සිඛාරිවග්ගිනො;

කඤ්ඤා චතස්සො චතුරො චතුද්දිසා, ඉච්චබ්‍රවී මාතලිනො ච සම්මුඛා.

234

සොභනවූ වර්ණයෙන් ගිනි සිළුමෙන් සතර දිශාවෙහි සිටියාවූ දක්ෂවූ ඒ දිව්‍යප්සරාවන් සතර දෙනා දැක සියලු ආකාරයෙන් සතුටුවූ සිත් ඇති තාපස තෙම මාතලී නම් දිව්‍යපුත්‍රයාගේද හමුවෙහි මෙසේ කීයේය.

235

‘‘පුරිමං දිසං කා ත්වං පභාසි දෙවතෙ, අලඞ්කතා තාරවරාව ඔසධී;

පුච්ඡාමි තං කඤ්චනවෙල්ලිවිග්ගහෙ, ආචික්ඛ මෙ ත්වං කතමාසි දෙවතා.

235

“එම්බා දෙව්දුව, ඕෂධීනම් උතුම් තාරකාව මෙන් සැරසුනාවූ නුඹ පළමු දිශාව බබුළුවන්නෙහිය. නුඹ කවර තැනැත්තියක්ද? රත්රන් රූපයකට බඳු ශරීර ඇත්තිය තී විචාරමි. නුඹ කවරනම් දෙවතාදුවක් වෙහිදැයි මට කියව.

236

‘‘සිරාහ දෙවීමනුජෙභි (මනුජෙසු (සී. ස්‍යා. පී.)) පූජිතා, අපාපසත්තූපනිසෙවිනී සදා;

සුධාවිවාදෙන තවන්තිමාගතා, තං මං සුධාය වරපඤ්ඤ භාජය.

236

“හැම කල්හි අලාමකවූ සත්වයන් සේවනය කරන්නාවූ මිනිසුන් කෙරෙහි පුදනලද්දාවූ මම ශ්‍රීනම් දේවිය වෙමි. උතුම් ප්‍රඥා ඇති තාපසයෙනි, සුධාභෝජනය පිළිබඳ විවාදයෙන් ඔබවෙතට ආමි. ඒ මට සුධාභෝජනය දුනමැනව.

237

‘‘යස්සාහමිච්ඡාමි සුධං (සුඛං (පී.)) මහාමුනි, සො (ස (සී. පී.)) සබ්බකාමෙහි නරො පමොදති;

සිරීති මං ජානහි ජූහතුත්තම, තං මං සුධාය වරපඤ්ඤ භාජය’’.

237

“මහා මුනිවරය, මම යමෙකුට සැප කැමැති වෙම්ද, ඒ මනුෂ්‍යතෙම සියලු කැමති දෙයින් සතුටුවෙයි. ගිනි පුදන්නවුන්ගෙන් උත්තමය. ශ්‍රීයයි මා දනුව, උතුම් ප්‍රඥා ඇත්ත ඒමට සුධාභෝජනය දුන මැනවැයි” කීවාය.

238

‘‘සිප්පෙන විජ්ජාචරණෙන බුද්ධියා, නරා උපෙතා පගුණා සකම්මුනා (සකම්මනා (සී. පී.));

තයා විහීනා න ලභන්ති කිඤ්චනං (කිඤ්චිනං (ක.)), තයිදං න සාධු යදිදං තයා කතං.

238

“ශිල්ප දැනීමෙන්ද විද්‍යාවෙන් හා චරණනම් ශීලයෙන්ද බුද්ධි මහිමයෙන්ද යුක්තවූ ස්වකීය කර්මයෙන් ප්‍රගුණවූ මනුෂ්‍යයෝ තීගෙන් තොරවූවාහු කිසි ස්වල්ප තරම් සැපයකුත් නොලබද්ද, තී විසින් කරණලද මේ යමක්වේද, තීගේ මෙය යහපත් නොවේ.

239

‘‘පස්සාමි පොසං අලසං මහග්ඝසං, සුදුක්කුලීනම්පි අරූපිමං නරං;

තයානුගුත්තො සිරි ජාතිමාමපි (ජාතිමං අපි (සී.)), පෙසෙති දාසං විය භොගවා සුඛී.

239

“අලසවූ බොහෝකොට අනුභව කරන්නාවූ ඉතා පහත් කුල ඇත්තාවූද විරූපවූ මනුෂ්‍යයෙකු තී විසින් රක්නා ලද්දේ සම්පත් ඇති ජාතිසම්පන්නයෙකුවූද පුරුෂයෙකු දකිමි. සම්පත් ඇති සුව ඇත්තේද දාසයෙකු මෙන් මෙහෙකරුවෙකුමෙන් කෙරෙයි.

240

‘‘තං තං අසච්චං අවිභජ්ජසෙවිනිං, ජානාමි මූළ්හං විදුරානුපාතිනිං;

න තාදිසී අරහති ආසනූදකං, කුතො සුධා ගච්ඡ න මය්හ රුච්චසි’’.

240

“ඒ අසත්‍යභාවයෙන් යුක්තවූ විභාගයක් නොකොට සේවනය කිරීම් ඇත්තාවූ මූඪවූ පණ්ඩිතයන් පහත හෙලන්නාවූ තී දනිමි. තා බඳුවූවා අසුන්ද, ජලයද ලැබීමට සුදුසු නොවේ. සුධා භෝජනය ලැබීමට කොයින් සුදුසුවේද, මෙතැනින් යව, මට රුචි නොවෙහියයි” තවුස් තෙම කීයේය.

241

‘‘කා සුක්කදාඨා පටිමුක්කකුණ්ඩලා, චිත්තඞ්ගදා කම්බුවිමට්ඨධාරිනී;

ඔසිත්තවණ්ණං පරිදය්හ සොභසි, කුසග්ගිරත්තං අපිළය්හ මඤ්ජරිං.

241

“ශ්වෙතවර්ණ දත් ඇති බහාලනලද කුණ්ඩලාභරණ ඇති විසිතුරු අඟු පළඳනාවලින් යුත් විශේෂයෙන් මට්ටම් කරණලද ස්වර්ණමය ආභරණ දරන්නාවූ තී වත්කළ ජල ධාරාවක් වැනි දිව දුහුළක් හැඳ කුශතෘණයෙන් කළ ගිනිසිළුවක් බඳු පත්‍ර සහිත හෝපලු තුණක් කණෙහි පැළඳ සොභමානවෙහිය, තී කවර තැනැත්තියක්ද?

242

‘‘මිගීව භන්තා සරචාපධාරිනා, විරාධිතා මන්දමිව උදික්ඛසි;

කො තෙ දුතීයො ඉධ මන්දලොචනෙ, න භායසි එකිකා කානනෙ වනෙ’’.

242

“වැද්දා විසින් විදිනලද පහර වැළැක්කාවූ භ්‍රාන්තවූ මුවදෙන මඳකොට බලන්නාක් මෙන් බලන්නෙහිය. මඳ බැළුම් ඇත්තීය, මෙහි ඔබගේ කවර දෙවැන්නෙක්වේද, කානන නම්වූ වනයෙහි එකළාවූ තී භය නොවන්නෙහිදැයි” තාපසයා ඇසීය.

243

‘‘න මෙ දුතීයො ඉධ මත්ථි කොසිය, මසක්කසාරප්පභවම්හි දෙවතා;

ආසා සුධාසාය තවන්තිමාගතා, තං මං සුධාය වරපඤ්ඤ භාජය’’.

243

“කෝශිය නම් තාපසය, මෙහි මට දෙවැන්නෙක් නැත්තේය. මම තව්තිසා භවනයෙහි උපන් දෙව්දුවක්මි. ආසා නම්වූ ඒ මම සුධාභෝජනයෙහි ආශාවෙන් ඔබ සමීපයට ආවාවෙමි. උතුම් ප්‍රඥා ඇති තාපසය ඒ මට සුධාභෝජනය දුනමැනවයි” කීවාය.

244

‘‘ආසාය යන්ති වාණිජා ධනෙසිනො, නාවං සමාරුය්හ පරෙන්ති අණ්ණවෙ;

තෙ තත්ථ සීදන්ති අථොපි එකදා, ජීනාධනා එන්ති විනට්ඨපාභතා.

244

“ධන සොයන්නාවූ වෙළෙන්දෝ ධනාසාවෙන් නැව් නැග යෙත්. මුහුදු තරණය කෙරෙත්. ඔව්හු එහි ගිලෙත්. තවද සමහර කලෙක්හි නැසුනාවූ මාර්ගොපකරණ ඇත්තාහු පිරිහුනු ධන ඇත්තාහු වෙත්.

245

‘‘ආසාය ඛෙත්තානි කසන්ති කස්සකා, වපන්ති බීජානි කරොන්තුපායසො;

ඊතීනිපාතෙන අවුට්ඨිතාය (අවුට්ඨිකාය (සී. පී.)) වා, න කිඤ්චි වින්දන්ති තතො ඵලාගමං.

245

“තවද ගොවියෝ ආසාවෙන් කුඹුරුසාත්. බිජුවට වපුරත් උපාය වශයෙන් කටයුතු කෙරෙත්. උපද්‍රව පැමිණීමෙන් හෝ වර්ෂාව නොවැසීමෙන් හෝ එයින් කිසි ඵල විඳීමක් නොලබත්.

246

‘‘අථත්තකාරානි කරොන්ති භත්තුසු, ආසං පුරක්ඛත්වා නරා සුඛෙසිනො;

තෙ භත්තුරත්ථා අතිගාළ්හිතා පුන, දිසා පනස්සන්ති අලද්ධ කිඤ්චනං.

246

“තවද සැප සොයන්නාවූ මිනිස්සු ආසාව පෙරදැරි කොට ස්වාමිවරුන් පිළිබඳ යුද්ධභූමිවල පුරුෂ වීර්‍ය්‍යය කරත්. ස්වාමිවරුන් සඳහා අතිශයින් පීඩාවට පැමිණියාවූ ඔව්හු කිසි දෙයකුත් නොලබා දිසාවන්ට පැනයන්නාහ.

247

‘‘හිත්වාන (ජහිත්ව (සී. ස්‍යා. පී.)) ධඤ්ඤඤ්ච ධනඤ්ච ඤාතකෙ, ආසාය සග්ගාධිමනා සුඛෙසිනො;

තපන්ති ලූඛම්පි තපං චිරන්තරං, කුමග්ගමාරුය්හ (කුම්මග්ගමාරුය්හ (සී. ස්‍යා. පී.)) පරෙන්ති දුග්ගතිං.

247

“ස්වර්ගයට යන සිත් ඇත්තාවූ සුව සොයන්නාවූ සමහරු ධාන්‍යයද ධනයද නෑයන්ද හැරදමා සැප ආසාවෙන් බොහෝ කලක් මුළුල්ලෙහි රූක්ෂවූ තපසද කෙරෙත්. මොව්හු අයහපත් මාර්ගයට බැස දුර්ගතියට පැමිණෙත්.

248

‘‘ආසා විසංවාදිකසම්මතා ඉමෙ, ආසෙ සුධාසං (සුධාය (ස්‍යා පී. ක.)) විනයස්සු අත්තනි;

න තාදිසී අරහති ආසනූදකං, කුතො සුධා ගච්ඡ න මය්හ රුච්චසි’’.

248

“මේ සත්වයෝ ආසාව නිසා රැවටෙන්නාහුයයි සම්මත වෙත්. එබැවින් ආසාවෙනි, සුධාභෝජනය පිළිබඳ තමා කෙරෙහිවූ ආසාව දුරුකරව, තා බඳුවූවා අසුන් හා ජලය ලැබීමට සුදුසු නොවේ. සුධාභෝජනය ලැබීමට කොයින් සුදුසුද මෙතැනින් යව, තී මට රුචිනොවන්නෙහියයි” තාපස තෙම කීයේය.

249

‘‘දද්දල්ලමානා යසසා යසස්සිනී, ජිඝඤ්ඤනාමව්හයනං දිසං පති;

පුච්ඡාමි තං කඤ්චනවෙල්ලිවිග්ගහෙ, ආචික්ඛ මෙ ත්වං කතමාසි දෙවතා’’.

249

“යශසින් දිළිසෙමින් පැසුළු දිසාවෙහි සිටින්නාවූ යශස් ඇත්තාවූ තී කවර තැනැත්තියක්ද? රත්රන් රූපයකට බඳු සිරුරු ඇත්තිය, තී විචාරමි. මට කියව තී කවරනම් දෙව්දුවක් වෙහිදැයි” තාපසතෙම ඇසීය.

250

‘‘සද්ධාහ දෙවීමනුජෙහි (දෙවීමනුජෙසු (සී. ස්‍යා. පී.)) පූජිතා, අපාපසත්තූපනිසෙවිනී සදා;

සුධාවිවාදෙන තවන්තිමාගතා, තං මං සුධාය වරපඤ්ඤ භාජය’’.

250

“තාපසයන් වහන්ස, මිනිසුන් කෙරෙහි පුදන ලද්දාවූ හැමකල්හි අලාමක සත්වයන් විසින් සේවනය කරණු ලබන්නාවූ ශ්‍රද්ධා නම් දෙව්දුවවූ මම සුධාභෝජනය පිළිබඳ විවාදයෙන් ඔබ වෙතට ආවාවෙමි. උතුම් ප්‍රඥා ඇත්ත, ඒ මට සුධාභෝජනය දුන මැනව”

251

‘‘දානං දමං චාගමථොපි සංයමං, ආදාය සද්ධාය කරොන්ති හෙකදා;

ථෙය්‍යං මුසා කූටමථොපි පෙසුණං, කරොන්ති හෙකෙ පුන විච්චුතා තයා.

251

“දන්දීමය ඉන්ද්‍රිය දමනය පරිත්‍යාගය තවද සීලය යන මෙය සමහර කලෙක්හි ශ්‍රද්ධාවෙන් ගෙණ කරත්. නැවත තීගෙන් ගිලිහුනාවූ සමහරු සොරකමද බොරුකීමද කූට කර්මයද නැවත කේලාම් කීමද කෙරෙත්.

252

‘‘භරියාසු පොසො සදිසීසු පෙක්ඛවා (පෙඛවා (පී.)), සීලූපපන්නාසු පතිබ්බතාසුපි;

විනෙත්වාන (විනෙත්වා (සී. ස්‍යා. පී.)) ඡන්දං කුලිත්ථියාසුපි (කුලධීතියාසුපි (සී. පී.)), කරොති සද්ධං පුන (පන (සී. පී.)) කුම්භදාසියා.

252

“සමාන ජාති ඇත්තාවූ සීලයෙන් යුක්තවූ පතිව්‍රතා ඇත්තාවූද කුලධිතෲන්වූද, භාර්‍ය්‍යාවන් කෙරෙහි අපෙක්ෂා ඇති පුරුෂතෙමේ ආලය දුරුකොට කුම්භදාසියගේ වචනයෙහිද, ශ්‍රද්ධාව කෙරේ.

253

‘‘ත්වමෙව සද්ධෙ පරදාරසෙවිනී, පාපං කරොසි කුසලම්පි රිඤ්චසි;

න තාදිසී අරහති ආසනූදකං, කුතො සුධා ගච්ඡ න මය්හ රුච්චසි’’.

253

“ශ්‍රද්ධාවෙනි, නුඹම පරදාර සේවනය කරන්නී වේ. පව කරන්නෙහිය. කුශලයද සිස් කෙරෙහිය. තී බඳුවූ තැනැත්ති අසුන් හා ජලයද ලැබීමට නුසුදුස්සෙහිය. සුධා භෝජනය ලැබීමට කොයින් සුදුසුවේද, මෙතැනින් යව. තී මට රුචි නොවෙහියයි” තාපසයා කීයේය.

254

‘‘ජිඝඤ්ඤරත්තිං අරුණස්මිමූහතෙ, යා දිස්සති උත්තමරූපවණ්ණිනී;

තථූපමා මං පටිභාසි දෙවතෙ, ආචික්ඛ මෙ ත්වං කතමාසි අච්ඡරා.

254

“පශ්චිම රාත්‍රීයෙහි අරුණ නැගි කල්හි උතුම් රූපයෙන් හා වර්ණයෙන් යුක්තවූ යම් පූර්වදිසාවක් දක්නා ලැබේද, දෙවතා දුව තී එබඳුයයි මට වැටහේ. තී කවර නම් දිව්‍යප්සරාවෙක් වෙහිදැයි මට කියව.

255

‘‘කාලා නිදාඝෙරිව අග්ගිජාරිව (අග්ගජාතිව (සී.), අග්ගිජාතිව (පී.)), අනිලෙරිතා ලොහිතපත්තමාලිනී;

කා තිට්ඨසි මන්දමිගාවලොකයං (මන්දමිවාවලොකයං (සී. පී.)), භාසෙසමානාව ගිරං න මුඤ්චසි’’.

255

“නියම් කාලයෙහි පළමුවම හටගත්තාවූ සුළඟින් කම්පාවූ රක්තවර්ණ පත්‍ර හා මල් ඇති කළුවැල් නම් වැලක් මෙන් මද බැල්මෙන්ම බලමින් කවර නම් තී සිටින්නෙහිද කියන්නට සොයමින්ම වචනය නොමුදන්නෙහියයි තාපසයා කීයේය.

256

‘‘හිරාහ දෙවීමනුජෙහි පූජිතා, අපාපසත්තූපනිසෙවිනී සදා;

සුධාවිවාදෙන තවන්තිමාගතා, සාහං න සක්කොමි සුධම්පි යාචිතුං;

කොපීනරූපා විය යාචනිත්ථියා’’.

256

“හැමකල්හි මිනිසුන් කෙරෙහි පුදනලද අලාමක සත්වයන් සේවනය කරන්නීවූ මම හිරිනම් දෙව්දුව වෙමි. සුධාභෝජනය පිළිබඳ විවාදයෙන් ඔබ සමීපයට ආවාවූ ඒ මම ඔබගෙන් සුධාභෝජනය ඉල්වන්ට නොහැක්කෙමි. ස්ත්‍රිය ගේ ඉල්වීම යම්සේ රහස එලිදරව් කිරීමක් වැනිද එහෙයිනි.”

257

‘‘ධම්මෙන ඤායෙන සුගත්තෙ ලච්ඡසි, එසො හි ධම්මො න හි යාචනා සුධා;

තං තං අයාචන්තිමහං නිමන්තයෙ, සුධාය යඤ්චිච්ඡසි තම්පි දම්මි තෙ.

257

“මනා ශරීර ඇත්තිය, ස්වභාවවූ කාරණයෙන් සුධා භෝජනය ලබන්නෙහිය. ඉල්වීමෙන් සුධාභෝජනය නොලබන්නේය. මේ වනාහි ස්වභාව ධර්මයවේ. එහෙයින් නොඉල්වන්නාවූ තිට මම සුධාභෝජනයෙන් නිමන්ත්‍රණය කරමි. එපමණක්නොව යමකුත් තී කැමැත්තෙහි නම් එයද තිට දෙමි.

258

‘‘සා ත්වං මයා අජ්ජ සකම්හි අස්සමෙ, නිමන්තිතා කඤ්චනවෙල්ලිවිග්ගහෙ;

තුවඤ්හි මෙ සබ්බරසෙහි පූජියා, තං පූජයිත්වාන සුධම්පි අස්නියෙ’’.

258

“රුවන් රැසකට බඳු ශරීර ඇත්තිය, ඒ නුඹ මා විසින් අද ස්වකීය අසපුවෙහි නිමන්ත්‍රණය කරණලද්දීය. තී වනාහි මා විසින් සියලු රශවලින් පිදියයුත්තීය. තිට පූජාකොට මමද සුධාභෝජනය වළඳන්නෙමියි” තාපසතෙම කීයේය

259

‘‘සා කොසියෙනානුමතා ජුතීමතා, අද්ධා හිරි රම්මං පාවිසි යස්සමං;

උදකවන්තං (උදඤ්ඤවන්තං (සී. පී.)) ඵලමරියපූජිතං, අපාපසත්තූපනිසෙවිතං සදා.

259

ආනුභාසම්පන්නවූ කෝශිය නම් තාපසයා විසින් අනුදන්නාලද්දාවූ ඒ හිරී නම් දිව්‍යප්සරාතොමෝ ඒකාන්තයෙන් ඒ ඒ තන්හි දිය ඇත්තාවූ නොයෙක් පලතුරුවලින් යුත් ආර්‍ය්‍යයන් විසින් පුදනලද හැමකල්හි අලාමක සත්වයන් විසින් සේවනය කරණලද සිත්කළුවූ අසපුවට ඇතුල් විය.

260

‘‘රුක්ඛග්ගහානා බහුකෙත්ථ පුප්ඵිතා, අම්බා පියාලා පනසා ච කිංසුකා;

සොභඤ්ජනා ලොද්දමථොපි පද්මකා, කෙකා ච භඞ්ගා තිලකා සුපුප්ඵිතා.

260

මෙහි පිපියාවූ වෘක්ෂ සමූහයෝ බොහෝ වෙත්. අඹද, පියාලගස්ද, පනාගස්ද, කෑලගස්ද, මුරුංගාද, ලොත් ගස්ද තවද පද්මගස්ද, කේතය භංගය නම් ගස්ද පිපියාවූ එරහැන්දගස්ද වෙත්.

261

‘‘සාලා කරෙරී බහුකෙත්ථ ජම්බුයො, අස්සත්ථනිග්‍රොධමධුකවෙතසා (වෙදිසා (ක.));

උද්දාලකා පාටලි සින්දුවාරකා (සින්දුවාරිතා (බහූසු)), මනුඤ්ඤගන්ධා මුචලින්දකෙතකා.

261

සල්ගස්ද ලුනුවරණද මෙහි බොහෝ වූ දඹගස්ද වෙත් ඇසතුය, නුගය, මීගස්ය, ඇටඹගස්ය, යන මොහුද ඇසලය. පලොල්ය, නිකගස්ද, මනහර සුවඳ ඇති මිදෙල්ල, වැටකේ යන මොහුද වෙත්.

262

‘‘හරෙණුකා වෙළුකා කෙණු (වෙණු (සී. පී.)) තින්දුකා, සාමාකනීවාරමථොපි චීනකා;

මොචා කදලී බහුකෙත්ථ සාලියො, පවීහයො ආභූජිනො ච (ආභුජිනොපි (සී. ස්‍යා.)) තණ්ඩුලා.

262

අපරාන්ත ජාතිවූ වංයචොරක නම් ධාන්‍යද වන මෑද, තිඹිරිද, සිහින් මුංද, බොඩහමුද, ඌරුහැල්ද, ඇට කෙහෙල්ද, කෙසෙල්ද වෙත්. මෙහි බොහෝවූ හැල්ද නොයෙක් වී වර්ගද භුජපත්‍රද, සහල්ද වෙත්.

263

‘‘තස්සෙවුත්තරපස්සෙන (තස්ස ච උත්තරෙ පස්සෙ (සී. පී.), තස්ස ච උත්තරපස්සෙන (ස්‍යා.)), ජාතා පොක්ඛරණී සිවා;

අකක්කසා අපබ්භාරා, සාධු අප්පටිගන්ධිකා.

263

“ඒ අසපුවටද උතුරු පැත්තෙහි හටගත්තාවූ කර්කශ නොවූ ප්‍රාග්භාර නැත්තාවූ මනාව පිහිටියාවූ සුගන්ධ ජලයෙන් යුක්තවූ නිර්භයවූ පොකුණක්ද වේ.

264

‘‘තත්ථ මච්ඡා සන්නිරතා, ඛෙමිනො බහුභොජනා;

සිඞ්ගූ සවඞ්කා සංකුලා (සකුලා (සී. ස්‍යා. පී.)), සතවඞ්කා ච රොහිතා;

ආළිගග්ගරකාකිණ්ණා, පාඨීනා කාකමච්ඡකා.

264

ඒ පොකුණෙහි භය නැත්තාවූ බොහෝ අනුභව කරන්නාවූ මත්ස්‍යයෝ නිතර වාසය කෙරෙත් සිංගුය, සවංකය, සකුලය, සතවංකය, රෝහිතය, ආලිය, ගග්ගරකය, පාඨිනය, කාකමච්ඡකය යන මොවුන්ගෙන් ගැවැසීගත්තීය.

265

‘‘තත්ථ පක්ඛී සන්නිරතා, ඛෙමිනො බහුභොජනා;

හංසා කොඤ්චා මයූරා ච, චක්කවාකා ච කුක්කුහා;

කුණාලකා බහූ චිත්‍රා, සිඛණ්ඩී ජීවජීවකා.

265

එහි භය නැත්තාවූ බොහෝ අනුභව කරන්නාවූ හංසයෝය, කොස්ලිහිණිය, මොණරුය, සක්වාලිහිණිය, ඇටිකුකුළෝය, කොව්ලෝය, බොහෝ විසිතුරු මුදුන් ඇති පක්ෂීහුය. ජීවං ජිවකය යන පක්ෂීහු නිතර ගැවසෙත්.

266

‘‘තත්ථ පානාය මායන්ති, නානා මිගගණා බහූ;

සීහා බ්‍යග්ඝා වරාහා ච, අච්ඡකොකතරච්ඡයො.

266

එහි බොහෝවූ නොයෙක් මෘග සමූහයෝ පැන් බීමට එත්. එනම් සිංහයෝද ව්‍යාඝ්‍රයෝද හූරෝද වලස්සුද කොක්නාවෝද කළුහිස් වලස්සුද,

267

‘‘පලාසාදා ගවජා ච, මහිංසා (මහිසා (සී. ස්‍යා. පී.)) රොහිතා රුරූ;

එණෙය්‍යා ච වරාහා ච, ගණිනො නීකසූකරා;

කදලිමිගා බහුකෙත්ථ, බිළාරා සසකණ්ණිකා (සසකණ්ණකා (සී.)).

267

කඟවේන්නුද ගවරුද මහිසයෝද රෝහිත මෘගයෝද හූරු නම් මෘගයෝද ඒනි මුවෝද වරාහ නම් මෘගයෝද ගෝන්නුද නිංක නම් ශූකරයෝද,

268

‘‘ඡමාගිරී පුප්ඵවිචිත්‍රසන්ථතා, දිජාභිඝුට්ඨා දිජසඞ්ඝසෙවිතා’’.

268

කදලි මුවෝද බිලාරයෝද සාවෝද කර්ණක මෘගයෝද මෙහි බොහෝ වෙත්. විසිතුරු මල් අතුරණ ලද භූමි පාෂාණය පක්ෂීන් විසින් ඝෝෂා කරණලද්දේ පක්ෂි සමූහයා විසින් සේවනය කරණ ලද්දේවේ.

269

‘‘සා සුත්තචා නීලදුමාභිලම්බිතා, විජ්ජු මහාමෙඝරිවානුපජ්ජථ;

තස්සා සුසම්බන්ධසිරං කුසාමයං, සුචිං සුගන්ධං අජිනූපසෙවිතං;

අත්‍රිච්ච (අත්‍රිච්ඡ (සී. ස්‍යා. පී.)) කොච්ඡං හිරිමෙතදබ්‍රවි, ‘නිසීද කල්‍යාණි සුඛයිදමාසනං’.

269

මනා සිවි ඇත්තාවූ ඕතොමෝ නිල්වන් වෘක්ෂයන් බලන්නී එහි එල්බෙන්නී මහා මේඝයකින් විදුලියක් මෙන් පහළවූවාය. ඇට මනාව සම්බන්ධ කළ හිස ඇති කුශ තෘණා දියෙන් කළාවූ පවිත්‍රවූ සුවඳවූ අඳුන් දිවිසමින් සේවනය කරණලද ඉතා කැමතිවිය යුතු කොච්ඡ නම් ආසනයක් පනවා “සුන්දරිය මේ ආසනය සුවවේ. මෙහි ඉඳ ගණුවයි” තාපස තෙම හිරිනම් දෙව් දුවට මෙය කීයේය

270

‘‘තස්සා තදා කොච්ඡගතාය කොසියො, යදිච්ඡමානාය ජටාජිනන්ධරො (ජටාජුතින්ධරො (ස්‍යා. ක.));

නවෙහි පත්තෙහි සයං සහූදකං, සුධාභිහාසී තුරිතො මහාමුනි.

270

එකල්හි ඒ කොච්ඡ නම් ආසනයෙහි උන්නාවූ සුධා භෝජනය කැමැතිවූ හිරිනම් දෙව්දුවට දළමඩුළු අඳුන් දිවිසම් දරන්නාවූ කෝශිය නම් මහා තවුස්තෙම අලුත් නෙළුම් පත්වලින් තෙමේ ගෙණෙනලද දිය සහිතව සුධා භෝජනය ඉක්මන් කොට එලවීය.

271

‘‘සා තං පටිග්ගය්හ උභොහි පාණිභි, ඉච්චබ්‍රවි අත්තමනා ජටාධරං;

‘හන්දාහං එතරහි පූජිතා තයා, ගච්ඡෙය්‍යං බ්‍රහ්මෙ තිදිවං ජිතාවිනී’.

271

ඕතොමෝ එය දෑතින් පිළිගෙණ සතුටු සිත් ඇත්තී තාපසයාට මෙසේ කීයේය. ‘තාපසයෙනි, දැන් ඔබ විසින් මම පුදනලද්දී වෙමි. එබැවින් දිනනලද දිනුම් ඇති මම දෙව්ලොවට යන්නෙමියි.”

272

‘‘සා කොසියෙනානුමතා ජුතීමතා, උදීරිතා (උදිරයි (ක.)) වණ්ණමදෙන මත්තා;

සකාසෙ ගන්ත්වාන සහස්සචක්ඛුනො, අයං සුධා වාසව දෙහි මෙ ජයං.

272

ආනුභා සම්පන්නවූ කෝශිය තාපසයා විසින් අනු දන්නා ලද වර්ණ මදයෙන් මත්වූ ඕතොමෝ සක්දෙව් රජහුගේ සමීපයට ගොස් “ශක්‍රය, මේ සුධා භෝජනය වේ. එය මට දෙවයි” කියන ලද්දීය.

273

‘‘තමෙන (තමෙනං (ස්‍යා. ක.)) සක්කොපි තදා අපූජයි, සහින්දදෙවා (සහින්දා ච දෙවා (සී. පී.)) සුරකඤ්ඤමුත්තමං;

සා පඤ්ජලී දෙවමනුස්සපූජිතා, නවම්හි කොච්ඡම්හි යදා උපාවිසි’’.

273

ඇඳිලි බැඳගත් දෙවි මිනිසුන් විසින් පුදන ලද්දාවූ ඕතොමෝ යම් කලෙක අලුත්වූ කොච්ඡ නම් ආසනයෙහි හිඳ ගත්තේද එකල්හි ශක්‍රතෙමේද, ඒ උතුම් දිව්‍ය කන්‍යාවට පූජා කෙළේය. ඉන්ද්‍රයා සහිත සෙසු දෙවියෝද පරසතු මල් ආදීන් ඈට පිදූහ.

274

‘‘තමෙව සංසී (තමෙව අසංසී (ස්‍යා.)) පුනදෙව මාතලිං, සහස්සනෙත්තො තිදසානමින්දො;

ගන්ත්වාන වාක්‍යං මම බ්‍රූහි කොසියං, ආසාය සද්ධා (සද්ධ (පී.)) සිරියා ච කොසිය;

හිරී සුධං කෙන මලත්ථ හෙතුනා.

274

දහසක් ඇස් ඇත්තාවූ දෙවියන්ට අධිපතිවූ ශක්‍ර තෙම ඒ මාතලී දිව්‍ය පුත්‍රයාටම නැවතද මෙසේ කීයේය “මාතලිය, කෝශිය තාපසයා වෙතට ගොස් මාගේ මේ වචනය කියව. ‘කෝශිය තාපසයෙනි, ආසාය සද්ධාය සිරිය යන මොවුන් හැර කවර හේතුවකින් හිරී නම් දෙව්දුවම සුධා භෝජනය ලැබීදැයි’ අසවයි” කීයේය.

275

‘‘තං සු වත්ථං උදතාරයී රථං, දද්දල්ලමානං උපකාරියසාදිසං (උපකිරියසාදිසං (සී. ස්‍යා. පී.)).

ජම්බොනදීසං තපනෙය්‍යසන්නිභං (සන්තිකං (සී.පී.)), අලඞ්කතං කඤ්චනචිත්තසන්නිභං.

275

උපකරණවලට සමානව දිළිසෙන්නාවූ රත් කළ දඹ රත්රන් බඳු රථ හිස් ඇත්තාවූ ස්වර්ණමය විසිතුරු අට මගලයකින් යුක්තවූ සරසන ලද ඒ රථය සුවසේ ගමන් පිණිස පිළියෙල කෙළේය.

276

‘‘සුවණ්ණචන්දෙත්ථ බහූ නිපාතිතා, හත්ථී ගවස්සා කිකිබ්‍යග්ඝදීපියො (කිම්පුරිසබ්‍යග්ඝදීපියො (ක.));

එණෙය්‍යකා ලඞ්ඝමයෙත්ථ පක්ඛිනො (පක්ඛියො (සී. පී.)), මිගෙත්ථ වෙළුරියමයා යුධා යුතා.

276

මේ රථයෙහි බොහෝවූ ස්වර්ණමය චන්ද්‍රයෝ නිපතිතවූහ හස්තීය ගවයෝය අශ්වයෝය කිකීය ව්‍යාඝ්‍රය දිවියෝය ඒනිමුවෝය යන මොහු මේ රථයෙහි නොයෙක් රත්නයෙන් කරණලද්දාවූ පක්ෂීහුද වෙත්. මෙහි තම තමන්ගේ ගැටුම්වලින් යුක්තවූ වෛදූර්‍ය්‍යයෙන් කරණලද්දාවූ මෘගයෝ වෙත්.

277

‘‘තත්ථස්සරාජහරයො අයොජයුං, දසසතානි සුසුනාගසාදිසෙ;

අලඞ්කතෙ කඤ්චනජාලුරච්ඡදෙ, ආවෙළිනෙ සද්දගමෙ අසඞ්ගිතෙ.

277

ඒ රථයෙහි බලවත් තරුණ ඇතුන් සමානවූ අලංකාරයෙන් සැරසූ රන් දැලින් කරණලද උර සැදින් යුක්තවූ ආවේලි නම් කර්ණාලංකාර ඇත්තාවූ ශබ්දයෙන්ම ගමන් කරන්නාවූ ශීඝ්‍ර ගමන් ඇත්තාවූ නිල්වන් මනෝමය අස් රජුන් දහසක් යෙදූහ

278

‘‘තං යානසෙට්ඨං අභිරුය්හ මාතලි, දිසා ඉමායො (දස දිසා ඉමා (සී. ස්‍යා. පී.)) අභිනාදයිත්ථ;

නභඤ්ච සෙලඤ්ච වනප්පතිනිඤ්ච (වනස්පතීනි ච (සී. පී.), වනප්පතිඤ්ච (ස්‍යා. ක.)), සසාගරං පබ්‍යධයිත්ථ (පබ්‍යාථයිත්ථ (සී. පී.)) මෙදිනිං.

278

මාතලී නම් දිව්‍ය පුත්‍රතෙම ඒ උතුම් යානාවට නැඟ මේ දශ දිශාවන් එකනින්නාද කෙළේය. අහසද පර්වතද වනදෙටු රුක්ද සාගරයද සහිතවූ පෘථිවිය කම්පා කෙළේය.

279

‘‘ස ඛිප්පමෙව උපගම්ම අස්සමං, පාවාරමෙකංසකතො කතඤ්ජලී;

බහුස්සුතං වුද්ධං විනීතවන්තං, ඉච්චබ්‍රවී මාතලි දෙවබ්‍රාහ්මණං.

279

ඒ මාතලී දිව්‍යපුත්‍රතෙම වහාම අසපුවට පැමිණ ඒකාංශකොට පෙරවන ලද දිව්‍ය වස්ත්‍රයක් ඇත්තේ බැදැදිළි වූයේ බහුශ්‍රැතවූ ගුණයෙන් වැඩි සිටියාවූ හික්මීම ඇත්තාවූ දෙවියන් හා සමානවූ බ්‍රාහ්මණයාට මෙසේ කීයේය.

280

‘‘ඉන්දස්ස වාක්‍යං නිසාමෙහි කොසිය, දූතො අහං පුච්ඡති තං පුරින්දදො;

ආසාය සද්ධා සිරියා ච කොසිය, හිරී සුධං කෙන මලත්ථ හෙතුනා’’.

280

“පින්වත් කෝශිය තාපසය, ශක්‍රයාගේ වචනය අසව. මම ඔහුගේ දූතයා වෙමි. ශක්‍රතෙම ඔබගෙන් විචාරයි. ‘කෝශිය තාපසයිනි ආශාවටද ශ්‍රද්ධාවටද ශ්‍රීයටද වඩා කවර හේතුවකින් හ්රීතොමෝ සුධා භෝජනය ලැබී දැයි’

281

‘‘අන්ධා සිරී මං පටිභාති මාතලි, සද්ධා අනිච්චා පන දෙවසාරථි;

ආසා විසංවාදිකසම්මතා හි මෙ, හිරී ච අරියම්හි ගුණෙ පතිට්ඨිතා’’.

281

“එම්බා මාතලීනම් දිව්‍ය සාරථිය, ශ්‍රී තොමෝ ශිල්පාදියෙන් යුක්තවූවන්ද යුක්ත නොවූවන්ද භජනය කරණ හෙයින් අන්ධයයි මට වැටහේ. ශ්‍රද්ධාතොමෝ ඒ ඒ වස්තුව හැර අන් වස්තුවෙහි උපදන බැවින් ඇතිව නැතිවන ආකාරයෙන් අනිත්‍යයයි වැටහේ. ආශාව වනාහි රැවටිලි ඇත්තී යයි සම්මතයයි මට වැටහේ මේ හ්රී තොමෝද හිරි ඔතප් ඇති බවයයි කියනලද පිරිසිදු ගුණයෙහි පිහිටියාය

282

‘‘කුමාරියො යාචිමා ගොත්තරක්ඛිතා, ජිණ්ණා ච යා යා ච සභත්තුඉත්ථියො;

තා ඡන්දරාගං පුරිසෙසු උග්ගතං, හිරියා නිවාරෙන්ති සචිත්තමත්තනො.

282

“යම් මේ බාල වයස් ඇත්තියෝය, ගොත්‍ර රකින්නියෝය, වැන්දඹු ස්ත්‍රීහුය, ස්වාමිපුරුෂයන් සහිත ස්ත්‍රීහුය යන යමක්හු වෙද්ද, ඒ සියලු ස්ත්‍රීහුම අන් පුරුෂයන් කෙරෙහි උපන් කාමාසාව තමන්ගේ මේ සිත නුසුදුසුයයි දැන ලජ්ජාවෙන් වළක්වත්.

283

‘‘සඞ්ගාමසීසෙ සරසත්තිසංයුතෙ, පරාජිතානං පතතං පලායිනං;

හිරියා නිවත්තන්ති ජහිත්ව (ජහිත්වාන (ස්‍යා. ක.)) ජීවිතං, තෙ සම්පටිච්ඡන්ති පුනා හිරීමනා.

283

“ඊ පහරවලින් හා අඩයටි පහරවලින් යුක්තවූ යුද්ධ භූමියෙහි පරදින්නවුන්ද වැටෙන්නවුන්ද පැන යන්නවුන්ද අතර ලජ්ජාවෙන් යුක්තවූවාහු ජීවිතය හැර දමා නවතිත්. ඒ ලජ්ජා සිත් ඇත්තෝ නැවත තමාගේ ස්වාමියා මුදාගනිත්.

284

‘‘වෙලා යථා සාගරවෙගවාරිනී, හිරාය හි පාපජනං නිවාරිනී;

තං සබ්බලොකෙ හිරිමරියපූජිතං, ඉන්දස්ස තං වෙදය දෙවසාරථි’’.

284

“සාගරයෙහි වේගය වළක්වන්නාවූ වෙරළ මෙන් මේ හ්රීතොමෝ පවින් ජනයා වළක්වන්නීවේ. දේව සාරථිය, සියලු ලෝකයෙහි ඒ හ්රීය ආර්‍ය්‍යයන් විසින් පුදන ලදැයි ඒ ශක්‍රයාට දන්වවයි” තාපසතෙම කීයේය.

285

‘‘කො තෙ ඉමං කොසිය දිට්ඨිමොදහි, බ්‍රහ්මා මහින්දො අථ වා පජාපති;

හිරාය දෙවෙසු හි සෙට්ඨසම්මතා, ධීතා මහින්දස්ස මහෙසි ජායථ’’.

285

“කෝශිය තාපසය මේ ලබ්ධිය ඔබගේ සිත්හි කවරෙක් පිහිටුවීද බ්‍රහ්මතෙමේද ශක්‍රතෙමේද නොහොත් ප්‍රජාපතී නම් දිව්‍ය රාජයාද, මහර්ෂිය ශක්‍රයාගේ ධීතෘවූ මේ හ්රී තොමෝ දෙවියන් අතර ශ්‍රේෂ්ඨයයි සම්මතවීයයි” මාතලී කීයේය.

286

‘‘හන්දෙහි දානි තිදිවං අපක්කම (සමක්කම (සී. පී.)), රථං සමාරුය්හ මමායිතං ඉමං (ඉදං (ස්‍යා. ක.));

ඉන්දො ච තං ඉන්දසගොත්ත කඞ්ඛති, අජ්ජෙව ත්වං ඉන්දසහබ්‍යතං වජ’’.

286

“එබැවින් දැන් මාවිසින් ගෙණ එනලද මේ දිව්‍ය රථයට නැග දෙව්ලොවට ගමන් කරව. ඉන්ද්‍රයාට සමාන ගෝත්‍ර ඇත්ත ඉන්ද්‍රතෙමේද ඔබගේ ඒ ඊම බලාපොරොත්තු වෙයි. අදම ඔබ ඉන්ද්‍රයා සමග එක්වීමට යවයි” කීයේය.

287

‘‘එවං විසුජ්ඣන්ති (සමිජ්ඣන්ති (සී. පී.)) අපාපකම්මිනො, අථො සුචිණ්ණස්ස ඵලං න නස්සති;

යෙ කෙචි මද්දක්ඛු සුධාය භොජනං, සබ්බෙව තෙ ඉන්දසහබ්‍යතං ගතා’’.

287

“පාප කර්ම නැත්තාහු මෙසේ සමෘද්ධ වෙත්. තවද, මනාව කරණලද කර්මයාගේ විපාකය නොනැසේ. යම්කිසි කෙනෙක් එහි සුධා භෝජන දානය දුටුවාහුද, ඒ සියල්ලෝම ශක්‍රයාගේ සහභාවයට පැමිණියාහු යයි” වදාළේය.

288

‘‘හිරී උප්පලවණ්ණාසි, කොසියො දානපති භික්ඛු;

අනුරුද්ධො පඤ්චසිඛො, ආනන්දො ආසි මාතලි.

288

හ්රී නම් දෙව්දුව උත්පලවර්ණා භික්ෂුණිය. කෝශිය තාපසතෙම දානපතීවූ භික්ෂු විය. පඤ්චශිඛ නම් දෙව්පුත් තෙම අනුරුද්ධ ස්ථවිර වූයේය. මාතලි දිව්‍යපුත්‍රතෙම ආනන්ද ස්ථවිර වූයේය.

289

‘‘සූරියො කස්සපො භික්ඛු, මොග්ගල්ලානොසි චන්දිමා;

නාරදො සාරිපුත්තොසි, සම්බුද්ධො ආසි වාසවො’’ති.

289

“සූර්‍ය්‍ය දිව්‍යපුත්‍ර තෙම කාශ්‍යප නම් භික්ෂු විය. චන්ද්‍ර දිව්‍ය පුත්‍රතෙම මෞද්ගල්‍යායන ස්ථවිර වූයේය. නාරද නම් ඍෂිතෙම ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිර වූයේය. එකල්හි සක්දෙව් රජ තෙම දැන් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ මමම වෙමියි” වදාළේය.

290

‘‘අථජ්ජුනො නකුලො භීමසෙනො (භිම්මසෙනො (සී. ස්‍යා. පී.)), යුධිට්ඨිලො සහදෙවො (සීහදෙවො (ක.)) ච රාජා;

එතෙ පතී පඤ්ච මත්තිච්ච නාරී, අකාසි ඛුජ්ජවාමනකෙන (ඛුජ්ජවාමනෙන (පී.)) පාප’’න්ති.

‘‘දිට්ඨා මයා, සම්ම පුණ්ණමුඛ, සච්චතපාපී (සච්චතපාවී (සී. පී.), පඤ්චතපාවී (ස්‍යා.)) නාම සමණී සුසානමජ්ඣෙ වසන්තී චතුත්ථභත්තං පරිණාමයමානා සුරාධුත්තකෙන (තුලාපුත්තකෙන (සී. පී.), සා සුරාධුත්තකෙන (ක.)) පාපමකාසි.

‘‘දිට්ඨා මයා, සම්ම පුණ්ණමුඛ, කාකවතී (කාකාතී (සී.), කාකාති (පී.)) නාම දෙවී සමුද්දමජ්ඣෙ වසන්තී භරියා වෙනතෙය්‍යස්ස නටකුවෙරෙන පාපමකාසි.

දිට්ඨා මයා, සම්ම පුණ්ණමුඛ, කුරුඞ්ගදෙවී (කුරඞ්ගවී (සී. පී.)) නාම ලොමසුද්දරී (ලොමසුන්දරී (සී. ස්‍යා. පී.)) එළිකකුමාරං (එළමාරකං (සී.), එළකකුමාරං (ස්‍යා.), එළකමාරං (පී.)) කාමයමානා ඡළඞ්ගකුමාරධනන්තෙවාසිනා පාපමකාසි.

එවඤ්හෙතං මයා ඤාතං, බ්‍රහ්මදත්තස්ස මාතරං (මාතුකා (ස්‍යා.)) ඔහාය කොසලරාජං පඤ්චාලචණ්ඩෙන පාපමකාසි.

290

“තවද අර්ජුනය, නකුලය, භීමසේනය, යුධිෂ්ඨිලය, සහ දෙව නම් රජය යන මේ ස්වාමි පුරුෂයන් පස්දෙන හැර ස්ත්‍රීතොමෝ අඟුටු කුදෙකු සමග පාප කර්මය කෙළේයයි” කුණාල පක්ෂිතෙම කීයේය.

“යම් තැනැත්තියක් කොසොල් රජහු හැරදමා පඤ්චාල චණ්ඩයා සමග පාප කර්මයක් කෙළේද, ඒ මේ බඹදත් රජහුගේ මව මා විසින් මෙසේ දන්නා ලදී.

“මේ ස්ත්‍රීහුද අන්‍ය ස්ත්‍රීහුද යම්හෙයකින් පාප කර්මය කළාහුද එහෙයින් මේ ස්ත්‍රීන් විශ්වාස නොකරමි. ඔවුන්ට ප්‍රශංසා නොකරන්නෙමි.

291

‘‘එතා ච අඤ්ඤා ච අකංසු පාපං, තස්මාහමිත්ථීනං න විස්සසෙ නප්පසංසෙ;

මහී යථා ජගති සමානරත්තා, වසුන්ධරා ඉතරීතරාපතිට්ඨා (ඉතරීතරානං පතිට්ඨා (ස්‍යා.), ඉත්තරීතරප්පතිට්ඨා (?));

සබ්බසහා අඵන්දනා අකුප්පා, තථිත්ථියො තායො න විස්සසෙ නරො.

291

“ලෝකයෙහි පෘථිවි තොමෝ යම්සේ සමාන ඇළුම් ඇත්තී සියල්ල දරන්නී අන්‍යොන්‍ය ප්‍රතිෂ්ඨා ඇත්තී සියලු දෙය ඉවසන්නී නොසැලෙන්නී නොකිපෙන්නී වේද එසේවූ ඒ ස්ත්‍රීන් මනුෂ්‍යතෙම විශ්වාස නොකරන්නේය.

292

‘‘සීහො යථා ලොහිතමංසභොජනො, වාළමිගො පඤ්චාවුධො (පඤ්චහත්ථො (සී. පී.)) සුරුද්ධො;

පසය්හඛාදී පරහිංසනෙ රතො, තථිත්ථියො තායො න විස්සසෙ නරො.

‘‘න ඛලු (න ඛලු භො (ස්‍යා. ක.)), සම්ම පුණ්ණමුඛ, වෙසියො නාරියො ගමනියො, න හෙතා බන්ධකියො නාම, වධිකායො නාම එතායො, යදිදං වෙසියො නාරියො ගමනියො’’ති.

‘‘චොරො (චොරා (සී. ස්‍යා. පී.)) විය වෙණිකතා, මදිරාව (මදිරා විය (සී. ස්‍යා.), මදිරිව (පී.)) දිද්ධා (දිට්ඨා (ක.), විසදුට්ඨා (ස්‍යා.)) වාණිජො (වාණිජා (පී.)) විය වාචාසන්ථුතියො, ඉස්සසිඞ්ඝමිව විපරිවත්තායො (පරිවත්තායො (පී.), විපරිවත්තාරො (ක.)), උරගාමිව දුජිව්හායො, සොබ්භමිව පටිච්ඡන්නා, පාතාලමිව දුප්පූරා රක්ඛසී විය දුත්තොසා, යමොවෙකන්තහාරියො, සිඛීරිව සබ්බභක්ඛා, නදීරිව සබ්බවාහී, අනිලො විය යෙනකාමංචරා, නෙරු විය අවිසෙසකරා, විසරුක්ඛො විය නිච්චඵලිතායො’’ති. භවති ච පනුත්තරෙත්ථ වාක්‍යං -

292

“යහළු පුණ්ණමුඛය, ලේ මස් බුදින්නාවූ චණ්ඩ මෘගයෙකු මුඛය ගාත් සතර යන අත් පසක් ඇත්තාවූ ඉතා ඵරුෂවූ සිංහතෙම යම්සේ බලාත්කාරයෙන් අල්වාගෙණ කන්නාවූ පරහිංසාවෙහි ඇළුනෙක් වේද, ස්ත්‍රීහුද එබඳු වෙත්. ස්ත්‍රීන් මනුෂ්‍යතෙම විශ්වාස නොකරන්නේය

293

‘‘යථා චොරො යථා දිද්ධො, වාණිජොව විකත්ථනී;

ඉස්සසිඞ්ඝමිව පරිවත්තා (මිවාවට්ටො (සී.), මිවාවත්තා (පී.)), දුජිව්හා (දුජ්ජිව්හ (පී.)) උරගො විය.

293

“යහළු පුණ්ණමුඛය, මේ ස්ත්‍රී ජනතෙම සොරෙකු වැනිවේ. විෂ පෙවූ හීයක් මෙන්වේ. වෙළෙදෙකු වැනිය. ස්ත්‍රී තොමෝ අගුණ සඟවාද ගුණය ප්‍රකාශ කරන්නීය ඉස්ස නම් මෘගයාගේ අඟ මෙන්,

“ඇඹරීගිය ගුණ ඇත්තීය. සර්පයෙකු මෙන් දිව් දෙකක් ඇත්තීය.

294

‘‘සොබ්භමිව පටිච්ඡන්නා, පාතාලමිව දුප්පුරා;

රක්ඛසී විය දුත්තොසා, යමොවෙකන්තහාරියො.

294

“හෙබක් මෙන් පිළිසන් ගති ඇත්තීය. පාතාලයක් මෙන් පිරවිය නොහැකි ආසා ඇත්තීය. රකුසියක් මෙන් සතුටු කරවිය නොහැක්කීය. යම රජු මෙන් ඒකාන්තයෙන් නිරයට හැරගන්නේය. ගින්නක් හා සමානය. ගංගා ප්‍රවාහයක් හා සමානය. සුළඟ හා සමානය කැමති පරිදි හැසුරුම් ඇත්තේය.

295

(යථා සිඛී නදීවාහො, අනිලො කාමචාරවා;§නෙරූව අවිසෙසා ච, විසරුක්ඛො විය නිච්චඵලා;§නාසයන්ති ඝරෙ භොගං, රතනානන්තකරිත්ථි යොති; (සී. ස්‍යා.))

‘‘යථා සිඛී නදී වාතො, නෙරුනාව සමාගතා.

විසරුක්ඛො විය නිච්චඵලා, නාසයන්ති ඝරෙ භොගං;

රතනන්තකරිත්ථියො’’ති (යථා සිඛී නදීවාහො, අනිලො කාමචාරවා;§නෙරූව අවිසෙසා ච, විසරුක්ඛො විය නිච්චඵලා;§නාසයන්ති ඝරෙ භොගං, රතනානන්තකරිත්ථි යොති; (සී. ස්‍යා.)).

‘‘චත්තාරිමානි, සම්ම පුණ්ණමුඛ, යානි (වත්ථූනි කිච්චෙ ජාතෙ අනත්ථචරානි භවන්ති; තානි) (( ) සී. ස්‍යා. පොත්ථකෙසු න දිස්සති) පරකුලෙ න වාසෙතබ්බානි - ගොණං ධෙනුං යානං භරියා. චත්තාරි එතානි පණ්ඩිතො ධනානි (යානි (සී. ස්‍යා. පී.)) ඝරා න විප්පවාසයෙ.

295

“මහමෙර මෙන් කිසිවෙකුටත් වෙනසක් නැත්තිය. විෂ අඹගසක් මෙන් නිතර ඵල ඇත්තීය. ස්වාමියන් විසින් දුකසේ සපයන ලද රත්නයන් නැතිකරන්නාවූ ස්ත්‍රීහු ගෘහයෙහි සම්පත් විනාශ කෙරෙත්යයි” කීයේය.

296

‘ගොණං ධෙනුඤ්ච යානඤ්ච, භරියං ඤාතිකුලෙ න වාසයෙ;

භඤ්ජන්ති රථං අයානකා, අතිවාහෙන හනන්ති පුඞ්ගවං;

දොහෙන හනන්ති වච්ඡකං, භරියා ඤාතිකුලෙ පදුස්සතී’’’ති.

‘‘ඡ ඉමානි, සම්ම පුණ්ණමුඛ, යානි (වත්ථූනි) (( ) සී. පී. පොත්ථකෙසු නු දිස්සති) කිච්චෙ ජාතෙ අනත්ථචරානි භවන්ති -

296

“යහළු පුණ්ණමුඛය, ගොනාද දෙනද යානයද භාර්‍ය්‍යාවද යන සතරදෙනා නෑ කුලයෙහි නොවැස්විය යුතුය. යානාවක් නැත්තාහු රථය පරිභොග කෙරෙත්. අධික බර පැටවීමෙන් ගවයා නසත්. අධික දෙවිමෙන් වස්සා නසත්. නෑ ගෙවල්හි භාර්‍ය්‍යාතොමෝ දූෂ්‍ය කරණු ලැබේයයි” කීයේය.

297

‘අගුණං ධනු ඤාතිකුලෙ ච භරියා, පාරං නාවා අක්ඛභග්ගඤ්ච යානං;

දූරෙ මිත්තො පාපසහායකො ච, කිච්චෙ ජාතෙ අනත්ථචරානි භව’’’න්ති.

‘‘අට්ඨහි ඛලු, සම්ම පුණ්ණමුඛ, ඨානෙහි ඉත්ථී සාමිකං අවජානාති. දලිද්දතා, ආතුරතා, ජිණ්ණතා, සුරාසොණ්ඩතා, මුද්ධතා, පමත්තතා, සබ්බකිච්චෙසු අනුවත්තනතා, සබ්බධනඅනුප්පදානෙන - ඉමෙහි ඛලු, සම්ම පුණ්ණමුඛ, අට්ඨහි ඨානෙහි ඉත්ථී සාමිකං අවජානාති. භවති ච පනුත්තරෙත්ථ වාක්‍යං -

297

“දුනු දිය රහිත දුන්නද නෑ කුලයෙහිවූ භාර්‍ය්‍යාවද එතෙරවූ නැවද කඩ ඇනය බිඳුනාවූ යානයද, දුර සිටි මිත්‍රයාද ලාමක යහළුවාද කටයුත්තක් ඇතිවූ කල්හි අර්ථ පිණිස නොහැසිරෙන්නවුන් වෙත්යයි” කීයේය.

298

‘දලිද්දං ආතුරඤ්චාපි, ජිණ්ණකං සුරසොණ්ඩකං;

පමත්තං මුද්ධපත්තඤ්ච, සබ්බකිච්චෙසු (රත්තං කිච්චෙසු (සී. පී.)) හාපනං;

සබ්බකාමප්පදානෙන (සබ්බකාමපණිධානෙන (ස්‍යා)), අවජානාති (අවජානන්ති (සී. පී.)) සාමික’’’න්ති.

‘‘නවහි ඛලු, සම්ම පුණ්ණමුඛ, ඨානෙහි ඉත්ථී පදොසමාහරති. ආරාමගමනසීලා ච හොති, උය්‍යානගමනසීලා ච හොති, නදීතිත්ථගමනසීලා ච හොති, ඤාතිකුලගමනසීලා ච හොති, පරකුලගමනසීලා ච හොති, ආදාසදුස්සමණ්ඩනානුයොගමනුයුත්තසීලා ච හොති, මජ්ජපායිනී ච හොති, නිල්ලොකනසීලා ච හොති, සද්වාරඨායිනී (පද්වාරට්ඨායිනී (සී. ස්‍යා. පී.)) ච හොති - ඉමෙහි ඛලු, සම්ම පුණ්ණමුඛ, නවහි ඨානෙහි ඉත්ථී පදොසමාහරතීති. භවති ච පනුත්තරෙත්ථ වාක්‍යං -

298

“යහළු පුණ්ණමුඛය, දිළිඳු බවද රෝගාතුර බවද, ජරාවට ගිය බවද, සුරාසොඬ බවද, ප්‍රමාද බවද, සිස් බවට පැමිණියාහුද රක්තවූවහුද කටයුතුවල පිරිහීම් ඇත්තාහුද යන කරුණු අටකින් ස්වාමියාට සියලු කැමති සම්පත් දීමෙන්ද අවමන් කරත්යයි” කීයේය.

299

‘ආරාමසීලා ච (ආරාමසීලා (සී. පී.)) උය්‍යානං, නදී ඤාති පරකුලං;

ආදාසදුස්සමණ්ඩනමනුයුත්තා, යා චිත්ථී මජ්ජපායිනී.

299

“යහළු පුණ්ණමුඛය, යම් ස්ත්‍රියක් තොමෝ මල් වත්තට යන ස්වභාව ඇත්තීද, උයනට යන ස්වභාව ඇත්තීද, නෑ ගෙදරට යන ස්වභාව ඇත්තීද, අන් ගෙදරට යන ස්වභාව ඇත්තීද, වස්ත්‍රවලින් සැරසීමෙහි යෙදුනීද, මත්පැන් පානය කරන්නීද,

300

‘යා ච නිල්ලොකනසීලා, යා ච සද්වාරඨායිනී;

නවහෙතෙහි ඨානෙහි, පදොසමාහරන්ති ඉත්ථියො’’’ති.

‘‘චත්තාලීසාය (චත්තාලීසායි (පී. ක.)) ඛලු, සම්ම පුණ්ණමුඛ, ඨානෙහි ඉත්ථී පුරිසං අච්චාචරති (අච්චාවදති (සී. ස්‍යා. පී.)). විජම්භති, විනමති, විලසති, විලජ්ජති, නඛෙන නඛං ඝට්ටෙති, පාදෙන පාදං අක්කමති, කට්ඨෙන පථවිං විලිඛති (ලිඛති (සී. පී.)), දාරකං උල්ලඞ්ඝති උල්ලඞ්ඝාපෙති (දාරකං උල්ලඞ්ඝෙති ඔලඞ්ඝෙති (සී. පී.)), කීළති කීළාපෙති, චුම්බති චුම්බාපෙති, භුඤ්ජති භුඤ්ජාපෙති, දදාති, යාචති, කතමනුකරොති, උච්චං භාසති, නීචං භාසති, අවිච්චං භාසති, විවිච්චං භාසති, නච්චෙන ගීතෙන වාදිතෙන රොදනෙන (රොදිතෙන (සී. පී.)) විලසිතෙන විභූසිතෙන ජග්ඝති, පෙක්ඛති, කටිං චාලෙති, ගුය්හභණ්ඩකං සඤ්චාලෙති, ඌරුං විවරති, ඌරුං පිදහති, ථනං දස්සෙති, කච්ඡං දස්සෙති, නාභිං දස්සෙති, අක්ඛිං නිඛනති, භමුකං උක්ඛිපති, ඔට්ඨං උපලිඛති (ඔට්ඨං පලිඛති ජිව්හං පලිඛති (සී. පී.)), ජිව්හං නිල්ලාලෙති, දුස්සං මුඤ්චති, දුස්සං පටිබන්ධති, සිරසං මුඤ්චති, සිරසං බන්ධති - ඉමෙහි ඛලු, සම්ම පුණ්ණමුඛ, චත්තාලීසාය ඨානෙහි ඉත්ථී පුරිසං අච්චාචරති.

‘‘පඤ්චවීසාය (පඤ්චවීසාහි (පී. ක.)) ඛලු, සම්ම පුණ්ණමුඛ, ඨානෙහි ඉත්ථී පදුට්ඨා වෙදිතබ්බා භවති. සාමිකස්ස පවාසං වණ්ණෙති, පවුට්ඨං න සරති, ආගතං නාභිනන්දති, අවණ්ණං තස්ස භණති, වණ්ණං තස්ස න භණති, අනත්ථං තස්ස චරති, අත්ථං තස්ස න චරති, අකිච්චං තස්ස කරොති, කිච්චං තස්ස න කරොති, පරිදහිත්වා සයති, පරම්මුඛී නිපජ්ජති, පරිවත්තකජාතා ඛො පන හොති කුඞ්කුමියජාතා, දීඝං අස්සසති, දුක්ඛං වෙදයති, උච්චාරපස්සාවං අභිණ්හං ගච්ඡති, විලොමමාචරති, පරපුරිසසද්දං සුත්වා කණ්ණසොතං විවරමොදහති (විවරති කමොදහති (පී.)), නිහතභොගා ඛො පන හොති, පටිවිස්සකෙහි සන්ථවං කරොති, නික්ඛන්තපාදා ඛො පන හොති, විසිඛානුචාරිනී අතිචාරිනී ඛො පන හොති, නිච්චං (නත්ථි සී. ස්‍යා. පී. පොත්ථකෙසු) සාමිකෙ අගාරවා පදුට්ඨමනසඞ්කප්පා, අභිණ්හං ද්වාරෙ තිට්ඨති, කච්ඡානි අඞ්ගානි ථනානි දස්සෙති, දිසොදිසං ගන්ත්වා පෙක්ඛති - ඉමෙහි ඛලු, සම්ම පුණ්ණමුඛ, පඤ්චවීසාය (පඤ්චවීසාහි (ක.)) ඨානෙහි ඉත්ථී පදුට්ඨා වෙදිතබ්බා භවති. භවති ච පනුත්තරෙත්ථ වාක්‍යං -

300

“යම් ස්ත්‍රියක් තොමෝ කවුළු ආදියෙන් නිතර බලන ස්වභාව ඇත්තීද, යම් ස්ත්‍රියක් තෙමෝ අඟපසඟ දක්වමින් දොරකොඩ සිටින්නීද යන මේ කරුණු නවයකින් ස්ත්‍රීහු ස්වාමියා කෙරෙහි දොස් පමුණුවත්යයි” කීයේය.

301

‘පවාසං තස්ස වණ්ණෙති, ගතං තස්ස න සොචති (පවාස’මස්ස වණ්ණෙති ගතිං නානුසොචති (සී. පී.));

දිස්වාන පතිමාගතං (දිස්වාපතිං ආගතං (සී. පී.)) නාභිනන්දති;

භත්තාරවණ්ණං න කදාචි භාසති, එතෙ පදුට්ඨාය භවන්ති ලක්ඛණා.

301

“යහළු පුණ්ණමුඛය, ස්ත්‍රී තොමෝ මේ ස්වාමියාට පිටත්හි වාසය කිරීම වර්ණනා කරයි. ගියහු අනුව ශොක නොකරයි ආවාවූ ස්වමියා දැක සතුටු නොවෙයි. ස්වාමියාගේ ගුණයක් කිසිකලෙකත් නොකියයි. ප්‍රදූෂ්‍යවූ භාර්‍ය්‍යාවගේ මේ ලක්ෂණ වෙත්.

302

‘අනත්ථං තස්ස චරති අසඤ්ඤතා, අත්ථඤ්ච හාපෙති අකිච්චකාරිනී;

පරිදහිත්වා සයති පරම්මුඛී, එතෙ පදුට්ඨාය භවන්ති ලක්ඛණා.

302

“සංයම නැත්තී ඔහුට අවැඩ කරයි. නොකටයුතු දේ කරන්නී ඔහුගේ වැඩද පිරිහෙළයි. දැඩි කොට හැඳගෙණ පරාංමුඛවී මුන යටකරගෙන සයනය කරයි, යන මේ ලකුණු ප්‍රදූෂ්‍යවූ භාර්‍ය්‍යාවගේ වෙත්.

303

‘පරිවත්තජාතා ච (පරාවත්තකජාතා ච (සී.)) භවති කුඞ්කුමී, දීඝඤ්ච අස්සසති දුක්ඛවෙදිනී;

උච්චාරපස්සාවමභිණ්හං ගච්ඡති, එතෙ පදුට්ඨාය භවන්ති ලක්ඛණා.

303

“ඔබමොබ පෙරලෙන්නී හටගත් කළහ ඇත්තීදවේ. දුක් වේදනා ඇත්තී දීර්ඝකොට ආශ්වාසද කෙරෙත්. මලමුත්‍ර කිරීමට නිතර යයි, යන මේ ලක්ෂණයෝ ප්‍රදූෂ්‍යවූ භාර්‍ය්‍යාවගේ වෙති.

304

‘‘විලොමමාචරති අකිච්චකාරිනී, සද්දං නිසාමෙති පරස්ස භාසතො;

නිහතභොගා ච කරොති සන්ථවං, එතෙ පදුට්ඨාය භවන්ති ලක්ඛණා.

304

“විරුද්ධකාරයෙන්ද හැසිරෙයි. නොකටයුතුදෙය කරන්නීදවෙයි. කථාකරන්නාවූ අන්පුරුෂයෙකුගේ ශබ්දයටද ඇහුන්කන්දෙයි. නසනලද සම්පත් ඇත්තීද ක්ලෙශ සන්ථවයද කරයි. යන මේ ලක්ෂණයෝ ප්‍රදූෂ්‍යවූ භාර්‍ය්‍යාවගේ වෙත්.

305

‘කිච්ඡෙන ලද්ධං කසිරාභතං (කසිරෙනාභතං (සී.)) ධනං, විත්තං විනාසෙති දුක්ඛෙන සම්භතං;

පටිවිස්සකෙහි ච කරොති සන්ථවං, එතෙ පදුට්ඨාය භවන්ති ලක්ඛණා.

305

“දුකසේ ලබනලද ධනයද දුකසේ රැස් කරණලද වස්තුවද විනාශකරයි. අසල්වැසියන් සමගද මිත්‍ර සන්ථවයද කරයි. ප්‍රදූෂ්‍යවූ භාර්‍ය්‍යාවගේ මේ ලක්ෂණයෝවෙත්.

306

‘නික්ඛන්තපාදා විසිඛානුචාරිනී, නිච්චඤ්ච සාමිම්හි (නිච්චං සසාමිම්හි (පී. ක.)) පදුට්ඨමානසා;

අතිචාරිනී හොති අපෙතගාරවා (තථෙව’ගාරවා (සී. පී.)), එතෙ පදුට්ඨාය භවන්ති ලක්ඛණා.

306

“සොර සැමියන් සඳහා නික්මවනලද පා ඇත්තීද නොකල්හි විථීවල හැසිරෙන්නීද වේ. නිතර ස්වාමියා කෙරෙහි ප්‍රදූෂ්‍යසිත් ඇත්තී ස්වාමියා ඉක්ම හැසිරෙන්නීද වේ. එසේම ස්වාමියා කෙරෙහි ගෞරව නැත්තීද වේ. ප්‍රදූෂ්‍යවූ භාර්‍ය්‍යාවගේ මේ ලක්ෂණයෝ වෙත්.

307

‘අභික්ඛණං තිට්ඨති ද්වාරමූලෙ, ථනානි කච්ඡානි ච දස්සයන්තී;

දිසොදිසං පෙක්ඛති භන්තචිත්තා, එතෙ පදුට්ඨාය භවන්ති ලක්ඛණා.

307

“පියවුරුද කිසිලිද දක්වමින් නිතර දොර සමීපයෙහි සිටියි. භ්‍රාන්තවූ සිත් ඇත්තී දිශානු දිශාවන් බළයි. ප්‍රදූෂ්‍යවූ භාර්‍ය්‍යාවගේ මේ ලක්ෂණයෝවෙත්.

308

‘සබ්බා නදී වඞ්කගතී (වඞ්කනදී (ක.)), සබ්බෙ කට්ඨමයා වනා;

සබ්බිත්ථියො කරෙ පාපං, ලභමානෙ නිවාතකෙ.

308

“සියලු ගංගාවෝ වක්වූ ගමන් ඇත්තාහ සියලු වනයෝ කාෂ්ටවලින් යුක්තවූවාහ. රහස් තැනක් ලැබුනු කල්හි සියලු ස්ත්‍රීහු පව්කරන්නාහුය.

309

‘සචෙ ලභෙථ ඛණං වා රහො වා, නිවාතකං වාපි ලභෙථ තාදිසං;

සබ්බාව ඉත්ථී කයිරුං නු (කරෙය්‍යු නො (සී.), කරෙය්‍යුං නො (පී.)) පාපං, අඤ්ඤං අලත්ථ (අලද්ධා (ස්‍යා. පී. ක.)) පීඨසප්පිනාපි සද්ධිං.

309

“ඉදින් අවකාශයක් හෝ රහස් තැනක් හෝ ලැබේ නම් එබඳුවූ රහසිගතව මන්ත්‍රණය කිරීමට සුදුසු තැනක් ලැබේ නම් අන්පුරුෂයෙකු නොලද්දීහු පිලෙකු සමගවුවත් සියලු ස්ත්‍රීහුම පාප කර්මය නොකරන්නාහුද?

310

‘‘නරානමාරාමකරාසු නාරිසු, අනෙකචිත්තාසු අනිග්ගහාසු ච;

සබ්බත්ථ නාපීතිකරාපි (සබ්බ’ත්තනා’පීතිකාරාපි (සී. ස්‍යා.)) චෙ සියා (සියුං (ස්‍යා.)), න විස්සසෙ තිත්ථසමා හි නාරියො’’ති.

310

“ඇළුම් කරන්නාවූ නොයෙක් දෙනා කෙරෙහි සිත් ඇත්තාවූ, නිග්‍රහයෙන් හික්මවිය නොහැකිවූ මේ ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි මිනිසුන්ගේ සියලු සිතින් සතුටුකරන්නාහුද, වෙෂ්‍යාවූවෝ වෙත්. ඔවුන් විශ්වාස නොකටයුතුය. ස්ත්‍රීහු වනාහි තොටුපලවල් හා සමාන වෙත්යයි” කීයේය.

311

‘යං වෙ (යඤ්ච (ස්‍යා. ක.)) දිස්වා කණ්ඩරීකින්නරානං (කින්නරකින්නරීනං (ස්‍යා.), කින්නරීකින්නරානං (ක.)), සබ්බිත්ථියො න රමන්ති අගාරෙ;

තං තාදිසං මච්චං චජිත්වා භරියා, අඤ්ඤං දිස්වා පුරිසං පීඨසප්පිං.

311

“ඒකාන්තයෙන් කණ්ඩරී රජය කින්නරාදේවිය යන මොවුන්ගේ යම් නොඇල්මක්වීද, එය දැක සියලු ස්ත්‍රීහු ගෘහයෙහි ස්වාමිවරුන්ට නොඇලෙත්යයි, දතයුතුයි. ඒ එසේ මැයි අන්‍යවූ පිළුවූ පුරුෂයා දැක භාර්‍ය්‍යා තොමෝ එබඳු රජහු හැර පාප කර්මය කෙළේයයි” කීයේය.

312

‘බකස්ස ච බාවරිකස්ස (පාවාරිකස්ස (සී.), බාවරියස්ස (ස්‍යා.)) රඤ්ඤො, අච්චන්තකාමානුගතස්ස භරියා;

අවාචරී (අච්චාචරි (ස්‍යා.), අනාචරි (ක.)) පට්ඨවසානුගස්ස (බද්ධවසානුගස්ස (සී. ස්‍යා.), පත්තවසානුගතස්ස (ක.)), කං වාපි ඉත්ථී නාතිචරෙ තදඤ්ඤං.

312

“ඒකාන්තයෙන් කැමැත්ත අනුව ගියාවූ බකනම් රජහුගේද පාවාරික නම් රජහුගේද භාර්‍ය්‍යාවූ පඤ්චපාපී තොමෝ තමන්ගේ සිතේ බැඳීම අනුව ගියාවූ මෙහෙකරුවෙකුවෙත ඉක්මවා හැසුරුනේය. ස්ත්‍රී තොමෝ කවර නම් එයින් අන්‍ය පුරුෂයෙකු ඉක්මවා නොහැසිරෙන්නීදැයි” කීයේය.

313

‘පිඞ්ගියානී සබ්බලොකිස්සරස්ස, රඤ්ඤො පියා බ්‍රහ්මදත්තස්ස භරියා;

අවාචරී පට්ඨවසානුගස්ස, තං වාපි සා නාජ්ඣගා කාමකාමිනී.

313

“සියලු ලෝකයාට අධිපතිවූ බඹදත් රජහුගේ පිංගියානී නම් ප්‍රිය භාර්‍ය්‍යා තොමෝ සිත බැඳීම අනුව ගියාවූ අස්ගොව්වෙකු සමග ඉක්මවා හැසුරුණේය. කාමයන් පතන්නාවූ ඕතොමෝ ඒ අස්ගොව්වාද අගමෙහෙසුන් තනතුරද යන දෙකම නොලැබීයයි” කීයේය.

314

‘ලුද්ධානං (ඛුද්දානං (සී. ස්‍යා. පී.)) ලහුචිත්තානං, අකතඤ්ඤූන දුබ්භිනං;

නාදෙවසත්තො පුරිසො, ථීනං සද්ධාතුමරහති.

314

“කුදුවූවන්ටද ඇලෙන්නාවූ වහාපෙරලෙන සිත් ඇත්තාවූද කළගුණ නොදක්නාවූද ද්‍රෝහිවූද ස්ත්‍රීන්ගේ ස්වභාවය දිව්‍යභාවයකින් යුක්තනොවූ පුරුෂතෙම අදහන්ට සුදුසු නොවේ

315

‘න තා පජානන්ති කතං න කිච්චං, න මාතරං පිතරං භාතරං වා;

අනරියා සමතික්කන්තධම්මා, සස්සෙව චිත්තස්ස වසං වජන්ති.

315

“ඒ ස්ත්‍රීහු කරණලද්ද නොදනිත්, කටයුත්ත නොදනිත්, මව හෝ පියා හෝ සහෝදරයා හෝ නොදනිත්, ලජ්ජානැති ඉක්මවනලද ගුණධර්ම ඇති ඒ ස්ත්‍රීහු ස්වකීය චිත්තයාගේ වසඟයටම පැමිණෙත්.

316

‘චිරානුවුට්ඨම්පි (චිරානුවුත්ථම්පි (සී. පී.)) පියං මනාපං, අනුකම්පකං පාණසමම්පි භත්තුං (සන්තං (සී. ස්‍යා. පී.));

ආවාසු කිච්චෙසු ච නං ජහන්ති, තස්මාහමිත්ථීනං න විස්සසාමි.

316

“බොහෝ කලක් සමග වාසයකළාවූද ප්‍රියවූ මනාපවූ අනුකම්පා ඇත්තාවූ ප්‍රාණය හා සමානවූද ඒ ස්වාමියා ආපදාවන්හිද ඒ ඒ කටයුතු පැමිණි කල්හිද යම් හෙයකින් හැරදමද්ද, එහෙයින් මම ස්ත්‍රීන් විශ්වාස නොකරමි.

317

‘ථීනඤ්හි චිත්තං යථා වානරස්ස, කන්නප්පකන්නං යථා රුක්ඛඡායා;

චලාචලං හදයමිත්ථියානං, චක්කස්ස නෙමි විය පරිවත්තති.

317

“ස්ත්‍රීන්ගේ සිත වනාහි වඳුරා බැසගත් ගත්තැන් මෙන්ද රුක්සෙවන මෙන්ද, ස්ථිර නොවේ. ස්ත්‍රියගේ ඒ සිත එක් අරමුණෙක්හිම නොපිහිටනලදී. රථරෝදයක නිම්වළල්ල මෙන් පෙරළේ

318

‘යදා තා පස්සන්ති සමෙක්ඛමානා, ආදෙය්‍යරූපං පුරිසස්ස විත්තං;

සණ්හාහි වාචාහි නයන්ති මෙනං, කම්බොජකා ජලජෙනෙව අස්සං.

318

“යම්කලෙක්හි ඒ ස්ත්‍රීහු සොයා බලන්නාහු පුරුෂයාගේ ගතයුතු ස්වභාව ඇති වස්තුවක් දකිද්ද, මේ පුරුෂයා සිළුටුවූ වචනවලින් තමන්ගේ වසඟයට පමුණුවත්. කම්බෝජ රටවැස්සෝ දියෙහි හටගත්තාවූ සෙවෙලින් අසෙකු අල්වාගන්නා මෙනි.

319

‘යදා න පස්සන්ති සමෙක්ඛමානා, ආදෙය්‍යරූපං පුරිසස්ස විත්තං;

සමන්තතො නං පරිවජ්ජයන්ති, තිණ්ණො නදීපාරගතොව කුල්ලං.

319

“යම් කලෙක්හි සොයාබලමින් පුරුෂයාගේ ගතයුතු ස්වභාව ඇති වස්තුවක් නොදකිද්ද, සියලු ආකාරයෙන් ඔහු දුරු කෙරෙත්. එතර කළාවූ ගඟ එතෙරට ගියාවූ තැනැත්තේ පසුර හැර දමන්නාක්මෙනි.

320

‘සිලෙසූපමාං සිඛිරිව සබ්බභක්ඛා, තික්ඛමායා නදීරිව සීඝසොතා;

සෙවන්ති හෙතා පියමප්පියඤ්ච, නාවා යථා ඔරකූලං (ඔරකුලං (සී.) එවමුපරිපි) පරඤ්ච.

320

“පුරුෂයන්ගේ සිත් අලවන බැවින් ලාටු බඳුවූද ගින්න මෙන් සියල්ල අනුභව කරන්නාවූද, තියුණු මායා ඇත්තාවූද වහා බස්නා දිය පහර ඇති ගංගා වැනිවූ මේ ස්ත්‍රීහු ප්‍රියවූවහුද අප්‍රියවූවහුද සේවනය කරත්. ගඟ මෙගොඩ ඉවුරද එගොඩ ඉවුරද සේවනය කරන්නාවූ ඔරුව මෙනි.

321

‘න තා එකස්ස න ද්වින්නං, ආපණොව පසාරිතො;

යො තා මය්හන්ති මඤ්ඤෙය්‍ය, වාතං ජාලෙන බාධයෙ (බන්ධයෙ (ස්‍යා. ක.)).

321

“ඒ ස්ත්‍රීහු එකෙකුට නොවේ. දෙදෙනෙකුන්ට නොවේ. විවෘත කරණලද සල්පිලක්මෙන්වේ. යමෙක් එබඳු ස්ත්‍රීන් මාගේයයි හඟින්නේද, හෙතෙම දැලින් සුලං බඳින්නේය.

322

‘යථා නදී ච පන්ථො ච, පානාගාරං සභා පපා;

එවං ලොකිත්ථියො නාම, වෙලා තාසං න විජ්ජති (කෙසුචි පොත්ථකෙසු ඉමිස්සා ගාථාය පුබ්බද්ධාපරද්ධං විපරියායෙන දිස්සති).

322

“ගංගාවද මාර්ගයද සුරාපානශාලාවද සභාවද පැන් ශාලාවද යන මොහු යම්සේ වෙද්ද, ලෝකයෙහි ස්ත්‍රීහු නම් මෙබඳු වෙත්. ඔවුන්ගේ වේලාවක් නැත්තේය.

323

‘ඝතාසනසමා එතා, කණ්හසප්පසිරූපමා;

ගාවො බහිතිණස්සෙව, ඔමසන්ති වරං වරං.

323

“මේ ස්ත්‍රීහු නම් ගිනි හා සමානවෙත්. කෘෂ්ණ සර්පයෙකුගේ හිසට බඳු උපමා ඇතිවෙත්. ගවයෝ තණ කෑ තැන් හැර පිටත්හි සොය සොයා හැසිරෙන්නාක් මෙන් මේ ස්ත්‍රීහු ධන නැත්තාවුත් හැර ධන ඇත්තවුන් සොයත්.

324

‘ඝතාසනං කුඤ්ජරං කණ්හසප්පං, මුද්ධාභිසිත්තං පමදා ච සබ්බා;

එතෙ නරො (එතෙන සො (පී.)) නිච්චයතො (නිච්චයත්තො (සී. පී.)) භජෙථ, තෙසං හවෙ දුබ්බිදු සබ්බභාවො (සච්චභාවො (ස්‍යා.)).

324

“ගින්නද හස්තියාද කෘෂ්ණ සර්පයාද රජහුද ස්ත්‍රීද යන මේ සියල්ල මනුෂ්‍යතෙම නිතර සිහියෙන් යුක්තව සේවනය කටයුත්තේය. ඒකාන්තයෙන් මොවුන්ගේ අදහස් දැනගත නොහැක්කේය.

325

‘නච්චන්තවණ්ණා න බහූනං කන්තා, න දක්ඛිණා පමදා සෙවිතබ්බා;

න පරස්ස භරියා න ධනස්ස හෙතු, එතිත්ථියො පඤ්ච න සෙවිතබ්බා’’’.

අථ ඛලු, භො, ආනන්දො ගිජ්ඣරාජා කුණාලස්ස සකුණස්ස ආදිමජ්ඣකථාපරියොසානං (ආදිමජ්ඣගාථාපරියොසානං (ස්‍යා. ක.)) විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි -

325

“විශිෂ්ට රූ ඇත්තී සේවනය නොකටයුත්තීය. බොහෝ දෙනාට ප්‍රිය තැනැත්තී සේවනය නොකටයුත්තීය. නෘත්‍ය ගීතයන්හි දක්ෂවූ ස්ත්‍රිය සේවනය නොකටයුත්තීය. අනිකෙකුගේ භාර්‍ය්‍යාව සේවනය නොකටයුත්තීය. ධන හේතුවෙන් විශ්වාසවූ තැනැත්තීද සේවනය නොකටයුත්තීය. මෙසේ මේ ස්ත්‍රීහු පස්දෙන සේවනය නොකටයුතු වෙත්යයි” කුනාල රජතෙම කීයේය.

326

‘‘පුණ්ණම්පි චෙමං පථවිං ධනෙන, දජ්ජිත්ථියා පුරිසො සම්මතාය;

ලද්ධා ඛණං අතිමඤ්ඤෙය්‍ය තම්පි, තාසං වසං අසතීනං න ගච්ඡෙ.

326

“ඉදින් යම් පුරුෂයෙක් ධනයෙන් සම්පූර්ණවූද මේ පෘථිවිය සම්මතවූ යම් ස්ත්‍රියකට දෙන්නේද ඕතොමෝ අවකාශයක් ලැබ එබඳු පුරුෂයාද ඉක්ම පවත්නේය. එහෙයින් එබඳු ලාමක ස්ත්‍රීන්ගේ වසඟයට නොයන්නේය.

327

‘‘උට්ඨාහකං චෙපි අලීනවුත්තිං, කොමාරභත්තාරං පියං මනාපං;

ආවාසු කිච්චෙසු ච නං ජහන්ති, තස්මාහමිත්ථීනං (තස්මා හි ඉත්ථීනං (සී. පී.)) න විස්සසාමි.

327

“ඉදින් උත්සාහවත්වූද නොපසුබට පැවතුම් ඇති ප්‍රියවූ මනාපවූ තරුණවයසෙහි සිටි ස්වාමි පුරුෂයෙකුවූ ඔහුද විපත්තීන්හිද කටයුතු ඇතිකල්හිද ස්ත්‍රීහු යම්හෙයකින් හැර දමත්ද එහෙයින්ම ස්ත්‍රීන් විශ්වාස නොකරමි.

328

‘‘න විස්සසෙ ඉච්ඡති මන්ති පොසො, න විස්සසෙ රොදති මෙ සකාසෙ;

සෙවන්ති හෙතා පියමප්පියඤ්ච, නාවා යථා ඔරකූලං පරඤ්ච.

328

“මෝතොමෝ මා කැමතිවේයයි පුරුෂතෙම ස්ත්‍රිය විශ්වාස නොකරන්නේය. මා සමීපයෙහි හඬායයි ස්ත්‍රිය විශ්වාස නොකරන්නේය. මෙගොඩ ඉව්රද එගොඩ ඉව්රද සේවනය කරන්නාවූ ඔරුව මෙන් මේ ස්ත්‍රීහු ප්‍රියවූවහුද අප්‍රියවූවහුද සේවනය කෙරෙත්.

329

‘‘න විස්සසෙ සාඛපුරාණසන්ථතං, න විස්සසෙ මිත්තපුරාණචොරං;

න විස්සසෙ රාජානං සඛා (රාජා සඛා (සී. පී.)) මමන්ති, න විස්සසෙ ඉත්ථි දසන්න මාතරං.

329

“පැරණිවූ කොළඅතු ඇතිරිය විශ්වාස නොකටයුතුය. මිත්‍රවූ පැරැණි සොරු විශ්වාස නොකටයුතුය. රජ තෙම මාගේ යහළුයයි විශ්වාස නොකටයුත්තේය. දශ දෙනෙකුන්ගේ මව්වූද ස්ත්‍රිය විශ්වාස නොකටයුතුය.

330

‘‘න විස්සසෙ රාමකරාසු නාරිසු, අච්චන්තසීලාසු අසඤ්ඤතාසු;

අච්චන්තපෙමානුගතස්ස භරියා, න විස්සසෙ තිත්ථසමා හි නාරියො.

330

“බාලයන් කෙරෙහි ඇළුම් කරන්නාවූ ඉක්මවන ලද ශීලගුණ ඇත්තාවූ සංයම නැත්තාවූ ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි විශ්වාස නොකටයුතුය. ඒකාන්තයෙන් ප්‍රේමය අනුවගිය හුගේද භාර්‍ය්‍යා තොමෝ විශ්වාස නොකටයුත්තීය. කුමක් හෙයින්ද යත් ස්ත්‍රීහු වනාහි තොටුපලවල් මෙන් සියල්ලන්ට සාධාරණවන හෙයිනි.

331

‘‘හනෙය්‍යුං ඡින්දෙය්‍යුං ඡෙදාපෙය්‍යුම්පි (හනෙය්‍යු ඡින්දෙය්‍යුංපි ඡදයෙය්‍යුං (සී. පී.), හනෙය්‍යුංපි ඡින්දෙය්‍යුංපි ඡෙදාපෙය්‍යුංපි (ස්‍යා.)), කණ්ඨෙපි (කණ්ඨම්පි (සී. ස්‍යා.)) ඡෙත්වා රුධිරං පිවෙය්‍යුං;

මා දීනකාමාසු අසඤ්ඤතාසු, භාවං කරෙ ගඞ්ගතිත්ථූපමාසු.

331

“යම්හෙයකින් කිපියාවූ හෝ අන්පුරුෂයන් කෙරෙහි ඇලුනාවූ ස්ත්‍රීහු ස්වාමි පුරුෂයා නසන්නාහුද, සිඳින්නාහුද, සිඳවන්නාහුද බොටුවද සිඳ රුධිරය පානය කරන්නාහුද, එහෙයින් ලාමක අදහස් ඇත්තාවූ සංයම නැත්තාවූ ගංගා තොටුපලවල් බඳුවූ ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි අදහසක් නොකටයුතුයි.

332

‘‘මුසා තාසං යථා සච්චං, සච්චං තාසං යථා මුසා;

ගාවො බහිතිණස්සෙව, ඔමසන්ති වරං වරං.

332

“ඒ ස්ත්‍රීන්ගේ බොරුකීම සැබෑවක් මෙනි. ඔවුන්ගේ සැබෑවද බොරුව මෙනි. ගවයෝ තෘණ භූමියෙහි පිටත්හිම යම්සේ හොඳ හොඳ තැන් සොයා තණ අනුභව කරද්ද, එමෙන් ස්ත්‍රීහු අන් පුරුෂයන් සොයත්.

333

‘‘ගතෙනෙතා පලොභෙන්ති, පෙක්ඛිතෙන ම්හිතෙන ච;

අථොපි දුන්නිවත්ථෙන, මඤ්ජුනා භණිතෙන ච.

333

“මේ ස්ත්‍රීහු ගමනින් පුරුෂයන් පොළඹවා ගනිත්. බැල්මෙන්ද මද සිනහවෙන්ද පොළොඹවත්. තවද නුසුදුසු වස්ත්‍ර හැඳීමෙන්ද මිහිරිකථාවෙන්ද පුරුෂයන් පොළොඹවත්.

334

‘‘චොරියො කථිනා (කඨිනා (සී. ස්‍යා. පී.)) හෙතා, වාළා ච ලපසක්ඛරා;

න තා කිඤ්චි න ජානන්ති, යං මනුස්සෙසු වඤ්චනං.

334

“මේ ස්ත්‍රීහු රැස්කළ වස්තුව නසන හෙයින් සොරහු වෙත්. තද සිත් ඇත්තියෝද වෙත්. චණ්ඩද වෙත්. සකුරු මෙන් මිහිරිවූ නිරර්ථක කථා ඇත්තියෝද වෙත්. මිනිසුන් අතර යම් වඤ්චා ප්‍රයෝගයක් ඇත්නම් ඔව්හු ඒ සියල්ල දනිත්.

335

‘‘අසා ලොකිත්ථියො නාම, වෙලා තාසං න විජ්ජති;

සාරත්තා ච පගබ්භා ච, සිඛී සබ්බඝසො යථා.

335

“ලෝකයෙහි ලාමකවූ මේ ස්ත්‍රීහු නම් සැමකල්හි ඇළුනාහුද කයේ නොහික්මීමෙන් යුක්තවූවාහුද, ගින්නක් සියල්ලන් අනුභව කරන්නාක්මෙන්ම ඔවුන්ගේ වේලාවක් නැත.

336

‘‘නත්ථිත්ථීනං පියො නාම, අප්පියොපි න විජ්ජති;

සෙවන්ති හෙතා පියමප්පියඤ්ච, නාවා යථා ඔරකූලං පරඤ්ච.

336

“ස්ත්‍රීන්ට ප්‍රියවූවෙක් නම් නැත්තේය. අප්‍රියවූවෙක්ද නැත. මොව්හු වනාහි මෙගොඩ ඉව්රද එගොඩ ඉව්රද සේවනය කරන්නාවූ නැවක් හෙවත් ඔරුවක් මෙන් ප්‍රියයාද අප්‍රියයාද සේවනය කරත්.

337

‘‘නත්ථිත්ථීනං පියො නාම, අප්පියොපි න විජ්ජති;

ධනත්තා (ධනත්ථා (ස්‍යා.)) පටිවල්ලන්ති, ලතාව දුමනිස්සිතා.

337

“ස්ත්‍රීන්ට ප්‍රියවූවෙක් නම් නැත. අප්‍රියයෙක්ද නොවේ. ගස ඇසුරුකළාවූ වැලක් මෙන් ධනය ඇති බැවින් පුරුෂයා වැළඳ ගනිත්.

338

‘‘හත්ථිබන්ධං අස්සබන්ධං, ගොපුරිසඤ්ච මණ්ඩලං (චණ්ඩලං (සී. ස්‍යා. පී.));

ඡවඩාහකං පුප්ඵඡඩ්ඩකං, සධනමනුපතන්ති නාරියො.

338

“ස්ත්‍රීහු ඇත්ගොව්වාද අස්ගොව්වාද ගෝපාලයාද චණ්ඩාලයාද සොහොන්ගොව්වාද පුප් සඬුවාද යන මොවුන්ගෙන් ධනය ඇත්තහු අනුවයත්.

339

‘‘කුලපුත්තම්පි ජහන්ති අකිඤ්චනං, ඡවකසමසදිසම්පි (ඡවකසමං (ස්‍යා. පී.));

අනුගච්ඡන්ති (ගච්ඡන්ති (පී.)) අනුපතන්ති, ධනහෙතු හි නාරියො’’ති (ධනහෙතු ච නාරියො (ස්‍යා.), ධනහෙතු නාරියො (පී.)).

අථ ඛලු, භො, නාරදො දෙවබ්‍රාහ්මණො ආනන්දස්ස ගිජ්ඣරාජස්ස ආදිමජ්ඣකථාපරියොසානං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි -

339

“ස්ත්‍රිහු වස්තු නැත්තාවූ කුලපුත්‍රයාද හැර දමත්. චණ්ඩාලයෙකු හා සමානවූවහුද ධන ඇත්තහු අනුව යෙත්. ස්ත්‍රිහු වනාහි ධන හේතුවෙන්ම පුරුෂයන් අනුව යෙත්යයි” ආනන්ද නම් ගිජුලිහිණි රජතෙම ස්ත්‍රීන්ගේ අගුණ කීයේය.

340

‘‘චත්තාරොමෙ න පූරෙන්ති, තෙ මෙ සුණාථ භාසතො;

සමුද්දො බ්‍රාහ්මණො රාජා, ඉත්ථී චාපි දිජම්පති.

340

“පක්ෂී රාජය, මේ සතර දෙනෙක් නොපිරෙත්. ඔවුන් කියන්නාවූ මාගෙන් අසව්. සමුද්‍රයද බ්‍රාහ්මණයාද රජද ස්ත්‍රීද යන මොහුයි.

341

‘‘සරිතා සාගරං යන්ති, යා කාචි පථවිස්සිතා;

තා සමුද්දං න පූරෙන්ති, ඌනත්තා හි න පූරති.

341

“යම්කිසි පෘථිවිය ඇසුරු කළාවූ ගංගාවෝ වෙද්ද, ඒ සියල්ලෝ සාගරයට බැසගත්. ඔව්හු සමුද්‍රය නොපුරවත්. ඌණ භාවයෙන්ම සිටියි. නොපිරේ මැයි.

342

‘‘බ්‍රාහ්මණො ච අධීයාන, වෙදමක්ඛානපඤ්චමං;

භිය්‍යොපි සුතමිච්ඡෙය්‍ය, ඌනත්තා හි න පූරති.

342

“බ්‍රාහ්මණතෙමේද ඉතිහාසය පස්වෙනිකොට ඇති චතුර්වෙදය හදාරා මත්තෙහිද ඉගෙණීමට කැමතිවන්නේය. අඩු බැවින්ම සිටියි. නොපිරේමැයි.

343

‘‘රාජා ච පථවිං සබ්බං, සසමුද්දං සපබ්බතං;

අජ්ඣාවසං විජිනිත්වා, අනන්තරතනොචිතං;

පාරං සමුද්දං පත්ථෙති, ඌනත්තා හි න පූරති.

343

“රජතෙමේද මුහුද සහිතවූ පර්වත සහිතවූ අප්‍රමාණ රත්නයන්ගෙන් යුක්තවූ සියලු පොළොව දිනා වාසය කරන්නේද, මුහුදින් එතෙර ප්‍රාර්ථනා කරයි. මදිකමින්ම සිටියි නොපිරේමැයි

344

‘‘එකමෙකාය ඉත්ථියා, අට්ඨට්ඨ පතිනො සියා;

සූරා ච බලවන්තො ච, සබ්බකාමරසාහරා;

කරෙය්‍ය නවමෙ ඡන්දං, ඌනත්තා හි න පූරති.

344

“මෙපරිද්දෙන්ම එක ස්ත්‍රියෙකුට ශූරවූද බලවත්වූද සියලු කැමති රශයන් ගෙණදෙන්නාවූද ස්වාමීහු අට අට දෙන වන්නාහුද ඕතොමෝ නවවැන්නහු කෙරෙහි ආලය කරන්නේය. ඌන භාවයෙන්ම සිටියි. කාම තෘෂ්ණා මහත් බැවින් නොපිරේමැයි

345

‘‘සබ්බිත්ථියො සිඛිරිව සබ්බභක්ඛා, සබ්බිත්ථියො නදීරිව සබ්බවාහී;

සබ්බිත්ථියො කණ්ටකානංව සාඛා, සබ්බිත්ථියො ධනහෙතු වජන්ති.

345

“සියලු ස්ත්‍රීහු ගින්න මෙන් සියල්ල අනුභව කරන්නාහුය. සියලු ස්ත්‍රීහු ගංගාව මෙන් සියල්ල වහණය කරන්නාහුය. සියලු ස්ත්‍රිහු කටුගස්වල අතු වැනි වෙත්. සියලු ස්ත්‍රිහු ධනහේතුවෙන් අන් පුරුෂයෙකු කරායෙත්.

346

‘‘වාතඤ්ච ජාලෙන නරො පරාමසෙ, ඔසිඤ්චයෙ (ඔසඤ්චියා (සී. පී.)) සාගරමෙකපාණිනා;

සකෙන හත්ථෙන කරෙය්‍ය ඝොසං (සකෙන කාලෙන හනෙය්‍ය ඝොසනං (පී.)), යො සබ්බභාවං පමදාසු ඔසජෙ.

346

“යම්පුරුෂයෙක් ස්ත්‍රින් කෙරෙහි තමාගේ සියලු අදහස හරින්නේද, ඒ මිනිසා දැලින් සුළඟ අල්වන්නේය. එක අතකින් මුහුද ඉසින්නේය. ස්වකීය අතින් අතට ගසා ඝෝෂාව කරන්නේය.

347

‘‘චොරීනං බහුබුද්ධීනං, යාසු සච්චං සුදුල්ලභං;

ථීනං භාවො දුරාජානො, මච්ඡස්සෙවොදකෙ ගතං.

347

“යම් ස්ත්‍රින් කෙරෙහි ඇත්ත ඉතා දුර්ලභවේද, එබඳු සෙරියන්වූ බහු බුද්ධි ඇත්තාවූ ස්ත්‍රින්ගේ අදහස මසුන්ගේ දියෙහි ගමන මෙන් දැන ගැණීමට දුෂ්කරවේ

348

‘‘අනලා මුදුසම්භාසා, දුප්පූරා තා නදීසමා;

සීදන්ති නං විදිත්වාන, ආරකා පරිවජ්ජයෙ.

348

“නුසුදුසුවූ මෘදු තෙපුල් ඇත්තාවූ නොපිරවිය හැකි අදහස් ඇත්තාවූ ගංගාවන් හා සමානවූ ඒ ස්ත්‍රිහු සේවනය කළවුන් සතර අපායෙහි ගිල්වත්යයි දැන දුරින් දුරු කටයුතු.

349

‘‘ආවට්ටනී මහාමායා, බ්‍රහ්මචරියවිකොපනා;

සීදන්ති නං විදිත්වාන, ආරකා පරිවජ්ජයෙ.

349

“අනුන් පෙරලාගන්නාවූ මහත් මායා ඇති බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව විනාශ කරන්නාවූ ඒ ස්ත්‍රීහු සේවනය කළවුන් අපායෙහි ගිල්වත්යයි දැන දුරින්ම දුරු කටයුතුයි.

350

‘‘යං එතා (යඤ්චෙතා (ස්‍යා.)) උපසෙවන්ති, ඡන්දසා වා ධනෙන වා;

ජාතවෙදොව සණ්ඨානං, ඛිප්පං අනුදහන්ති න’’න්ති.

අථ ඛලු, භො, කුණාලො සකුණො නාරදස්ස දෙවබ්‍රාහ්මණස්ස ආදිමජ්ඣකථාපරියොසානං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි -

350

“මේ ස්ත්‍රීහු ප්‍රිය සංවාස වශයෙන් හෝ ධන හේතුවෙන් හෝ යම් පුරුෂයෙකු සේවනය කෙරෙද්ද, ස්වකීය ස්ථානය දවන්නාවූ ගින්න මෙන් වහා ඔහු විනාශයට පමුණුවත්යයි” නාරද ඍෂිතෙම ස්ත්‍රීන්ගේ අගුණ කීයේය.

351

‘‘සල්ලපෙ නිසිතඛග්ගපාණිනා, පණ්ඩිතො අපි පිසාචදොසිනා;

උග්ගතෙජමුරගම්පි ආසිදෙ, එකො එකාය පමදාය නාලපෙ (එකො එකපමදං හි නාලපෙ (පී.) එකො එකපමාදාය නාලපෙ (?)).

351

“නුවණැත්තේ තියුණු කඩුවක් ගත් අත් ඇත්තහු සමග කථාකරන්නේද, දෝෂීවූ පිසාචයෙකු සමග කථා කරන්නේද උග්‍රතේජස් ඇත්තාවූ සර්පයෙකුට ලංවන්නේද එකලාව හුදකළාවූ ස්ත්‍රියක් සමග කථා නොකරන්නේය.

352

‘‘ලොකචිත්තමථනා හි නාරියො, නච්චගීතභණිතම්හිතාවුධා;

බාධයන්ති අනුපට්ඨිතස්සතිං (අනුපට්ඨිතාසතී (පී.)), දීපෙ රක්ඛසිගණොව (දීපරක්ඛසිගණාව (සී.)) වාණිජෙ.

352

“නැටීමය ගී කීමය කථාකිරීමය යන මොවුන් ආයුධකොට ඇත්තාවූ මේ ස්ත්‍රීහු වනාහි ලෝකයාගේ සිත් මඩින්නාහුය. ද්විපයෙක්හිවූ රාක්ෂසිහු වෙළඳුන් වසඟයට ගෙණ පෙළන්නාක් මෙන් පැමිණසිටි සිහි නැත්තහු පෙළත්.

353

‘‘නත්ථි තාසං විනයො න සංවරො, මජ්ජමංසනිරතා (මජ්ජමංසාභිරතා (ක.)) අසඤ්ඤතා;

තා ගිලන්ති පුරිසස්ස පාභතං, සාගරෙව මකරං තිමිඞ්ගලො (තිමිඞ්ගිලො (සී. පී.)).

353

“ඒ ස්ත්‍රින්ගේ හික්මීමක් නැත. සංවරයක්ද නැත, මත්පැනෙහි හා මස් අනුභව කිරීමෙහි ඇළුනාවූ සංයම නැත්තාවූ ඒ ස්ත්‍රීහු සාගරයෙහි තිමිංගල නම් මත්ස්‍යතෙම මෝරෙකු ගිලින්නාක් මෙන් පුරුෂයාගේ වස්තුව විනාශ කරත්.

354

‘‘පඤ්චකාමගුණසාතගොචරා, උද්ධතා අනියතා අසඤ්ඤතා;

ඔසරන්ති පමදා පමාදිනං, ලොණතොයවතියංව ආපකා.

354

“පස්කම්සැප අනුභව කිරීම ගොචරකොට ඇත්තාවූ උඩඟුවූ නියම සිතක් නැත්තාවූ සංයම නැත්තාවූ ස්ත්‍රීහු සාගරය කරා පැමිණෙන්නාවූ ගංගාවන් මෙන් ප්‍රමාදවූවහු කරා පැමිණෙත්.

355

‘‘යං නරං උපලපෙන්ති (උපරමන්ති (සී. පී.), පලාපෙන්ති (ක.)) නාරියො, ඡන්දසා ව රතියා ධනෙන වා;

ජාතවෙදසදිසම්පි තාදිසං, රාගදොසවධියො (රාගදොසවතියො (සී. පී.)) දහන්ති නං.

355

“ස්ත්‍රීහු ප්‍රේමයෙන් හෝ පඤ්චකාමගුණ ආලයෙන් හෝ ධන හේතුවෙන් හෝ යම් මිනිසෙකුට ඇලී වාසය කෙරෙද්ද, රාගද්වේෂවලින් යුක්තවූ ඒ ස්ත්‍රීහු එබඳු ගුණයෙන් ගින්නක් මෙන් දිළිසෙන්නාවූද ඔහු විනාශ කෙරෙත්.

356

‘‘අඩ්ඪං ඤත්වා පුරිසං මහද්ධනං, ඔසරන්ති සධනා සහත්තනා;

රත්තචිත්තමතිවෙඨයන්ති නං, සාල මාලුවලතාව කානනෙ.

356

“ආඪ්‍යවූ මහත් ධන ඇත්තාවූ පුරුෂයා දැන ධන සහිතවූවාහු ආත්ම භාවය සමග මිහිරි වචන කීමෙන් ඔහු වැළඳ ගනිත්. වනයෙහි සල්ගස් වැළඳගත් මාළුවා වැලමෙන් ඇළුනු සිත් ඇත්තාවූ ඔහු අතිශයින් පෙළෙත්

357

‘‘තා උපෙන්ති විවිධෙන ඡන්දසා, චිත්‍රබිම්බමුඛියො අලඞ්කතා;

උහසන්ති (ඌහසන්ති (සී. පී.), ඔහසන්ති (ස්‍යා.)) පහසන්ති නාරියො, සම්බරොව (සංවරොව (ස්‍යා. පී. ක.)) සතමායකොවිදා.

357

“සැරසීමෙන් විසිතුරු සිරුරු හා මුහුණ ඇති සිය ගණන් මායාවන්හි දක්ෂවූ ඒ ස්ත්‍රීහු නොයෙක් ආකාරවූ ඇල්මෙන් මායාකාරයෙකු හෙවත් සම්බර නම් අසුරයා මෙන් පැමිණෙත්. මහත්කොට සිනාසෙත්. මද සිනාවෙන්ද සිනාසෙත්.

358

‘‘ජාතරූපමණිමුත්තභූසිතා, සක්කතා පතිකුලෙසු නාරියො;

රක්ඛිතා අතිචරන්ති සාමිකං, දානවංව හදයන්තරස්සිතා (හදයන්තනිස්සිතා (ක.), හදයන්තරනිස්සිතා (ස්‍යා.)).

358

“රත්රන්ය මැණික්ය මුතුය යන මෙයින් සැරසුනාවූ ස්වාමි කුලයන්හි සත්කාර කරණ ලද්දාවූ රක්නා ලද්දාවූ ස්ත්‍රීහු හෘදයාභ්‍යන්තරයෙහි ඇසුරු කළාවූ ස්ත්‍රීය අසුරයා ඉක්ම පැවතුනාක් මෙන් ස්වාමියා ඉක්මවා හැසිරෙත්.

359

‘‘තෙජවාපි හි නරො විචක්ඛණො, සක්කතො බහුජනස්ස පූජිතො;

නාරිනං වසගතො න භාසති, රාහුනා උපහතොව චන්දිමා.

359

“නුවණැත්තාවූ බොහෝ දෙනා විසින් සත්කාර කරණ ලද්දාවූ පුදන ලද්දාවූ තේජස් ඇත්තාවූද මිනිස්තෙමේ වනාහි රාග විසින් ලංවන ලද චන්ද්‍රයා මෙන් ස්ත්‍රීන්ගේ වසඟයට ගියේ නොබබළයි.

360

‘‘යං කරෙය්‍ය කුපිතො දිසො දිසං, දුට්ඨචිත්තො වසමාගතං අරිං (අරි (සී. පී.));

තෙන භිය්‍යො බ්‍යසනං නිගච්ඡති, නාරිනං වසගතො අපෙක්ඛවා.

360

“කිපියාවූ විරුද්ධවූ දුෂ්ට සිත් ඇත්තාවූ සතුරෙක් තමා වසඟයට පැමිණියාවූ සතුරෙකුට යමක් කරන්නේද, ස්ත්‍රීන්ගේ වසඟයට ගියාවූ අපේක්ෂා ඇත්තේ එයට වැඩි ව්‍යසනයට පැමිණේ.

361

‘‘කෙසලූනනඛඡින්නතජ්ජිතා, පාදපාණිකසදණ්ඩතාළිතා;

හීනමෙවුපගතා හි නාරියො, තා රමන්ති කුණපෙව මක්ඛිකා.

361

“හිසකේ ඇද කැඩීමෙන්, නියපොතුවලින් සීරීමෙන් තර්ජනය කරන ලද්දාවූ පයින් අතින් කසයෙන් දන්ඩෙන් තලනලද්දාවූ ඒ ස්ත්‍රීහු පැමිණියාහු කුණපයෙහි ඇලෙන මැස්සන් මෙන් හීනයාටම ඇලෙත්.

362

‘‘තා කුලෙසු විසිඛන්තරෙසු වා, රාජධානිනිගමෙසු වා පුන (වා පන (ස්‍යා.));

ඔඩ්ඩිතං නමුචිපාසවාකරං (වාගුරං (ස්‍යා.)), චක්ඛුමා පරිවජ්ජෙ සුඛත්ථිකො.

362

“කුලයන්ද විථි අතරද නැවත රාජධානි නියම්ගම්වලද අටවන ලද කෙළෙස් මරහුගේ මල පුඬුවක් බරුදැලක් වැනිවූ ඒ ස්ත්‍රීන් නුවණැස් ඇත්තාවූ දෙව්මිනිස් සැප කැමැත්තාවූ පුරුෂතෙම දුරුකරන්නේය.

363

‘‘ඔස්සජිත්ව කුසලං තපොගුණං, යො අනරියචරිතානි මාචරි;

දෙවතාහි නිරයං නිමිස්සති, ඡෙදගාමිමණියංව වාණිජො.

363

“යම් පුරුෂයෙක් තෙම කුශලයද, තපෝගුණයද හැර අනාර්‍ය්‍යවූ පඤ්චකාම ගුණයන්හි හැසුරුනේද හෙතෙම නුවණ මද වෙළෙන්දෙක් මාහැඟි බඩු දී නොවටිනා මැණිකක් ගන්නාක් මෙන් දිව්‍ය ආත්මවලින් නරකයට මාරුවන්නේය.

364

‘‘සො ඉධ ගරහිතො පරත්ථ ච, දුම්මතී උපහතො (උපගතො (සී. පී.)) සකම්මුනා;

ගච්ඡතී අනියතො ගළාගළං, දුට්ඨගද්‍රභරථොව උප්පථෙ.

364

“මෙලොවද පරලොවද ගර්භා කරණ ලද ස්වකීය කර්මයෙන් යුක්තවූ ස්ත්‍රීන්ගේ වසඟයට ගියාවූ ඒ දුෂ්ප්‍රාඥ තෙම කූට ගද්‍රභයන් යෙදූ රථය නොමග යන්නාක් මෙන් කාලනියමයක් නැතිව දෙව්ලොවින්ද මිනිස්ලොවින්ද ගිලිහී අපායටම පැමිණෙයි.

365

‘‘සො උපෙති නිරයං පතාපනං, සත්තිසිම්බලිවනඤ්ච ආයසං;

ආවසිත්වා තිරච්ඡානයොනියං, පෙතරාජවිසයං න මුඤ්චති (මුච්චති (ක.)).

365

“ඒ ස්ත්‍රීන් වසඟයට ගිය පුරුෂතෙම අතිශයින් තැවීම ඇත්තාවූ අයොමය කටුවලින් යුත් කටුහිඹුල්වන නම් නරකයටද පැමිණේ. තිරිසන් යෝනියෙහිද වාසයකොට ප්‍රෙතවිෂයද කාලකඤ්ජ නම් අසුර විෂයද නොමුදයි.

366

‘‘දිබ්‍යඛිඩ්ඩරතියොං ච නන්දනෙ, චක්කවත්තිචරිතඤ්ච මානුසෙ;

නාසයන්ති පමදා පමාදිනං, දුග්ගතිඤ්ච පටිපාදයන්ති නං.

366

“ප්‍රමාදයෙන් යුත් පුරුෂයන්ගේ නන්දනොද්‍යානයෙහි දිව්‍ය ක්‍රීඩාවන්හි ඇළුමද මනුෂ්‍යලෝකයෙහි චක්‍රවර්ති රාජ්‍යසම්පත්තියද ස්ත්‍රීහු නසත්. ඒ දුර්ගතියෙහි දුකද පිළියෙල කරත්

367

‘‘දිබ්‍යඛිඩ්ඩරතියො න දුල්ලභා, චක්කවත්තිචරිතඤ්ච මානුසෙ;

සොණ්ණබ්‍යම්හනිලයා (සුවණ්ණබ්‍යම්හනිලයා (ස්‍යා. ක.), සොවණ්ණබ්‍යම්හනිලයා (පී.)) ච අච්ඡරා, යෙ චරන්ති පමදාහනත්ථිකා.

367

“යම් පුරුෂ කෙනෙක් ස්ත්‍රීන්ගෙන් ප්‍රයෝජන නැත්තෝව බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාවෙහි හැසිරෙද්ද, ඔවුන්ට දිව්‍ය ක්‍රීඩාවන්හි ඇළුම් දුර්ලභ නොවෙත්. මිනිස්ලොව චක්‍රවර්ති රාජ්‍යයද දුර්ලභ නොවේ. ස්වර්ණමය විමානවල වාසය කරන්නාවූ අප්සරාවෝ දුර්ලභ නොවෙත්.

368

‘‘කාමධාතුසමතික්කමා ගති, රූපධාතුයා භාවො (රූපධාතුයා භවො (සී.), රූපධාතුසම්භවො (ස්‍යා.)) න දුල්ලභො;

වීතරාගවිසයූපපත්තියා, යෙ චරන්ති පමදාහනත්ථිකා.

368

“පුරුෂකෙනෙක් ස්ත්‍රීන් ප්‍රයෝජන නැත්තෝව බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාවෙහි හැසිරෙද්ද, කාමලෝකය ඉක්මවා පැවති ගතියවූ රූප ලෝකයෙහි උත්පත්තිය ඔවුන්ට දුර්ලභ නොවේ. පහවූ රාග ඇත්තවුන්ට විෂයවූ ශ්‍රද්ධාවාස ලෝකයෙහි යම් ඉපදීමක් වේනම් එයද දුර්ලභ නොවේ

369

‘‘සබ්බදුක්ඛසමතික්කමං සිවං, අච්චන්තමචලිතං අසඞ්ඛතං;

නිබ්බුතෙහි සුචිහී න දුල්ලභං, යෙ චරන්ති පමදාහනත්ථිකා’’ති.

369

“යම් පුරුෂ කෙනෙක් ස්ත්‍රීන්ගෙන් ප්‍රයෝජන නැත්තෝව බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාවෙහි හැසිරෙද්ද, ඒ නිවියාවූ කෙළෙස් ඇති පිරිසිදුවූවන් විසින් සියලු දුක් ඉක්මවූ ක්ෂෙමවූ ඒකාන්තවූ අකම්ප්‍යවූ අසංස්කෘතවූ නිවණ නොලැබිය හැකි නොවේයයි” කුණාල නම් බෝසත්තෙම දේශනාව නිමකෙළේය.

370

‘‘කුණාලොහං තදා ආසිං, උදායී ඵුස්සකොකිලො;

ආනන්දො ගිජ්ඣරාජාසි, සාරිපුත්තො ච නාරදො;

පරිසා බුද්ධපරිසා, එවං ධාරෙථ ජාතක’’න්ති.

370

එකල්හි මම කුණාලනම් වීමි. උදායි තෙම ඵුස්ස කෝකිල නම් වූයේය. ආනන්ද ස්ථවිරතෙම ගිජුලිහිණි රජ විය ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරතෙමේද නාරද නම් ඍෂිවූයේය. එකල්හි පිරිස දැන් බුදු පිරිස විය. මෙසේ මේ ජාතකයද දරාගණිව්ය”යි වදාළේය.

371

‘‘කස්මා තුවං රසක එදිසානි, කරොසි කම්මානි සුදාරුණානි;

හනාසි ඉත්ථී පුරිසෙ ච මූළ්හො, මංසස්ස හෙතු අදු (ආදු (සී. ස්‍යා.)) ධනස්ස කාරණා’’.

371

“එම්බා අරක්කැමිය, තෝ කුමක් හෙයින් මෙබඳුවූ ඉතා දරුණු කම් කරන්නෙහිද? මුළාව ස්ත්‍රීන්ද පුරුෂයන්ද නසන්නෙහිය. මෙය මස හේතුකොටගෙණද නොහොත් ධනය හේතුකොට කොටගෙණදැයි” සේනාපතිතෙම ඇසීය.

372

‘‘නං අත්තහෙතූ න ධනස්ස කාරණා, න පුත්තදාරස්ස සහායඤාතිනං;

භත්තා ච මෙ භගවා භූමිපාලො, සො ඛාදති මංසං භදන්තෙදිසං’’.

372

“ස්වාමීනි, මෙය තමන් හේතුකොටගෙණ නොවේ. ධනය හේතුකොටගෙණද නොවේ. අඹුදරුවන්ද යහළුවන් නෑයන් හේතුකොටගෙණද නොවේ. මාගේද ස්වාමිවූ ඒ පින්වත් රජතෙම මෙබඳුවූ මස අනුභව කෙරේයයි” අරක්කැමිතෙම කීයේය.

373

‘‘සචෙ තුවං භත්තුරත්ථෙ පයුත්තො, කරොසි කම්මානි සුදාරුණානි;

පාතොව අන්තෙපුරං පාපුණිත්වා, ලපෙය්‍යාසි මෙ රාජිනො සම්මුඛෙ තං’’.

373

“ඉදින් ස්වාමිහුගේ වැඩෙහි යෙදුනාවූ තෝ මේ ඉතා දරුණුකම් කරන්නෙහි නම් හෙට උදෑසනම අන්තඃපුරයට පැමිණ රජු ඉදිරියෙහි එය මට කියවයි” සේනාපතිතෙම කීයේය.

374

‘‘තථා කරිස්සාමි අහං භදන්තෙ, යථා තුවං (යමෙව ත්වං (සී.)) භාසසි කාළහත්ථි;

පාතොව අන්තෙපුරං පාපුණිත්වා, වක්ඛාමි තෙ රාජිනො සම්මුඛෙ තං’’.

374

“ස්වාමිනි කාලහත්ථි නම් සේනාපති තුමනි, ඔබ වහන්සේ යමක් කියන්නෙහි නම් මම එසේම කරන්නෙමි. උදෑසනම අන්තඃපුරයට පැමිණ රජු ඉදිරියෙහි එය ඔබට කියන්නෙමියි” අරක්කැමිතෙම කීයේය.

375

තතො රත්‍යා විවසානෙ (විවසනෙ (සී. ස්‍යා. පී.)), සූරියුග්ගමනං පති;

කාළො රසකමාදාය, රාජානං උපසඞ්කමි;

උපසඞ්කම්ම (උපසඞ්කමිත්වා (සී. ස්‍යා. පී.)) රාජානං, ඉදං වචනමබ්‍රවි.

375

ඉක්බිති රාත්‍රිය ඇවෑමෙහි සූය්‍යෙ_ාද්ගමන වේලෙහි කාල සේනාපතිතෙම අරක්කැමියා හැරගෙණ රජහුවෙත පැමිණියේය. රජහුවෙත පැමිණ මේ වචනය කීයේය.

376

‘‘සච්චං කිර මහාරාජ, රසකො පෙසිතො තයා;

හනති ඉත්ථිපුරිසෙ, තුවං මංසානි ඛාදසි’’.

376

“මහරජ, ඔබ විසින් අරක්කැමිතෙම ස්ත්‍රි පුරුෂයන් නසවයි මෙහෙයවන ලද්දේ ඔබ මිනිමස් කන්නෙහි යනු සැබෑදෑයි” ඇසීය.

377

‘‘එවමෙව තථා කාළ, රසකො පෙසිතො මයා;

මම අත්ථං කරොන්තස්ස, කිමෙතං පරිභාසසි’’.

377

“කාලහත්ථි සේනාපතිය, මේ කාරණය එසේය, මා විසින් අරක්කැමිතෙම එසේ මෙහෙයවනලදී. මාගේ වැඩය කරන්නාවූ ඔහුට කුමක් හෙයින් නින්දා කරන්නෙහිදැයි” රජතෙම ඇසීය.

378

‘‘ආනන්දො සබ්බමච්ඡානං, ඛාදිත්වා රසගිද්ධිමා;

පරික්ඛීණාය පරිසාය, අත්තානං ඛාදියා මතො.

378

“සියලු මත්ස්‍යයන්ට ජ්‍යෙෂ්ඨවූ මස් කෑමෙහි ගිජුවූ ආනන්ද නම් මත්ස්‍යතෙම තමන්ගේ පිරිස අනුභවකොට පිරිස පිරිහුනු කල්හි පසුව තමාද අනුභවකොට මළේය.

379

‘‘එවං පමත්තො රසගාරවෙ රත්තො (රතො (සී. ස්‍යා. පී.)), බාලො යදී ආයති නාවබුජ්ඣති;

විධම්ම පුත්තෙ චජි (චජිත්වා (ක.)) ඤාතකෙ ච, පරිවත්තිය අත්තානඤ්ඤෙව (අත්තානමෙව (සී. පී.)) ඛාදති.

379

“මෙසේ ප්‍රමාදවූ රසයෙහි ගිජුබැව්හි ඇළුනාවූ අඥානතෙම ඉදින් මත්තෙහි උපදින දුක නොදනීද, හෙතෙම දරුවන් විනාශකොට නෑයන්ද හැරදමා පෙරලා තමන්ම අනුභව කෙරේ.

380

‘‘ඉදං තෙ සුත්වාන විගෙතු (විහෙතු (සී. පී.)) ඡන්දො, මා භක්ඛයී (මා භක්ඛසී (සී. පී.)) රාජ මනුස්සමංසං;

මා ත්වං ඉමං කෙවලං වාරිජොව, ද්විපදාධිප (දිපදාදිප (සී. පී.) එවමුපරිපි) සුඤ්ඤමකාසි රට්ඨං’’.

380

“මහරජ, මේ කරුණ අසා ඔබගේ ඒ කැමැත්ත දුරුකෙරේවා. මිනීමස් අනුභව නොකරව, මහරජ, නුඹ ආනන්ද මත්ස්‍යයා මෙන් මේ මුළු රට හිස්නොකරවයි” සේනාපතිතෙම කීයේය.

381

‘‘සුජාතො නාම නාමෙන, ඔරසො තස්ස අත්‍රජො (තස්ස ඔරස අත්‍රජො (සී.), තස්ස අත්‍රජ ඔරසො (පී.));

ජම්බුපෙසිමලද්ධාන, මතො සො තස්ස සඞ්ඛයෙ.

381

“එම්බා කාල හත්ථිය, පෙර නමින් සුජාත නම් කෙළෙඹියෙක් විය. ඔහුගේ ඖරශ පුත්‍රයෙක් විය. හෙතෙම දඹපල නොලැබ ඒ දඹපල නොලැබීමෙන් මළේය.

382

‘‘එවමෙව අහං කාළ, භුත්වා භක්ඛං රසුත්තමං;

අලද්ධා මානුසං මංසං, මඤ්ඤෙ හිස්සාමි (හෙස්සාමි (සී. ස්‍යා.), හස්සාමි (පී.)) ජීවිතං’’.

382

“කාලය, මෙපරිද්දෙන්ම මම කෑයුතුවූ උතුම් රශය අනුභවකොට මිනීමස් නොලබා ජීවිතය හරින්නෙමියි සිතම්යයි” රජ කීයේය.

383

‘‘මාණව අභිරූපොසි, කුලෙ ජාතොසි සොත්ථියෙ;

න ත්වං අරහසි තාත, අභක්ඛං භක්ඛයෙතවෙ’’.

383

“මානවකය, නුඹ විශිෂ්ට රූ ඇත්තෙහිය. සොත්ථිය නම් උතුම් කුලයෙහි උපන්නේය. පුත්‍රය, නුඹ අනුභව නොකටයුත්තක් අනුභව කරන්ට නුසුදුස්සෙහියයි” පියා කීයේය.

384

‘‘රසානං අඤ්ඤතරං එතං, කස්මා (යස්මා (සී. පී.)) මං ත්වං නිවාරයෙ;

සොහං තත්ථ ගමිස්සාමි, යත්ථ ලච්ඡාමි එදිසං.

384

“පියාණෙනි නුඹ මා යමකින් වලක්නෙහිද මේ සුරාව නම් රශ අතුරෙන් එක්තරා උතුම් රශයෙක, යම් තැනෙක්හි මෙබඳු රශයක් ලබන්නෙම්ද ඒ මම එතැන්හි යන්නෙමි.

385

‘‘සොවාහං නිප්පතිස්සාමි, න තෙ වච්ඡාමි සන්තිකෙ;

යස්ස මෙ දස්සනෙන ත්වං, නාභිනන්දසි බ්‍රාහ්මණ’’.

385

“බ්‍රාහ්මණය, යම් බඳුවූ මාගේ දැකීමෙන් නුඹ සතුටු නොවන්නෙහිද, ඒ මමම නික්ම යන්නෙමි. ඔබගේ සමීපයෙහි නොවසන්නෙමියි” මානවකයා කීයේය.

386

‘‘අද්ධා අඤ්ඤෙපි දායාදෙ, පුත්තෙ ලච්ඡාම මාණව;

ත්වඤ්ච ජම්ම විනස්සස්සු, යත්ථ පත්තං න තං සුණෙ’’.

386

“මානවකය, අන්‍යවූද දායාද පුත්‍රයන් ලබන්නෙමු. ජඩය තෝද විනාශයට පැමිණෙව යම් තැනකට පැමිණියාවූ තා නොඅසන්නෙම්ද, එබඳු තැනකට යවයි” පියා කීයේය.

387

‘‘එවමෙව තුවං රාජ, ද්විපදින්ද සුණොහි මෙ;

පබ්බාජෙස්සන්ති තං රට්ඨා, සොණ්ඩං මාණවකං යථා’’.

387

“දෙපා ඇත්තවුන්ට අධිපතිවූ මහරජ මෙපරිද්දෙන්ම ඔබ මාගේ වචනය අසව, සුරාවෙහි ලොල්වූ මානවකයා මෙන් ඔබද රටින් පිටුවහල් කරන්නාහුයයි සේනාපතිතෙම කීයේය.

388

‘‘සුජාතො නාම නාමෙන, භාවිතත්තාන සාවකො;

අච්ඡරං කාමයන්තොව, න සො භුඤ්ජි න සො පිවි.

388

“සේනාපතිය, නමින් සුජාත නම්වූ තාපසවරුන්ගේ ශ්‍රාවකයෙක් වීය. හෙතෙම දිව්‍යප්සරාවන් කැමති වෙමින්ම අනුභව නොකෙළේය. පානය නොකෙළේය.

389

‘‘කුසග්ගෙනුදකමාදාය (කුසග්ගෙ උදකමාදාය (සී. පී.)), සමුද්දෙ උදකං මිනෙ;

එවං මානුසකා කාමා, දිබ්බකාමාන සන්තිකෙ.

389

“යම්සේ කුසතණ අග දියගෙණ මුහුද දිය මනින්නේද, දිව්‍යවූ කාය සම්පත් ලබා මානුසිකවූ කාමසම්පත් එමෙනි.

390

‘‘එවමෙව අහං කාළ, භුත්වා භක්ඛං රසුත්තමං;

අලද්ධා මානුසං මංසං, මඤ්ඤෙ හිස්සාමි ජීවිතං’’.

390

“කාලහත්ථිය, මෙපරිද්දෙන්ම මම කෑයුතුවූ උතුම් රශය අනුභවකොට දැන් මිනීමස් නොලදීන් ජීවිතය හරින්නෙමි සිතම්යයි” රජ කීයේය.

391

‘‘යථාපි තෙ ධතරට්ඨා, හංසා වෙහායසඞ්ගමා;

අභුත්තපරිභොගෙන (අවුත්තිපරිභොගෙන (සී. පී.), අයුත්තපරිභොගෙන (ස්‍යා.)), සබ්බෙ අබ්භත්ථතං ගතා.

391

“අහසින් ගමන් කරන්නාවූ මේ ධ්‍රතරාෂ්ඨ නම් හංසයෝ දිවි පැවැත්මට නුසුදුසුවූ පරිභෝගයෙන් යම්සේ සියල්ලෝ විනාශයට පැමිණියාහුද,

392

‘‘එවමෙව තුවං රාජ, ද්විපදින්ද සුණොහි මෙ;

අභක්ඛං රාජ භක්ඛෙසි, තස්මා පබ්බාජයන්ති තං’’.

392

“දෙපා ඇත්තවුන්ට අධිපතිවූ මහරජ මෙපරිද්දෙන්ම නුඹ මාගේ වචනය අසව, මහරජ, නුඹ නොකෑයුත්තක් කෑයෙහිය. එහෙයින් ඔබ පිටුවහල් කෙරෙත්යයි” සේනාපති කීයේය

393

‘‘තිට්ඨාහීති මයා වුත්තො, සො ත්වං ගච්ඡසි පම්මුඛො (පාමුඛො (ක.));

අට්ඨිතො ත්වං ඨිතොම්හීති, ලපසි බ්‍රහ්මචාරිනි;

ඉදං තෙ සමණායුත්තං, අසිඤ්ච මෙ මඤ්ඤසි කඞ්කපත්තං’’ (කඞ්ඛපත්තං (ස්‍යා. ක.)).

393

“එම්බා තපස්සීය, සිටුවයි මා විසින් කියන ලද්දාවූ ඒ නුඹ පිටුපා යන්නෙහිය. නොසිටියාවූ නුඹ සිටියෙමියි කියන්නෙහිය. ශ්‍රමණය, මේ තොපගේ අයුත්තකි මාගේ මේ කඩුවද කුශතෘණයකැයි හඟින්නෙහිදැයි” පොරිසාදයා ඇසීය.

394

‘‘ඨිතොහමස්මී සධම්මෙසු රාජ, න නාමගොත්තං පරිවත්තයාමි;

චොරඤ්ච ලොකෙ අඨිතං වදන්ති, ආපායිකං නෙරයිකං ඉතො චුතං.

394

“මහරජ, මම ස්වකීයවූ කුශල ධර්මයන්හි සිටියේ වෙමි. මම නාමගොත්‍රය නොපෙරලමි. ලෝකයෙහි අකුශල කර්මයෙහි සිටියාවූ සොරවූවහුද නොසිටියහුයයි” කියත්. මෙයින් චුතව අපායට යන්නාවූ නිරිසතෙකුයයි කියත්.

395

‘‘සචෙ ත්වං සද්දහසි (සචෙපි සහසි (සී. පී.)) රාජ, සුතං ගණ්හාහි ඛත්තිය (ඛත්තියං (ස්‍යා.));

තෙන යඤ්ඤං යජිත්වාන, එවං සග්ගං ගමිස්සසි’’.

395

“එම්බා පෝරිසාදය, ඉදින් සුතසෝම රජගන්නෙහි නම් එයින් යාගය කොට මෙසේ ස්වර්ගයට යන්නෙහියයි” දේවතාවා කීයේය.

396

‘‘කිස්මිං නු රට්ඨෙ තව ජාතිභූමි (ජාතභූමි (සී.)), අථ කෙන අත්ථෙන ඉධානුපත්තො;

අක්ඛාහි මෙ බ්‍රාහ්මණ එතමත්ථං, කිමිච්ඡසී දෙමි තයජ්ජ පත්ථිතං’’.

396

“එම්බා බ්‍රාහ්මණය, කිනම් රටෙක්හි තොපගේ උපන් භූමිය වේද, තවද කවර කරුණකින් මෙහි පැමිණියේ වෙහිද, මේ කාරණය මට කියව. නුඹ කුමක් කැමැත්තෙහිද, අද තා විසින් කැමතිවනලද්ද දෙමියි” සුතසෝම රජ බමුණාට කීයේය.

397

‘‘ගාථා චතස්සො ධරණීමහිස්සර, සුගම්භිරත්ථා වරසාගරූපමා;

තවෙව අත්ථාය ඉධාගතොස්මි, සුණොහි ගාථා පරමත්ථසංහිතා’’.

397

“මහරජතුමනි, උතුම් සාගරය බඳුවූ ඉතා ගැඹුරුවූ අර්ථ ඇති ගාථා සතරක් ඔබගේම ප්‍රයෝජනය පිණිස මෙහි ගෙනායෙමි. උතුම් අර්ථයන්ගෙන් යුක්තවූ ඒ ගාථාවන් අසනු මැනවයි” බමුණා කීයේය.

398

‘‘න වෙ රුදන්ති මතිමන්තො සපඤ්ඤා, බහුස්සුතා යෙ බහුට්ඨානචින්තිනො;

දීපඤ්හි එතං පරමං නරානං, යං පණ්ඩිතා සොකනුදා භවන්ති.

398

“යම්හෙයකින් පණ්ඩිතයෝ අනුන්ගේ ශෝක දුරුකරන්නාහු වෙද්ද, මේ ශොක දුරුකිරීම මිනිසුන්ට උතුම් ප්‍රතිෂ්ඨාවක්වේ. යම්කෙනෙක් බොහෝ කරුණු සිතන්නාවූ බොහෝ ඇසූපිරූතැන් ඇත්තාවූ සප්‍රාඥයෝ වෙද්ද, ඒ ඔබ වැනි නුවණැත්තෝ ඒකාන්තයෙන් නොහඬත්

399

‘‘අත්තානං ඤාතී උදාහු (උද (සී. පී.)) පුත්තදාරං, ධඤ්ඤං ධනං රජතං ජාතරූපං;

කිමෙව ත්වං (කිමො නු ත්වං (සී. පී.)) සුතසොමානුතප්පෙ, කොරබ්‍යසෙට්ඨ වචනං සුණොම තෙතං’.

399

“කොරව්‍ය ශ්‍රේෂ්ඨවූ සුතසෝම නම් රජ නුඹ තමන්ද නෑයන්ද, නොහොත් අඹුදරුවන්ද, ධාන්‍යයද, ධනයද, රිදීද, රත්රන්ද යන මේ කුමකට තැවෙන්නෙහිදැයි තොපගෙන් මේ වචනය අසමියි” පෝරිසාදයා කීයේය.

400

‘‘නෙවාහමත්තානමනුත්ථුනාමි, න පුත්තදාරං න ධනං න රට්ඨං;

සතඤ්ච ධම්මො චරිතො පුරාණො, තං සඞ්කරං (සඞ්ගරං (සී. ස්‍යා. පී.) එවමුපරිපි) බ්‍රාහ්මණස්සානුතප්පෙ.

400

“එම්බා පෝරිසාදය, මම තමන්ගැන ශෝක නොකරමි. ධනයටද ශෝක නොකරමි රාජ්‍යයටද ශෝක නොකරමි. පුරාණවූ සත්පුරුෂයන්ගේ ධර්මය හැසිරෙන ලද්දෙමි. බ්‍රාහ්මණයාටවූ ඒ පොරොන්දුව ගැන ශෝක කරමි.

401

‘‘කතො මයා සඞ්කරො බ්‍රාහ්මණෙන, රට්ඨෙ සකෙ ඉස්සරියෙ ඨිතෙන;

තං සඞ්කරං බ්‍රාහ්මණසප්පදාය, සච්චානුරක්ඛී පුනරාවජිස්සං’’.

401

“ස්වකීය රටෙහිවූ රාජ්‍යයෙහි සිටියාවූ මා විසින් බ්‍රාහ්මණයෙකු සමග පොරොන්දුවීමක් කරණලදී. ඒ පොරොන්දුව බ්‍රාහ්මණයාට සත්‍යය රකිමින් නැවත එන්නෙමියි” සුතසෝම රජතෙම කීයේය.

402

‘‘නෙවාහමෙතං අභිසද්දහාමි, සුඛී නරො මච්චුමුඛා පමුත්තො;

අමිත්තහත්ථං පුනරාවජෙය්‍ය, කොරබ්‍යසෙට්ඨ න හි මං උපෙසි.

402

“මාරයාගේ මුඛයෙන් මිදුනාවූ සුවපත්වූ මනුෂ්‍ය තෙම සතුරාගේ අතට නැවත පැමිණෙන්නේය යන මෙය මම නොම අදහමි. කොරව්‍ය ශ්‍රේෂ්ඨවූ රජ නුඹ නැවත මා වෙත නොඑන්නෙහිය

403

‘‘මුත්තො තුවං පොරිසාදස්ස හත්ථා, ගන්ත්වා සකං මන්දිරං කාමකාමී;

මධුරං පියං ජීවිතං ලද්ධ රාජ, කුතො තුවං එහිසි මෙ සකාසං’’.

403

“කාම සම්පත් කැමැතිවන්නාවූ රජ පෝරිසාදවූ මාගේ අතින් මිදුනාවූ නුඹ ස්වකීය රජ භවනයට ගොස් මිහිරිවූ ප්‍රියවූ ජීවිතය ලබා කවර කරුණකින් නුඹ මාලඟට එන්නෙහිදැයි” පෝරිසාදයා ඇසීය.

404

‘‘මතං වරෙය්‍ය පරිසුද්ධසීලො, න ජීවිතං (න හි ජීවිතං (සී.)) ගරහිතො පාපධම්මො;

න හි තං නරං තායති (තායතෙ (සී. ස්‍යා. පී. ක.)) දුග්ගතීහි, යස්සාපි හෙතු අලිකං භණෙය්‍ය.

404

“පිරිසිදු සිල් ඇත්තේ මරණය කැමතිවන්නේය. නින්දා ලබනලද ලාමක ස්වභාව ඇත්තේ වනාහි ජීවත්වීම නොකැමැති වන්නේය. යමක් හේතුකොටගෙණ බොරුව කියන්නේද, එය ඒ මිනිසා දුර්ගතිවලින් නොම රක්ෂා කෙරේ.

405

‘‘සචෙපි වාතො ගිරිමාවහෙය්‍ය, චන්දො ච සූරියො ච ඡමා පතෙය්‍යුං;

සබ්බා ච නජ්ජො පටිසොතං වජෙය්‍යුං, න ත්වෙවහං රාජ මුසා භණෙය්‍යං.

405

“යහළු පෝරිසාදය, ඉදින් වාතයතෙම පර්වතයක් ගසා යන්නේද, චන්ද්‍රයාද, සූර්‍ය්‍යයාද, යන මොහු භූමියෙහි වැටෙන්නාහුද, සියලු ගංගාවෝ උඩුගං බලා යන්නාහුද නමුත් මහරජ, මම බොරු නොකියන්නෙමි. අහස පැලෙන්නේද, සමුද්‍රය වියලෙන්නේද, සත්වයන් දරා සිටින්නාවූ පෘථිවිය පෙරලෙන්නේද, නේරු නම් පර්වතය සහමුලින් ඉදිරී වැටෙන්නේද නමුත් මම බොරුවක් නම් නොකියන්නෙමියි’ සුතසෝම රජතෙම කීයේය.

406

(අයං ගාථා සී. පී. පොත්ථකෙසු න දිස්සති) ‘‘නභං ඵලෙය්‍ය උදධීපි සුස්සෙ, සංවට්ටයෙ භූතධරා වසුන්ධරා;

සිලුච්චයො මෙරු සමූලමුප්පතෙ, න ත්වෙවහං රාජ මුසා භණෙය්‍යං’’ (අයං ගාථා සී. පී. පොත්ථකෙසු න දිස්සති).

406

407

‘‘අසිඤ්ච සත්තිඤ්ච පරාමසාමි, සපථම්පි තෙ සම්ම අහං කරොමි;

තයා පමුත්තො අනණො භවිත්වා, සච්චානුරක්ඛී පුනරාවජිස්සං’’.

407

“යහළු පෝරිසාදය, මම කඩුවද සිරියද පරාමර්ශනය කරමි. ඔබට එහි දිවිරීමද කරමි. ඔබ විසින් මුදනලද මම බ්‍රාහ්මණයාට නයකාරයෙක් නොවී සත්‍යය රකිමින් නැවත එන්නෙමියි සුතසෝම රජතෙම කීයේය.

408

‘‘යො තෙ කතො සඞ්කරො බ්‍රාහ්මණෙන, රට්ඨෙ සකෙ ඉස්සරියෙ ඨිතෙන;

තං සඞ්කරං බ්‍රාහ්මණසප්පදාය, සච්චානුරක්ඛී පුනරාවජස්සු’’.

408

“මහරජ, ස්වකීය රටෙහි රජබැව්හි සිටියාවූ ඔබ විසින් බ්‍රාහ්මණයෙකු සමග යම් පොරොන්දුවීමක් කරණ ලද්දේද, ඒ පොරොන්දුව බ්‍රාහ්මණයාට දී සත්‍යය රකිමින් නැවත එවයි” පෝරිසාදයා කීයේය

409

‘‘යො මෙ කතො සඞ්කරො බ්‍රාහ්මණෙන, රට්ඨෙ සකෙ ඉස්සරියෙ ඨිතෙන;

තං සඞ්කරං බ්‍රාහ්මණසප්පදාය, සච්චානුරක්ඛී පුනරාවජිස්සං’’.

409

“ස්වකීය රටෙහි රජබැව්හි සිටියාවූ මා විසින් බ්‍රාහ්මණයෙකු සමග යම් පොරොන්දු කථාවක් කරණ ලද්දේද, ඒ පොරොන්දුව බ්‍රාහ්මණයාට දී සත්‍යය රකිමින් නැවත එන්නෙමියි” සුතසෝම රජතෙම කීයේය

410

‘‘මුත්තො ච සො පොරිසාදස්ස හත්ථා, ගන්ත්වාන තං බ්‍රාහ්මණං එතදවොච;

සුණොම (සුණොමි (සී. ස්‍යා.)) ගාථායො සතාරහායො, යා මෙ සුතා අස්සු හිතාය බ්‍රහ්මෙ’’.

410

පෝරිසාදයා අතින් මිදුනාවූ හෙතෙමේද ගොස් ඒ නන්දනම් බ්‍රාහ්මණයාට මෙය කීයේය. එම්බා බ්‍රාහ්මණය, අසනලද යම් ගාථාවෝ මට හිත පිණිස වන්නාහුද, ඒ සතා රහ නම් ගාථාවන් අසමියි රජතෙම කීයේය.

411

‘‘සකිදෙව සුතසොම, සබ්භි හොති (හොතු (පී.)) සමාගමො;

සා නං සඞ්ගති පාලෙති, නාසබ්භි බහුසඞ්ගමො.

411

“සුතසෝම නම් රජතුමනි, එක්වරක්ම සත්පුරුෂයන් සමග යම් සමාගමයෙක්වේද, ඒ එක්වීම ඔහු ආරක්ෂා කෙරේ. අයත්පුරුෂයන් සමග බොහෝවූද එක්වීම එසේ නොකෙරේ.

412

‘‘සබ්භිරෙව සමාසෙථ, සබ්භි කුබ්බෙථ සන්ථවං;

සතං සද්ධම්මමඤ්ඤාය, සෙය්‍යො හොති න පාපියො.

412

“සත්පුරුෂයන් සමගම එක්වන්නේය. සත්පුරුෂයන් සමගම මිත්‍ර සන්ථවය කරන්නේය. බුද්ධාදී සත් පුරුෂයන්ගේ සත්තිස් බොධිපාක්ෂික ධර්ම නම්වූ සද්ධර්මය දැන ශ්‍රේෂ්ඨයෙක්වේ. ලාමකවූවෙක් නොවන්නේය.

413

‘‘ජීරන්ති වෙ රාජරථා සුචිත්තා, අථො සරීරම්පි ජරං උපෙති;

සතඤ්ච ධම්මො න ජරං උපෙති, සන්තො හවෙ සබ්භි පවෙදයන්ති.

413

“ඉතා විසිතුරු කරණලද රජුන්ට නැගීමට සුදුසුවූ රථයෝ ඒකාන්තයෙන් දිරත්. තවද මේ ශරීරයද ජරාවට පැමිණේ සත්පුරුෂයන්ගේ ධර්මය වනාහි ජරාවට නො පැමිණේ. බුද්ධාදී සත්පුරුෂයෝ ඒකාන්තයෙන් උතුම්වූ නිවන ප්‍රකාශකෙරෙත්.

414

‘‘නභඤ්චං දූරෙ පථවී ච දූරෙ, පාරං සමුද්දස්ස තදාහු දූරෙ;

තතො හවෙ දූරතරං වදන්ති, සතඤ්ච ධම්මො (ධම්මං (සී. පී.)) අසතඤ්ච රාජ’’.

414

“මහරජ, අහසද දුරවේ. පොළොවද දුරවේ. සමුද්‍රයා ගේ ඒ පරතෙරද දුරවේයයි කීහ සත්පුරුෂයන්ගේ ධර්මයන් අසත්පුරුෂයන්ගේ ධර්මයද ඒකාන්තයෙන් ඊටවඩා ඉතාදුරයයි කියත්යයි” කීයේය.

415

‘‘සහස්සියා (සහස්සියො (සී. පී.)) ඉමා ගාථා, නහිමා (න ඉමා, (සී. පී.) නයිමා (ස්‍යා.)) ගාථා සතාරහා;

චත්තාරි ත්වං සහස්සානි, ඛිප්පං ගණ්හාහි බ්‍රාහ්මණ’’.

415

“එම්බා බ්‍රාහ්මණය, මේ ගාථාවෝ දහසක් වටින්නාහු වෙත්. මේ ගාථාවෝ සියයකට සුදුසු නොවෙත්. එහෙයින් නුඹ සාරදහසක් වහා ගනුවයි” සුතසෝම රජතෙම කීයේය.

416

‘‘ආසීතියා නාවුතියා (අසීතියා නවුතියා (පී.)) ච ගාථා, සතාරහා චාපි භවෙය්‍ය (භවෙය්‍යු (සී. ස්‍යා. පී.)) ගාථා;

පච්චත්තමෙව සුතසොම ජානහි, සහස්සියා නාම කා අත්ථි (සහස්සියො නාම ඉධත්ථි (සී.)) ගාථා’’.

416

“එම්බා පුත්‍රවූ සුතසෝමය අසූවක් දීමට සුදුසුවූ ගාථාවෝද, අනූවක් දීමට සුදුසුවූ ගාථාවෝද, සියයක් දීමට සුදුසුවූ ගාථාවෝද ඇත්තාහුයයි තමා විසින්ම දැනගනුව, දහසක් දීමට සුදුසුවූ ගාථාවෝ නම් කොහි ඇද්දැයි” පියරජ ඇසීය.

417

‘‘ඉච්ඡාමි වොහං සුතවුද්ධිමත්තනො, සන්තොති මං (සන්තො මමං (ස්‍යා.), සන්තො ච මං (සී. පී. ක.)) සප්පුරිසා භජෙය්‍යුං;

අහං සවන්තීහි මහොදධීව, න හි තාත තප්පාමි සුභාසිතෙන.

417

“පියාණෙනි, මම තමන්ගේ ශ්‍රැතය වැඩීම කැමති වෙමි. ශාන්තවූ සත්පුරුෂයෝද භජනය කරන්නාහු නම් කැමැත්තෙමි. ගංගාවලින් තෘප්තියට නොපැමිණෙන්නාවූ මහාසාගරය මෙන් මම සුභාසිතය ඇසීමෙන් තෘප්තියට නොපැමිණෙමි.

418

‘‘අග්ගි යථා තිණකට්ඨං දහන්තො, න තප්පතී සාගරොව (සාගරො වා (සී. පී.)) නදීහි;

එවම්පි තෙ පණ්ඩිතා රාජසෙට්ඨ, සුත්වා න තප්පන්ති සුභාසිතෙන.

418

“යම්සේ ගින්න තෘණ හා කාෂ්ට දවමින් තෘප්තියට නොපැමිණේද, සාගරය හෝ ගංගා ජලයෙන් තෘප්තියට නොපැමිණේද, රාජශ්‍රේෂ්ඨය, මෙපරිද්දෙන්ම ඒ පණ්ඩිතයෝ සුභාසිතයෙන් අසා තෘප්තියට නොපැමිණෙත්.

419

‘‘සකස්ස දාසස්ස යදා සුණොමි, ගාථං අහං අත්ථවතිං (ගාථා අහං අත්ථවතී (සී. පී.)) ජනින්ද;

තමෙව සක්කච්ච නිසාමයාමි, න හි තාත ධම්මෙසු මමත්ථි තිත්ති’’.

419

“ජනාධිපතිය, යම් කලෙක්හි මම ස්වකීය දාසයෙකු ගේ අර්ථවත්වූ ගාථාවක් අසම්ද, එයම සකස්කොට අසමි පියාණෙනි, ධර්මයන්හි මාගේ තෘප්තියක් නැත්තේයයි” සුතසෝම රජතෙම කීයේය.

420

‘‘ඉදං තෙ රට්ඨං සධනං සයොග්ගං, සකායුරං සබ්බකාමූපපන්නං;

කිං කාමහෙතු පරිභාසසිමං (භාසසෙ මං (සී. ස්‍යා. පී.)), ගච්ඡාමහං පොරිසාදස්ස ඤත්තෙ’’ (පොරිසාදස්ස කන්තෙ (සී. පී.), පොරිසාදස්සුපන්තෙ (ක.)).

420

“පියාණෙනි, ධනය සහිතවූ බලවාහන සහිතවූ ආභරණ සහිතවූ සියලු කැමැති සම්පත් ඇත්තාවූ ඔබගේ මේ රාජ්‍යය බාරගනුව. කුමකට කාම සම්පත් හේතුකොට ගෙණ මට පරිභව කරන්නෙහිද? මම පෝරිසාදයා වෙතට යමියි” කීයේය.

421

‘‘අත්තානුරක්ඛාය භවන්ති හෙතෙ, හත්ථාරොහා රථිකා පත්තිකා ච;

අස්සාරුහා (අස්සාරොහා (ස්‍යා. පී.)) යෙ ච ධනුග්ගහාසෙ, සෙනං පයුඤ්ජාම හනාම සත්තුං’’.

421

“එම්බා පුත්‍රය, ඇතරුවෝද, රථසේනාවෝද, පාබල සෙනගද, අශ්වාරෝහකයෝද යම් ධනුර්ධරයෝ වෙත්නම් ඔව්හුද යන මේ සියල්ලෝම තමන්ගේ ආරක්ෂාව පිණිසවෙත්. එහෙයින් සේනාව යොදවමු. සතුරා නසමුයි” පියරජතෙම කීයේය.

422

‘‘සුදුක්කරං පොරිසාදො අකාසි, ජීවං ගහෙත්වාන අවස්සජී මං;

තං තාදිසං පුබ්බකිච්චං සරන්තො, දුබ්භෙ අහං තස්ස කථං ජනින්ද’’.

422

“යම්හෙයකින් ජීවත්වූ මා අල්වාගෙණ හැරදැමීද එහෙයින් පෝරිසාදතෙම ඉතා දුෂ්කරවූවක් කෙළේය. මහරජ, ඒ එබඳු පළමු උපකාරය සිහිකරන්නාවූ මම ඔහුට කෙසේ නම් ද්‍රෝහ කෙරෙම්දැයි” සුතසෝමරජ ඇසීය.

423

‘‘වන්දිත්වා සො පිතරං මාතරඤ්ච, අනුසාසෙත්වා නෙගමඤ්ච බලඤ්ච;

සච්චවාදී සච්චානුරක්ඛමානො, අගමාසි සො යත්ථ පොරිසාදො’’.

423

හෙතෙම පියාටද, මව්ටද, වැඳ නියම්ගම් වැස්සන්ටද බලසෙනගටද අනුශාසනාකොට සත්‍ය වචන ඇත්තෝ සත්‍ය වචනය රකිමින් ඒ පෝරිසාදයා යම් තැනෙක්හිද හෙතෙම එතනට ගියේය.

424

‘‘කතො මයා සඞ්කරො බ්‍රාහ්මණෙන, රට්ඨෙ සකෙ ඉස්සරියෙ ඨිතෙන;

තං සඞ්කරං බ්‍රාහ්මණසප්පදාය, සච්චානුරක්ඛී පුනරාගතොස්මි;

යජස්සු යඤ්ඤං ඛාද මං පොරිසාද’’.

424

“ස්වකීය රටෙහි රජබැව්ගි සිටියාවූ මා විසින් බ්‍රාහ්මණයෙකු සමග යම් පොරොන්දුවක්වීද, ඒ පොරොන්දුව ඒ බ්‍රාහ්මණයාටද සත්‍ය වචනය රකිමින් නැවත මෙහි ආවෙමි. එම්බා පොරිසාදය, මා මරා දේවතාවාට යාගය හෝ කරව. මාගේ මස් හෝ අනුභව කරවයි” සුතසෝම රජතෙම කීයේය.

425

‘‘න හායතෙ ඛාදිතං (ඛාදිතුං (සී. ස්‍යා. පී.)) මය්හං පච්ඡා, චිතකා අයං තාව සධූමිකාව (සධූමකා ච (ස්‍යා.));

නිද්ධූමකෙ පචිතං සාධුපක්කං, සුණොම (සුණොමි (සී.), සුණාම (පී.)) ගාථායො සතාරහායො’’.

425

“ඔබ කෑම මට පසුවද හැකිය. මේ සෑයද තවම දුම් සහිතය දුම් නැතිවූ කල්හි පිසන ලද්ද, මනාව පැසුනේවේ ඒතාක් මම සතාරහ නම් ගාථාවන් අසමියි” පෝරිසාදයා කීයේය.

426

‘‘අධම්මිකො ත්වං පොරිසාදකාසි (පොරිසාදමකාසි (ක.)), රට්ඨා ච භට්ඨො උදරස්ස හෙතු;

ධම්මඤ්චිමා අභිවදන්ති ගාථා, ධම්මො ච අධම්මො ච කුහිං සමෙති.

426

“එම්බා පෝරිසාදය, නුඹ අධාර්මිකවූ මිනී මස් කන්නෙක් වෙහිය. උදර පෝෂණය හේතුකොටගෙණ රාජ්‍යයෙන්ද ගිලිහුනෙහිය මේ ගාථාවෝද නවලෝකොත්තර ධර්මයයි කියත්. ධර්මයද අධර්මයද කොතැන්හි සම වේද,

427

‘‘අධම්මිකස්ස ලුද්දස්ස, නිච්චං ලොහිතපාණිනො;

නත්ථි සච්චං කුතො ධම්මො, කිං සුතෙන කරිස්සසි’’.

427

“රෞද්‍රවූ නිතර ලේ වැකුණු අත් ඇති අධාර්මිකවූ නුඹගේ සත්‍යයක් නැත ධර්මයෙක් කොයින්ද, මේ ධර්මය ඇසීමෙන් කුමක් කරන්නෙහිදැයි” සුතසෝම රජ ඇසීය.

428

‘‘යො මංසහෙතු මිගවං චරෙය්‍ය, යො වා හනෙ පුරිසමත්තහෙතු;

උභොපි තෙ පෙච්ච සමා භවන්ති, කස්මා නො (කස්මා නු (ක.)) අධම්මිකං බ්‍රූසි මං ත්වං’’.

428

“යමෙක් මාංශය හේතුකොට ගෙණ මුව දඩයමෙහි හැසිරෙන්නේද, යමෙක් හෝ තමන් හේතුකොට ගෙණ පුරුෂයෙකු නසන්නේද, ඒ දෙදෙනම පරලොව සමාන වෙත්. කුමක් හෙයින් ඔබ මා අධාර්මිකයෙකු යයි කියන්නෙහි” දැයි පෝරිසාදයා ඇසීය.

429

‘‘පඤ්ච පඤ්චනඛා භක්ඛා, ඛත්තියෙන පජානතා;

අභක්ඛං රාජ භක්ඛෙසි, තස්මා අධම්මිකො තුවං’’.

429

“ක්ෂත්‍රිය ධර්මය දන්නාවූ ක්ෂත්‍රියයා විසින් ඇතුන් ආදී පස් දෙනෙකුගේ මස් කෑ යුතුවෙත්. නොහොත් නිය පසක් ඇත්තාවූ සතුන් පස්දෙනෙක් කෑ යුතුය මහරජ නුඹ නොකෑයුතු මිනීමස් කෑයෙහිය. එහෙයින් නුඹ අධාර්මිකයෙක් වෙහියයි සුතසෝම රජ කීයේය.

430

‘‘මුත්තො තුවං පොරිසාදස්ස හත්ථා, ගන්ත්වා සකං මන්දිරං කාමකාමී;

අමිත්තහත්ථං පුනරාගතොසි, න ඛත්තධම්මෙ කුසලොසි රාජ’’.

430

“කාම සම්පත් කැමතිවන්නාවූ රජතුමනි, නුඹ පෝරිසාදයාවූ මා අතින් මිදී ස්වකීය භවනයට ගොස් සතුරා අතට නැවත ආයෙහිය. එබැවින් මහරජ, ඔබ ක්ෂත්‍රිය ධර්ම නම්වූ නීති ශාස්ත්‍රයෙහි දක්ෂයෙක් නොවෙහියයි” පෝරිසාදයා කීයේය.

431

‘‘යෙ ඛත්තධම්මෙ කුසලා භවන්ති, පායෙන තෙ නෙරයිකා භවන්ති;

තස්මා අහං ඛත්තධම්මං පහාය, සච්චානුරක්ඛී පුනරාගතොස්මි;

යජස්සු යඤ්ඤං ඛාද මං පොරිසාද’’.

431

“එම්බා පෝරිසාදය, යම් කෙනෙක් ක්ෂත්‍රිය ධර්මයෙහි දක්ෂ වෙද්ද, ඔහු බොහෝසෙයින් නිරිසත්තු වෙත්. එහෙයින් මම ක්ෂත්‍රිය ධර්මය හැරදමා සත්‍ය වචනය රකිමින් නැවත මෙහි ආයෙමි. මා මරා යාගය හෝ කරව, මාංශය හෝ අනුභව කරවයි සුතසෝම රජ කීයේය.

432

‘‘පාසාදවාසා පථවීගවස්සා, කාමිත්ථියො කාසිකචන්දනඤ්ච;

සබ්බං තහිං ලභසි (ලබ්භති (පී.)) සාමිතාය, සච්චෙන කිං පස්සසි ආනිසංසං’’.

432

“යහළු සුතසෝම රජ, වාසයට සුදුසු ප්‍රාසාදද පෘථිවියද ගවයන් හා අශ්වයන්ද කාම වස්තුවූ ස්ත්‍රීන්ද කශී සලු හා රන්වන් සඳුන්ද යන සියල්ල එහිදී ඔබ ස්වාමිභාවයෙන් ලබන්නෙහිය. මේ සත්‍යයෙන් කුමන ආනිශංසයක් දක්නෙහිදැයි” පෝරිසාද ඇසීය.

433

‘‘යෙ කෙචිමෙ අත්ථි රසා පථබ්‍යා, සච්චං තෙසං සාධුතරං රසානං;

සච්චෙ ඨිතා සමණබ්‍රාහ්මණා ච, තරන්ති ජාතිමරණස්ස පාරං’’.

433

“පෘථිවියෙහි මේ යම්කිසි රසයෝ වෙද්ද, ඒ රස අතුරෙන් සත්‍යය ඉතා මිහිරි රසය වේ. යම් හෙයකින් සත්‍යයෙහි පිහිටියාවූ ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයෝ ජාති මරණයයි කියන ලද සංසාරයාගේ පරතෙරට පැමිණෙද්ද, එහෙයිනැයි” සුතසෝම රජ කීයේය

434

‘‘මුත්තො තුවං පොරිසාදස්ස හත්ථා, ගන්ත්වා සකං මන්දිරං කාමකාමී;

අමිත්තහත්ථං පුනරාගතොසි, න හි නූන තෙ මරණභයං ජනින්ද;

අලීනචිත්තො අසි (ච’සි (සී. ස්‍යා. පී.)) සච්චවාදී’’.

434

“කාම සම්පත් කැමති වන්නාවූ මහරජ, පෝරිසාද නම් මා අතින් මිදුනාවූ නුඹ ස්වකීය භවනයට ගොස් නැවත සතුරා අතට ආයෙහිය. ජනාධිපතිය, සත්‍යවාදීවූ නුඹ නොසැඟවුනු සිත් ඇත්තේම වෙහිය. නුඹට මරණ භයක් නැත්තේයයි” සිතමියි පෝරිසාද කීයේය.

435

‘‘කතා මෙ කල්‍යාණා අනෙකරූපා, යඤ්ඤා යිට්ඨා යෙ විපුලා පසත්ථා;

විසොධිතො පරලොකස්ස මග්ගො, ධම්මෙ ඨිතො කො මරණස්ස භායෙ.

435

“එම්බා පෝරිසාදය, අනෙකප්‍රකාරවූ කුශල ධර්මයෝ මා විසින් කරණ ලද්දාහ. ප්‍රශස්තවූ මහත්වූ දානාදී යම් යාග කෙනෙක් වෙත්නම් ඔව්හුද පවත්වන ලද්දාහ. පරලොවට යන්නාවූ මාර්ගය පිරිසිදු කරණලදී. ධර්මයෙහි පිහිටියාවූ කවර නම් මා වැන්නෙක් මරණයට බිය වන්නේද?

436

‘‘කතා මෙ කල්‍යාණා අනෙකරූපා, යඤ්ඤා යිට්ඨා යෙ විපුලා පසත්ථා;

අනානුතප්පං පරලොකං ගමිස්සං, යජස්සු යඤ්ඤං අද (ඛාද (සී. ස්‍යා. පී.)) මං පොරිසාද.

436

“අනේකප්‍රකාරවූ යහපත් කටයුතු මා විසින් කරණ ලද්දාහ. පණ්ඩිතයන් විසින් පසස්නා ලද්දාවූ මහත්වූ දානාදී යම් යාගයෝ වෙත්නම් ඔව්හුද මා විසින් පවත්වන ලද්දාහ. එහෙයින් පසුතැවීමක් නැතිව මම පරලොවට යන්නෙමි. පෝරිසාදය, මා මරා යාගය කරව, මා හෝ අනුභව කරව,

437

‘‘පිතා ච මාතා ච උපට්ඨිතා මෙ, ධම්මෙන මෙ ඉස්සරියං පසත්ථං;

විසොධිතො පරලොකස්ස මග්ගො, ධම්මෙ ඨිතො කො මරණස්ස භායෙ.

437

“පියාද මවද යන දෙදෙනා මා විසින් උපස්ථාන කරණ ලදහ. මා විසින් දැහැමින් රාජ්‍යය අනුශාසනා කරණ ලදී. එහෙයින් පරලොවට යන මාර්ගය මා විසින් පිරිසිදු කරණ ලදී ධර්මයෙහි පිහිටියාවූ මාවැනි කවරෙක් නම් මරණයට බිය වන්නේද?

438

‘‘පිතා ච මාතා ච උපට්ඨිතා මෙ, ධම්මෙන මෙ ඉස්සරියං පසත්ථං;

අනානුතප්පං පරලොකං ගමිස්සං, යජස්සු යඤ්ඤං අද මං පොරිසාද.

438

“පියාද මවද යන දෙදෙනා මා විසින් උපස්ථාන කරණලදහ. මා විසින් දැහැමින් රාජ්‍යය අනුශාසනා කරණලදී. එහෙයින් පසුතැවිල්ලක් නැතිව පරලොවට යන්නෙමි. පෝරිසාදය, මා මරා යාගය හෝ කරව, අනුභවය හෝ කරව,

439

‘‘ඤාතීසු මිත්තෙසු කතා මෙ කාරා (කතූපකාරො (ස්‍යා. ක.)), ධම්මෙන මෙ ඉස්සරියං පසත්ථං;

විසොධිතො පරලොකස්ස මග්ගො, ධම්මෙ ඨිතො කො මරණස්ස භායෙ.

439

“නෑයන් කෙරෙහිද මිත්‍රයන් කෙරෙහිද කටයුතු මා විසින් කරණ ලද්දාහ. මා විසින් දැහැමින් රාජ්‍යය අනුශාසණා කරණලදී. පරලොවට යන මාර්ගය පිරිසිදු කරණ ලදී. එහෙයින් ධර්මයෙහි පිහිටියාවූ මාවැනි කවරෙක් නම් මරණයට බිය වන්නේද?

440

‘‘ඤාතීසුං මිත්තෙසු කතා මෙ කාරා, ධම්මෙන මෙ ඉස්සරියං පසත්ථං;

අනානුතප්පං පරලොකං ගමිස්සං, යජස්සු යඤ්ඤං අද මං පොරිසාද.

440

“නෑයන් කෙරෙහිද මිතුරන් කෙරෙහිද කටයුතු දෑ මා විසින් කරණලද්දාහ. මා විසින් දැහැමින් රාජ්‍යය අනුශාසනා කරණලදී. එහෙයින් පසුතැවීමක් නැතිව මම පරලොවට යන්නෙමි. පෝරිසාදය, මා මරා යාගය හෝ කරව, අනුභව කිරීම හෝ කරව,

441

‘‘දින්නං මෙ දානං බහුධා බහූනං, සන්තප්පිතා සමණබ්‍රාහ්මණා ච;

විසොධිතො පරලොකස්ස මග්ගො, ධම්මෙ ඨිතො කො මරණස්ස භායෙ.

441

“නොයෙක් ආකාරයෙන් බොහෝදෙනාට මා විසින් දානය දෙනලදී. ශ්‍රමණයෝද බ්‍රාහ්මණයෝද සන්තර්පනය කරණ ලදහ. පරලොවට යන්නාවූ මාර්ගය පිරිසිදු කරණලදී. එහෙයින් ධර්මයෙහි පිහිටියාවූ මාවැනි කවරෙක් නම් මරණයට බිය වන්නේද?

442

‘‘දින්නං මෙ දානං බහුධා බහූනං, සන්තප්පිතා සමණබ්‍රාහ්මණා ච;

අනානුතප්පං පරලොකං ගමිස්සං, යජස්සු යඤ්ඤං අද මං පොරිසාද’’.

442

“නොයෙක් ආකාරයෙන් බොහෝදෙනාට මා විසින් දානය දෙන ලදී. ශ්‍රමණයෝද බ්‍රාහ්මණයෝද සතුටු කරණ ලදහ. පසුතැවීමක් නැතිව පරලොවට යන්නෙමි. පෝරිසාදය, මා මරා යාගය හෝ කරව, මස් කෑම හෝ කරවයි” සුතසෝම රජතෙම කීයේය.

443

‘‘විසං පජානං පුරිසො අදෙය්‍ය, ආසීවිසං ජලිතමුග්ගතෙජං;

මුද්ධාපි තස්ස විඵලෙය්‍ය (විපතෙය්‍ය (සී. පී.)) සත්තධා, යො තාදිසං සච්චවාදිං අදෙය්‍ය’’.

443

“යමෙක් ඔබ වැනි සත්‍යවාදියෙකු අනුභව කරන්නේ නම් ඒ පුරුෂතෙම සත්වයන්ට හලාහළ විෂවූ උග්‍ර තේජස් ඇත්තාවූ එහෙයින්ම දිළිසෙන්නාවූ සර්පයෙකු ග්‍රීවයෙන් අල්වාගන්නේය. ඔහුගේ මුදුනද සත් කඩක්ව පැලෙන්නේ යයි” පෝරිසාද කීයේය.

444

‘‘සුත්වා ධම්මං විජානන්ති, නරා කල්‍යාණපාපකං;

අපි ගාථා සුණිත්වාන, ධම්මෙ මෙ රමතෙ (රමතී (සී. පී.)) මනො’’.

444

“යහළු සුතසෝම රජ, මනුෂ්‍යයෝ ධර්මය අසා යහපතද අයහපතද දැනගනිත්. ඒ ගාථාවන් අසා මාගේද කුශල ධර්මයෙහි සිත ඇලේනම් ඉතා යෙහෙකැයිද” කීයේය.

445

‘‘සකිදෙව මහාරාජ (සුතසොම (සී. පී.)), සබ්භි හොති සමාගමො;

සා නං සඞ්ගති පාලෙති, නාසබ්භි බහුසඞ්ගමො.

445

“සුතසෝම නම් රජ, එක වරක්ම සත්පුරුෂයන් සමග සමාගමය වේද ඒ එක්වීම ඔහු ආරක්ෂා කෙරේ. අසත්පුරුෂයන් සමග බොහෝසෙයින් කරණලද සංගමයද එසේ නොකෙරේ.

446

‘‘සබ්භිරෙව සමාසෙථ, සබ්භි කුබ්බෙථ සන්ථවං;

සතං සද්ධම්මමඤ්ඤාය, සෙය්‍යො හොති න පාපියො.

446

“සත්පුරුෂයන් සමගම එක්ව වාසය කරන්නේය. සත්පුරුෂයන් සමග මිත්‍ර සන්ථවය කරන්නේය. බුද්ධාදී සත්පුරුෂයන්ගේ සත්තිස් බෝධිපාක්ෂික ධර්මය දැන ශ්‍රේෂ්ඨයෙක් වන්නේය. ලාමකවූවෙක් නොවන්නේය.

447

‘‘ජීරන්ති වෙ රාජරථා සුචිත්තා, අථො සරීරම්පි ජරං උපෙති;

සතඤ්ච ධම්මො න ජරං උපෙති, සන්තො හවෙ සබ්භි පවෙදයන්ති.

447

“ඒකාන්තයෙන් ඉතා විසිතුරු කරණලද රජුන්ට නැගීමට සුදුසුවූ රථයෝද දිරත්. තවද මේ ශරීරයද ජරාවට පැමිණේ. සත්පුරුෂයන්ගේ ධර්මය වනාහි ජරාවට නොපැමිණේ. සත්පුරුෂයෝ ඒකාන්තයෙන් උතුම්වූ ධර්මය ප්‍රකාශ කෙරෙත්.

448

‘‘නභඤ්චං දූරෙ පථවී ච දූරෙ, පාරං සමුද්දස්ස තදාහු දූරෙ;

තතො හවෙ දූරතරං වදන්ති, සතඤ්ච ධම්මො (ධම්මං (සී. පී.)) අසතඤ්ච රාජ’’.

448

“අහසද දුරවේ. පොළොවද දුරවේ. සමුද්‍රයාගේ ඒ පරතෙරද දුරවේමයයි කීහ. මහරජ, සත්පුරුෂයන්ගේ ධර්මයද අසත්පුරුෂයන්ගේ ධර්මයද ඊටත් වඩා ඒකාන්තයෙන් ඉතා දුරමය කියත් යයි” කීයේය.

449

‘‘ගාථා ඉමා අත්ථවතී සුබ්‍යඤ්ජනා, සුභාසිතා තුය්හ ජනින්ද සුත්වා;

ආනන්දි විත්තො සුමනො පතීතො, චත්තාරි තෙ සම්ම වරෙ දදාමි’’.

449

“මහරජ, ඔබගේ මනාකොට කියන ලද්දාවූ යහපත් වචන වලින් යුක්තවූ අර්ථවත්වූ මේ ගාථාවන් අසා හටගත් සන්තෝෂ ඇති සතුටුවූ මනා සිත් ඇති ප්‍රීතිමත්වූ මම, යහළුව, ඔබට වරසතරක්දෙමියි” පෝරිසාද කීයේය.

450

‘‘යො නත්තනො මරණං බුජ්ඣසි තුවං (බුජ්ඣසෙ ත්වං (සී. පී.), බුජ්ඣසෙ තුවං (ස්‍යා.)), හිතාහිතං විනිපාතඤ්ච සග්ගං;

ගිද්ධො රසෙ දුච්චරිතෙ නිවිට්ඨො, කිං ත්වං වරං දස්සසි පාපධම්ම.

450

“එම්බා ලාමක ස්වභාව ඇත්ත, යම්බඳුවූ නුඹ තමන්ගේ මරණය නොදන්නෙහිද, තමන්ට හිතවූද අහිතවූද දෙය නොදන්නෙහිද අපායට යන්නාවූ කර්මයද ස්වර්ගයට යන්නාවූ කර්මයද නොදන්නෙහිද, මිනීමස් රශයෙහි ගිජුවූයේ දුශ්චරිතයෙහි ඇතුළත්වූයේ නුඹ කිනම් වරයක් දෙන්නෙහිද?

451

‘‘අහඤ්ච තං දෙහි වරන්ති වජ්ජං, ත්වඤ්චාපි දත්වාන අවාකරෙය්‍ය;

සන්දිට්ඨිකං කලහමිමං විවාදං, කො පණ්ඩිතො ජානමුපබ්බජෙය්‍ය’’.

451

“මමද තට වරයක් දෙවයි කියන්නෙමි තෝද වරයක්දී ආපසු එය ගන්නේය. තමන් විසින් දැක්කහැකිවූ විරුද්ධවාදියක්වූ මේ කලහයට කවර නම් නුවණැත්තෙක් දැනගෙණ පැමිණෙන්නේදැයි” සුතසෝමරජ ඇසීය.

452

‘‘න තං වරං අරහති ජන්තු දාතුං, යං වාපි දත්වාන අවාකරෙය්‍ය;

වරස්සු සම්ම අවිකම්පමානො, පාණං චජිත්වානපි දස්සමෙව’’.

452

“යම්වරයක්දී ආපසුගන්නේ නම් සත්වතෙම ඒ වරය දෙන්ට සුදුසු නොවෙයි. යහළුව, නොපසුබටව වරය ගණු. ප්‍රාණය හැර දමාද එය දෙන්නෙම්මයයි” පෝරිසාද කීයේය.

453

‘‘අරියස්ස අරියෙන සමෙති සඛ්‍යං (සක්ඛි (සී. ස්‍යා. පී.)), පඤ්ඤස්ස පඤ්ඤාණවතා සමෙති;

පස්සෙය්‍ය තං වස්සසතං අරොගං (ආරොග්‍යං (ක.)), එතං වරානං පඨමං වරාමි’’.

453

“ආචාරයෙන් ආර්‍ය්‍යවූවෙකුට එබඳු ආර්‍ය්‍යයෙකු හා මිත්‍රධර්මය ගැලපේ. ප්‍රඥා ඇත්තෙකුට ඤාණවන්තයෙකු හා මිත්‍රකම ගැලපේ. අවුරුදු සියයක් නිරෝගවූ ඔබ දක්නෙමි යන වරයන්ගෙන් මේ පළමුවෙනි වරය ඉල්වමියි” සුතසෝම රජ කීයේය.

454

‘‘අරියස්ස අරියෙන සමෙති සඛ්‍යං, පඤ්ඤස්ස පඤ්ඤාණවතා සමෙති;

පස්සාසි මං වස්සසතං අරොගං, එතං වරානං පඨමං දදාමි’’.

454

“ආචාරයෙන් ආර්‍ය්‍යවූවෙකුගේ එබඳු ආර්‍ය්‍යයෙකු හා මිත්‍ර ධර්මය සුදුසුවේ. ප්‍රඥා ඇත්තෙකුගේ ප්‍රඥා ඇත්තෙකු හා මිත්‍ර ධර්මය සුදුසුවේ. අවුරුදු සියයක් නිරෝගවූ මා දක්නෙහිය යන වරයන්ගෙන් මේ පළමුවෙනි වරය දෙමියි” පෝරිසාද කීයේය.

455

‘‘යෙ ඛත්තියාසෙ ඉධ භූමිපාලා, මුද්ධාභිසිත්තා කතනාමධෙය්‍යා;

න තාදිසෙ භූමිපතී අදෙසි, එතං වරානං දුතියං වරාමි’’.

455

“මෙහි මස්තකයෙහි අභිෂෙක කරණලද්දාවූ භූමි පාලයයි කරණලද නම් ඇති යම් ක්ෂත්‍රිය කෙනෙක් වෙද්ද, එබඳු රජුන් අනුභව නොකරවයි වරයන්ගෙන් මේ දෙවෙනි වරය ඉල්වමියි” සුතසෝම රජ කීයේය.

456

‘‘යෙ ඛත්තියාසෙ ඉධ භූමිපාලා, මුද්ධාභිසිත්තා කතනාමධෙය්‍යා;

න තාදිසෙ භූමිපතී අදෙමි, එතං වරානං දුතියං දදාමි’’.

456

“මෙහි මුදුනෙහි අභිෂෙක කරණලද්දාවූ භූමි පාලයයි කරණලද නම් ඇත්තාවූ යම් ක්ෂත්‍රිය කෙනෙක් වෙද්ද, එබඳු රජුන් අනුභව නොකරමි, යන මේ දෙවෙනි වරය දෙමියි” පෝරිසාද කීයේය.

457

‘‘පරොසතං ඛත්තියා තෙ ගහිතා, තලාවුතා අස්සුමුඛා රුදන්තා;

සකෙ තෙ රට්ඨෙ පටිපාදයාහි, එතං වරානං තතියං වරාමි’’.

457

“ඔබ විසින් ගන්නාලද්දාවූ අතුල්තලවලින් අව්නන ලද්දාවූ කඳුළු පිරුණු මුහුණු ඇතිව හඬන්නාවූ සියයකට වැඩි රජදරුවෝ මෙහි වෙත්. ඒ රජදරුවන් ස්වකීය රාජ්‍යයෙහි පිළියෙළ කරව, යන මේ තුන්වෙනි වරය ඉල්වමියි” සුතසෝම රජ කීයේය.

458

‘‘පරොසතං ඛත්තියා මෙ ගහිතා, තලාවුතා අස්සුමුඛා රුදන්තා;

සකෙ තෙ රට්ඨෙ පටිපාදයාමි (සකෙන රට්ඨෙන පටිපාදයාමි තෙ (සී.)), එතං වරානං තතියං දදාමි’’.

458

“මා විසින් ගන්නාලද්දාවූ අතුල්තලවලින් අව්නන ලද්දාවූ කඳුළු පිරුණු මුහුණු ඇතිව හඬන්නාවූ සියයකට අධික රජදරුවෝ මෙහි වෙත්. ඔවුන් ස්වකීය රාජ්‍යය හා පිළියෙල කරමි යන මේ තුන්වෙනිවරය දෙමියි” පෝරිසාද කීයේය.

459

‘‘ඡිද්දං තෙ රට්ඨං බ්‍යථිතා (බ්‍යථිතං (සී.), බ්‍යාධිතං (පී.)) භයා හි, පුථූ නරා ලෙණමනුප්පවිට්ඨා;

මනුස්සමංසං විරමෙහි (විරමාහි (ස්‍යා.)) රාජ, එතං වරානං චතුත්ථං වරාමි’’.

459

“එම්බා පෝරිසාද රජ, ඔබ විසින් රාජ්‍යය සිදුරු කරණලදී. භයින් කම්පාකරණලදී. බොහෝ මිනිස්සු සැඟවීම පිණිස ලෙන්වලට ඇතුල්වූහ. මිනීමස්කෑම හැර දමවයි මේ සතරවෙනි වරය ඉල්වමියි” සුතසෝමරජ කීයේය.

460

‘‘අද්ධා හි සො භක්ඛො මම (මමං (සී. ස්‍යා. පී.)) මනාපො, එතස්ස හෙතුම්හි (හෙතුම්පි (පී.)) වනං පවිට්ඨො;

සොහං කථං එත්තො උපාරමෙය්‍යං, අඤ්ඤං වරානං චතුත්ථං වරස්සු’’.

460

“යහළු සුතසෝම රජ, ඒකාන්තයෙන්ම ඒ ආහාරය මට මනාපවේ. මේ හේතුකොට ගෙණම වනයට වැදුනෙමියි ඒ මම කෙසේනම් මෙයින් වලකින්නෙම්ද? වරයන්ගෙන් සතරවෙනි කොට අනික් වරයක් ඉල්වවයි” පෝරිසාද කීයේය.

461

‘‘නං වෙ පියං මෙති ජනින්ද තාදිසො, අත්තං නිරංකච්ච (නිරංකත්වා (සී. ස්‍යා. පී.)) පියානි සෙවති;

අත්තාව සෙය්‍යො පරමා ච (පරමාව (බහූසු) ජා. 1.6.81 සංසන්දෙතබ්බං) සෙය්‍යො, ලබ්භා පියා ඔචිතත්ථෙන (ඔචිතත්තෙන (ක.)) පච්ඡා’’.

461

“මහරජ, තා වැන්නෙක් ඒකාන්තයෙන් මෙය මට ප්‍රිය යයී ආත්මය හැරදමා ප්‍රියවස්තූන් සේවනය නොකෙරේද, මිනිසාට වනාහි අන්‍යවූ ප්‍රිය වස්තුවට වඩා ආත්මයම උතුම්වේ. රැස්කරණලද අර්ථ ඇත්තහු විසින් පසුවද ප්‍රියවූවස්තු ලැබිය හැකිවෙත්යයි” සුතසෝම රජ කීයේය.

462

‘‘පියං මෙ මානුසං මංසං, සුතසොම විජානහි;

නම්හි සක්කා (නම්හි සක්කො (සී. පී.)) නිවාරෙතුං, අඤ්ඤං (අඤ්ඤං තුවං (සී. ස්‍යා. පී.)) වරං සම්ම වරස්සු’’.

462

“යහළු සුතසෝම නම් රජ, මිනීමස මට ප්‍රියයයි ඔබද දන්නෙහිය. එය වළක්වන්ට නොහැක්කෙමි. ඔබ අන් වරයක් ගණුවයි” පෝරිසාද කීයේය.

463

‘‘යො වෙ පියං මෙති පියානුරක්ඛී (පියානුකඞ්ඛී (සී. පී.)), අත්තං නිරංකච්ච පියානි සෙවති;

සොණ්ඩොව පිත්වා විසමිස්සපානං (පීත්වන විසස්ස ථාලං (සී. පී.), පිත්වා විසමිස්සථාලං (ස්‍යා. ක.)), තෙනෙව සො හොති දුක්ඛී පරත්ථ.

463

“යහළු පෝරිසාද රජ, යමෙක් මෙය මට ප්‍රියයයි ප්‍රියවූවක් අනුව කැමතිවන්නේ ආත්මය හැරදමා ප්‍රිය වස්තූන් සේවනය කෙරේද, හෙතෙම විෂ මිශ්‍රවූ සුරා බඳුනක් සුරාවෙහි ලොල්වූවෙකුමෙන් ඒ කර්මයෙන්ම පරලොව දුක් ඇත්තෙක් වේ.

464

‘‘යො චීධ සඞ්ඛාය පියානි හිත්වා, කිච්ඡෙනපි සෙවති අරියධම්මෙ (අරියධම්මං (සී. පී.));

දුක්ඛිතොව පිත්වාන යථොසධානි, තෙනෙව සො හොති සුඛී පරත්ථ’’.

464

“යහළු පෝරිසාදය, මේ ලෝකයෙහි යමෙක් වනාහි නුවණින් සළකා අධර්මයෙන් යුත් ප්‍රිය වස්තූන් හැර දුකසේ නමුත් ආර්‍ය්‍යධර්මය සේවනය කෙරේද හෙතෙම දුක් ඇත්තේම ඖෂධ පානයකොට මෙන් ඒ කර්මයෙන්ම පරලොව සුව ඇත්තෙක්වේයයි” සුතසෝම රජ කීයේය.

465

‘‘ඔහායහං පිතරං මාතරඤ්ච, මනාපියෙ කාමගුණෙ ච (කාමගුණෙපි (ස්‍යා. ක.)) පඤ්ච;

එතස්ස හෙතුම්හි වනං පවිට්ඨො, තං තෙ වරං කින්ති මහං දදාමි’’.

465

“යහළු සුතසෝම රජ මම පියාද මව්ද මන වඩන්නාවූ පඤ්චකාම සම්පත්ද හැරදමා මේ මිනීමස හේතු කොට ගෙණ වනයට වැදුනේවෙමි. කුමකැයි මම ඔබට ඒවරය දෙම්දැයි” පෝරිසාද ඇසීය.

466

‘‘න පණ්ඩිතා දිගුණමාහු වාක්‍යං, සච්චප්පටිඤ්ඤාව භවන්ති සන්තො;

වරස්සු සම්ම ඉති මං අවොච, ඉච්චබ්‍රවී ත්වං න හි තෙ සමෙති’’.

466

“යහළු පෝරිසාදය, පණ්ඩිතයෝ එකක් කියා නැවත එය වලහමින් දෙගුණකොට වචනය නොකියත්. සත්පුරුෂයෝ සත්‍යවූ ප්‍රතිඥා ඇත්තෝම වෙත්. යහළුව වර ඉල්වවයි මෙසේ මට කීයේය. එහෙයින් යමක් නුඹ මෙසේ කීයේද, දැන් ඔබගේ ඒ කීම සංසන්දනය නොවේයයි” සුතසෝම රජ කීයේය.

467

‘‘අපුඤ්ඤලාභං අයසං අකිත්තිං, පාපං බහුං දුච්චරිතං කිලෙසං;

මනුස්සමංසස්ස කතෙ (භවො (ස්‍යා. ක.)) උපාගා, තං තෙ වරං කින්ති මහං දදෙය්‍යං.

467

“යහළු සුතසෝම රජ, මිනීමස් හේතූකොට ගෙණ අපුන්‍ය ලාභයටද අයසසටද අපකීර්තියටද බොහෝවූ පාපයටද දුශ්චරිතයටද දුකටද පැමිණියෙමි. ඒවරය ඔබට කෙසේ නම් මම දෙන්නෙම්දැයි” පෝරිසාදයා ඇසීය.

468

‘‘නං තං වරං අරහති ජන්තු දාතුං, යං වාපි දත්වාන අවාකරෙය්‍ය;

වරස්සු සම්ම අවිකම්පමානො, පාණං චජිත්වානපි දස්සමෙව’’.

468

“යහළු පෝරිසාදය, යම් වරයකුත් දී නැවත ගන්නේ නම් සත්වතෙම එබඳුවරය දෙන්ට සුදුසු නොවේ. ‘ප්‍රාණය හැරද දෙන්නෙම්මය නොපසුබටව වර ගනීවායි’ කීයෙහිය.

469

‘‘පාණං චජන්ති සන්තො නාපි ධම්මං, සච්චප්පටිඤ්ඤාව භවන්ති සන්තො;

දත්වා වරං ඛිප්පමවාකරොහි, එතෙන සම්පජ්ජ සුරාජසෙට්ඨ.

469

“සත්පුරුෂයෝ ප්‍රාණය හැරදමත්, ධර්මයද හැර නොදමත්. සත්පුරුෂයෝ සත්‍යවූ ප්‍රතිඥා ඇත්තාහුද වෙත්. යහපත් රාජශ්‍රේෂ්ඨය මට වරයදී වහා නැවත නොගනුව හෙවත් වහා මට වරය දෙව, මේ සත්‍ය කාරණයෙන් සම්පාදනය වෙව

470

‘‘චජෙ ධනං (ධනං චජෙ (සී.)) අඞ්ගවරස්ස හෙතු (යො පන අඞ්ගහෙතු (සී. පී.)), අඞ්ගං චජෙ ජීවිතං රක්ඛමානො;

අඞ්ගං ධනං ජීවිතඤ්චාපි සබ්බං, චජෙ නරො ධම්මමනුස්සරන්තො’’.

470

“යහළු පෝරිසාදය, යම් නුවණැත්තෙක් වනාහි ශරීරාවයව හේතුකොට ගෙණ ධනය හැරදමන්නේද, ජීවිතය රකිමින් ශරීරාවයවය හැරදමන්නේද, ඒ මනුෂ්‍ය තෙම ධර්මය සිහිකරමින් ශරීරාවයද ධනයද ජීවිතයද යන සියල්ලම හැරදමන්නේයයි” කීයේය.

471

‘‘යස්මා හි ධම්මං පුරිසො විජඤ්ඤා, යෙ චස්ස කඞ්ඛං විනයන්ති සන්තො;

තං හිස්ස දීපඤ්ච පරායණඤ්ච, න තෙන මිත්තිං ජිරයෙථ (ජරයෙථ (සී. පී.)) පඤ්ඤො.

471

“පුරුෂතෙම යමෙකුගෙන් කුශලා කුශල ධර්මය දැනගන්නේද යම් සත්පුරුෂ කෙනෙකුත් මොහුගේ සැකය දුරුකෙරෙද්ද, ඒ ගුරුවරයා වනාහි මේ පුද්ගලයාට පිහිටද උතුම් ආරක්ෂාවද වේ. නුවණැත්තේ ඒ ඇඳුරු පුද්ගලයා සමග මිත්‍රකම නොනසන්නේයයි” සුතසෝම රජ කීයේය.

472

‘‘අද්ධා හි සො භක්ඛො මම මනාපො, එතස්ස හෙතුම්හි වනං පවිට්ඨො;

සචෙ ච මං යාචසි එතමත්ථං, එතම්පි තෙ සම්ම වරං දදාමි.

472

“සුතසොම රජතුමනි, ඒකාන්තයෙන්ම ඒ මිනීමස් කෑම මට මනාපවේ. මේ හේතුකොටගෙණම මම වනයට ඇතුල්වූයෙමි. ඉදින් මේ සඳහා මගෙන් ඉල්වන්නෙහි නම් යහළුව, මේ වරයද ඔබට දෙමියි” පෝරිසාද කීයේය.

473

‘‘සත්ථා ච මෙ හොසි සඛා ච මෙසි, වචනම්පි තෙ සම්ම අහං අකාසිං;

තුවම්පි (ත්වංපි (ස්‍යා. ක.)) මෙ සම්ම කරොහි වාක්‍යං, උභොපි ගන්ත්වාන පමොචයාම’’.

473

“යහළු සුතසොම රජ ඔබ මාගේ අනුශාසකයාද වෙහිය. මාගේ යහළුවාද වෙහිය. ඔබගේ කීමද මම කෙළෙමි. යහළුව ඔබද මගේකීම කරව, අපි දෙදෙනම ගොස් ඒ රජ දරුවන් මුදන්නෙමුයි” පෝරිසාද කීයේය.

474

‘‘සත්ථා ච තෙ හොමි සඛා ච ත්‍යම්හි, වචනම්පි මෙ සම්ම තුවං අකාසි;

අහම්පි තෙ සම්ම කරොමි වාක්‍යං, උභොපි ගන්ත්වාන පමොචයාම’’.

474

“යහළු පෝරිසාදය, ඔබට මම අනුශාසකයාද වෙමි. ඔබගේ යහළුවාදවෙමි. මාගේ කීමද ඔබ කෙළෙහිය. යහළුව මමද ඔබගේ වචනය කරමි. දෙදෙනම එක්ව ගොස් ඒ රජුන් මුදමුයි” සුතසෝම රජ කීයේය.

475

‘‘කම්මාසපාදෙනං විහෙඨිතත්ථ (විහෙඨිතම්හා (ස්‍යා. ක.)), තලාවුතා අස්සුමුඛා රුදන්තා;

න ජාතු දුබ්භෙථ ඉමස්ස රඤ්ඤො, සච්චප්පටිඤ්ඤං මෙ පටිස්සුණාථ’’.

475

“පින්වත් රජුනි, තෙපි කල්මාසපාද නම්වූ පෝරිසාදය විසින් වෙහෙසනලද්දාහු අතුල් තලවලින් අව්නන ලද්දාහු කඳුළු පිරුණු මුහුණු ඇතිව අඩන්නෝවහුය. කිසිකලෙකත් මේ රජුට ද්‍රෝහ නොකරව් මෙසේ සත්‍යවූ ප්‍රතිඥාවක් මට දෙව්යයි” සුතසෝම රජ කීයේය.

476

‘‘කම්මාසපාදෙන විහෙඨිතම්හා, තලාවුතා අස්සුමුඛා රුදන්තා;

න ජාතු දුබ්භෙම ඉමස්ස රඤ්ඤො, සච්චප්පටිඤ්ඤං තෙ පටිස්සුණාම’’.

476

“පින්වත් සුතසෝම නම් රජතුමනි, තෙපි කල්මාස පාදයා විසින් පෙළෙන ලද්දෝ අතුල්තලවලින් අව්නන ලද්දෝ කඳුළු පිරුණු මුහුණු ඇතිව හඬන්නෝවෙමු. කිසි කලෙකත් අපි මේ රජුට ද්‍රොහ නොකරමු. මේ සත්‍යවූ ප්‍රතිඥාව ඔබට දෙමුයි ඒ රජවරුකීහ.

477

‘‘යථා පිතා වා අථ වාපි මාතා, අනුකම්පකා අත්ථකාමා පජානං;

එවමෙව වො (එවමෙව (සී.), එවම්පි වො (ස්‍යා.)) හොතු අයඤ්ච රාජා, තුම්හෙ ච වො හොථ යථෙව පුත්තා’’.

477

“යම්සේ පියා හෝ තවද මව හෝ දරුවන්ට අනුකම්පා ඇත්තෝ වැඩ කැමැත්තෝ වෙද්ද, මේ රජ තෙමේද තොපට මෙපරිද්දෙන්ම වේවා තෙපිද පුත්‍රයන්මෙන් වව්යයි” සුතසෝම රජ කීයේය.

478

‘‘යථා පිතා වා අථ වාපි මාතා, අනුකම්පකා අත්ථකාමා පජානං;

එවමෙව නො හොතු (එවම්පි නො (ස්‍යා.)) අයඤ්ච රාජා, මයම්පි හෙස්සාම යථෙව (තථෙව (පී.)) පුත්තා’’.

478

“යම්සේ පියා හෝ තවද මව හෝ දරුවන්ට අනුකම්පා ඇත්තෝ වැඩ කැමැත්තෝ වෙද්ද මේ රජ තෙමේද අපට මෙපරිද්දෙන්ම වේවා, අපිද මොහුට පුත්‍රයන් මෙන් වන්නෙමුයි” ඒ රජවරු ප්‍රතිඥා දුන්හ.

479

‘‘චතුප්පදං සකුණඤ්චාපි මංසං, සූදෙහි රන්ධං සුකතං සුනිට්ඨිතං;

සුධංව ඉන්දො පරිභුඤ්ජියාන, හිත්වා කථෙකො රමසී අරඤ්ඤෙ.

479

“යහළු පෝරිසාදය, අරක්කැමියන් විසින් දුරුමිරිස් ආදියෙන් රඳනාලද මනාව කරණලද මනාකොට නිමවනලද සිව්පාසතුන් පිළිබඳවූද පක්ෂීන් පිළිබඳවූද මාංශය සහිත භෝජනය ශක්‍රතෙම සුධාභෝජනය මෙන් අනුභව කොට දැන් එය හැරදමා කෙසේනම් හුදකළාව මේ වනයෙහි සිත් අලවන්නෙහිද?

480

‘‘තා ඛත්තියා වල්ලිවිලාකමජ්ඣා, අලඞ්කතා සම්පරිවාරයිත්වා;

ඉන්දංව දෙවෙසු පමොදයිංසු, හිත්වා කථෙකො රමසී අරඤ්ඤෙ.

480

“රන්වන් රැසින් බබළන්නාවූ සිහින් මධ්‍ය ප්‍රදෙශ ඇති සැරසුනාවූ ඒ රාජස්ත්‍රීහු හාත්පස පිරිවරාගෙණ දෙව්ලොව දිව්‍යප්සරාවෝ සක්දෙව් රජහු මෙන් ඔබ සතුටු කළාහුය. දැන් ඔවුන් හැර කෙසේ නම් හුදකළාවූ මේ වනයෙහි සිත් අලවන්නෙහිද?

481

‘‘තම්බූපධානෙ බහුගොණකම්හි, සුභම්හි (සුචිම්හි (සී. පී.)) සබ්බස්සයනම්හි සඞ්ගෙ (සඤ්ඤතෙ (සී. පී.), ලඞ්ගතෙ (ස්‍යා.));

සෙය්‍යස්ස (සයනස්ස (සී. ස්‍යා. පී. ක.)) මජ්ඣම්හි සුඛං සයිත්වා, හිත්වා කථෙකො රමසී අරඤ්ඤෙ.

481

“රතුකොට්ට ඇති බොහෝ එළුලොම් ඇතිරි ඇති පවිත්‍රවූ සියලු ඇතිරි අතුරණලද මනාව පිළියෙළ කළාවූ යහනාව මැද සුවසේ සයනය කොට දැන් එය හැර කෙසේ නම් හුදකලාව මේ වනයෙහි ඇලෙන්නෙහිද?

482

‘‘පාණිස්සරං කුම්භථූණං නිසීථෙ, අථොපි වෙ නිප්පුරිසම්පි තූරියං;

බහුං සුගීතඤ්ච සුවාදිතඤ්ච, හිත්වා කථෙකො රමසී අරඤ්ඤෙ.

482

“රාත්‍රි කාලයෙහි පානිස්සරය හෙවත් අත්තල ගැසීම්ද කුම්භථූනය හෙවත් කලපිඹීමද තවද ඒකාන්තයෙන් පවත්වනලද පුරුෂයන් නැත්තාවූ තූර්‍ය්‍ය විශේෂය බොහෝවූ මනාකොට ගායනා කරණලද්දද මනාකොට වාදනය කරණ ලද්දද, හැරදමා දැන් කෙසේනම් හුදකලාව මේ වනයෙහි ඇලෙන්නෙහිද?

483

‘‘උය්‍යානසම්පන්නං පහූතමාල්‍යං, මිගාජිනූපෙතපුරං (මිගාචිරූපෙතපුරං (සී. පී.)) සුරම්මං;

හයෙහි නාගෙහි රථෙහුපෙතං, හිත්වා කථෙකො රමසී අරඤ්ඤෙ’’.

483

“උද්‍යානංගයන්ගෙන් සම්පූර්ණවූ බොහෝමල් වර්ග ඇති මිගාචිර නම් උයනින්යුත් පුරයවූ අශ්වයන්ගෙන්ද ඇතුන්ගෙන්ද රථවලින්ද යුක්තවූ ඉතා සිත්කළුවූ නගරය හැරදමා, දැන් කෙසේ නම් හුදකලාව මේ වනයෙහි ඇලෙන්නෙහිදැයි” (සුතසෝම රජ පෝරිසාද රජුට සිය නුවරට යන්ට කථා කෙළේය.)

484

‘‘කාළපක්ඛෙ යථා චන්දො, හායතෙව සුවෙ සුවෙ;

කාළපක්ඛූපමො රාජ, අසතං හොති සමාගමො.

484

“යම්සේ කරුවල පක්ෂයෙහි චන්ද්‍රතෙම දවසක් පාසා පිරිහෙන්නේමවේද, මහරජ එසේම අසත් පුරුෂයන්ගේ සමාගමය කරුවල පක්ෂයෙහි චන්ද්‍රයාට බඳුවේ.

485

‘‘යථාහං (යථා (සී.)) රසකමාගම්ම, සූදං කාපුරිසාධමං (සූදකං පුරිසාධමං (සී. පී.));

අකාසිං පාපකං කම්මං, යෙන ගච්ඡාමි දුග්ගතිං.

485

“යම්සේ අධම පුරුෂයෙක්වූ රසක නම් අරක්කැමියා නිසා මම යම් කර්මයකින් දුර්ගතියට යෙම්ද එබඳු පාප කර්මය කෙළෙම්ද, (එහෙයිනි)

486

‘‘සුක්කපක්ඛෙ යථා චන්දො, වඩ්ඪතෙව සුවෙ සුවෙ;

සුක්කපක්ඛූපමො රාජ, සතං හොති සමාගමො.

486

“යම්සේ ශුක්ල පක්ෂයෙහිවූ චන්ද්‍රතෙම දවසක් පාසා වැඩෙන්නේම වේද මහරජ එමෙන් සත්පුරුෂයන්ගේ සමාගමය ශුක්ල පක්ෂයෙහි චන්ද්‍රයාට බඳු උපමා ඇත්තේවේ.

487

‘‘යථාහං තුවමාගම්ම, සුතසොම විජානහි;

කාහාමි කුසලං කම්මං, යෙන ගච්ඡාමි සුග්ගතිං.

487

“සුතසෝම නම් රජතුමනි, යම්සේ මම ඔබ නිසා යම් කර්මයකින් සුගතියටයෙම්ද, එබඳු කුශල කර්මය කරන්නෙම්ද එහෙයිනැයි” දැනගුනව,

488

‘‘ථලෙ යථා වාරි ජනින්ද වුට්ඨං (වට්ටං (සී. පී.)), අනද්ධනෙය්‍යං න චිරට්ඨිතීකං;

එවම්පි හොති අසතං සමාගමො, අනද්ධනෙය්‍යො උදකං ථලෙව.

488

“ජනාධිපතිය, යම්සේ ගොඩබිම වර්ෂාකළ ජලය බොහෝකල් පැවැත්මට නුසුදුසු බොහෝකල් නොතිබෙන්නක්වේද, මෙපරිද්දෙන්ම ඒකාන්තයෙන් අසත් පුරුෂයන්ගේ සමාගමය ගොඩබිම ජලය මෙන් බොහෝකල් පැවැත්මට නුසුදුසුවේ.

489

‘‘සරෙ යථා වාරි ජනින්ද වුට්ඨං, චිරට්ඨිතීකං නරවීරසෙට්ඨ (නරවිරියසෙට්ඨ (සී. පී.));

එවම්පි වෙ (එවම්පි මෙ (ස්‍යා.), එවම්පි චෙ (පී. ක.)) හොති සතං සමාගමො, චිරට්ඨිතීකො (චිරට්ඨිතිකං (ක.)) උදකං සරෙව.

489

“නරවීර ශ්‍රේෂ්ඨවූ මහරජ, යම්සේ සමුද්‍රයෙහි වර්ෂා කළ ජලය බොහෝ කල්පවත්නේවේද, මෙපරිද්දෙන්ම සත් පුරුෂයන්ගේ සමාගමය සමුද්‍රයෙහි ජලය මෙන් ඒකාන්තයෙන් බොහෝකල් පවත්නේවේ.

490

‘‘අබ්‍යායිකො හොති සතං සමාගමො, යාවම්පි තිට්ඨෙය්‍ය තථෙව හොති;

ඛිප්පඤ්හි වෙති අසතං සමාගමො, තස්මා සතං ධම්මො අසබ්භි ආරකා’’.

490

“සත්පුරුෂයන්ගේ සමාගමය ඉක්ම නොයන්නේ වේ, යම්තාක් ඒ ජීවත්ව සිටින්නේද, ඒතාක් එසේම පවතී. අසත්පුරුෂයන්ගේ සමාගමය වනාහි වහා ඉවත්වූයේ. එහෙයින් සත්පුරුෂයන්ගේ ධර්මයතෙම අසත්පුරුෂයන් ගෙන් දුරුවේයයි” කීයේය.

491

‘‘න සො රාජා යො (රාජා න සො යො (ක.)) අජෙය්‍යං ජිනාති, න සො සඛා යො සඛාරං ජිනාති;

න සා භරියා යා පතිනො න විභෙති, න තෙ පුත්තා (පුත්තා න තෙ (ක.)) යෙ න භරන්ති ජිණ්ණං.

491

“යම්රජෙක් නොදිනියයුතු මව්පියන් දිනාද, හෙතෙම රජෙක් නොවෙයි. යමෙක් යහළුවා දිනාද, හෙතෙම යහළුවෙක් නොවේ. යම්භාර්‍ය්‍යාවක් ස්වාමියාට බිය නොවේද, ඕතොමෝ භාර්‍ය්‍යාවක් නොවේ. යම් පුත්‍රයෝ ජරාවට ගියාවූ මව්පියන් පෝෂණය නොකෙරෙද්ද, ඔව්හු පුත්‍රයෝ නම් නොවෙත්.

492

‘‘න සා සභා යත්ථ න සන්ති සන්තො, න තෙ සන්තො (සන්තො න තෙ (ක.)) යෙ න භණන්ති ධම්මං;

රාගඤ්ච දොසඤ්ච පහාය මොහං, ධම්මං භණන්තාව භවන්ති සන්තො.

492

“යම් සභාවෙක්හි පණ්ඩිතයෝ නොවෙද්ද, ඕතොමෝ සභානම් නොවේ. යම්කෙනෙක් ස්වභාව ධර්මය නොකියද්ද, ඔව්හු පණ්ඩිතයෝ නොවෙත්. රාගයද ද්වේෂයද මෝහයද හැර ධර්මය කියන්නාහුම පණ්ඩිතයෝ නම්වෙත්.

493

‘‘නාභාසමානං ජානන්ති, මිස්සං බාලෙහි පණ්ඩිතං;

භාසමානඤ්ච ජානන්ති, දෙසෙන්තං අමතං පදං.

493

“කථා නොකරන්නාහු බාලයන් හා මිශ්‍රවූවහු පණ්ඩිතයයි නොදනිත්. අමෘතපදය දේශනාකරන්නාවූ කථා කරන්නහුම පණ්ඩිතයායයි දනිත්.

494

‘‘භාසයෙ ජොතයෙ ධම්මං, පග්ගණ්හෙ ඉසිනං ධජං;

සුභාසිතද්ධජා ඉසයො, ධම්මො හි ඉසිනං ධජො’’ති.

494

“පණ්ඩිත පුරුෂතෙමේ ධර්මය කියන්නේය. ධර්මය බබුළුවන්නේය. ඍෂීන්ගේ ධ්වජය අල්වා ගන්නේය. බුද්ධාදී ඍෂිවරයෝ සුභාෂිතය ධ්වජකොට ගණිත්. ධර්මය වනාහි ඍෂිවරයන්ගේ ධ්වජය වේයයි” වදාළේය.