“එක් කාලයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර අසල අනේපිඬු මහ සිටාණන් විසින් කරවන ලද, ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරණ සේක. ඉක්බිති අනේපිඬු සිටුතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියේය. එකත්පසෙක සිටි අනේපිඬු සිටුහට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ, “ගෘහපතිය, මේ කාමභොගීන් දස දෙනෙක් ලෝකයෙහි ඇත්තාහ. විද්‍යමානවෙත්ය” යි වදාළ සේක.

“ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් අධර්‍මයෙන්, දරුණුකමින් වස්තුව සොයයි. අධර්‍මයෙන්, සැහැසිකමින් වස්තුව සොයා තමන් සුවපත් නොකෙරෙයි. නොපිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් නොකරයි. ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් අධර්‍මයෙන්, දරුණුකමින් වස්තුව සොයයි. අධර්‍මයෙන්, සැහැසිකමින් වස්තුව සොයා තමන් සඅවපත් කෙරෙහි. පිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් නොකරයි. ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් අධර්‍මයෙන්, දරුණුකමින් වස්තුව සොයයි. අධර්‍මයෙන්, සැහැසිකමින් වස්තුව සොයා තමන් සුවපත් කෙරෙයි. පිනවයි. කොටස් කරයි. පින් කරයි.

“ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඒ මේ කාමභොගීතෙම ධර්‍මයෙන් හා අධර්‍මයෙන්ද, සැහැසිකමින්ද, සාමයෙන්ද වස්තුව සොයයි. ධර්‍මයෙන් හා අධර්‍මයෙන්ද, සැහැසිකමින්ද, සාමයෙන්ද වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් නොකරයි. නොපිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් කරයි. ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඒ මේ කාමභොගීතෙම ධර්‍මයෙන් හා අධර්‍මයෙන්ද, සැහැසිකමින්ද, සාමයෙන්ද වස්තුව සොයයි. තමන් සුවපත් කරයි. පිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් නොකරයි. ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඒ මේ කාමභොගීතෙම ධර්‍මයෙන් හා අධර්‍මයෙන්ද, සැහැසිකමින්ද, සාමයෙන්ද වස්තුව සොයයි. ඇතැම් කෙනෙක් තමන් සුවපත් කරයි. පිනවයි. කොටස් කරයි. පින් කරයි.

“ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් නොකරයි. නොපිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් නොකරයි. ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් කරයි. පිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් නොකරයි.

“ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් කරයි. පිනවයි. කොටස් කරයි. පින් කරයි. ඉතා ඇලුනේ, මුසපත්වූයේ, බැසගත්තේ, දොස් නොදක්නේ, හික්මීමෙහි නුවණක් නැතිව ඒ වස්තූන් පරිභොග කරයි. ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් නොකරයි. නොපිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් නොකරයි. නොඇලුනේ, මුසපත් නොවූයේ, බැස නොගත්තේ, දොස් දක්නේ, නික්මීමෙහි නුවණ ඇතිව ඒ වස්තූන් පරිභෝග කරයි.

“ගෘහපතිය, එහි ඒ මේ කාමභෝගීතෙම අධර්‍මයෙන්ද, සැහැසිකමින්ද වස්තුව සොයයි. අධර්‍මයෙන්ද, සැහැසිකමින්ද වස්තුව සොයා තමා සුවපත් කරයි. නොපිනවයි. බෙදා නොදෙයි. පින් නොකරයි. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙමේ කරුණු තුනකින් ගැරහිය යුතුය. අධර්මයෙන් සැහැසිකමින් වස්තුව සොයායයි. මේ පළමුවෙනි කරුණින් ගැරහිය යුතුවෙයි. තමා සුවපත් නොකරයි, නොපිනවයි, යන මේ දෙවෙනි කරුණින්ද ගැරහිය යුතුවෙයි. බෙදා නොදෙයි, පින් නොකරයි, යන මේ තුන්වෙනි කරුණින්ද ගැරහිය යුතුවේ. මේ කාමභොගී තෙමේ වනාහි මේ කරුණු තුනින් ගැරහිය යුතුය. තමන් සුවපත් කරයි. පිනවයි. කොටස් කරයි. පින් කරයි. තමා සුවපත් කරයි. පිනවයි. බෙදා නොදෙයි. පින් නොකරයි. මේ කාමභෝගීතෙම කරුණු දෙකකින් ගැරහිය යුතුයි. එක් කරුණකින් පැසසිය යුතුයි. අධර්මයෙන්, සැහැසිකමින් වස්තුව සොයායයි යන මේ පළමුවෙනි කරුණින් ගැරහිය යුතුය. තමා සුවපත් කරයි, පිනවයි, යන මේ එක් කරුණින් පැසසිය යුතුයි. බෙදා නොදෙයි, පින් නොකරයි යන මේ දෙවෙනි කරුණින් ගැරහිය යුතුය. මේ එක කරුණින් පැසසිය යුතුය.

“ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් කරයි. පිනවයි. බෙදාදෙයි. පින්කරයි. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගී තෙම එක් කරුණකි්ි ගැරහිය යුතුය. කරුණු දෙකකින් පැසසිය යුතුය. අධර්මයෙන්ද, සැහැසිකමින්ද, වස්තුව සොයයි යන එක් කරුණින් ගැරහිය යුතුයි. තමා සුවපත් කරයි, පිනවයි, බෙදාදෙයි, පින්කරයි. ගෘහපතිය, මේ කාමභොගීතෙම එක් කරුණකින් ගැරහිය යුතුය. දෙකරුණින් පැසසිය යුතුය. අධර්මයෙන්ද, සැහැසිකමින්ද වස්තුව සොයයි යන මේ එක කරුණින් ගැරහිය යුතුය. තමා සුවපත් කරයි, පිනවයි යන මේ පළමු කරුණින් පැසසිය යුතුය. බෙදා දෙයි, පින්කරයි යන මේ දෙකරුණින් පැසසිය යුතුය. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම මේ එක් කරුණින් ගැරහිය යුතුය. මේ දෙකරුණින් පැසසිය යුතුය.

“ගෘහපතිය, එහි මේ කාමභෝගීතෙම ධර්මයෙන් හා අධර්මයෙන්ද, සැහැසිකමින් හා නොසැහැසිකමින්ද වස්තුව සොයයි. තමා සුවපත් නොකරයි, නොපිනවයි, බෙදා නොදෙයි, පින් නොකෙරෙයි. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම එක් කරුණකින් පැසසියයුතුය. තුන් කරුණකින් ගැරහිය යුතුය..

“ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් කරයි. පිනවයි. බෙදාදෙයි. පින්කරයි. සොයා තමා සුවපත් කෙරෙයි පිනවයි. බෙදා නොදෙයි. පින් නොකරයි. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම දෙකරුණින් පැසසිය යුතුය. දෙකරුණින් ගැරහිය යුතුය. ධර්මයෙන් හා නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි යන මේ පළමු කරුණින් පැසසිය යුතුය. අධර්මයෙන් හා සැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි යන මේ පළමු කරුණින් ගැරහිය යුතුය. තමා සැපවත් කරයි, පිනවයි යන මේ දෙවන කරුණින් පැසසිය යුතුය. බෙදා නොදෙයි, පින් නොකරයි යන මේ දෙවන කරුණින් ගැරහිය යුතුය. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම මේ දෙකරුණින් පැසසිය යුතුය. මේ දෙකරුණින් ගැරහිය යුතුය.

“ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් කරයි. පිනවයි. බෙදාදෙයි. පින්කරයි. සොයා තමා සුවපත්කරයි. පිනවයි. බෙදාදෙයි. පින්කරයි. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම තුන් කරුණින් පැසසිය යුතුය. එක් කරුණින් ගැරහිය යුතුය. ධර්මයෙන්ද, නොසැහැසිකමින්ද, වස්තුව සොයයි යන මේ පළමු කරුණින් පැසසිය යුතුයි. අධර්මයෙන්ද, සැහැසිකමින්ද වස්තුව රැස්කෙරෙයි යන මේ එක් කරුණින් ගැරහිය යුතුය. තමා සැපවත් කරයි, පිනවයි යන මේ දෙවන කරුණින් පැසසිය යුතුයි. බෙදා දෙයි, පින් කරයි යන මේ තුන්වන කරුණින් පැසසිය යුතුය. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම මේ තුන් කරුණින් පැසසිය යුතුය. මේ එක් කරුණින් ගැරහිය යුතුය.

“ගෘහපතිය, එහි මේ මේ කාමභෝගීතෙම ධර්මයෙන්ද, නොසැහැසිකමින්ද, වස්තුව සොයයි. සොයා තමා සුවපත් නොකරයි. නොපිනවයි. බෙදා නොදෙයි. පින් නොකරයි. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම එක් කරුණින් පැසසිය යතුය. දෙකරුණින් ගැරහිය යුතුය. ධර්මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි යන මේ එක් කරුණින් ගැරහිය යුතුය. ධර්මයෙන්ද, නොසැහැසිකමින්ද වස්තුව සොයයි යන මේ එක් කරුණින්ද පැසසිය යුතුය. තමා සුවපත් නොකෙරෙයි. පිනවයි. යන මේ පළමු කරුණින් ගැරහිය යුතුය. බෙදා නොදෙයි, පින් නොකරයි යන මේ දෙවන කරුණින් ගැර.හිය යුතුය. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම මේ එක් කරුණින් පැසසිය යුතුය. මේ දෙකරුණින් ගැරහිය යුතුය.

“ගෘහපතිය, එහි මේ කාමභෝගීතෙම ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් කරයි, පිනවයි, කොටස් කරයි, පින් කරයි. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම තුන් කරුණින් පැසසිය යුතුය. එක් කරුණින් ගැරහිය යුතුය. ධර්මයෙන් හා නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි යන මේ පළමු කරුණින් පැසසිය යුතුය. තමා සුවපත්කරයි, පිනවයි, යන මේ දෙවන කරුණින් පැසසිය යුතුය. බෙදාදෙයි, පින් කරයි යන මේ තුන්වන කරුණින් පැසසිය යුතුය. ඉතා ඇලුනේ, මුසපත්වූයේ, බැසගත්තේ, දොස් නොදක්නේ, හික්මීමෙහි නුවණක් නැතිව ඒ වස්තූන් පරිභොග කරයි. ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් නොකරයි. නොපිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් නොකරයි. යන මේ එක් කරුණින් ගැරහිය යුතුය. ගෘහපතිය, මේ කාමභොගී තෙම මේ තුන් කරුණින් පැසසිය යුතුය. මේ එක් කරුණින් ගැරහිය යුතුය.

“ගෘහපතිය, එහි මේ කාමභෝගීතෙම ධර්මයෙන්, නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමා සුවපත් කරයි. පිනවයි. බෙදාදෙයි. පින්කරයි. ඉතා ඇලුනේ, මුසපත්වූයේ, බැසගත්තේ, දොස් නොදක්නේ, හික්මීමෙහි නුවණක් නැතිව ඒ වස්තූන් පරිභොග කරයි. ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් නොකරයි. නොපිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් නොකරයි. ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම කරුණු සතරින් පැසසිය යුතුය. ධර්මයෙන්ද, නොසැහැසිකමින්ද, වස්තුව සොයයි. මේ පළමු කරුණින් පැසසිය යුතුය. තමා සුවපත් කරයි. පිනවයි. යන මේ දෙවන කරුණින් පැසසිය යුතුය. බෙදාදෙයි පින්කරයි යන මේ තුනවන කරුණින් පැසසිය යුතුය.

කරුණු සතරින් පැසසිය යුතුය. ධර්මයෙන්ද, නොසැහැසිකමින්ද, වස්තුවසොයයි. මේ පළමු කරුණින් පැසසිය යුතුය. තමා සුවපත් කරයි, පිනවයි යන මේ දෙවන කරුණින් පැසසිය යුතුය. බෙදා දෙයි, පින් කරයි යන මේ තුන්වන කරුණින් පැසසිය යුතුය. ඉතා ඇලුනේ, මුසපත්වූයේ, බැසගත්තේ, දොස් නොදක්නේ, හික්මීමෙහි නුවණක් නැතිව ඒ වස්තූන් පරිභොග කරයි. ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් කාමභෝගියෙක් ධර්‍මයෙන් නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයයි. සොයා තමන් සුවපත් නොකරයි. නොපිනවයි. කොටස් නොකරයි. පින් නොකරයි. යන මේ සතරවන කරුණින් පැසසිය යුතුය.

“ගෘහපතිය, මේ කාමභෝගීතෙම මේ සතර කරුණින් පැසසිය යුතුය. ගෘහපතිය, ලෝකයෙහි පවත්නාවූ පෙනෙන්නාවූ දසකාම භෝගීහුය.

“ගෘහපතිය, මේ දස කාමභෝගී පුද්ගලයන් අතුරින් ඒ මේ කාමභොගියෙක් නොසැහැසිකමින්, දැහැමෙන් භෝගයන් සොයයිද, නොදරුණුකමින්, දැහැමෙන්, සෙමෙන් වස්තුව සොයා තමා සුවපත් කරයිද, පිනවයිද, බෙදාදෙයිද, පින්කරයිද, නොඇලුනේ, මුසපත් නුවූයේ, බැස නොගත්තේ, දොස් දක්නේ, නික්මීමේ නුවණක් නැතිව ඒ වස්තූන් පරිභෝග කරයිද, මේ තෙමේ මේ දසවිධ පුද්ගලයන්ටම වඩා අග්‍රද, ශ්‍රේෂ්ඨද, ප්‍රමුඛද, උතුම්ද, ප්‍රවරද වේ.

“ගෘහපතිය, යම් සේ දෙනගෙන් කිරිද, කිරෙන් දීද, දී වලින් වෙඬරුද, වෙඬරුවලින් ගිතෙල්ද, ගිතෙල්වලින් පිරිසිදු ගිතෙල්ද, අග්‍රයයි යේද, ගෘහපතිය, එසේම මේ කාමභෝගී පුද්ගලයන් දස දෙනා අතුරින් යම් මේ කාමභෝගී පුද්ගලයෙක් ධර්මයෙන්, සැහැසිකමින් භෝගයන් සොයයිද, ධර්මයෙන්, නොසැහැසිකමින් වස්තුව සොයා, තමන් සුවපත් කරයි. බෙදා දෙයි. පින් කරයි. නොඇලුනේ, මුසපත් නුවූයේ, බැස නොගත්තේ, දෝෂ දක්නේ, නික්මීමේ නුවණ ඇතිව ඒ වස්තූන් පරිභෝග කරයි. මේතෙමේ මේ කාමභෝගී පුද්ගලයන් දශදෙනා අතුරින් අග්‍රද, ශ්‍රේෂ්ඨද, ප්‍රමුඛද, උත්තමද, ප්‍රවරද වන්නේය.”

ඉක්බිති අනේපිඬු ගෘහපති තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියේය. එකත්පසෙක සිටි අනේපිඬු ගෘහපතියාට, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ, “ගෘහපතිය, යම් තැනක සිට ආර්‍ය්‍ය ශ්‍රාවකයාට භය වෛර පස සන්සිඳුනාහු වෙත්ද, සොතාපත්ති අඞ්ග සතරින් යුක්තවූයේ වේද, ආර්‍ය්‍ය ධර්‍මය ප්‍රඥාවෙන් මනාව දක්නා ලද්දේ වේද, අවබෝධ කරණ ලද්දේ වේද, ක්‍ෂය කළ නිරය ඇත්තේ වෙමි. ක්‍ෂය කළ තිරිසන් අපාය ඇත්තේ වෙමි. ප්‍රේත ලෝකය ක්‍ෂය කෙළේ වෙමි. ක්‍ෂය කළ අපාය සංඛ්‍යාත දුගතියෙහි වැටීම් ඇත්තේ වෙමි. වහා වැටෙන ස්වභාව නැති අපායෙහි නොවැටෙන ස්වභාව ඇති, සුගති නියතවූ, රහත්බව පරම පිහිට කොට ඇති, සෝවාන් වූවෙක් වීමියි, මතු ඵලයන් බලාපොරොත්තුවෙමින් තෙමේම තමා ගැන ප්‍රකාශ කරන්නේය. කවර පඤ්ච වෛරයක්, බියක්, සන්සිඳුනාහු වෙත්ද?

“ගෘහපතිය, සතුන් මරන්නා සතුන් මැරීමේ හේතුවෙන් මෙලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. පරලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක්, විඳියි. සතුන් මැරීමෙන් වෙන්වූවහුට මේ ආත්මයෙහි බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. පරලොව බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක් නොවිඳියි. සතුන් මැරීමෙන් වෙන්වූවහුට මෙසේ ඒ බිය, වෛර සන්සිඳුනේ වේ.

“ගෘහපතිය, නුදුන් දේ ගන්නේ වේද, නුදුන් දේ ගත් හේතුවෙන් මෙලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. පරලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක්, විඳියි. නුදුන් දේ ගැන්මෙන් වෙන්වූවහුට මේ ආත්මයෙහි බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. පරලොව බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක් නොවිඳියි. නුදුන් දේ ගැන්මෙන් වෙන්වූවහුට බිය, වෛරය සන්සිඳුනේ වේ.

“ගෘහපතිය, කාමයන්හි වරදවා හැසිරෙන්නේ වේද, කාමයන්හි වරදවා හැසිරීම හේතුවෙන් මෙලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. පරලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක්, විඳියි. කාමයන්හි වරදවා හැසිරීමෙන් වෙන්වූවහුට මේ ආත්මයෙහි බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. පරලොව බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක් නොවිඳියි. කාමයන්හි වරදවා හැසිරීමෙන් වෙන්වූවහුට මෙසේ ඒ බිය, වෛර සන්සිඳුනේ වේ.

“ගෘහපතිය, බොරු කියන්නේ වේද, බොරු කීමේ හේතුවෙන් මෙලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. පරලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක්, විඳියි. බොරුකීමෙන් වෙන්වූවහුට මේ ආත්මයෙහි බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. පරලොව බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක් නොවිඳියි. බොරුකීමෙන් වෙන්වූවහුට මෙසේ ඒ බිය, වෛර සන්සිඳුනේ වේ.

“ගෘහපතිය, මදයට හා ප්‍රමාදයට හේතුවන රහමෙර බොන්නේ වේද, මදයට හා ප්‍රමාදයට හේතුවන රහමෙර පීමේ හේතුවෙන් මෙලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. පරලොවද බියක්, වෛරයක් රැස්කරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක්, විඳියි. මදයට හා ප්‍රමාදයට හේතුවන රහමෙර බීමෙන් වෙන්වූයේ මේ ආත්මයෙහි බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. පරලොව බියක්, වෛරයක් රැස් නොකරයි. සිතෙහිවූ දුකක්, දොම්නසක් නොවිඳියි. මදයට හා ප්‍රමාදයට හේතුවන රහමෙර බීමෙන් වැළැක්කාහට මෙසේ ඒ භය, වෛර පස සන්සිඳුනාහු වෙත්.

“කවර සෝවාන් අඞ්ග සතරකින් යුක්තවූයේ වේද? ගෘහපතිය, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ඒ භාග්‍යවතුක් වහන්සේ මේ කාරණයෙනුදු අර්හත්ය, සම්‍යක් සම්බුද්ධය, අෂ්ට විද්‍යා පසළොස් චරණයෙන් යුක්තය, සුගතය, තුන් ලෝ දත් සේක, තමාහට වැඩිහිටියෙක් නැත, දමනය නොකොට හැකි පුද්ගලයන් හික්මවන සේක, දෙවි මිනිසුන්ට අනුශාසනා කරණ සේක. චතුරාර්‍ය්‍ය සත්‍යය දත් සේක. භාග්‍ය ඇති සේකැයි බුදුන් කෙරෙහි ගුණ දැන පැහැදීමෙන් යුක්ත වේද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ධර්‍මය මනාකොට දේශනා කරණ ලදී. තමා විසින්ම දැක්ක යුතුයි. කල් නොයවා දෙන විපාක ඇත්තේය. ඇවිත් මේ බලව යන විධියට සුදුසුය. පැමිණීමට සුදුසුය. නුවණැත්තවුන් විසින් තමන් කෙරෙහි ලා දතයුතුයයි ධර්‍මයෙහි ගුණ දැන පැහැදීමෙන් යුක්තවේද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවක සංඝ තෙම මනාව පිළිපන්නේය. ඎජු මධ්‍යම ප්‍රතිපත්තියෙන් යුක්තය. නිවන් පතා පිළිපන්නේය. නිවණට අනුකූලවූ පිළිවෙතට පිළිපන්නේය. යම් මේ සතර පුරිස් යුගලයක් ඇද්ද, මේ අෂ්ට පුරුෂ පුද්ගල කෙනෙක් ඇද්ද, බුදුන්ගේ මේ ශ්‍රාවක සඞ්ඝ තෙමේ, දුරිනුදු ගෙනෙන ප්‍රත්‍යයට සුදුසුය. පඬුරු පිළිගන්ට සුදුසුය. පරලොව අදහා දෙන දන් පිළිගන්ට සුදුසුය. දොහොත් මුදුන් දී වැඳීමට සුදුසුය. ලෝකයාගේ උතුම් පින් හටගන්නා කෙතයයි සඞ්ඝයා කෙරෙහි ගුණ දැන පැහැදීමෙන් යුක්ත වේද,

“නොකඩවූ, සිදුරු නොවූ, කබර නොගැසුනු, කිලිටි නොවූ, නිදහස් නුවණැත්තන් විසින් ප්‍රශංසා කරණ ලද, තෘෂ්ණාමානදෘෂ්ඨි වශයෙන් ස්පර්‍ශ නොවූ, සිත එකඟ කිරීමට පවතින, ආර්‍ය්‍යයන් විසින් උතුම්යයි සලකන ලද, ශීලයෙන් යුක්ත වූයේ වේද, යන මේ සෝවාන් අඞ්ග සතරින් යුක්තවූයේ වේ.

“ඔහුට කවර ආර්‍ය්‍ය මාර්‍ග ප්‍රඥාවෙන් දක්නා ලද්දේ වේද, අවබෝධවන ලද්දේ වේද, ගෘහපතිය, මේ ලෝකයෙහි ආර්‍ය්‍ය ශ්‍රාවක තෙම මෙසේ මෙය ඇති කල්හි මෙය වේ. මොහුගේ ඉපදීමෙන් මෙය වේ. මෙය නැති කල්හි මෙය නොවේය. මොහුගේ නිරුද්‍ධවීමෙන් මෙය නිරුද්‍ධ වේ. යම් මේ අවිද්‍යාවගේ ප්‍රත්‍යයෙන් සංස්කාර කෙනෙක් වෙත්ද, සංස්කාර ප්‍රත්‍යයෙන් විඤ්ඤාණයක් වේද, විඤ්ඤාණ ප්‍රත්‍යයෙන් නාම රූපයක් උපදී. නාම රූප පහළවීමෙන් ආයතන සය වෙත්. ආයතන සය ප්‍රත්‍යයවීමෙන් ස්පර්‍ශය වේ. ස්පර්‍ශය ප්‍රත්‍යයවීමෙන් වේදනා පහළවේ. වේදනා පහළවීමෙන් තෘෂ්ණාව පහළවේ. තෘෂ්ණාව ප්‍රත්‍යයවීමෙන් දැඩිසේ ගැනීම වේ. දැඩිසේ ගැනීමෙන් භවය වේ. භවය ප්‍රත්‍යයවීමෙන් උත්පත්තිය වේ. උත්පත්තිය ප්‍රත්‍යවීමෙන් ජරාව, මරණය, ශෝකය, වැලපීම, කායික දුක, දොම්නස, බලවත් සිත් තැවුල, පහළවෙත්ද, මෙසේ මේ සියලු දුක් ගොඩ පහළවීම වේ.

“අවිද්‍යාවගේම ශෙෂ නොකොට නිරුද්‍ධ කිරීමෙන් සංස්කාරයන්ගේ නිරුද්‍ධිය වේ. සංස්කාරයන්ගේ නිරුද්‍ධියෙන් විඤ්ඤාණයාගේ නිරුද්‍ධිය වේ. විඤ්ඤාණයාගේ නිරුද්‍ධවීමෙන් නාම රූපයන්ගේ නිරුද්‍ධිය (නැතිවීම) වේ. නාම රූපයන්ගේ නිරුද්‍ධියෙන් ආයතන සය නිරුද්ධවේ. ආයතන සය නිරුද්ධවීමෙන් ස්පර්‍ශය නිරුද්ධවේ. ස්පර්‍ශය නිරුද්ධවීමෙන් වේදනාව නිරුද්ධ වේ. වේදනාව නිරුද්ධවීමෙන් තෘෂ්ණාව නිරුද්ධ වේ. තෘෂ්ණාව නිරුද්ධවීමෙන් දැඩිසේ ගැන්ම නිරුද්ධ වේ. දැඩිසේ ගැන්ම නිරුද්ධවීමෙන් භවය නිරුද්ධ වේ. භවය නිරුද්ධවීමෙන් උත්පත්තිය නිරුද්ධවේ. උත්පත්තිය නිරුද්ධවීමෙන් ජරා, මරණ, ශොක, වැළපීම, කායික දුක, දොම්නස, බලවත් සිත් තැවුල, නිරුද්ධ වෙත්. මෙසේ මේ සියලු දුක් ගොඩ නිරුද්ධ වේ. ඔහු මේ ආර්‍ය්‍ය මාර්‍ග ප්‍රඥාව නුවණින් දැක්කේ වෙයි. මනාකොට අවබෝධ කරණ ලද්දේ වෙයි. මෙසේ සියලු දුක් ගොඩ නිරුද්‍ධවූයේ වේ.

“ගෘහපතිය, යම් තැනෙත සිටි ආර්‍ය්‍ය ශ්‍රාවකයාට මේ පඤ්චභය වෛර පස සන්සිඳුනාහු වෙත්ද, මේ සෝවාන්හුගේ අඞ්ග සතරින් යුක්තවූයේ වේද, මොහු විසින් ආර්‍ය්‍ය සත්‍යය ප්‍රඥාවෙන් දක්නා ලද්දේ වේද, ප්‍රතිවේධ කරණ ලද්දේ වේද, හෙතෙම ක්‍ෂය කළ නිරය ඇත්තේ වෙමි, ක්‍ෂය කළ තිරිසන් අපාය ඇත්තේ වෙමි, ක්‍ෂය කළ ප්‍රේත ලෝකය ඇත්තේ වෙමි, ක්‍ෂය කළ වහා වැටෙන දුගති හා අපාය ඇත්තේ වෙමි, අපායෙහි නොවැටෙන, සුගති නියතවූ, අර්හත්වය කරා නැමුණු සෝවාන් පුද්ගලයෙක් වීමියි, තෙමේම තමා ගැන ප්‍රකාශ කරන්නේය.”

“එක්කාලයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර අසල අනේපිඬු මහ සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරණ සේක. ඉක්බිති අනේපිඬු ගෘහපතිතෙම කල් ඇතිව භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දක්නට නික්මුනේය. ඉක්බිති අනේපිඬු ගෘහපතියාට, තවම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දක්නට නොකල්ය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඵල සමවතට සමවන් සේක. සිත වඩන භික්‍ෂූන් කරාද යාමට අකාලයය. සිත වඩන භික්‍ෂූහුද ඵල සමවත්වලට සමවැදුනාහ. අන්‍ය තීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයන්ගේ ආරාමය යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණෙන්නේ නම් යෙහෙකැයි සිතූයේය. ඉක්බිති අනේපිඬු ගෘහපතිතෙම අන්‍ය තීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයන්ගේ ආරාමය යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණියේය.

එකල්හි වනාහි අන්‍ය තීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයෝ එක්ව රැස්ව උස්හඬ නගන්නාහු, උස් හඬ ඇත්තාහු, මහත් හඬ ඇත්තාහු, නානාප්‍රකාර තිරිසන් කථාවන් කියමින් හුන්නාහු වෙත්. ඒ අන්‍ය තීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයෝ එන්නාවූ අනාථ පිණ්ඩික ගෘහපතියා දුරදීම දැක්කාහුය. දැක, ඔවුනොවුන් ඇඟවූවාහුය. ‘පින්වත්නි, ශබ්ද නොකරව්. පින්වත්නි, ශබ්ද නොකරව්. ශ්‍රාවකවූ මේ අනේපිඬු ගෘහපතිතෙම එයි. ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ යම් පමණ ගිහිවූ, සුදු ඇඳුම් අඳින්නාවූ, යම් ශ්‍රාවකයෝ සැවැත්නුවර වසත්ද, මේ අනාථ පිණ්ඩික ගෘහපතිතෙම ඔවුන්ගෙන් කෙනෙකි. ආයුෂ්මත්නි, ඔවුහු නිශ්ශබ්දභාවය කැමැත්තෝය. නිශ්ශබ්දව හික්මුණාහ. නිශ්ශබ්දබවෙහි ගුණ කියන්නාහ. නිශ්ශබ්ද පිරිස දැක එළඹෙන්ට සිතෙන්නේ නම් යෙහෙකැ’ යි කීහ. ඉක්බිති, ඒ පරිබ්‍රාජකයෝ නිශ්ශබ්ද වූහ.

ඉක්බිති අනාථ පිණ්ඩික ගෘහපතිතෙම ඒ පරිබ්‍රාජකයෝ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණියේය. පැමිණ ඒ අන්‍යතීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයන් සමග සතුටුවිය. සතුටු විය යුතුවූ, සිහි කටයුතුවූ, කථාව කොට නිමවා එකත්පසෙක සිටියේය.

ඒ පරිබ්‍රාජකයෝ එකත්පසෙක සිටි අනේපිඬු ගෘහපතියාට, “ගෘහපතිය, ශ්‍රමණ ගෞතම තෙම කවර කවර දෘෂ්ඨියක් ඇත්තේදැයි” කියව. “ස්වාමීනි, මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සියලු දෘෂ්ඨි නොදනිමි” යි කීයේය. “ගෘහපතිය, ඔබ ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ සියලු දෘෂ්ටි නොදන්නේ නම්, ගෘහපතිය, කියව. භික්‍ෂූහු කුමන දෘෂ්ඨි ඇත්තාහුද?” - “ස්වාමීනි, මම භික්‍ෂූන්ගේ සියලු දෘෂ්ටි නොදනිමි.” - “ඔබ කුමන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” - “ස්වාමීනි, අපි මේ දෘෂ්ටිකයෝයයි ප්‍රකාශ කිරීම දුෂ්කරය.” - “එසේනම් ආයුෂ්මත්හු, පළමුකොට ස්වකීය දෘෂ්ටි ප්‍රකාශ කෙරෙත්වා. නැවත අප විසින්ද, අපි අසවල් දෘෂ්ටිකයෝයයි ප්‍රකාශ කරන්ට දුෂ්කර නොවන්නේය.”

“මෙසේ කී කල්හි එක්තරා පරිබ්‍රාජකයෙක් අනේපිඬු ගෘහපතියාට, “ගෘහපතිය, මම ‘ලෝකය ශාස්වතය, මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය. අනික් පරිබ්‍රාජකයෙක්ද අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, මම ‘ලෝකය සදාකාලික නොවේ. මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය. අනික් පරිබ්‍රාජකයෙක්ද අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, මම ‘ලෝකය කෙළවරක් ඇත්තේය. මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය. අනික් පරිබ්‍රාජකයෙක්ද අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, මම ‘ලෝකය කෙළවරක් නැත්තේය. මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය.

අනික් පරිබ්‍රාජකයෙක්ද අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, මම ඒ ජීවමය, ඒ ශරීරමය මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය.

අනික් පරිබ්‍රාජකයෙක්ද අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, මම ඒ ජීවය අනිකකි, ශරීරය අනිකකි. මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය.

අනික් පරිබ්‍රාජකයෙක්ද අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, මම සත්ත්‍වයන් මරණින් මතු වෙයි. මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය.

අනික් පරිබ්‍රාජකයෙක්ද අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, මම සත්ත්‍වයන් මරණින් මතු නොවෙයි. මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය.

අනික් පරිබ්‍රාජකයෙක්ද අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, මම සත්ත්‍වයන් මරණින් මතු වේද නොවේද වේ. මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය.

අනික් පරිබ්‍රාජකයෙක්ද අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, මම සත්ත්‍වයන් මරණින් මතු නොවෙයි. නොවන්නේද නොවේ. මෙයම ඇත්තය, අනිත් ඒවා හිස්ය’ යි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක්මි’ යි මෙය කීයේය.

මෙසේ කී කල්හි අනේපිඬු ගෘහපතිතෙම ඒ පරිබ්‍රාජකයන්ට, “ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘ගෘහපතිය, මම මේ ලෝකය ශාස්වතය, මෙයම ඇත්තය. අනික්වා බොරුයයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේය’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන් සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

“ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘ලෝකය අශාස්වතය. මෙයම සත්‍යය. අනික්වා හිස්ය. ගෘහපතිය, මම මෙසේ දෘෂ්ටි ඇත්තෙමි’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන්

සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

“ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘ලෝකය අනන්තයක් ඇත්තකි. මෙයම සත්‍යය. අනික්වා හිස්ය. ගෘහපතිය, මම මෙසේ දෘෂ්ටි ඇත්තෙමි’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන් සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

“ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘සත්ත්‍වයා මරනින් මතු නොවෙයි. නොවන්නේද නොවෙයි. මෙයම සත්‍යය. අනික්වා හිස්ය. ගෘහපතිය, මම මෙසේ දෘෂ්ටි ඇත්තෙමි’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන් සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

“ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘ලෝකය අන්තයක් නැත්තකි. මෙයම සත්‍යය. අනික්වා හිස්ය. ගෘහපතිය, මම මෙසේ දෘෂ්ටි ඇත්තෙමි’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන් සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

“ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘එය ජීවය, එය ශරීරය, මෙයම සත්‍යය. අනික්වා හිස්ය. ගෘහපතිය, මම මෙසේ දෘෂ්ටි ඇත්තෙමි’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන් සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

“ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘ජීවය අනිකකි. ශරීරය අනිකකි. මෙයම සත්‍යය. අනික්වා හිස්ය. ගෘහපතිය, මම මෙසේ දෘෂ්ටි ඇත්තෙමි’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන් සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

“ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘සත්ත්‍වයා මරණින් මතු වේය. මෙයම සත්‍යය. අනික්වා හිස්ය. ගෘහපතිය, මම මෙසේ දෘෂ්ටි ඇත්තෙමි’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන් සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

“ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘සත්ත්‍වයා මරණින් මතු නොවේය. මෙයම සත්‍යය. අනික්වා හිස්ය. ගෘහපතිය, මම මෙසේ දෘෂ්ටි ඇත්තෙමි’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන් සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

“ස්වාමීනි, යම් මේ ආයුෂ්මත් කෙනෙක්, ‘සත්ත්‍වයා මරනින් මතුවේය, නොවේය. මෙයම සත්‍යය. අනික්වා හිස්ය. ගෘහපතිය, මම මෙසේ දෘෂ්ටි ඇත්තෙමි’ යි මෙසේ කීවේද, ආයුෂ්මත්හුගේ මේ දෘෂ්ටිය තමාගේ හෝ නුනුවණින් මෙනෙහි කිරීම හේතුවෙන් උපන්නීය. අනුන්ගේ ඇසීම් හේතුවෙන් හෝ උපන්නීය. මේ දෘෂ්ටිතොමෝ වනාහි ඇත්තය. හේතුවෙන් සකස් කරණ ලද්දීය. සිතන ලද්දීය. හේතුවෙන් ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නිය. එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම් ඒ ආයුෂ්මත් තෙම එහි ඇලුනේය. එහිම ඒ ආයුෂ්මත් තෙම බැසගන්නා ලදී.

මෙසේ කී කල්හි ඒ පරිබ්‍රාජකයෝ අනේපිඬු ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, අප හැම දෙනා විසින්ම ස්වකීය දෘෂ්ටි යම්තාක්ද, ඒවා ප්‍රකාශ කරණ ලද්දාහ. ගෘහපතිය, ඔබ කුමන දෘෂ්ටි ඇත්තේදැයි ප්‍රකාශ කරව’ යි කීවාහුය.

“ස්වාමීනි, හටගත් සකස්වු සිත් ඇති නිසා උපන් යමක් ඇත්තේද, එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍යද, එය දුකය. යමක් දුක නම්, ‘මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මේ මගේ ආත්මය නොවේයයි ස්වාමීනි, මම මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක් වෙමි’ යි කීයේය.

“ගෘහපතිය, යම් කිසිවක් හටගත්තේද, සකස්වීම ඇත්තේද, සිත් සහිතද, හේතු ප්‍රත්‍යයෙන් උපන්නේද, එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක නම්, ගෘහපතිය, එයම ඔබ අල්ලා ගත්තේය. ගෘහපතිය, ඔබ එහිම බැසගත්තේය.”

“ස්වාමීනි, යමක් හටගත්තේද, සකස්වීම ඇත්තේද, සිත සහිතද, නිසා උපදින ලද්දේද, එය අනිත්‍යය. යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකය. යමක් දුක් නම්, ‘මෙය මගේ නොවේ. ඒ මම නොවෙමි. මේ මගේ ආත්මය නොවේය’ යි මෙසේ එය තත්වු පරිද්දෙන්, සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දක්නා ලද්දේය. ඔහුගේ මත්තෙහි මිදිම තත්වු පරිද්දෙන් දනිමි’ යි කීයේය. මෙසේ කී කල්හි ඒ පරිබ්‍රාජකයෝ තූෂ්ණීම්භූත වූවාහු, නැමුණු පිට ඇත්තාහු, මුව යටිකුරු කළාහු, සිතමින් නොවැටහෙමින් සිටියාහුය.

ඉක්බිති අනේපිඬු ගෘහපතිතෙම තූෂ්ණීම්භූත වූ, මුඛ අකුලාගත්, නමාගත් පිට ඇති, යටිකුරු කළ මුහුණු ඇති, සිතන්නාවූ, නොවැටහෙන්නාවූ, ඒ පරිබ්‍රාජකයන් දැන, අස්නෙන් නැගිට, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියේය. එකත්පසෙක සිටි අනේපිඬු ගෘහපතිතෙම, ඒ අන්‍ය තීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයන් සමග යම්තාක් කථා සල්ලාපයක් වූයේද, ඒ සියල්ල භාග්‍යවතුන් වහන්සේට සැළකෙළේය. ‘ගෘහපතිය, යහපත. යහපත. ගෘහපතිය, මෙසේ වනාහි තොප විසින් ඒ හිස් පුරුෂයන් කලින්කල කරුණු සහිතව යටපත්කොට නිග්‍රහ කටයුත්තාහ.

ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අනේපිඬු ගෘහපතියා ධාර්මික කථාවෙන් මනාසේ පෙන්වූයේය. සමාදන් කරවූයේය. තෙදගැන්වූයේය. සතුටු කෙළේය. ඉක්බිති අනේපිඬු ගෘහපතිතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ධාර්මික කථාවෙන් මනාසේ පෙන්වූයේ, සමාදන් කරවූයේ, තෙදගැන්වූයේ, සතුටු කෙළේ, අස්නෙන් නැගිට, බුදුන් වැඳ, පැදකුණුකොට, ගියේය.

ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අනේපිඬු ගෘහපතියා ගිය නොබෝ වේලාවකින් භික්‍ෂූන් ඇමතූ සේක. “මහණෙනි, මේ ධර්‍ම විනයෙහි උපසපන්වී වර්‍ෂ සියයක් නමුදු පසුවූ මහණ කෙනෙක් වේද, හෙතෙමේද යම්සේ ඒ අනේපිඬු ගෘහපතියා විසින් නිග්‍රහ කරණ ලද්දේද, අන්‍යතීන්‍ර්‍ථක පරිබ්‍රාජකයන් කරුණු සහිතව, මනාකොට යටපත්කොට නිග්‍රහ කරන්නේයයි වදාළ සේක.”

එක් කාලයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ චම්පානුවර, ගග්ගරා පොකුණුතෙර වාසය කරණ සේක. ඉක්බිති ‘වජ්ජියමහිත’ නම් ගෘහපතිතෙම කල් ඇතුවම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැකීමට චම්පානුවරින් පිටත්වූයේය. ඉක්බිති වජ්ජියමහිත ගෘහපතියාට, ‘තවම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දක්නට යාමට නොකල්ය. භාග්‍යවතුන් ඵල සමවතට සමවැදුනේය. සිත වඩන (භාවනා කරන) භික්‍ෂූන් ලඟට යාමටද නොකල්ය. සිත වඩන භික්‍ෂූහු ඵල සමවතට සමවැදුනාහ. අන්‍ය තීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයන්ගේ ආරාමය යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණෙන්නෙමු නම් යෙහෙකැයි සිතූහ.

ඉක්බිත්තෙන් වනාහි වජ්ජියමහිත ගෘහපතිතෙම තීර්ත්‍ථකයන්ගේ ආරාමයට ගියේය. ඉක්බිති වජ්ජියමහිත ගෘහපතිතෙම ඒ පරිබ්‍රාජකයෝ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණියේය. පැමිණ ඒ අන්‍යතීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයන් සමග සතුටුවිය. සතුටු විය යුතුවූ, සිහි කටයුතුවූ, කථාව කොට නිමවා එකත්පසෙක සිටියේය.

“ගෘහපතිය, ශ්‍රමණ ගෞතමතෙම සියලු තපස්කම්වලට ගරහයි. දුකසේ ජීවත්වන සියලු තපස් ඇත්තන්ට ඒකාන්තයෙන් නින්‍දාකරයි. දොස් කියයි යන මෙය ඇත්තදැ’ යි ඇසීය. “ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සියලු තපස් නොගරහයි. සියලු රූක්‍ෂව ජීවත්වන තපස් ඇත්තන්ට ඒකාන්තයෙන් නින්‍දා නොකරයි. දොස් නොකියයි. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ගැරහියයුත්තාට ගරහයි. පැසසියයුත්තාට පසසයි. ස්වාමීනි, ගැරහියයුත්තාට ගරහන්නාවූ, පැසසියයුත්තාට පසසන්නාවූ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විභජ්ජවාදීය. ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කරුණහිලා ඒකාන්තවාදියෙක් නොවෙති’ යි මෙසේ කීවේය.

මෙසේ කීකල්හි එක්තරා පරිබ්‍රාජකයෙක්, වජ්ජියමහිත ගෘහපතියාට, ‘ගෘහපතිය, ඔබ පහවෙව. ඔබ යම්බඳුවූ ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ ගුණ කියන්නෙහිද, ඒ ශ්‍රමණගෞතමතෙමේ නාස්තිවාදියෙකි. පැණවීමක් නැත්තෙකි’ යි කීයේය. ‘ස්වාමීනි, මම මෙහිලා ආයුෂ්මතුන්ට කරුණු සහිතව කියමි. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය කුශලයයි පණවන ලදී. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය අකුශලයයි පණවන ලදී. මෙසේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් කුශලය හා අකුශලය පණවනු ලබන්නේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පැණවීම් සහිතය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නාස්තිවාදියෙක් නොවේ. පැනවීම් නැත්තෙක් නොවේය” යි කීයේය.

මෙසේ කීකල්හි ඒ පරිබ්‍රාජකයෝ තූෂ්ණීම්භූතවූවාහු, මුහුණ හැකුලුණාහු, නැමුණු පිට ඇත්තාහු, යටිකුරුවූ මුහුණ ඇත්තාහු, සිතමින්, නොවැටහෙමින් සිටියාහුය. ඉක්බිති වජ්ජියමහිත ගෘහපතිතෙම තූෂ්ණීම්භූතවූ, මුහුණ හැකුලුණු, නැමුණු පිට ඇති, යටිකුරුවූ මුව ඇති, සිතමින් හුන්, නොවැටහුණු ඒ පරිබ්‍රාජකයන් දැක, හුනස්නෙන් නැගිට, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියේය. එකත්පසෙක සිටි වජ්ජියමහිත ගෘහපතිතෙම ඒ අන්‍ය තීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයන් සමග යම්තාක් කථා සල්ලාපයක් වූයේද, ඒ සියල්ල භාග්‍යවතුන් වහන්සේට සැළකෙළේය.

“ගෘහපතිය, යහපත, යහපත. මෙසේ තොප විසින් ඒ හිස් පුරුෂයෝ කලින් කල කරුණු සහිතව යටත්කළ යුත්තාහ. නිග්‍රහ කළ යුත්තාහ. ගෘහපතිය, මම සියලු තපස් තැවිය යුතුයයි නොකියමි. ගෘහපතිය, මම සියලු තපස් නොතැපිය යුතුයයි නොකියමි. ගෘහපතිය, මම සියලු ගැනීම් ගතයුතුයයි නොකියමි. ගෘහපතිය, මම සියලු ගැනීම් නොගතයුතුයයි නොකියමි. ගෘහපතිය, මම සියලු භාවනාකිරීම් භාවනා කටයුතුයයි නොකියමි. ගෘහපතිය, මම සියලු භාවනාකිරීම් භාවනා නොකටයුතුයයි නොකියමි. ගෘහපතිය, මම සියලු දුරු කිරීම් දුරු කටයුතුයයි නොකියමි. ගෘහපතිය, මම සියලු සියලු දුරු කිරීම් දුරු නොකටයුතුයයි නොකියමි. ගෘහපතිය, මම සියලු මිදීම් මිදිය යුත්තාහයි නොකියමි. ගෘහපතිය, මම මිදීම් නොමිදිය යුත්තාහයිද නොකියමි.

“ගෘහපතිය, යම් තපසක් තපින්නාහට අකුශල ධර්‍මයෝ වැඩෙත් නම් කුශල ධර්‍මයෝ පිරිහෙත් නම්, මෙබඳු තපස නොතැපිය යුතුයයි කියමි. ගෘහපතිය, යම් තපසක් තපින්නාහට අකුශල ධර්‍මයෝ පිරිහෙත්ද, කුශල ධර්‍මයෝ වැඩෙත්ද, මෙබඳු තපස තැපිය යුතුයයි කියමි.

“ගෘහපතිය, යම් ගැනීමක් ගන්නාහට අකුශල ධර්‍මයෝ වැඩෙත්ද, කුශල ධර්‍මයෝ පිරිහෙත්ද, එබඳු ගැනීමක් නොගත යුතුයයි කියමි. ගෘහපතිය, යම් ගැනීමක් ගන්නාහට අකුශල් පිරිහෙත්ද, කුසල් වැඩෙත්ද, එබඳු ගැනීමක් ගත යුතුයයි කියමි.

“ගෘහපතිය, යම් භාවනාවක් වැඩීමෙන් අකුශල ධර්‍මයෝ වැඩෙත්ද, කුශල ධර්‍මයෝ පිරිහෙත්ද, එබඳු භාවනාවක් වැඩිය යුත්තාහයි නොකියමි. ගෘහපතිය, යම් භාවනාවක් වඩන්නාහට අකුශල ධර්මයෝ පිරිහෙත්ද, කුසල ධර්මයෝ වැඩෙත්ද, එබඳු භාවනාවක් වැඩිය යුතුයයි කියමි.

“ගෘහපතිය, යම් අත්හැරීමක් අත්හරින්නාහට අකුශල ධර්‍මයෝ වැඩෙත්ද, කුශල ධර්‍මයෝ පිරිහෙත්ද, එබඳු දුරුකිරීමක් දුරු නොකටයුතුයයි කියමි. ගෘහපතිය, යම් අත්හැරීමක් අත්හරින්නාහට අකුශල ධර්මයෝ පිරිහෙත්ද, කුසල ධර්මයෝ වැඩෙත්ද, එබඳු අත්හැරීමක් අතහළ යුතුයයි කියමි.

“ගෘහපතිය, යම් මිදීමකින් මිදෙන්නාහට අකුශල ධර්‍මයෝ වැඩෙත්ද, කුශල ධර්‍මයෝ පිරිහෙත්ද, එබඳු මිදීම් නොමිදිය යුතුයයි කියමි. ගෘහපතිය, යම් මිදීමක් මිදෙන්නාහට අකුශල ධර්මයෝ පිරිහෙත්ද, කුශල ධර්මයෝ වැඩෙත්ද, එබඳු මිදීම මිදිය යුතුයයි කියමි” යි වදාළ සේක.

ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් දැහැමි කථාවෙන් කරුණු සහිතව දක්වන ලද, සමාදන් කරවන ලද, තෙද ගන්වන ලද, සතුටු කරණ ලද, වජ්ජියමහිත ගෘහපතිතෙම අස්නෙන් නැගිට, බුදුන් වැඳ, පැදකුණුකොට ගියේය.

ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වජ්ජියමහිත ගෘහපතියා ගිය නොබෝ වේලාවකින් භික්‍ෂූන් ආමන්ත්‍රණය කළ සේක. “මහණෙනි, යම් ඒ මහණෙක් බොහෝ කලක් මේ ධර්‍ම විනයෙහි කෙලෙස් රජස් නැත්තේද, හෙතෙමේ යම්සේ ඒ වජ්ජියමහිත ගෘහපතියා විසින් පෙළන ලද්දේද, මෙසේම අන්‍ය තීර්ත්‍ථක පරිබ්‍රාජකයන් කරුණු සහිතව මනාකොට පෙළන ලද්දවුන් කොට නිග්‍රහ කරන්නේය” යි වදාළ සේක.

ඉක්බිති උත්තිය පරිබ්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එහි පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමග සතුටුවිය. සතුටු විය යුතුවූ, සිහිකටයුතුවූ, කථාව කොට නිමවා එකත්පසෙක සිටියේය. එකත්පසෙක සිටි උත්තිය පරිබ්‍රාජක තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට, ‘භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද? ලෝකය ශාස්වතද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් ලෝකය ශාස්වතය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි ප්‍රකාශ නොකරණ ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය අශාස්වතද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් ලෝකය අශාස්වතය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරණ ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේද, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරණ ලදී.” “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, එය ජීවයද, එය ශරීරයද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් එය ජීවයද, එය ශරීරයද, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරණ ලදී.” “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ජීවය අනිකෙක්ද, ශරීරය අනිකෙක්ද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් ජීවය අනිකෙක්ය, ශරීරය අනිකෙක්ය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරණ ලදී.” “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්ත්‍වයා මරණින් මතු වේද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් සත්ත්‍වයා මරණින් මතු වේය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරණ ලදී.” “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්ත්‍වයා මරණින් මතු නොවේද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් සත්ත්‍වයා මරණින් මතු නොවේය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරණ ලදී.” “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්ත්‍වයා මරණින් මතු වේද, නොවේද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් සත්ත්‍වයා මරණින් මතු වේය, නොවේය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරණ ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්ත්‍වයා මරණින් මතු නොවෙයිද, නොද නොවෙයිද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් සත්ත්‍වයා මරණින් මතු නොදවෙයි, නොද නොවෙයි. මෙයම ඇත්තය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරණ ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය ශාස්වතද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘උත්තිය, ලෝකය ශාස්වතය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මා විසින් මෙයද ප්‍රකාශ නොකරණ ලද්දේය’ යි කීයෙහිය.

“භාග්‍යවතුන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය කෙළවරක් ඇත්තේද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘උත්තිය, ලෝකය කෙළවරක් ඇත්තේය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මා විසින් මෙයද ප්‍රකාශ නොකරණ ලද්දේය’ යි කීයෙහිය. ලෝකය කෙළවරක් නැත්තේද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘උත්තිය, ලෝකය කෙළවරක් නැත්තේය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මා විසින් මෙයද ප්‍රකාශ නොකරණ ලද්දේය’ යි කීයෙහිය. එය ජීවයද, එය ශරීරයදැයි, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘උත්තිය, එය ජීවයය, එය ශරීරයය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මා විසින් මෙයද ප්‍රකාශ නොකරණ ලද්දේය’ යි කීයෙහිය. ශරීරය අනිකක්ද, ජීවය අනිකක්ද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘උත්තිය, ශරීරය අනිකක්ය, ජීවය අනිකක්ය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මා විසින් මෙයද ප්‍රකාශ නොකරණ ලද්දේය’ යි කීයෙහිය. සත්ත්‍වයා මරණින් මතු වේද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘උත්තිය, සත්ත්‍වයා මරණින් මතු වේය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මා විසින් මෙයද ප්‍රකාශ නොකරණ ලද්දේය’ යි කීයෙහිය. සත්ත්‍වයා මරණින් මතු නොවේද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘උත්තිය, සත්ත්‍වයා මරණින් මතු නොවේය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මා විසින් මෙයද ප්‍රකාශ නොකරණ ලද්දේය’ යි කීයෙහිය. සත්ත්‍වයා මරණින් මතු වේද, නොවේද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘උත්තිය, සත්ත්‍වයා මරණින් මතු වේය, නොවේය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මා විසින් මෙයද ප්‍රකාශ නොකරණ ලද්දේය’ යි කීයෙහිය.

“සත්ත්‍වයා මරණින් මතු නොද වෙයිද, නොද නොවෙයිද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා බොරුදැ’ යි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘උත්තිය, සත්ත්‍වයා මරණින් මතු නොද වෙයි, නොද නොවෙයි, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙයද තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ නොකරණ ලද්දේය’ යි කීයෙහිය. එසේනම් භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ විසින් කුමක් ප්‍රකාශ කරණ ලද්දෙහිද?”

“උත්තිය, මම විශිෂ්ඨ ඥානයෙන් දැන, සත්ත්‍වයන්ගේ විශුද්‍ධිය පිණිස, ශොක වැලපීම් දෙක ඉක්මවීම පිණිස, දුක් දොම්නස් දෙක අස්තවීම පිණිස, ආර්‍ය්‍ය අෂ්ඨාංගික මාර්‍ගය ලබා ගැනීම පිණිස, නිර්‍වාණය ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කිරීම පිණිස, ශ්‍රාවකයන්ට ධර්‍මය දේශනා කරමි.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ විසින් යමක් විශිෂ්ඨ ඥානයෙන් දැන, සත්ත්‍වයන්ගේ විශුද්‍ධිය පිණිස ශ්‍රාවකයන්ට ධර්‍මය දේශනා කරයිද, ඉන් සියලු ලෝකය පමුණුවන්නේද, අර්‍ධයක්ද, භාගයක්දැ” යි ඇසීය. මෙසේ කීකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ තූෂ්ණීම්භූතවූ සේක.

ඉක්බිති ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට, ‘උත්තිය පරිබ්‍රාජක තෙම, මෙබඳු ලාමක දෘෂ්ඨියක් නොලබාවා, සියලුදෙනා තමන්ම උසස්වන ප්‍රශ්නයක් විචාරණ ලද්දේ, මාගේ ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ නොවිසඳයි. ඒකාන්තයෙන් නොඉවසිය හැකිය’ යි මෙබඳු සිතක් විය. එය උත්තිය පරිබ්‍රාජකයාට බොහෝ කලක් අහිත පිණිස, දුක පිණිස වන්නේය.

ඉක්බිති ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ, උත්තිය පරිබ්‍රාජකයාට, ‘ඇවැත්නි, උත්තිය, තොපට උපමාවක් කරන්නෙමි. මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් ඤාණවන්ත පුරුෂයෝ, උපමාවෙන්ද භාෂිතයාගේ අන්‍ර්‍ථය දනිත්. ඇවැත්නි, උත්තිය, යම් සේ පිටතින් බැඳි බැමි ඇති, දැඩි ප්‍රාකාර හා තොරන් ඇති, එක දොරක් ඇති, රජුගේ ප්‍රත්‍යන්ත නගරයක් යම් සේද, එහි පණ්ඩිතවූ, ව්‍යක්තවූ, නුවණැති, නොදන්නවුන් වලක්වන්නාවූ, දන්නවුන් ප්‍රවේශ කරන්නාවූ, දොරටු පාලයෙක් වන්නේය. හෙතෙම ඒ නගරයේ හාත්පස ඇවිද, මාර්‍ගය ගෙවන්නේ, බළලෙකු පිටවන තරම් පවුරු මුල්ලක් හෝ, පවුරු විවරයක් හෝ නොදක්නේය. ඔහුට මෙතෙක් ප්‍රාණීහු මේ නුවරට ප්‍රවේශ වෙත්යයි කියා හෝ, නික්මෙත්යයි කියා හෝ මෙබඳු දැනීමක් නොවේද, යම්කිසි මහත් ප්‍රාණී කෙනෙක් මේ නගරයට ප්‍රවිෂ්ට වෙත් හෝ, නික්මෙත් හෝ, ඒ සියල්ලෝ මේ දොරටුවෙන් ප්‍රවේශවෙත් කියා හෝ නික්මෙත්ය කියා හෝ මෙසේ සිතයි.

“ඇවැත්නි, උත්තිය, එසේම එය තථාගතයන් වහන්සේට වෙහෙසක් නොවේ. උන්වහන්සේ විසින් සියලු ලෝකයා බාගයක් හෝ, කොටසක් හෝ, පමුණුවන්නේය. ඉක්බිත්තෙන් තථාගතයන් වහන්සේට මෙහිලා අදහස වෙයි. යම් කිසි කෙනෙක් ලෝකයෙන් පමුණුවන ලද්දාහුද, පමුණුවනු ලබත්ද, පමුණුවනු ලබන්නෝද, ඒ සියල්ලෝ චිත්තෝපක්ලේශයන්වූ, ප්‍රඥාව දුර්‍වල කරන්නාවූ, පඤ්චනීවරණයන් අත්හැර, සතර සතිපට්ඨානයන්හි මනාකොට පිහිටි සිත් ඇත්තාහු, සප්ත බොජ්ඣඞ්ගයන් තත්වූ පරිද්දෙන් වඩා, මෙසේ මොවුහු ලෝකයෙන් පමුණුවන ලද්දාහුද, පමුණුවනු ලබත්ද, පමුණුවනු ලබන්නාහුද වෙත්. ඇවැත් උත්තිය, ඔබ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් යම් ප්‍රශ්නයක් විචාළේද, ඒ ප්‍රශ්නයම ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් අනික් ක්‍රමයකින් විචාළෙහිය. එහෙයින් එය තොපට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ප්‍රකාශ නොකළ සේකැ” යි කීය.

එක් කාලයෙක ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ රජගහනුවර තපෝදාරාමයෙහි වාසය කරණ සේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ, රාත්‍රියෙහි අලුයම නැගිට, තපෝදාව යම් තැනෙක්හිද, ඇඟ සේදීම පිණිස වැඩි සේක. තපොදාවෙහි ඇඟ සෝදා, ඇඟ වේලමින් එක සිවුරෙන් සිටියේය. කොකනද පරිබ්‍රාජක තෙමේද, රාත්‍රියෙහි අළුයම් වේලාවෙහි නැගිට, තපෝදාව යම් තැනෙක්හිද, ඇඟ සේදීමට එහි පැමිණියේය. කොකනද පරිබ්‍රාජකතෙම, ඈත සිට එන ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ දැක, ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට, “ඇවැත්නි, මෙහි සිටින ඔබ කවරෙක්දැ” යි ඇසීය. “ඇවැත්නි, මම භික්‍ෂු කෙනෙක් වෙමිය” යි කීයේය. “ඇවැත්නි, කවර භික්‍ෂූන් අතරෙහිදැ” යි ඇසිය. “ඇවැත්නි, ශ්‍රමණ ශාක්‍යපුත්‍රයන් අතරේය” යි කීයේය.

“ඉදින් ප්‍රශ්නයක් ප්‍රකාශ කිරීමට ආයුෂ්මත් තෙමේ අවකාශ දේ නම්, අපි ආයුෂ්මතුන්ගෙන් කිසියම් කරුණක් අසමු” යි කීයේය. “ඇවැත්නි, අසව. අසා දැනගන්නෙමි” යි කීයේය.

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ ලෝකය ශාස්වතය, මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම ලෝකය ශාස්වතය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ ලෝකය අශාස්වතය, මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම ලෝකය අශාස්වතය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ ලෝකය කෙළවරක් ඇත්තේය, මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම ලෝකය කෙළවරක් ඇත්තේය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ ලෝකය කෙළවරක් නැත්තේය, මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම ලෝකය කෙළවරක් නැත්තේය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ එය ජීවය, එය ශරීරය, මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම එය ජීවය, එය ශරීරය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ ජීවය අනිකකි, ශරීරය අනිකකි, මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම ජීවය අනිකකි, ශරීරය අනිකකි, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ සත්ත්‍ව තෙමේ මරණින් මතු වේ, මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම සත්ත්‍ව තෙමේ මරණින් මතු වේ, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ සත්ත්‍ව තෙමේ මරණින් මතු නොවේ, මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම සත්ත්‍ව තෙමේ මරණින් මතු නොවේ, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ සත්ත්‍ව තෙමේ මරණින් මතු වේද, නොවේද වේ. මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම සත්ත්‍ව තෙමේ මරණින් මතු වේද, නොවේද වේ. මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“පින්වත, කෙසේද? පින්වත් තෙමේ සත්ත්‍ව තෙමේ මරණින් මතු නොවේමය, නොවේද නොවේ. මේම සත්‍යය, සෙස්ස හිස්ය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මම සත්ත්‍ව තෙමේ මරණින් මතු නොවේමය, නොවේද නොවේ. මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තේ නොවෙමි.”

“එසේනම් පින්වත් තෙමේ නොදනියි, නොදකියි.” “ඇවැත්නි, මම නොදන්නෙම්, නොදක්නෙම් නොවෙමි. ඇවැත්නි, මම දනිමි, දකිමි” යි කීයේය.

“පින්වත, කිමෙක්ද, ලෝකය අශාස්වතද, මෙයම සත්‍යයද, අනිත්වා හිස්දැ’ යි ඇසීය. ‘උත්තිය, මා විසින් ලෝකය අශාස්වතය, මෙයම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි මෙයද මා විසින් කීයේය.” එසේවී නම් පින්වත් තෙමේ නොදනී, නොදකී” යයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ, ‘ඇවැත්නි, මම නොදන්නෙම්, නොදක්නෙම් නොවෙමි. ඇවැත්නි, මම දනිමි, දකිමි’ යි කීයෙහිය. ඇවැත්නි, කෙසේ වනාහි මේ භාෂිතයාගේ අර්ත්‍ථය දතයුතුදැ” යි ඇසීය.

“ඇවැත්නි, ලෝකය ශාස්වතය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි. ලෝකය අශාස්වතය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි. ලෝකය කෙළවරක් ඇත්තේය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි. ලෝකය කෙළවරක් නැත්තේය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි. එය ජීවය, එය ශරීරය, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි. ජීවය අනිකකි, ශරීරය අනිකකි, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි. සත්ත්‍වතෙමේ මරණින් මතු වේ, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි. සත්ත්‍වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ. මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි. සත්ත්‍වතෙමේ මරණින් මතු වේද, නොවේද වේ, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි. සත්ත්‍වතෙමේ මරණින් මතු නොවේමය, නොවේද නොවේ, මේම සත්‍යය, අනිත්වා හිස්යයි යන මෙය වැරදි අවබෝධයකි.

“ඇවැත්නි, යම්තාක් වැරදි අවබෝධ වේද, යම්තාක් වැරදි කරුණු වෙත්ද, ඒතාක් එහි පිහිටීමය, මැඩගැනීම, හටගැන්ම, හැපීම වේ. එය මම දනිමි. එය මම දකිමි. එය මම දන්නෙම්, දක්නෙම්, නොදනිමි, නොදකිමියි කවරෙකුට කියන්නෙම්ද, ඇවැත්නි, ‘මම දනිමි, දකිමි’ යි කීයේය. ආයුෂ්මත් තෙමේ කිනම් නමක් ඇත්තෙහිද? සබ්‍රම්සරහු ආයුෂ්මතුන් කෙසේ දනිද්දැ” යි ඇසීය.

“ඇවැත්නි, මම ආනන්‍ද නම්. සබ්‍රම්සරහු මා ආනන්‍ද කියා දනිත්ය” යි කීයේය. “ඒකාන්තයෙන් මහාචාර්‍ය්‍යයකු හා කථා කරන්නේ, ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිර තෙමේයයි නොදතුම්හ. ඉදින් අපි ආයුෂ්මත් ආනන්‍දයයි දනිමු නම් අපට මෙපමණකුදු ඇසීමට නොසිතෙන්නේය. ආයුෂ්මත් තෙමේ මට කමා වේවා.”

“මහණෙනි, දස ධර්‍මයකින් යුක්තවූ මහණතෙම ආහුණෙය්‍යවේ. පාහුණෙය්‍යවේ. දක්ඛිණෙය්‍යවේ. අඤජලිකරණීයවේ. ලෝකයාගේ නිරුත්තර පින් කෙත වේ.

“කවර දස ධර්‍මයකින්ද යත්? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම සිල්වත් වේද, ප්‍රාතිමොක්‍ෂ සංවර ශීලයෙන් සංවරව වාසය කරයිද, හැසිරීමෙන් හා සෙවීමෙන් යුක්තවූයේද, ස්වල්පමාත්‍ර වරදෙහි බිය දක්නා සුළුවූයේ, ශික්‍ෂා පදයන් සමාදන්ව හික්මෙයි. ඇසූ දේ දරණ, ඇසූ දේ රැස්කරණ බහුශ්‍රුතයෙක් වේ.

“යම් ඒ ධර්‍ම කෙනෙක් මුල යහපත්ද, මැද යහපත්ද, අග යහපත්ද, අර්ත්‍ථ සහිතද, ව්‍යඤ්ජන සහිතද, හාත්පසින් සම්පූර්‍ණද, පිරිසිදු බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව කියත්ද, එබදු ධර්‍මයෝ බොහෝ අසන ලද්දාහු වෙත්. දරණ ලද්දාහු වෙත්. වචනයෙන් පුරුදුවූවාහු වෙත්. සිතින් බලන ලද්දාහු වෙත්. දෘෂ්ටියෙන් අවබෝධ කරණ ලද්දාහු වෙත්.

“යහපත් මිත්‍රයන් සහායකොට ඇති, යහපත් මිත්‍රයන්ට නැමෙන්නාවූ කල්‍යාණ මිත්‍රයෙක් වේ. යහපත් දැකීමෙන් යුක්තවූ සම්‍යක් දෘෂ්ටිකයෙක් වේ. නානාප්‍රකාර ඎද්‍ධි ප්‍රභේදයන් විඳියි. එකෙක්ව බොහෝ වෙයි. බොහෝව එකෙක් වෙයි. අහසෙහි මෙන් ප්‍රකට භාවයට, සරසට, බිත්තියෙන් පිටතට, ප්‍රාකාරයෙන් පිටතට, පර්‍වතයෙන් පිටතට නොගැටෙමින් යයි. ජලයෙහි සේම පෘථුවියෙහිද මතුවීම, ගැලීම කරයි. පෘථිවියෙහි සේම ජලයෙහිද නොබිඳෙමින් යයි. පියාපත් ඇති කුරුල්ලන් මෙන් අහසෙහිද පර්‍ය්‍යඞ්කයෙන් යයි. මෙසේ මහත් ඎද්‍ධි ඇති, මහත් ආනුභාව ඇති, මේ චන්‍ද්‍ර සූර්‍ය්‍යයන්ද අතින් ස්පර්‍ශ කරයි. පිරිමදී. බ්‍රහ්මලෝකය දක්වා කයින් වසඟයට පමුණුවයි.

“පිරිසිදුවූ මිනිසැස ඉක්ම පවත්නාවූ දිව කණින් දිව්‍යමයවූද, මනුෂ්‍යවූද, ඈත්වූද, ළංවූද දේ ශබ්දයන් අසයි. තමන් සිතින් අන්‍ය සත්ත්‍වයන්ගේ අන්‍ය පුද්ගලයන්ගේ සිත පිරිසිඳ දනියි. රාග සහිත සිත, රාග සහිත සිතයයි දනියි. පහවූ රාග ඇති සිත, පහවූ රාග ඇති සිතයයි දනියි. ද්වේෂ සහිත සිත, ද්වේෂ සහිත සිතයයි දනියි. පහවූ ද්වේෂ සහිත සිත, පහවූ ද්වේෂ සහිත සිතයයි දනියි. මෝහ සහිත සිත, මෝහ සහිත සිතයයි දනියි. පහවූ මෝහ සහිත සිත, පහවූ මෝහ සහිත සිතයයි දනී. හැකුළුනු සිත, හැකුළුනු සිතයයි දනියි. විසුරුණු සිත, විසුරුණු සිතයයි දනියි. මහත් බවට නොපැමිණි සිත, මහත් බවට නොපැමිණි සිතයයි දනියි. මහත්ත්‍වයට පැමිණි සිත, මහත්ත්‍වයට පැමිණි සිතයයි දනියි. වැඩියක් සහිත සිත, වැඩියක් සහිත සිතයයි දනියි. වැඩියක් රහිත සිත, වැඩියක් රහිත සිතයයි දනියි. එකඟ නොවූ සිත, එකඟ නොවූ සිතයයි දනියි. එකඟවූ සිත, එකඟවූ සිතයයි දනියි. නොමිදුනු සිත, නොමිදුනු සිතයයි දනියි. මිදුනු සිත, මිදුනු සිතයයි දනී.

“නානාප්‍රකාර පූවේනිවාසය එක ජාතියක් - ජාති දෙකක් - ජාති තුනක් - ජාති සතරක් - ජාති පහක් - ජාති දහයක් - ජාති විස්සක් - ජාති තිහක් - ජාති හතලිහක් - ජාති පණහක් - ජාති සීයක් - ජාති දාහක් - ජාති දසදාහක් - නොයෙක් නැසෙන කල්ප - නොයෙක් වැඩෙන කල්ප - නොයෙක් නැසෙන වැඩෙන කල්ප සිහිකරයි. අසවල් තැන මෙබඳු නමක්, ගොත්‍රයක්, මෙබඳු වර්‍ණයක්, මෙබඳු ආහාරයක්, මෙබඳු සැපත්, දුකත් වින්දෙමි. මෙබඳු ආයුෂයක් අවසන්කොට ඇත්තේය. හෙතෙම ඉන් චුතවූයේ, අසවල් තැන ඉපදුනෙමි. එහිද මෙබඳු නමක් වූයේය. මෙබඳු ගොත්‍රයක්, මෙබඳු වර්‍ණයක්, මෙබඳු ආහාරයක්, මෙබඳු සැපක්, දුකක්, විඳින සුළු වූයෙමි. මෙබඳු ආයුෂ ප්‍රමාණයක් වූයේය. හෙතෙම ඉන් චුතවූයේ, මෙහි උපන්නේයයි මෙසේ ආකාර සහිත, නම් කීම් සහිත, නානාප්‍රකාර පූර්‍වෙනිවාසය සිහි කරයි.

“පිරිසිදුවූ මිනිසැස ඉක්ම සිටි දිවැසින් චුතවන්නාවූ, උපදින්නාවූ, පහත්වූ, උසස්වූ, මනා වර්‍ණ ඇති, දුවර්‍ණ ඇති, යහපත් ගති ඇති, අයහපත් ගති ඇති, කම්වූ පරිදි උපන් සත්ත්‍වයන් දනී. පින්වත්නි, ඒකාන්තයෙන් මේ සත්ත්‍වයෝ කාය සුචරිතයෙන් යුක්තවූවාහුය. වාක් සිත්හි ආර්‍ය්‍යයන්ට දොස් කියන්නාහුය. මිත්‍ථ්‍යා දෘෂ්ටි ඇත්තාහ. මිත්‍ථ්‍යා දෘෂ්ටි කර්ම සමාදන්වූවාහ. ඔවුහු කායයාගේ බිඳීමෙන් මරණින් මතු සැප නැති, නපුරු ගති ඇති, නපුරුකොට ඇද වැටෙන නරකයෙහි උපන්නාහුය. පින්වත්නි, මේ සත්ත්‍වයන් කාය සුචරිතයෙන් යුක්තවුවාහුය. වචනයේ සුචරිතයෙන්, සිතේ සුචරිතයෙන්, යුක්තවූවාහුය. ආර්‍ය්‍යයන්ට දොස් නොකියන්නාහ. සම්‍යක් දෘෂ්ටි ඇත්තාහ. සම්‍යක් දෘෂ්ටික කර්‍ම සමාදන් වූවාහුය. ඔවුහු කායයාගේ බිඳීමෙන් මරණින් මතු, සුගතිවූ ස්වර්‍ග ලෝකයෙහි උපන්නාහයි මෙසේ පිරිසිදු මිනිසැස ඉක්ම පවත්නා දිවැසින්, චුතවන, උපදින, පහත්, උසස්, මනා වර්‍ණ ඇති, දුර්‍වර්‍ණ ඇති, යහපත් ගති ඇති, දුගති ඇති, කම්වූ පරිදි උපන් සත්ත්‍වයන් දකී.

“ආශ්‍රවයන්ගේ ක්‍ෂයවීමෙන් ආශ්‍රව රහිත සිතින් මිදීමද, ප්‍රඥාව කරණකොට මිදීමද, මෙලොවම තෙමේ විශිෂ්ඨ ඥානයෙන් දැන ප්‍රත්‍යක්‍ෂකොට පැමිණ වාසය කරයි. මහණෙනි, දස ධර්‍මයකින් යුක්තවූ මහණතෙම ආහුණෙය්‍යවේ. පාහුණෙය්‍යවේ. දක්ඛිණෙය්‍යවේ. අඤජලිකරණීයවේ. ලෝකයාගේ නිරුත්තර පින් කෙත වේ.

“මහණෙනි, ධර්ම දහයකින් යුක්තවූ ස්ථවිර භික්‍ෂුව යම් යම් දිශාවක වාසය කරයිද, සුවසේ වාසය කරයි.

“කවර දසයකින්ද යත්, බොහෝ කල් දන්නා (වැඩි වයස්වූ), පැවිදිවූ බොහෝ කල් ඇති සිල්වතෙක් වේ. ශික්‍ෂාපදයන් සමාදන්ව රකී. බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් ඇත්තේ වේ. දෘෂ්ටියෙන් ප්‍රතිවෙධ කළාහු වෙත්. ප්‍රාතිමොක්‍ෂ දෙක, සූත්‍ර වශයෙන්, අකුරු වශයෙන්, විස්තරව පාඩම් කළාහු වෙත්. බෙදන ලද්දාහු, පවත්වන ලද්දාහු, විනිශ්චය කරණ ලද්දාහු වෙත්. ඇතිවන නඩු සංසිඳුවීමේ දක්‍ෂ වේ. ප්‍රිය වචන කථා කරණ ධර්මකාමියෙක් වේ. ශ්‍රේෂ්ඨ ධර්මයෙහි, ශ්‍රේෂ්ඨ විනයෙහි මහත් සතුට ඇත්තේ වේ. එක් එක් සිවුරු, පිඬු, සෙනසුන්, ගිලන්පස, බෙහෙත් පිරිකරින් සතුටුවූයේ වේ. ඉදිරියට යාමෙහි, ආපසු ඊමෙහි, ප්‍රසාද එළවන්නේ වේ. ඇතුළුනුවර හිඳීමෙහිද සංවර වූයේ වේ. ශ්‍රේෂ්ඨ සිතට අයත් මේ ආත්මයෙහි සැප විහරණ ඇති, ධ්‍යාන සතර ඉබේ ලබන්නේ වේ. පහසුවෙන් ලබන්නේ වේ. නිදුකින් ලබන්නේ වේ. ආශ්‍රවයන්ගේ ක්‍ෂයවීමෙන්, ආශ්‍රව රහිත සිතින් කෙලෙසුන්ගෙන් මිදීමද, ප්‍රඥාවෙන් මිදීමද, මෙලොවම තෙමේ විශිෂ්ඨ ඥානයෙන් දැන අත්දැකීමට, උසස්බවට පැමිණ, වාසය කරයි. මහණෙනි, දස ධර්‍මයකින් යුක්තවූ මහණතෙම ආහුණෙය්‍යවේ. පාහුණෙය්‍යවේ. දක්ඛිණෙය්‍යවේ. අඤජලිකරණීයවේ. ලෝකයාගේ නිරුත්තර පින් කෙත වේ.

ඉක්බිති ආයුෂ්මත් උපාලි ස්ථවිරතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියේය. එකත්පසෙක් සිටි ආයුෂ්මත් උපාලි ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට, “ස්වාමීනි, මම ඈත වනයෙහි දුර සෙනසුන් ආශ්‍රය කරන්ට කැමැත්තෙමි’ යි කීයේය. උපාලිය, අරණ්‍යයෙහි ඈත වනයෙහි දුර සෙනසුන් නොලැබිය හැකිවෙයි. උතුම් විවේකය දුෂ්කරය. එකඟ බවෙහි නොඇලෙයි. සමාධිය නොලබන භික්‍ෂුවගේ සිත් වනයෝ ගනිත්යයි සිතමි. උපාලිය, යම්කිසි කෙනෙක් මම එකඟකම නොලබමින් අරණ්‍යයෙහි දුර වනයේ, දුර සේනාසන සේවනය කරමියි මෙසේ කියන්නේය, කිඳෙන්නේය, පාවෙන්නේය, යන මෙය ඔහු විසින් කැමතිවිය යුතුයි.

“උපාලිය, මහ වතුර විලක් යම් සේ වේද, ඉක්බිති සත් රියනක් හෝ අට රියනක් හෝ ඇති ඇත් රජෙක් එන්නේද, ඔහුට මේ දිය විලට බැස කණ සේදීමේ ක්‍රීඩාව කරන්නේ නම්, පිට සෝදන ක්‍රීඩාව කරන්නේ නම් යහපතැයි සිතයි. කණ සේදීමේ, පිට සේදීමේ කෙළි කෙළ, නා, බී, ගොඩවී, යම් තැනක් කැමැත්තේද, යන්නේය. හෙතෙම ඒ දිය විලට බැස කණ, පිට සෝදන කෙළි කෙළින්නේය. කණ, පිට සෝදන කෙළි කෙළ, නා, බී, ගොඩවී, යම තැනක් කැමැත්තේ නම්, එහි යන්නේද, ඊට හේතු කවරේද? උපාලිය, ශරීරය ගැඹුරේ නොගැඹුර විඳියි.”

“ඉක්බිති හාවෙක් හෝ බළලෙක් හෝ එන්නේය. ඔහුට ‘මම කවරෙක්ද? ඇත් රජා කවරෙක්ද? මම මේ දිය විලට බැස කණ, පිට, සොදන ක්‍රීඩා කෙළින්නෙමි, කණ, පිට, සෝදන ක්‍රීඩා කොට නා, බී, ගොඩවී යම් තැනෙක්හි කැමැත්තේ නම් එහි යන්නේය’ යි මෙබඳු සිතක් වන්නේය. හෙතෙම ඒ දිය විල කරා පැමිණ, වහා කල්පනා නොකර පනින්නේය. ඔහු කිඳෙන්නේය, පාවෙන්නේය, යන මෙය කැමතිවිය යුතුයි. ඊට හේතු කවරේද? උපාලිය, ශරීරය කුඩාය. ගැඹුරෙහි නොගැඹුරු බවක් නොලබයි. උපාලිය, එසේම යමෙක්, ‘මම සිතේ එකඟකම නොලබා අරණ්‍යයෙහි ඈත වනයේ දුර සෙනසුන් සේවනය කරන්නෙමියි මෙසේ කියන්නේ නම් කිඳෙන්නේය, පාවෙන්නේය, යන මෙය ඔහු විසින් බලාපොරොත්තු විය යුතුයි.

“උපාලිය, යම්සේ කුඩාවූ උඩුකුරුව සයනය කරණ ළදරු කුමරෙක් ස්වකීය මල මූත්‍ර සමග කෙළීද, උපාලිය, ඒ කුමකැයි සිතන්නේද? මෙය සම්පූර්‍ණයෙන් පිරුණු ළදරු සෙල්ලමක් නොවේද?” “ස්වාමීනි, එසේය.” “උපාලිය, ඒ කුමාරතෙම මෑත භාගයෙහි වැඩීමට පැමිණ ඉන්ද්‍රියයන් මේරීමට පැමිණ කුමරුවන්ගේ සෙල්ලම් බඩු දේ ඇද්ද, ඒ මෙසේයි. බිලීකටුය, කුඩාකලය, රූංපෙත්ත, චිංගුලකය, පත්තාළ්හකය, කුඩා රථය, කුඩා දුන්න යන මෙයින් ක්‍රීඩා කරයි. උපාලිය, ඒ කිමකැයි සිතන්නේද? මේ ක්‍රීඩා පෙර ක්‍රීඩාවලට වඩා අතිශයින් යහපත් නොවේද, අතිශයින් ප්‍රණීත නොවේද?” - “ස්වාමීනි, එසේය.”

“උපාලිය, ඒ කුමාරතෙම මෑත කාලයෙහි වැඩිවිය පැමිණ, ඉඳුරන් මේරීමට පැමිණ, පස්කම් ගුණයෙන් යුක්තවූයේ යෙදුනේ යහපත්වූ, කාන්තවූ, මනවඩන්නාවූ, ප්‍රිය ස්වරූප ඇති, කාමයට හේතුවන, ඇලුම් කටයුතු, ඇසින් දතයුතු රූපයන් පිරිවරයි. නාසයෙන් දතයුතු ගන්‍ධයන්, දිවින් දතයුතු රසයන්, කයින් දතයුතු ස්පර්‍ශයන් පිරිවරයි. උපාලිය, මේ ක්‍රීඩා පෙර ක්‍රීඩාවලට වඩා අතිශයින් යහපත්ද, ප්‍රණීතදැයි සිතන්නෙහිද?” - “ස්වාමීනි, එසේය.”

“උපාලිය, මේ ලෝකයෙහි නව අරහාදී බුදු ගුණයෙන් යුත් තථාගතයන් වහන්සේ ලෝකයෙහි උපදී. උන්වහන්සේ මාරයා සහිත, බ්‍රහ්මයා සහිත, ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන් සහිත දෙවි මිනිසුන් සහිත ප්‍රජාව විශිෂ්ට ඥානයෙන් දැන ප්‍රත්‍යක්‍ෂකොට බණ කියයි. හෙතෙම මුල, මැද, අග යහපත් තේරුම් සහිත, අකුරු සහිත, හාත්පසින් සම්පූර්‍ණ ධර්‍මය දේශනා කරයි. පිරිසිදු බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යය ප්‍රකාශ කරයි.

ගෘහපතියෙක් හෝ, ගෘහපති පුත්‍රයෙක් හෝ, එක්තරා කුලයක උපන්නෙක් හෝ, ඒ ධර්‍මය අසයි. හෙතෙම ඒ ධර්‍මය අසා තථාගතයන් වහන්සේ කෙරෙහි ඇදහීම ලබයි. හෙතෙම ඒ ඇදහීමෙන් ගිහිගෙයි විසීම හිරිහැර සහිතය, පව්වලට මගය, පැවිද්ද එලිමහනෙකි, ගිහිගෙයි වසන්නහු විසින් ඒකාන්තයෙන් සම්පූර්‍ණ, ඒකාන්තයෙන් පිරිසිදු, ලියවන ලද සක්ගෙඩියක් මෙන් පිරිසිදු බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යයෙහි හැසිරෙන්නට නොහැකියයි මෙසේ කල්පනා කරයි. ‘මම කෙස්, රැවුල් බා, කහ රෙදි හැඳ, ගිහිගෙන් නික්ම අනගාරික සස්නෙහි පැවිදිවන්නේ නම් හොඳය’ යි සිතයි.

“හෙතෙම මෑත භාගයෙහි ස්වල්පවූ හෝ වස්තුව හැර, මහත්වූ හෝ වස්තුව හැර, ස්වල්පවූ හෝ ඤාති සමූහයා අත්හැර, මහත්වූ හෝ ඤාති සමුහයා අත්හැර, හිසකෙස්, රැවුල් බා, කහ රෙදි හැඳ, ගිහිගෙන් නික්ම, අනගාරිය නම් ශාසනයෙහි පැවිදිවෙයි. හෙතෙම මෙසේ පැවිදිවූයේම (මෙතැනට ගතයුතු චුල්ල-මධ්‍යම-මහා ශීලයන් දික්සඟි සාමඤ්ඤඵල සූත්‍රයේ 102 පිටේ 30 ඡේදය යෙදිය යුතුයි.)

“හෙතෙම කයින් පරිහරණය කරණ සිවුරින්, කුසින් පරිහරණය කරණ පිණ්ඩපාතයෙන් සතුටුවූයේ වේ. යම් යම් තැනකට යන්නේ, පාත්‍ර සිවුරු රැගෙනම යයි. යම් සේ පියාපත් ඇති පක්‍ෂිතෙම යම් යම් තැනකට පියාඹයිද, පියාපත් බර ඇත්තේම පියාඹා යේද, එසේ (පාත්‍ර සිවුරු) රැගෙනම යයි. මහණතෙම එසේම කයින් පරිහරණය කරණ සිවුරෙන්ද, කුසින් පරිහරණය කරණ පිණ්ඩපාතයෙන් සතුටුවූයේ වේ. යම් යම් තැනකට යයිද, රැගෙනම යයි. හෙතෙම මේ ආර්‍ය්‍ය ශීල රාශියෙන් යුක්තවූයේ වේ. අධ්‍යාත්මයෙහි නිවැරදි සැපක් විඳියි. (මෙතැනට සාමඤ්ඤඵල සූත්‍රයේ 45, 46 ඡේද යොදාගන්න.)

“හෙතෙම මේ ආර්‍ය්‍ය ශීලස්ඛන්‍ධයෙන් යුක්තවූයේ, මේ ආර්‍ය්‍ය ඉන්ද්‍රිය සංවරයෙන් යුක්තවූයේ, මේ ආර්‍ය්‍ය සිහියෙන් හා සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් යුක්තවූයේ, වනයක්, රුක් මුලක්, පර්‍වතයක්, කඳුරක්, පර්‍වත ගුහාවක්, සොහොනක්, වනබිමක්, එළිමහනක්, පිදුරු ගොඩක් යන විවේක සෙනසුනක් ආශ්‍රය කරයි. හෙතෙම අරණ්‍යයට ගියේ හෝ, වෘක්‍ෂමූලයකට ගියේ හෝ, හිස් ගෙයකට ගියේ හෝ පලක් බැඳ, ශරීරය ඎජුව තබා සිහිය ඉදිරිපත්කොට පලක් බැඳ වාඩි වෙයි.

හෙතෙම පඤ්චස්කන්‍ධ ලෝකයෙහි තෘෂ්ණාව අත්හැර පහවූ තෘෂ්ණා ඇති සිතින් වාසය කරයි. සිත තෘෂ්ණාවෙන් පිරිසිදු කරයි. ක්‍රෝධය, ද්වේෂය අත්හැර ව්‍යාපාදයට නොපැමිණි සිතින් වාසය කරයි. සියලු ප්‍රාණීන් භූතයන්ට හිතයෙන් අනුකම්පාවෙන් වාසය කරයි. ව්‍යාපාදයෙන්, ද්වේෂයෙන් සිත පිරිසිදු කරයි. සිතේ, කයේ නිදිබරකම අත්හැර පහවූ ථීනම්ද්‍ධ ඇතිව ආලෝක සංඥාව ඇත්තේ, සිහි ඇතිව, සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් යුක්තව, වාසය කරයි. සිතේ, කයේ නිදිබර ගතියෙන් සිත පිරිසිදු කරයි.

“එක අරමුණක සිත නොපවත්නා බැවින්ද, කළ, නොකළ සුචරිත දුශ්චරිතයන්හි කුකුස අත්හැර, උද්‍ධච්ච නොවූයේ, ආධ්‍යාත්මයෙහි නොවූයේ, සංසිඳුනු සිත් ඇත්තේ, විසුරුණු බැවින් හා කුකුසෙන් සිත පිරිසිදු කරයි. සැකය අත්හැර, තරණය කළ සැක ඇතිව, කුශල ධර්මයන්හි කෙසේදැයි කථා නැතිව වාසය කරයි. සැකයෙන් සිත පිරිසිදු කරයි. හෙතෙම සිතට කිළිටිවූ, ප්‍රඥාව දුර්‍වල කරණ මේ පඤ්ච නීවරණ ධර්මයන් අත්හැර, කාමයන්ගෙන් වෙන්ව, විතර්‍ක, විචාර සහිත, විවේකයෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. උපාලිය, ඒ කුමකැයි හඟින්නේද? මේ වාසය පෙර වාසයන්ට වඩා අතිශයින් යහපත්ද, ප්‍රණීතද නොවන්නේද?” - “ස්වාමීනි, එසේය.”

“උපාලිය, මාගේ ශ්‍රාවකයෝ මේ ධර්මයද තමා කෙරෙහි ලා දකින්නේ, වනයෙහි වනගත ප්‍රාන්ත සෙනසුන් ආශ්‍රය කරත්. යම්තාක් නොපැමිණි ස්වාර්ත්‍ථය ඇත්තෝ වාසය නොකරත්ද, ඒතාක්ය.

“උපාලිය, නැවතද මහණතෙම විතර්‍ක විචාරයන්ගේ සන්සිඳීමෙන් දෙවෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කෙරේද-

“උපාලිය, නැවතද මහණතෙම ප්‍රීතිය පහවීමෙන් තුන්වෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කෙරේද-

“උපාලිය, නැවතද මහණතෙම සැපයාගේ පහවීමෙන්ද සතරවෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කෙරේද-

“උපාලිය, නැවතද මහණතෙම සර්‍ව ප්‍රකාරයෙන් රූප සංඥාවන්ගේ ඉක්මවීමෙන්, ක්‍රොධ සංඥාවන්ගේ අස්තයට යැවීමෙන්, නානාත්ම සංඥාවන්ගේ නොමෙනෙහි කිරීමෙන්, ආකාශය අනන්තයයි ආකාශානඤ්චායතනයට පැමිණ වාසය කෙරේද-

“ඉදින් උපාලිය, මේ සමාපත්ති විහරණයෙන් යුතුව වාසය කරන්නාවූ ඒ භික්‍ෂුවට රූප සහගත සංඥා මනසිකාරයෝ පවතිත්ද, ඕහට එය ආබාධයක් වෙයි. උපාලිය, යම් සේ සුවපත් වූවහුට දුක් උපදින්නේද, ඒතාක් ආබාධය පිණිස පවතීද, එසේම ඕහට ඒ රූප සහගත සංඥා මනසිකාරයෝ පවතිත්ද. ඕහට එය ආබාධයක් වෙයි. උපාලිය, යම් ඒ ආබාධයක් වේද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් එය දුක්යයි වදාරණ ලදී. උපාලිය, මේ ක්‍රමයෙන්ද නිවණ සැප වූවක් සේ දත යුතුයි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. උපාලිය, මහණතෙම සර්‍වප්‍රකාරයෙන් ආකාසානඤ්චායතනය ඉක්ම, විඤ්ඤාණය අනන්තයයි, විඤ්ඤාණඤ්චායතනයට පැමිණ වෙසේද, උපාලිය, ඉදින් මේ සමවත් විහරණයෙන් යුතුව වාසය කරන්නාවූ ඒ භික්‍ෂුවට ආකාසානඤ්චායතන සහගත සංඥා මනසිකාරයෝ පවතිත්ද, ඕහට එය ආබාධයක් වෙයි. උපාලිය, සුවපත් වූවහුට දුක උපදින්නේද, ඒතාක් යම් සේ ආබාධය පිණිස පවතීද, එසේම ඕහට ඒ ආකාසානඤ්චායතන සංඥා මනසිකාරයෝ පවතිත්ද. ඕහට එය ආබාධයක් වෙයි. උපාලිය, යම් ඒ ආබාධයක් වේද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් එය දුක්යයි වදාරණ ලදී. උපාලිය, මේ ක්‍රමයෙන්ද නිවණ සැප වූවක් සේ දත යුතුයි.

“උපාලිය, නැවතද අනිකක් කියමි. උපාලිය, මහණතෙම සර්‍වප්‍රකාරයෙන් විඤ්ඤාණඤ්චායතනය ඉක්ම කිසිවක් නැත්තේයයි ආකිඤ්චඤ්ඤායතනට පැමිණ වෙසේද, ඉදින් උපාලිය, මේ සමවත් විහරණයෙන් යුතුව වාසය කරන්නාවූ භික්‍ෂුවකට විඤ්ඤාණාඤ්චායතන සහගත සංඥා මනසිකාරයෝ පවතිත්ද, ඕහට එය ආබාධයක් වේ. උපාලිය, සුවපත් වූවහුට දුක් උපදින්නේද, ඒතාක් ආබාධය පිණිස යම් සේ පවතීද, එසේම ඕහට ඒ විඤ්ඤාණඤ්චායතන සහගත සංඥා මනසිකාරයෝ පවතිත්ද. ඕහට එය ආබාධයක් වෙයි. උපාලිය, යම් ඒ ආබාධයක් වේද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් එය දුක්යයි වදාරණ ලදී. උපාලිය, මේ ක්‍රමයෙන්ද නිවණ සැප වූවක් සේ දත යුතුයි.

“උපාලිය, නැවතද අනිකක් කියමි. උපාලිය, මහණතෙම සර්‍වප්‍රකාරයෙන් ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සමාපත්තිය ඉක්ම නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතන සමාපත්තියට පැමිණ වෙසේද, උපාලිය, ඉදින් මේ සමවත් විහරණයෙන් යුතුව වාසය කරන්නාවූ ඒ භික්‍ෂුවට ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සහගත සංඥා මනසිකාරයෝ පවතිත්ද, ඕහට එය ආබාධයක් වේ. උපාලිය, සුවපත් වූවහුට දුක් උපදින්නේද, ඒතාක් ආබාධය පිණිස යම් සේ පවතින්නේද, එසේම ඕහට ඒ ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සහගත සංඥා මනසිකාරයෝ පවතිත්ද. ඕහට එය ආබාධයක් වෙයි. උපාලිය, යම් ඒ ආබාධයක් වේද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් එය දුක්යයි වදාරණ ලදී. උපාලිය, මේ ක්‍රමයෙන්ද නිවණ සැප වූවක් සේ දත යුතුයි.

“උපාලිය, නැවතද අනිකක් කියමි. උපාලිය, මහණතෙම සර්‍වප්‍රකාරයෙන් නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤාතනය ඉක්ම සඤ්ඤා වෙදයිත නිරෝධයට පැමිණ වෙසේද, ප්‍රඥාවෙන් දැක ඔහුගේ ආශ්‍රව පරික්‍ෂිණයෝ (කෙලෙස් නැතිකිරීම්) වෙත්ද, උපාලිය, මේ ක්‍රමයෙන්ද මෙසේ නිවණ සැපවූසේ දතයුතුය” යි වදාළ සේක.

“උපාලිය, ඒ කුමකැයි හඟින්නේද? පූර්‍ව විහරණයන්ට වඩා මේ විහරණය අතිශයින් යහපත්ද, අතිශයින් ප්‍රණීතද නොවන්නේද?” - “එසේය, ස්වාමීනි.’ “උපාලිය, මාගේ ශ්‍රාවකයෝ මෙයද තමා කෙරෙහි දකිමින් වනයෙහි වනගත ප්‍රාන්ත සෙනසුන් ආශ්‍රය කරත්. යම්තාක් නොපැමිණි ස්වාර්ත්‍ථය ඇතිව වාසය කරත්ද, ඒතාක්ය. උපාලිය, දැන් ඔබ සංඝයා කෙරෙහි වාසය කරව. තොපට සංඝයා අතුරෙහි වාසය කිරීමෙන් පහසු වන්නේය.”

“මහණෙනි, මේ දස ධර්‍මය අත්නොහැර අර්හත්‍වය ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කරන්නට නුසුදුසුය.

“කවර දසයක්ද යත්? රාග, ද්වේෂ, මොහ, ක්‍රොධ, බද්‍ධ වෛර, ගුණමකුකම, උතුමන් තමාට සම කිරීම, ඊර්‍ෂ්‍යාව, මසුරුකම, මාන්නය, යන මේ දස ධර්මය අත්නොහැර අර්හත්‍වය ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කරන්නට නුදුසුය.

“මහණෙනි, මේ දස ධර්මය අත්හැර අර්හත්‍වය ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කරන්නට සුදුසුය.

“කවර දසධර්මයක්ද යත්? රාගය, ද්වේෂය, මෝහය, ක්‍රෝධය, බද්‍ධ වෛරය, ගුණමකුගතිය, උතුමන් තමහට සම කර සිතීම, ඊර්‍ෂ්‍යාව, මසුරුකම, මාන්නය, යන මේ දහය අත්හැර අර්හත්‍වය ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කරන්නට සුදුසුය.”