ත්‍රිපිටකය
(7) 2. භූමිචාලවග්ගො (7) 2. චාපාල වර්‍ගය
1. ඉච්ඡාසුත්තං 1. ලාහිච්ඡා සූත්‍රය
2. අලංසුත්තං 2. අලමත්තනො සූත්‍රය
3. සංඛිත්තසුත්තං 3. චිත්තසණ්ඨාපන සූත්‍රය
4. ගයාසීසසුත්තං 4. ගයාසීස සූත්‍රය
5. අභිභායතනසුත්තං 5. අභිහායතන සූත්‍රය
6. විමොක්ඛසුත්තං 6. අට්ඨවිමොක්ඛ සූත්‍රය
7. අනරියවොහාරසුත්තං 7. අනරියවොහාර සූත්‍රය
8. අරියවොහාරසුත්තං 8. අරියවොහාර සූත්‍රය
9. පරිසාසුත්තං 9. අඨපරිසා සූත්‍රය
10. භූමිචාලසුත්තං 10. ආයු සංඛාරොස්සජන (හෝ) භූමිචාලහේතු සූත්‍රය
70
එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය වෙසාලිං පිණ්ඩාය පාවිසි. වෙසාලියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි - ‘‘ගණ්හාහි, ආනන්ද, නිසීදනං. යෙන චාපාලං චෙතියං (පාවාලචෙතියං (ස්‍යා.), චාපාලචෙතියං (පී. ක.)) තෙනුපසඞ්කමිස්සාම දිවාවිහාරායා’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවතො පටිස්සුත්වා නිසීදනං ආදාය භගවන්තං පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො අනුබන්ධි.
අථ ඛො භගවා යෙන චාපාලං චෙතියං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. නිසජ්ජ ඛො භගවා ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි - ‘‘රමණීයා , ආනන්ද, වෙසාලී, රමණීයං උදෙනං චෙතියං, රමණීයං ගොතමකං චෙතියං, රමණීයං සත්තම්බං චෙතියං, රමණීයං බහුපුත්තකං චෙතියං; රමණීයං සාරන්දදං චෙතියං, රමණීයං චාපාලං චෙතියං. යස්ස කස්සචි , ආනන්ද, චත්තාරො ඉද්ධිපාදා භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්ථුකතා අනුට්ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්ධා, ආකඞ්ඛමානො සො, ආනන්ද, කප්පං වා තිට්ඨෙය්‍ය කප්පාවසෙසං වා. තථාගතස්ස ඛො, ආනන්ද, චත්තාරො ඉද්ධිපාදා භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්ථුකතා අනුට්ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්ධා. ආකඞ්ඛමානො, ආනන්ද, තථාගතො කප්පං වා තිට්ඨෙය්‍ය කප්පාවසෙසං වා’’ති. එවම්පි ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවතා ඔළාරිකෙ නිමිත්තෙ කයිරමානෙ ඔළාරිකෙ ඔභාසෙ කයිරමානෙ නාසක්ඛි පටිවිජ්ඣිතුං; න භගවන්තං යාචි - ‘‘තිට්ඨතු, භන්තෙ, භගවා කප්පං, තිට්ඨතු සුගතො කප්පං බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්සාන’’න්ති, යථා තං මාරෙන පරියුට්ඨිතචිත්තො.
දුතියම්පි ඛො භගවා...පෙ.... තතියම්පි ඛො භගවා ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි - ‘‘රමණීයා, ආනන්ද, වෙසාලී, රමණීයං උදෙනං චෙතියං, රමණීයං ගොතමකං චෙතියං, රමණීයං සත්තම්බං චෙතියං, රමණීයං බහුපුත්තකං චෙතියං, රමණීයං සාරන්දදං චෙතියං, රමණීයං චාපාලං චෙතියං. යස්ස කස්සචි, ආනන්ද, චත්තාරො ඉද්ධිපාදා භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්ථුකතා අනුට්ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්ධා, ආකඞ්ඛමානො සො, ආනන්ද, කප්පං වා තිට්ඨෙය්‍ය කප්පාවසෙසං වා. තථාගතස්ස ඛො, ආනන්ද, චත්තාරො ඉද්ධිපාදා භාවිතා...පෙ.... ආකඞ්ඛමානො, ආනන්ද, තථාගතො කප්පං වා තිට්ඨෙය්‍ය කප්පාවසෙසං වා’’ති. එවම්පි ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවතා ඔළාරිකෙ නිමිත්තෙ කයිරමානෙ ඔළාරිකෙ ඔභාසෙ කයිරමානෙ නාසක්ඛි පටිවිජ්ඣිතුං; න භගවන්තං යාචි - ‘‘තිට්ඨතු, භන්තෙ, භගවා කප්පං, තිට්ඨතු සුගතො කප්පං බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්සාන’’න්ති, යථා තං මාරෙන පරියුට්ඨිතචිත්තො.
අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං ආනන්දං ආමන්තෙසි - ‘‘ගච්ඡ ත්වං (ගච්ඡ ඛො ත්වං (සං. නි. 5.822) උදා. 51 පස්සිතබ්බං), ආනන්ද, යස්ස දානි කාලං මඤ්ඤසී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවතො පටිස්සුත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා භගවතො අවිදූරෙ අඤ්ඤතරස්මිං රුක්ඛමූලෙ නිසීදි. අථ ඛො මාරො පාපිමා අචිරපක්කන්තෙ ආයස්මන්තෙ ආනන්දෙ භගවන්තං එතදවොච -
‘‘පරිනිබ්බාතු දානි, භන්තෙ, භගවා, පරිනිබ්බාතු සුගතො. පරිනිබ්බානකාලො දානි, භන්තෙ , භගවතො. භාසිතා ඛො පනෙසා, භන්තෙ, භගවතා වාචා - ‘න තාවාහං, පාපිම, පරිනිබ්බායිස්සාමි යාව මෙ භික්ඛූ න සාවකා භවිස්සන්ති වියත්තා විනීතා විසාරදා පත්තයොගක්ඛෙමා (ඉදං පදං දී. නි. 2.168 ච සං. නි. 5.822 ච න දිස්සති) බහුස්සුතා ධම්මධරා ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නා සාමීචිප්පටිපන්නා අනුධම්මචාරිනො, සකං ආචරියකං උග්ගහෙත්වා ආචික්ඛිස්සන්ති දෙසෙස්සන්ති පඤ්ඤපෙස්සන්ති පට්ඨපෙස්සන්ති විවරිස්සන්ති විභජිස්සන්ති උත්තානීකරිස්සන්ති උප්පන්නං පරප්පවාදං සහධම්මෙන සුනිග්ගහිතං නිග්ගහෙත්වා සප්පාටිහාරියං ධම්මං දෙසෙස්සන්තී’ති. එතරහි, භන්තෙ, භික්ඛූ භගවතො සාවකා වියත්තා විනීතා විසාරදා පත්තයොගක්ඛෙමා බහුස්සුතා ධම්මධරා ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නා සාමීචිප්පටිපන්නා අනුධම්මචාරිනො, සකං ආචරියකං උග්ගහෙත්වා ආචික්ඛන්ති දෙසෙන්ති පඤ්ඤපෙන්ති පට්ඨපෙන්ති විවරන්ති විභජන්ති උත්තානීකරොන්ති උප්පන්නං පරප්පවාදං සහධම්මෙන සුනිග්ගහිතං නිග්ගහෙත්වා සප්පාටිහාරියං ධම්මං දෙසෙන්ති.
‘‘පරිනිබ්බාතු දානි, භන්තෙ, භගවා, පරිනිබ්බාතු සුගතො. පරිනිබ්බානකාලො දානි, භන්තෙ, භගවතො. භාසිතා ඛො පනෙසා, භන්තෙ, භගවතා වාචා - ‘න තාවාහං, පාපිම, පරිනිබ්බායිස්සාමි යාව මෙ භික්ඛුනියො න සාවිකා භවිස්සන්ති...පෙ.... යාව මෙ උපාසකා න සාවකා භවිස්සන්ති...පෙ.... යාව මෙ උපාසිකා න සාවිකා භවිස්සන්ති වියත්තා විනීතා විසාරදා පත්තයොගක්ඛෙමා බහුස්සුතා ධම්මධරා ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නා සාමීචිප්පටිපන්නා අනුධම්මචාරිනියො, සකං ආචරියකං උග්ගහෙත්වා ආචික්ඛිස්සන්ති දෙසෙස්සන්ති පඤ්ඤපෙස්සන්ති පට්ඨපෙස්සන්ති විවරිස්සන්ති විභජිස්සන්ති උත්තානීකරිස්සන්ති, උප්පන්නං පරප්පවාදං සහධම්මෙන සුනිග්ගහිතං නිග්ගහෙත්වා සප්පාටිහාරියං ධම්මං දෙසෙස්සන්තී’ති. එතරහි, භන්තෙ, උපාසිකා භගවතො සාවිකා වියත්තා විනීතා විසාරදා පත්තයොගක්ඛෙමා බහුස්සුතා ධම්මධරා ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නා සාමීචිප්පටිපන්නා අනුධම්මචාරිනියො, සකං ආචරියකං උග්ගහෙත්වා ආචික්ඛන්ති දෙසෙන්ති පඤ්ඤපෙන්ති පට්ඨපෙන්ති විවරන්ති විභජන්ති උත්තානීකරොන්ති, උප්පන්නං පරප්පවාදං සහධම්මෙන සුනිග්ගහිතං නිග්ගහෙත්වා සප්පාටිහාරියං ධම්මං දෙසෙන්ති.
‘‘පරිනිබ්බාතු දානි, භන්තෙ, භගවා, පරිනිබ්බාතු සුගතො. පරිනිබ්බානකාලො දානි, භන්තෙ, භගවතො. භාසිතා ඛො පනෙසා, භන්තෙ, භගවතා වාචා - ‘න තාවාහං, පාපිම, පරිනිබ්බායිස්සාමි යාව මෙ ඉදං බ්‍රහ්මචරියං න ඉද්ධඤ්චෙව භවිස්සති ඵීතඤ්ච විත්ථාරිකං බාහුජඤ්ඤං පුථුභූතං, යාව දෙවමනුස්සෙහි සුප්පකාසිත’න්ති. එතරහි, භන්තෙ, භගවතො බ්‍රහ්මචරියං ඉද්ධඤ්චෙව ඵීතඤ්ච විත්ථාරිකං බාහුජඤ්ඤං පුථුභූතං, යාව දෙවමනුස්සෙහි සුප්පකාසිතං.
‘‘පරිනිබ්බාතු දානි, භන්තෙ, භගවා, පරිනිබ්බාතු සුගතො. පරිනිබ්බානකාලො දානි, භන්තෙ, භගවතො’’ති. ‘‘අප්පොස්සුක්කො ත්වං, පාපිම, හොහි. නචිරං තථාගතස්ස පරිනිබ්බානං භවිස්සති. ඉතො තිණ්ණං මාසානං අච්චයෙන තථාගතො පරිනිබ්බායිස්සතී’’ති.
අථ ඛො භගවා චාපාලෙ චෙතියෙ සතො සම්පජානො ආයුසඞ්ඛාරං ඔස්සජි. ඔස්සට්ඨෙ ච භගවතා ආයුසඞ්ඛාරෙ මහාභූමිචාලො අහොසි භිංසනකො සලොමහංසො, දෙවදුන්දුභියො ච ඵලිංසු. අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි -
‘‘තුලමතුලඤ්ච සම්භවං, භවසඞ්ඛාරමවස්සජි මුනි;
අජ්ඣත්තරතො සමාහිතො, අභින්දි කවචමිවත්තසම්භව’’න්ති.
අථ ඛො ආයස්මතො ආනන්දස්ස එතදහොසි - ‘‘මහා වතායං භූමිචාලො; සුමහා වතායං භූමිචාලො භිංසනකො සලොමහංසො, දෙවදුන්දුභියො ච ඵලිංසු. කො නු ඛො හෙතු, කො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවායා’’ති?
අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘මහා වතායං, භන්තෙ, භූමිචාලො ; සුමහා වතායං, භන්තෙ, භූමිචාලො භිංසනකො සලොමහංසො, දෙවදුන්දුභියො ච ඵලිංසු. කො නු ඛො, භන්තෙ, හෙතු, කො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවායා’’ති?
‘‘අට්ඨිමෙ, ආනන්ද, හෙතූ, අට්ඨ පච්චයා මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවාය. කතමෙ අට්ඨ? අයං, ආනන්ද, මහාපථවී උදකෙ පතිට්ඨිතා; උදකං වාතෙ පතිට්ඨිතං; වාතො ආකාසට්ඨො හොති. සො, ආනන්ද, සමයො යං මහාවාතා වායන්ති; මහාවාතා වායන්තා උදකං කම්පෙන්ති; උදකං කම්පිතං පථවිං කම්පෙති. අයං, ආනන්ද, පඨමො හෙතු, පඨමො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවාය.
‘‘පුන චපරං, ආනන්ද, සමණො වා බ්‍රාහ්මණො වා ඉද්ධිමා චෙතොවසිප්පත්තො දෙවතා වා මහිද්ධිකා මහානුභාවා. තස්ස පරිත්තා පථවීසඤ්ඤා භාවිතා හොති, අප්පමාණා ආපොසඤ්ඤා. සො ඉමං පථවිං කම්පෙති සඞ්කම්පෙති සම්පකම්පෙති සම්පවෙධෙති. අයං, ආනන්ද, දුතියො හෙතු, දුතියො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවාය.
‘‘පුන චපරං, ආනන්ද, යදා බොධිසත්තො තුසිතා කායා චවිත්වා සතො සම්පජානො මාතුකුච්ඡිං ඔක්කමති, තදායං පථවී කම්පති සඞ්කම්පති සම්පකම්පති සම්පවෙධති. අයං, ආනන්ද, තතියො හෙතු; තතියො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවාය.
‘‘පුන චපරං, ආනන්ද, යදා බොධිසත්තො සතො සම්පජානො මාතුකුච්ඡිස්මා නික්ඛමති, තදායං පථවී කම්පති සඞ්කම්පති සම්පකම්පති සම්පවෙධති. අයං, ආනන්ද, චතුත්ථො හෙතු, චතුත්ථො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවාය.
‘‘පුන චපරං, ආනන්ද, යදා තථාගතො අනුත්තරං සම්මාසම්බොධිං අභිසම්බුජ්ඣති, තදායං පථවී කම්පති සඞ්කම්පති සම්පකම්පති සම්පවෙධති. අයං, ආනන්ද, පඤ්චමො හෙතු, පඤ්චමො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවාය.
‘‘පුන චපරං, ආනන්ද, යදා තථාගතො අනුත්තරං ධම්මචක්කං පවත්තෙති, තදායං පථවී කම්පති සඞ්කම්පති සම්පකම්පති සම්පවෙධති. අයං, ආනන්ද, ඡට්ඨො හෙතු, ඡට්ඨො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවාය.
‘‘පුන චපරං, ආනන්ද, යදා තථාගතො සතො සම්පජානො ආයුසඞ්ඛාරං ඔස්සජ්ජති, තදායං පථවී කම්පති සඞ්කම්පති සම්පකම්පති සම්පවෙධති. අයං, ආනන්ද, සත්තමො හෙතු, සත්තමො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවාය.
‘‘පුන චපරං, ආනන්ද, යදා තථාගතො අනුපාදිසෙසාය නිබ්බානධාතුයා පරිනිබ්බායති, තදායං පථවී කම්පති සඞ්කම්පති සම්පකම්පති සම්පවෙධති. අයං, ආනන්ද, අට්ඨමො හෙතු, අට්ඨමො පච්චයො මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවාය. ඉමෙ ඛො, ආනන්ද, අට්ඨ හෙතූ, අට්ඨ පච්චයා මහතො භූමිචාලස්ස පාතුභාවායා’’ති. දසමං.
70
“එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විශාලා නගර ආසන්න මහා වනයෙහි කූටාගාර ශාලාවෙහි වැඩ වාසය කරණ සේක. ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පෙරවරු කාලයෙහි හැඳ පොරවා, පාත්‍ර සිවුරු ගෙන, විශාලා නගරයෙහි පිඬු පිණිස හැසුරුණ සේක. විශාලාවෙහි පිඬු පිණිස හැසිර, සවස් කාලයෙහි පිණ්ඩපාතයෙන් වැළකුණේ, ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට ඇමතූ සේක. “ආනන්‍දය, හිඳගන්නා ඇතිරිල්ල ගන්න. චාපාල චෛත්‍යස්ථානය යම් තැනකද, දිවා විහරණය පිණිස එහි යන්නෙමු” “එසේය, ස්වාමිනි,” යි ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ප්‍රති වචන දී, වැඩ හිඳින ඇතිරිල්ල රැගෙන භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිටුපසින් ගියේය.
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ චාපාල චෛත්‍ය ස්ථානය යම් තැනකද, එතැන්හි වැඩි සේක. එසේ වැඩ පැනවූ අස්නෙහි වැඩ සිටි සේක. වැඩහිඳ, ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ ඇමතූ සේක.
“ආනන්‍දය, විශාලාව සිත් කලුය. උදේනී චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. ගොතමක චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. බහුපුත්‍ර චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. සත්තම්බක චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. සාරන්දදම් චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. චාපාල චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. ආනන්‍දය, යම් කිසිවකු සතර ඎද්‍ධිපාදයෝ වඩනා ලද්දාහු, බහුල වශයෙන් පුරුදු කරණ ලද්දාහු, බොහෝ පුරුදු කරණ ලද්දාහු, අඩිතාලමක් මෙන් කරණ ලද්දාහු, නොනැගිට පුරුදු කරණ ලද්දාහු වෙත්ද, ආනන්‍දය, හෙතෙම ඉදින් කැමති නම් කල්පයක් හෝ ඊට වැඩි කාලයක් සිටිය හැකිය. “ආනන්‍දය, තථාගතයන් වහන්සේ විසින් සතර (කැමැත්ත, සිත, වීර්යය, විමසීම) ඎද්ධිපාදයෝ වඩන ලදී. බහුල වශයෙන් පුරුදු කරණ ලදී. අඩිතාලමක් මෙන් කරණ ලදී. ආනන්‍දය, තථාගතයන් වහන්සේ කැමතිවන්නේ නම් කල්පයක් හෝ එයට වැඩියක් කල් සිටිය හැකිය.”
“මෙසේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඕලාරික නිමිති (ලොකු කරුණු දැක්වීම්) කරද්දී, ඕලාරික ඕභාසයන් (ලොකු එළිදරව් කිරීම්) කරද්දී, ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට අවබෝධ කරගන්ට නොහැකි විය. උන්වහන්සේ මාරයා විසින් වසන ලද සිත් ඇති බැවින්, “ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කල්පයක් කල් සිටින සේක්වා. ස්වාමිනි, සුගතයන් වහන්සේ කල්පයක් කල් සිටින සේක්වා. බොහෝ දෙනාට හිත පිණිස, බොහෝ දෙනාට සැප පිණිස, ලෝකයාට අනුකම්පා පිණිස, දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිස, හිත පිණිස” යයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආරාධනා නොකෙළේය.
“භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දෙවෙනි වරටද, තුන්වෙනි වරටද, ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ ඇමතූ සේක. “ආනන්‍දය, විශාලාව සිත් කලුය. උදේනී චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. ගොතමක චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. බහුපුත්‍ර චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. සත්තම්බක චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. සාරන්දදම් චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. චාපාල චෛත්‍ය ස්ථානය සිත් කලුය. ආනන්‍දය, යම් කිසිවකු සතර ඎද්‍ධිපාදයෝ වඩනා ලද්දාහු, බහුල වශයෙන් පුරුදු කරණ ලද්දාහු, බොහෝ පුරුදු කරණ ලද්දාහු, අඩිතාලමක් මෙන් කරණ ලද්දාහු, නොනැගිට පුරුදු කරණ ලද්දාහු වෙත්ද, ආනන්‍දය, හෙතෙම ඉදින් කැමති නම් කල්පයක් හෝ ඊට වැඩි කාලයක් සිටිය හැකිය. “ආනන්‍දය, තථාගතයන් වහන්සේ විසින් සතර (කැමැත්ත, සිත, වීර්යය, විමසීම) ඎද්ධිපාදයෝ වඩන ලදී. බහුල වශයෙන් පුරුදු කරණ ලදී. අඩිතාලමක් මෙන් කරණ ලදී. ආනන්‍දය, තථාගතයන් වහන්සේ කැමතිවන්නේ නම් කල්පයක් හෝ එයට වැඩියක් කල් සිටිය හැකිය.”
“මෙසේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඕලාරික නිමිති (ලොකු කරුණු දැක්වීම්) කරද්දී, ඕලාරික ඕභාසයන් (ලොකු එළිදරව් කිරීම්) කරද්දී, ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට අවබෝධ කරගන්ට නොහැකි විය. උන්වහන්සේ මාරයා විසින් වසන ලද සිත් ඇති බැවින්, “ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කල්පයක් කල් සිටින සේක්වා. ස්වාමිනි, සුගතයන් වහන්සේ කල්පයක් කල් සිටින සේක්වා. බොහෝ දෙනාට හිත පිණිස, බොහෝ දෙනාට සැප පිණිස, ලෝකයාට අනුකම්පා පිණිස, දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිස, හිත පිණිස” යයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආරාධනා නොකෙළේය.
“ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂමත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ ඇමතූ සේක. “ආනන්‍දය, යන්න. ඔබ දැන් කාලය දැනගන්න.” “එසේය, ස්වාමීනි,” යි ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ ප්‍රති වචන දී, අස්නෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, ප්‍රදක්‍ෂිණා කොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේට නුදුරෙහි එක්තරා ගසක් මුල හිඳ ගත්හ.
“ඉක්බිති පාපීවූ මාර තෙමේ ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ බැහැර ගොස් ටික වේලාවකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවේය. “ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, දැන් පිරිනිවන් යන සේක්වා. සුගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් යන සේක්වා. ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිරිනිවෙන්නට කාලයයි. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ වචනය ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේ නොවේද, එනම් ‘යම්තාක් මාගේ භික්‍ෂු ශ්‍රාවකයෝ ව්‍යක්තවූ, විනීතවූ, විශාරදවු, පැමිණි නිවණ ඇති, බහුශ්‍රුතවූ, ධර්‍මධරවූ, ධර්‍මානුධර්‍ම ප්‍රතිපන්නවූ, නිවැරදි පිළිවෙත් ඇති, ධර්‍මය අනුව හැසිරෙන්නෝ නොවෙද්ද, ස්වකීය ආචාර්‍ය්‍යවරයාගෙන් ඉගෙන ප්‍රකාශ නොකරද්ද, දේශනා නොකරද්ද, නොපනවද්ද, නොතබද්ද, විවෘත නොකරද්ද, ප්‍රකට නොකරද්ද, උපන් අන්‍ය වාද ධර්මානුගතව මනාසේ නිග්‍රහ කොට ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය සහිතව ධර්මය දේශනා නොකරද්ද, ඒ තාක් මම පිරිනිවන් නොපාන්නෙමි” යි යනුවෙනි. “ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ භික්‍ෂු ශ්‍රාවකයෝ ව්‍යක්තවූ, විනීතවූ, විශාරදවු, පැමිණි නිවණ ඇති, බහුශ්‍රුතවූ, ධර්‍මධරවූ, ධර්‍මානුධර්‍ම ප්‍රතිපන්නවූ, නිවැරදි ප්‍රතිඥාව ඇති, ධර්‍මය අනුව හැසිරෙන්නෝ වෙති. ස්වකීය ආචාර්‍ය්‍යවරයාගෙන් ඉගෙන ප්‍රකාශ නොකර, දේශනා කෙරෙති, පණවති, තබති, විවෘත කෙරෙති, ප්‍රකට කෙරෙති. උපන් අන්‍ය වාද ධර්මානුගතව මනාසේ නිග්‍රහ කොට ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය සහිතව ධර්මය දේශනා කෙරෙති.
“ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, දැන් පිරිනිවන් යන සේක්වා. සුගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් යන සේක්වා. ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිරිනිවෙන්නට කාලයයි. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ වචනය ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේ නොවේද, එනම් ‘යම්තාක් මාගේ භික්‍ෂුණී ශ්‍රාවිකාවෝ ව්‍යක්තවූ, විනීතවූ, විශාරදවු, පැමිණි නිවණ ඇති, බහුශ්‍රුතවූ, ධර්‍මධරවූ, ධර්‍මානුධර්‍ම ප්‍රතිපන්නවූ, නිවැරදි පිළිවෙත් ඇති, ධර්‍මය අනුව හැසිරෙන්නෝ නොවෙද්ද, ස්වකීය ආචාර්‍ය්‍යවරයාගෙන් ඉගෙන ප්‍රකාශ නොකරද්ද, දේශනා නොකරද්ද, නොපනවද්ද, නොතබද්ද, විවෘත නොකරද්ද, ප්‍රකට නොකරද්ද, උපන් අන්‍ය වාද ධර්මානුගතව මනාසේ නිග්‍රහ කොට ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය සහිතව ධර්මය දේශනා නොකරද්ද, ඒ තාක් මම පිරිනිවන් නොපාන්නෙමි” යි යනුවෙනි. “ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ භික්‍ෂුණී ශ්‍රාවිකාවෝ ව්‍යක්තවූ, විනීතවූ, විශාරදවු, පැමිණි නිවණ ඇති, බහුශ්‍රුතවූ, ධර්‍මධරවූ, ධර්‍මානුධර්‍ම ප්‍රතිපන්නවූ, නිවැරදි ප්‍රතිඥාව ඇති, ධර්‍මය අනුව හැසිරෙන්නෝ වෙති. ස්වකීය ආචාර්‍ය්‍යවරයාගෙන් ඉගෙන ප්‍රකාශ නොකර, දේශනා කෙරෙති, පණවති, තබති, විවෘත කෙරෙති, ප්‍රකට කෙරෙති. උපන් අන්‍ය වාද ධර්මානුගතව මනාසේ නිග්‍රහ කොට ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය සහිතව ධර්මය දේශනා කෙරෙති.
“ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, දැන් පිරිනිවන් යන සේක්වා. සුගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් යන සේක්වා. ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිරිනිවෙන්නට කාලයයි. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ වචනය ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේ නොවේද, එනම් ‘යම්තාක් මාගේ උපාසක ශ්‍රාවකයෝ ව්‍යක්තවූ, විනීතවූ, විශාරදවු, පැමිණි නිවණ ඇති, බහුශ්‍රුතවූ, ධර්‍මධරවූ, ධර්‍මානුධර්‍ම ප්‍රතිපන්නවූ, නිවැරදි පිළිවෙත් ඇති, ධර්‍මය අනුව හැසිරෙන්නෝ නොවෙද්ද, ස්වකීය ආචාර්‍ය්‍යවරයාගෙන් ඉගෙන ප්‍රකාශ නොකරද්ද, දේශනා නොකරද්ද, නොපනවද්ද, නොතබද්ද, විවෘත නොකරද්ද, ප්‍රකට නොකරද්ද, උපන් අන්‍ය වාද ධර්මානුගතව මනාසේ නිග්‍රහ කොට ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය සහිතව ධර්මය දේශනා නොකරද්ද, ඒ තාක් මම පිරිනිවන් නොපාන්නෙමි” යි යනුවෙනි. “ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ උපාසක ශ්‍රාවකයෝ ව්‍යක්තවූ, විනීතවූ, විශාරදවු, පැමිණි නිවණ ඇති, බහුශ්‍රුතවූ, ධර්‍මධරවූ, ධර්‍මානුධර්‍ම ප්‍රතිපන්නවූ, නිවැරදි ප්‍රතිඥාව ඇති, ධර්‍මය අනුව හැසිරෙන්නෝ වෙති. ස්වකීය ආචාර්‍ය්‍යවරයාගෙන් ඉගෙන ප්‍රකාශ නොකර, දේශනා කෙරෙති, පණවති, තබති, විවෘත කෙරෙති, ප්‍රකට කෙරෙති. උපන් අන්‍ය වාද ධර්මානුගතව මනාසේ නිග්‍රහ කොට ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය සහිතව ධර්මය දේශනා කෙරෙති.
“ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, දැන් පිරිනිවන් යන සේක්වා. සුගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් යන සේක්වා. ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිරිනිවෙන්නට කාලයයි. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ වචනය ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේ නොවේද, එනම් ‘යම්තාක් මාගේ උපාසිකා ශ්‍රාවිකාවෝ ව්‍යක්තවූ, විනීතවූ, විශාරදවු, පැමිණි නිවණ ඇති, බහුශ්‍රුතවූ, ධර්‍මධරවූ, ධර්‍මානුධර්‍ම ප්‍රතිපන්නවූ, නිවැරදි පිළිවෙත් ඇති, ධර්‍මය අනුව හැසිරෙන්නෝ නොවෙද්ද, ස්වකීය ආචාර්‍ය්‍යවරයාගෙන් ඉගෙන ප්‍රකාශ නොකරද්ද, දේශනා නොකරද්ද, නොපනවද්ද, නොතබද්ද, විවෘත නොකරද්ද, ප්‍රකට නොකරද්ද, උපන් අන්‍ය වාද ධර්මානුගතව මනාසේ නිග්‍රහ කොට ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය සහිතව ධර්මය දේශනා නොකරද්ද, ඒ තාක් මම පිරිනිවන් නොපාන්නෙමි” යි යනුවෙනි. “ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ උපාසිකා ශ්‍රාවිකාවෝ ව්‍යක්තවූ, විනීතවූ, විශාරදවු, පැමිණි නිවණ ඇති, බහුශ්‍රුතවූ, ධර්‍මධරවූ, ධර්‍මානුධර්‍ම ප්‍රතිපන්නවූ, නිවැරදි ප්‍රතිඥාව ඇති, ධර්‍මය අනුව හැසිරෙන්නෝ වෙති. ස්වකීය ආචාර්‍ය්‍යවරයාගෙන් ඉගෙන ප්‍රකාශ නොකර, දේශනා කෙරෙති, පණවති, තබති, විවෘත කෙරෙති, ප්‍රකට කෙරෙති. උපන් අන්‍ය වාද ධර්මානුගතව මනාසේ නිග්‍රහ කොට ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය සහිතව ධර්මය දේශනා කෙරෙති.
“ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවන් පාන සේක්වා. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ වචන ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේ නොවේද? ‘යම්තාක් මාගේ බ්‍රහ්මචරියාව සමෘද්‍ධවූයේ නොවේද, විස්තර සහිතවූයේ නොවේද, බොහෝ දෙනාට අයත්වූයේ නොවේද, ප්‍රකටවූයේ නොවේද, යම්තාක් දෙවි මිනිසුන් විසින් ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේ නොවේද, ඒතාක් මම පිරිනිවන් නොපාන්නෙමි,’ යනුයි. ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ බ්‍රහ්මචරියාව සමෘද්‍ධවූයේ වෙයි. විස්තර සහිතවූයේ වෙයි. බොහෝ දෙනාට අයත්වූයේ වෙයි. ප්‍රකටවූයේ වෙයි. යම්තාක් දෙවි මිනිසුන් විසින් ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේ වෙයි. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැන් පිරිනිවන් යන සේක්වා. සුගතයන් වහන්සේ පිරිනිවන් පාන සේක්වා. ස්වාමීනි, දැන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිරිනිවීමට කාලයයි.”
“පාපීවූ මාරය, තෝ උත්සාහ නොකරව. ටික කලකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පිරිනිවීම සිදුවන්නේය. මෙයින් තුන් මසක් ඇවෑමෙන් තථාගතයන් වහන්සේගේ පිරිනිවීම සිදුවන්නේය.”
“ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ චාපාල චෛත්‍ය ස්ථානයෙහි සිහි ඇත්තේ, විමසන නුවණැත්තේ, ආයුසංස්කාරය හැරියේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයු සංස්කාරය හළ කල්හි මහා භූමි චලනයක් විය. භයජනකවූ, ලොමු ඩැහැ ගන්නාවූ, අහස් ගිගුරුමක්ද ඇතිවිය. ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කාරණය දැන, ඒ වේලාවෙහි මේ ප්‍රීති වාකයය පහළ කළ සේක
(1) “බුද්ධ මුනිතෙම පුනර්භවය (නැවත ඉපදීම) ඇති කරණ කාමාවචර රූපාවචර කර්‍මද, අරූපාවචර කර්‍මද, නිරාලයව හැර දැමීය. රණ බිමක මහා යෝධයකු සන්නාහයක් බිඳලන්නා සේ විදර්‍ශනා භාවනාවේ ඇලුනේ, සමථ භාවනාවෙහි යෙදුනේ, ආධ්‍යාත්මික ක්ලේශ රාශිය බිඳලීය.”
“ඉක්බිති ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට මේ අදහස විය. ‘මේ භූමි චලනය විශාල විය. ඒකාන්තයෙන්ම මේ භූමි චලනය මහත් එකක් විය. භය උපදවන, ලොමු ඩැහැ ගන්වන, අහස් ගිගුරුමක්ද ඇතිවිය. මේ මහත් භූමි චලනයක් ඇතිවීමට හේතු කවරේද? ප්‍රත්‍යය කවරේද?’ ඉක්බිති ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද, එතැන්හි පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ, එකත්පසෙක හුන්නේය. එකත්පසෙක හුන්නාවූ ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය ප්‍රකාශ කළහ. “ස්වාමීනි, මේ භූමි චලනය විශාල විය. ස්වාමීනි, ඒකාන්තයෙන්ම මේ භූමි චලනය මහත් එකක් විය. භය උපදවන, ලොමු ඩැහැගන්වන, අහස් ගිගුරුමක්ද ඇතිවිය. ස්වාමීනි, මේ මහත් භූමි චලනයක් ඇතිවීමට හේතු කවරේද? ප්‍රත්‍යය කවරේද?”
“ආනන්‍දය, මහත් භූමි චලනයක් ඇතිවීමට මේ හේතු අටෙකි.
“ඒ අට කවරේද? ආනන්‍දය, මේ මහා පෘථිවිය ජලයෙහි පිහිටියේ වෙයි. ජලය වාතයෙහි පිහිටියේය. වාතය ආකාශගතය. ආනන්‍දය, යම් කලෙක ඒ මහා වාතයෝ හමත්. මහා වාතය හමනවිට ජලය කම්පා වෙයි. ජලය කම්පා වන විට පෘථිවිය කම්පා වෙයි. ආනන්‍දය, මහත්වූ භූමි චලනයක් ඇතිවිමට මේ පළමුවන හේතුවයි. පළමුවන ප්‍රත්‍යයයි.
“ආනන්‍දය, නැවතද, ඎද්ධි ඇති, සිත වසඟ කරගත්, ශ්‍රමණයෙක් හෝ, බ්‍රාහ්මණයෙක් හෝ, මහත් ඎද්ධි ඇති, මහානුභාව ඇති දේවතාවෙක් හෝ, ඔහුගේ ස්වල්පවූ පෘථිවි සංඥාව වඩන ලද්දේ වෙයි. අප්‍රමාණවූ අපො සංඥාවෙන් හෙතෙම මේ පොළොව කම්පා කරයි. විශේෂයෙන් කම්පා කරයි. ආනන්‍දය, මහා භූමි චලනයක් ඇතිවිමට මේ දෙවන හේතුවයි. දෙවන ප්‍රත්‍යයයි.
“ආනන්‍දය, නැවතද බොධිසත්ත්‍ව තෙම තුෂිත දෙව් ලොවින් චුතව, සිහි ඇතිව, මනා නුවණැතිව, මවු කුසට බැස ගනීද, එකල්හි මේ පෘථිවිය කම්පා වෙයි. විශේෂයෙන් කම්පා වෙයි. ආනන්‍දය, මහා භූමි චලනයක් ඇතිවිමට මේ තුන්වන හේතුවයි. තුන්වන ප්‍රත්‍යයයි.
“ආනන්‍දය, නැවතද යම් කලෙක බොධිසත්ත්‍ව තෙම සිහි ඇත්තේ, මනා නුවණැත්තේ, මවු කුසින් නික්මේද, එකල්හි මේ පෘථිවිය කම්පා වෙයි. විශේෂයෙන් කම්පා වෙයි. ආනන්‍දය, මහා භූමි චලනයක් ඇතිවිමට මේ තුන්වන හේතුවයි. තුන්වන ප්‍රත්‍යයයි.
“ආනන්‍දය, නැවතද තථාගත තෙම නිරුත්තරවූ සම්‍යක් සම්බෝධිය මනාව අවබෝධ කරගනීද, (බුදුබව ලබාද) එකල්හි මේ පෘථිවිය කම්පා වෙයි. විශේෂයෙන් කම්පා වෙයි. ආනන්‍දය, මහත් භූමි චලනයක් ඇතිවිමට මේ පස්වන හේතුවයි. පස්වන ප්‍රත්‍යයයි.
“ආනන්‍දය, නැවතද තථාගත තෙම නිරුත්තරවූ ධර්‍ම චක්‍ර දේශනාව පවත්වාද, එකල්හි මේ පෘථිවිය කම්පා වෙයි. විශේෂයෙන් කම්පා වෙයි. ආනන්‍දය, මහත්වූ භූමි චලනයක් ඇතිවිමට මේ සයවන හේතුවයි. සයවන ප්‍රත්‍යයයි.
“ආනන්‍දය, නැවතද තථාගත තෙම සිහි ඇත්තේ, මනා නුවණැත්තේ, ආයු සංස්කාරය හරීද, එකල්හි මේ පෘථිවිය කම්පා වෙයි. විශේෂයෙන් කම්පා වෙයි. ආනන්‍දය, මහත්වූ භූමි චලනයක් ඇතිවිමට මේ සත්වන හේතුවයි. සත්වන ප්‍රත්‍යයයි.
“ආනන්‍දය, නැවතද යම් කලෙක තථාගත තෙම නිරුපධිශේෂ නිර්‍වාණ ධාතුවෙන් පිරිණිවේද, එකල්හි මේ පෘථිවිය කම්පා වෙයි. විශේෂයෙන් කම්පා වෙයි. ආනන්‍දය, මහත්වූ භූමි චලනයක් ඇතිවිමට මේ අට්වන හේතුවයි. අටවන ප්‍රත්‍යයයි. ආනන්‍දය, මහත් භූමි චලනයක් ඇතිවීමට මේ හේතු අටෙකි.