එවං මෙ සුතං - එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි - ‘‘භික්ඛවො’’ති . ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච -

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො සාරජ්ජං ඔක්කන්තො හොති. කතමෙහි පඤ්චහි? පාණාතිපාතී හොති, අදින්නාදායී හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරී හොති, මුසාවාදී හොති, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨායී හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො සාරජ්ජං ඔක්කන්තො හොති.

‘‘පඤ්චහි , භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො විසාරදො හොති. කතමෙහි පඤ්චහි? පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො විසාරදො හොතී’’ති. පඨමං.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො අවිසාරදො අගාරං අජ්ඣාවසති. කතමෙහි පඤ්චහි? පාණාතිපාතී හොති...පෙ.... සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨායී හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො අවිසාරදො අගාරං අජ්ඣාවසති.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො විසාරදො අගාරං අජ්ඣාවසති. කතමෙහි පඤ්චහි? පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති...පෙ.... සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො විසාරදො අගාරං අජ්ඣාවසතී’’ති. දුතියං.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො යථාභතං නික්ඛිත්තො එවං නිරයෙ. කතමෙහි පඤ්චහි? පාණාතිපාතී හොති...පෙ.... සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨායී හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො යථාභතං නික්ඛිත්තො එවං නිරයෙ.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො යථාභතං නික්ඛිත්තො එවං සග්ගෙ. කතමෙහි පඤ්චහි? පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති...පෙ.... සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො යථාභතං නික්ඛිත්තො එවං සග්ගෙ’’ති. තතියං.

අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො අනාථපිණ්ඩිකං ගහපතිං භගවා එතදවොච -

‘‘පඤ්ච, ගහපති, භයානි වෙරානි අප්පහාය ‘දුස්සීලො’ ඉති වුච්චති, නිරයඤ්ච උපපජ්ජති. කතමානි පඤ්ච? පාණාතිපාතං, අදින්නාදානං, කාමෙසුමිච්ඡාචාරං, මුසාවාදං, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානං - ඉමානි ඛො, ගහපති, පඤ්ච භයානි වෙරානි අප්පහාය ‘දුස්සීලො’ ඉති වුච්චති, නිරයඤ්ච උපපජ්ජති.

‘‘පඤ්ච, ගහපති, භයානි වෙරානි පහාය ‘සීලවා’ ඉති වුච්චති, සුගතිඤ්ච උපපජ්ජති . කතමානි පඤ්ච? පාණාතිපාතං, අදින්නාදානං, කාමෙසුමිච්ඡාචාරං, මුසාවාදං, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානං - ඉමානි ඛො, ගහපති, පඤ්ච භයානි වෙරානි පහාය ‘සීලවා’ ඉති වුච්චති, සුගතිඤ්ච උපපජ්ජති.

‘‘යං, ගහපති, පාණාතිපාතී පාණාතිපාතපච්චයා දිට්ඨධම්මිකම්පි භයං වෙරං පසවති, සම්පරායිකම්පි භයං වෙරං පසවති, චෙතසිකම්පි දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති, පාණාතිපාතා පටිවිරතො නෙව දිට්ඨධම්මිකං භයං වෙරං පසවති, න සම්පරායිකං භයං වෙරං පසවති, න චෙතසිකං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. පාණාතිපාතා පටිවිරතස්ස එවං තං භයං වෙරං වූපසන්තං හොති.

‘‘යං, ගහපති, අදින්නාදායී...පෙ.....

‘‘යං, ගහපති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරී...පෙ.....

‘‘යං, ගහපති, මුසාවාදී...පෙ.....

‘‘යං, ගහපති, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨායී සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානපච්චයා දිට්ඨධම්මිකම්පි භයං වෙරං පසවති, සම්පරායිකම්පි භයං වෙරං පසවති, චෙතසිකම්පි දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො නෙව දිට්ඨධම්මිකං භයං වෙරං පසවති, න සම්පරායිකං භයං වෙරං පසවති, න චෙතසිකං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතස්ස එවං තං භයං වෙරං වූපසන්තං හොතී’’ති.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො උපාසකචණ්ඩාලො ච හොති උපාසකමලඤ්ච උපාසකපතිකුට්ඨො ච (උපාසකපතිකිට්ඨො ච (සී. ස්‍යා. කං. පී.)). කතමෙහි පඤ්චහි? අස්සද්ධො හොති; දුස්සීලො හොති; කොතූහලමඞ්ගලිකො හොති, මඞ්ගලං පච්චෙති නො කම්මං; ඉතො ච බහිද්ධා දක්ඛිණෙය්‍යං ගවෙසති; තත්ථ ච පුබ්බකාරං කරොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො උපාසකචණ්ඩාලො ච හොති උපාසකමලඤ්ච උපාසකපතිකුට්ඨො ච.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො උපාසකරතනඤ්ච හොති උපාසකපදුමඤ්ච උපාසකපුණ්ඩරීකඤ්ච (උපාසකපුණ්ඩරීකො ච (පී. ක.)). කතමෙහි පඤ්චහි? සද්ධො හොති; සීලවා හොති; අකොතූහලමඞ්ගලිකො හොති, කම්මං පච්චෙති නො මඞ්ගලං; න ඉතො බහිද්ධා දක්ඛිණෙය්‍යං ගවෙසති; ඉධ ච පුබ්බකාරං කරොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො උපාසකො උපාසකරතනඤ්ච හොති උපාසකපදුමඤ්ච උපාසකපුණ්ඩරීකඤ්චා’’ති. පඤ්චමං.

අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති පඤ්චමත්තෙහි උපාසකසතෙහි පරිවුතො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො අනාථපිණ්ඩිකං ගහපතිං භගවා එතදවොච -

‘‘තුම්හෙ ඛො, ගහපති, භික්ඛුසඞ්ඝං පච්චුපට්ඨිතා චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන . න ඛො, ගහපති, තාවතකෙනෙව තුට්ඨි කරණීයා - ‘මයං භික්ඛුසඞ්ඝං පච්චුපට්ඨිතා චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙනා’ති . තස්මාතිහ, ගහපති, එවං සික්ඛිතබ්බං - ‘කින්ති මයං කාලෙන කාලං පවිවෙකං පීතිං උපසම්පජ්ජ විහරෙය්‍යාමා’ති! එවඤ්හි වො, ගහපති, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති.

එවං වුත්තෙ ආයස්මා සාරිපුත්තො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘අච්ඡරියං, භන්තෙ, අබ්භුතං, භන්තෙ! යාව සුභාසිතං චිදං, භන්තෙ, භගවතා - ‘තුම්හෙ ඛො, ගහපති, භික්ඛුසඞ්ඝං පච්චුපට්ඨිතා චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන. න ඛො, ගහපති, තාවතකෙනෙව තුට්ඨි කරණීයා - මයං භික්ඛුසඞ්ඝං පච්චුපට්ඨිතා චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙනාති. තස්මාතිහ, ගහපති, එවං සික්ඛිතබ්බං - කින්ති මයං කාලෙන කාලං පවිවෙකං පීතිං උපසම්පජ්ජ විහරෙය්‍යාමාති! එවඤ්හි වො, ගහපති, සික්ඛිතබ්බ’න්ති. යස්මිං, භන්තෙ, සමයෙ අරියසාවකො පවිවෙකං පීතිං උපසම්පජ්ජ විහරති, පඤ්චස්ස ඨානානි තස්මිං සමයෙ න හොන්ති. යම්පිස්ස කාමූපසංහිතං දුක්ඛං දොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යම්පිස්ස කාමූපසංහිතං සුඛං සොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යම්පිස්ස අකුසලූපසංහිතං දුක්ඛං දොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යම්පිස්ස අකුසලූපසංහිතං සුඛං සොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යම්පිස්ස කුසලූපසංහිතං දුක්ඛං දොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යස්මිං, භන්තෙ, සමයෙ අරියසාවකො පවිවෙකං පීතිං උපසම්පජ්ජ විහරති, ඉමානිස්ස පඤ්ච (ඉමානි පඤ්චස්ස (ස්‍යා. කං.)) ඨානානි තස්මිං සමයෙ න හොන්තී’’ති.

‘‘සාධු සාධු, සාරිපුත්ත! යස්මිං, සාරිපුත්ත, සමයෙ අරියසාවකො පවිවෙකං පීතිං උපසම්පජ්ජ විහරති, පඤ්චස්ස ඨානානි තස්මිං සමයෙ න හොන්ති. යම්පිස්ස කාමූපසංහිතං දුක්ඛං දොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යම්පිස්ස කාමූපසංහිතං සුඛං සොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යම්පිස්ස අකුසලූපසංහිතං දුක්ඛං දොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යම්පිස්ස අකුසලූපසංහිතං සුඛං සොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යම්පිස්ස කුසලූපසංහිතං දුක්ඛං දොමනස්සං, තම්පිස්ස තස්මිං සමයෙ න හොති. යස්මිං, සාරිපුත්ත, සමයෙ අරියසාවකො පවිවෙකං පීතිං උපසම්පජ්ජ විහරති, ඉමානිස්ස (ඉමානෙත්ථ (සී.)) පඤ්ච ඨානානි තස්මිං සමයෙ න හොන්තී’’ති. ඡට්ඨං.

‘‘පඤ්චිමා , භික්ඛවෙ, වණිජ්ජා උපාසකෙන අකරණීයා. කතමා පඤ්ච? සත්ථවණිජ්ජා, සත්තවණිජ්ජා, මංසවණිජ්ජා, මජ්ජවණිජ්ජා, විසවණිජ්ජා - ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච වණිජ්ජා උපාසකෙන අකරණීයා’’ති. සත්තමං.

‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවෙ, අපි නු තුම්හෙහි දිට්ඨං වා සුතං වා - ‘අයං පුරිසො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතොති (පටිවිරතො හොතීති (සී.), පටිවිරතො හොති (ස්‍යා. කං. පී.)). තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා පාණාතිපාතා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘සාධු, භික්ඛවෙ! මයාපි ඛො එතං, භික්ඛවෙ, නෙව දිට්ඨං න සුතං - ‘අයං පුරිසො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතොති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා පාණාතිපාතා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’ති. අපි ච, ඛ්වස්ස තථෙව පාපකම්මං පවෙදෙන්ති (තථෙව පාපකං කම්මං පවෙදයන්ති (සී.), තදෙව පාපකම්මං පවෙදෙති (ස්‍යා. කං.)) - ‘අයං පුරිසො ඉත්ථිං වා පුරිසං වා ජීවිතා වොරොපෙසීති (වොරොපෙතීති (ස්‍යා. කං.)). තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා පාණාතිපාතහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්ති. අපි නු තුම්හෙහි එවරූපං දිට්ඨං වා සුතං වා’’’ති? ‘‘දිට්ඨඤ්ච නො, භන්තෙ, සුතඤ්ච සුය්‍යිස්සති (සූයිස්සති (සී. පී.)) චා’’ති.

‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවෙ, අපි නු තුම්හෙහි දිට්ඨං වා සුතං වා - ‘අයං පුරිසො අදින්නාදානං පහාය අදින්නාදානා පටිවිරතොති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා අදින්නාදානා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’’’ති? ‘‘නො හෙතං භන්තෙ’’. ‘‘සාධු, භික්ඛවෙ! මයාපි ඛො එතං, භික්ඛවෙ, නෙව දිට්ඨං න සුතං - ‘අයං පුරිසො අදින්නාදානං පහාය අදින්නාදානා පටිවිරතොති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා අදින්නාදානා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’ති. අපි ච ඛ්වස්ස තථෙව පාපකම්මං පවෙදෙන්ති - ‘අයං පුරිසො ගාමා වා අරඤ්ඤා වා අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියීති (ආදියති (ස්‍යා. කං.)). තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා අදින්නාදානහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්ති. අපි නු තුම්හෙහි එවරූපං දිට්ඨං වා සුතං වා’’’ති? ‘‘දිට්ඨඤ්ච නො, භන්තෙ, සුතඤ්ච සුය්‍යිස්සති චා’’ති.

‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවෙ, අපි නු තුම්හෙහි දිට්ඨං වා සුතං වා - ‘අයං පුරිසො කාමෙසුමිච්ඡාචාරං පහාය කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතොති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’’’ති? ‘‘නො හෙතං , භන්තෙ’’. ‘‘සාධු, භික්ඛවෙ! මයාපි ඛො එතං, භික්ඛවෙ, නෙව දිට්ඨං න සුතං - ‘අයං පුරිසො කාමෙසුමිච්ඡාචාරං පහාය කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතොති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’ති. අපි ච ඛ්වස්ස තථෙව පාපකම්මං පවෙදෙන්ති - ‘අයං පුරිසො පරිත්ථීසු පරකුමාරීසු චාරිත්තං ආපජ්ජීති (ආපජ්ජති (ස්‍යා. කං.)). තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා කාමෙසුමිච්ඡාචාරහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්ති. අපි නු තුම්හෙහි එවරූපං දිට්ඨං වා සුතං වා’’’ති? ‘‘දිට්ඨඤ්ච නො, භන්තෙ, සුතඤ්ච සුය්‍යිස්සති චා’’ති.

‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවෙ, අපි නු තුම්හෙහි දිට්ඨං වා සුතං වා - ‘අයං පුරිසො මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතොති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා මුසාවාදා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘සාධු, භික්ඛවෙ! මයාපි ඛො එතං, භික්ඛවෙ, නෙව දිට්ඨං න සුතං - ‘අයං පුරිසො මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතොති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා මුසාවාදා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’ති. අපි ච ඛ්වස්ස තථෙව පාපකම්මං පවෙදෙන්ති - ‘අයං පුරිසො ගහපතිස්ස වා ගහපතිපුත්තස්ස වා මුසාවාදෙන අත්ථං පභඤ්ජීති (භඤ්ජතීති (සී.), භඤ්ජති (ස්‍යා. කං.), භඤ්ජීති (පී.)). තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා මුසාවාදහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්ති. අපි නු තුම්හෙහි එවරූපං දිට්ඨං වා සුතං වා’’’ති? ‘‘දිට්ඨඤ්ච නො, භන්තෙ, සුතඤ්ච සුය්‍යිස්සති චා’’ති .

‘‘තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවෙ, අපි නු තුම්හෙහි දිට්ඨං වා සුතං වා - ‘අයං පුරිසො සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානං පහාය සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතොති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්තෙ’’. ‘‘සාධු, භික්ඛවෙ! මයාපි ඛො එතං, භික්ඛවෙ, නෙව දිට්ඨං න සුතං - ‘අයං පුරිසො සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානං පහාය සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතොති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණිහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්තී’ති. අපි ච ඛ්වස්ස තථෙව පාපකම්මං පවෙදෙන්ති - ‘අයං පුරිසො සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානං අනුයුත්තො ඉත්ථිං වා පුරිසං වා ජීවිතා වොරොපෙසි (වොරොපෙති (ස්‍යා.)); අයං පුරිසො සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානං අනුයුත්තො ගාමා වා අරඤ්ඤා වා අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියි (ආදියති (සී. ස්‍යා.)); අයං පුරිසො සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානං අනුයුත්තො පරිත්ථීසු පරකුමාරීසු චාරිත්තං ආපජ්ජි (ආපජ්ජති (සී. ස්‍යා.)); අයං පුරිසො සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානං අනුයුත්තො ගහපතිස්ස වා ගහපතිපුත්තස්ස වා මුසාවාදෙන අත්ථං පභඤ්ජීති. තමෙනං රාජානො ගහෙත්වා සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානහෙතු හනන්ති වා බන්ධන්ති වා පබ්බාජෙන්ති වා යථාපච්චයං වා කරොන්ති. අපි නු තුම්හෙහි එවරූපං දිට්ඨං වා සුතං වා’’’ති? ‘‘දිට්ඨඤ්ච නො, භන්තෙ, සුතඤ්ච සුය්‍යිස්සති චා’’ති. අට්ඨමං.

අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති පඤ්චමත්තෙහි උපාසකසතෙහි පරිවුතො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං ආමන්තෙසි - ‘‘යං කඤ්චි (යං කිඤ්චි (සී. පී.)), සාරිපුත්ත, ජානෙය්‍යාථ ගිහිං ඔදාතවසනං පඤ්චසු සික්ඛාපදෙසු සංවුතකම්මන්තං චතුන්නං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභිං අකිච්ඡලාභිං අකසිරලාභිං, සො ආකඞ්ඛමානො අත්තනාව අත්තානං බ්‍යාකරෙය්‍ය - ‘ඛීණනිරයොම්හි ඛීණතිරච්ඡානයොනි ඛීණපෙත්තිවිසයො ඛීණාපායදුග්ගතිවිනිපාතො, සොතාපන්නොහමස්මි අවිනිපාතධම්මො නියතො සම්බොධිපරායණො’’’ති.

‘‘කතමෙසු පඤ්චසු සික්ඛාපදෙසු සංවුතකම්මන්තො හොති? ඉධ , සාරිපුත්ත, අරියසාවකො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති. ඉමෙසු පඤ්චසු සික්ඛාපදෙසු සංවුතකම්මන්තො හොති.

‘‘කතමෙසං චතුන්නං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී? ඉධ, සාරිපුත්ත, අරියසාවකො බුද්ධෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතො හොති - ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො විජ්ජාචරණසම්පන්නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්තරො පුරිසදම්මසාරථි, සත්ථා දෙවමනුස්සානං බුද්ධො භගවා’ති. අයමස්ස පඨමො ආභිචෙතසිකො දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො අධිගතො හොති අවිසුද්ධස්ස චිත්තස්ස විසුද්ධියා අපරියොදාතස්ස චිත්තස්ස පරියොදපනාය.

‘‘පුන චපරං, සාරිපුත්ත, අරියසාවකො ධම්මෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතො හොති - ‘ස්වාක්ඛාතො භගවතා ධම්මො සන්දිට්ඨිකො අකාලිකො එහිපස්සිකො ඔපනෙය්‍යිකො පච්චත්තං වෙදිතබ්බො විඤ්ඤූහී’ති. අයමස්ස දුතියො ආභිචෙතසිකො දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො අධිගතො හොති අවිසුද්ධස්ස චිත්තස්ස විසුද්ධියා අපරියොදාතස්ස චිත්තස්ස පරියොදපනාය.

‘‘පුන චපරං, සාරිපුත්ත, අරියසාවකො සඞ්ඝෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතො හොති - ‘සුප්පටිපන්නො භගවතො සාවකසඞ්ඝො උජුප්පටිපන්නො භගවතො සාවකසඞ්ඝො ඤායප්පටිපන්නො භගවතො සාවකසඞ්ඝො සාමීචිප්පටිපන්නො භගවතො සාවකසඞ්ඝො, යදිදං චත්තාරි පුරිසයුගානි අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා එස භගවතො සාවකසඞ්ඝො ආහුනෙය්‍යො පාහුනෙය්‍යො දක්ඛිණෙය්‍යො අඤ්ජලිකරණීයො අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්සා’ති. අයමස්ස තතියො ආභිචෙතසිකො දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො අධිගතො හොති අවිසුද්ධස්ස චිත්තස්ස විසුද්ධියා අපරියොදාතස්ස චිත්තස්ස පරියොදපනාය.

‘‘පුන චපරං, සාරිපුත්ත, අරියසාවකො අරියකන්තෙහි සීලෙහි සමන්නාගතො හොති අඛණ්ඩෙහි අච්ඡිද්දෙහි අසබලෙහි අකම්මාසෙහි භුජිස්සෙහි විඤ්ඤුප්පසත්ථෙහි අපරාමට්ඨෙහි සමාධිසංවත්තනිකෙහි. අයමස්ස චතුත්ථො ආභිචෙතසිකො දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො අධිගතො හොති අවිසුද්ධස්ස චිත්තස්ස විසුද්ධියා අපරියොදාතස්ස චිත්තස්ස පරියොදපනාය. ඉමෙසං චතුන්නං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී.

‘‘යං කඤ්චි, සාරිපුත්ත, ජානෙය්‍යාථ ගිහිං ඔදාතවසනං - ඉමෙසු පඤ්චසු සික්ඛාපදෙසු සංවුතකම්මන්තං, ඉමෙසඤ්ච චතුන්නං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභිං අකිච්ඡලාභිං අකසිරලාභිං, සො ආකඞ්ඛමානො අත්තනාව අත්තානං බ්‍යාකරෙය්‍ය - ‘ඛීණනිරයොම්හි ඛීණතිරච්ඡානයොනි ඛීණපෙත්තිවිසයො ඛීණාපායදුග්ගතිවිනිපාතො, සොතාපන්නොහමස්මි අවිනිපාතධම්මො නියතො සම්බොධිපරායණො’’’ති.

එකං සමයං භගවා කොසලෙසු චාරිකං චරති මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං. අද්දසා ඛො භගවා අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නො අඤ්ඤතරස්මිං පදෙසෙ මහන්තං සාලවනං; දිස්වාන (දිස්වා (සී. පී.)) මග්ගා ඔක්කම්ම (උක්කම්ම (කත්ථචි)) යෙන තං සාලවනං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තං සාලවනං අජ්ඣොගාහෙත්වා අඤ්ඤතරස්මිං පදෙසෙ සිතං පාත්වාකාසි.

අථ ඛො ආයස්මතො ආනන්දස්ස එතදහොසි - ‘‘කො නු ඛො හෙතු කො පච්චයො භගවතො සිතස්ස පාතුකම්මාය? න අකාරණෙන තථාගතා සිතං පාතුකරොන්තී’’ති. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘කො නු ඛො, භන්තෙ, හෙතු කො පච්චයො භගවතො සිතස්ස පාතුකම්මාය? න අකාරණෙන තථාගතා සිතං පාතුකරොන්තී’’ති.

‘‘භූතපුබ්බං, ආනන්ද, ඉමස්මිං පදෙසෙ නගරං අහොසි ඉද්ධඤ්චෙව ඵීතඤ්ච බහුජනං ආකිණ්ණමනුස්සං. තං ඛො පනානන්ද, නගරං කස්සපො භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො උපනිස්සාය විහාසි. කස්සපස්ස ඛො පනානන්ද, භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස ගවෙසී නාම උපාසකො අහොසි සීලෙසු අපරිපූරකාරී. ගවෙසිනා ඛො, ආනන්ද, උපාසකෙන පඤ්චමත්තානි උපාසකසතානි පටිදෙසිතානි සමාදපිතානි (සමාදාපිතානි (?)) අහෙසුං සීලෙසු අපරිපූරකාරිනො. අථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසිස්ස උපාසකස්ස එතදහොසි - ‘අහං ඛො ඉමෙසං පඤ්චන්නං උපාසකසතානං බහූපකාරො (බහුකාරො (කත්ථචි)) පුබ්බඞ්ගමො සමාදපෙතා (සමාදාපෙතා (?)), අහඤ්චම්හි සීලෙසු අපරිපූරකාරී, ඉමානි ච පඤ්ච උපාසකසතානි සීලෙසු අපරිපූරකාරිනො. ඉච්චෙතං සමසමං, නත්ථි කිඤ්චි අතිරෙකං; හන්දාහං අතිරෙකායා’’’ති.

‘‘අථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසී උපාසකො යෙන තානි පඤ්ච උපාසකසතානි තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තානි පඤ්ච උපාසකසතානි එතදවොච - ‘අජ්ජතග්ගෙ මං ආයස්මන්තො සීලෙසු පරිපූරකාරිං ධාරෙථා’ති! අථ ඛො, ආනන්ද, තෙසං පඤ්චන්නං උපාසකසතානං එතදහොසි - ‘අය්‍යො ඛො ගවෙසී අම්හාකං බහූපකාරො පුබ්බඞ්ගමො සමාදපෙතා . අය්‍යො හි නාම ගවෙසී සීලෙසු පරිපූරකාරී භවිස්සති. කිමඞ්ගං (කිමඞ්ග (සී. පී.)) පන මය’න්ති (පන න මයන්ති (සී.) අ. නි. 4.159; චූළව. 330; සං. නි. 5.1020 පාළියා සංසන්දෙතබ්බං)! අථ ඛො, ආනන්ද, තානි පඤ්ච උපාසකසතානි යෙන ගවෙසී උපාසකො තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා ගවෙසිං උපාසකං එතදවොචුං - ‘අජ්ජතග්ගෙ අය්‍යො ගවෙසී ඉමානිපි පඤ්ච උපාසකසතානි සීලෙසු පරිපූරකාරිනො ධාරෙතූ’ති. අථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසිස්ස උපාසකස්ස එතදහොසි - ‘අහං ඛො ඉමෙසං පඤ්චන්නං උපාසකසතානං බහූපකාරො පුබ්බඞ්ගමො සමාදපෙතා, අහඤ්චම්හි සීලෙසු පරිපූරකාරී, ඉමානිපි පඤ්ච උපාසකසතානි සීලෙසු පරිපූරකාරිනො . ඉච්චෙතං සමසමං, නත්ථි කිඤ්චි අතිරෙකං; හන්දාහං අතිරෙකායා’’’ති!

‘‘අථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසී උපාසකො යෙන තානි පඤ්ච උපාසකසතානි තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තානි පඤ්ච උපාසකසතානි එතදවොච - ‘අජ්ජතග්ගෙ මං ආයස්මන්තො බ්‍රහ්මචාරිං ධාරෙථ ආරාචාරි (අනාචාරිං (පී.)) විරතං මෙථුනා ගාමධම්මා’ති. අථ ඛො, ආනන්ද, තෙසං පඤ්චන්නං උපාසකසතානං එතදහොසි - ‘අය්‍යො ඛො ගවෙසී අම්හාකං බහූපකාරො පුබ්බඞ්ගමො සමාදපෙතා. අය්‍යො හි නාම ගවෙසී බ්‍රහ්මචාරී භවිස්සති ආරාචාරී විරතො මෙථුනා ගාමධම්මා. කිමඞ්ගං පන මය’න්ති! අථ ඛො, ආනන්ද, තානි පඤ්ච උපාසකසතානි යෙන ගවෙසී උපාසකො තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා ගවෙසිං උපාසකං එතදවොචුං - ‘අජ්ජතග්ගෙ අය්‍යො ගවෙසී ඉමානිපි පඤ්ච උපාසකසතානි බ්‍රහ්මචාරිනො ධාරෙතු ආරාචාරිනො විරතා මෙථුනා ගාමධම්මා’ති. අථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසිස්ස උපාසකස්ස එතදහොසි - ‘අහං ඛො ඉමෙසං පඤ්චන්නං උපාසකසතානං බහූපකාරො පුබ්බඞ්ගමො සමාදපෙතා. අහඤ්චම්හි සීලෙසු පරිපූරකාරී. ඉමානිපි පඤ්ච උපාසකසතානි සීලෙසු පරිපූරකාරිනො. අහඤ්චම්හි බ්‍රහ්මචාරී ආරාචාරී විරතො මෙථුනා ගාමධම්මා. ඉමානිපි පඤ්ච උපාසකසතානි බ්‍රහ්මචාරිනො ආරාචාරිනො විරතා මෙථුනා ගාමධම්මා. ඉච්චෙතං සමසමං, නත්ථි කිඤ්චි අතිරෙකං; හන්දාහං අතිරෙකායා’’’ති.

‘‘අථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසී උපාසකො යෙන තානි පඤ්ච උපාසකසතානි තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තානි පඤ්ච උපාසකසතානි එතදවොච - ‘අජ්ජතග්ගෙ මං ආයස්මන්තො එකභත්තිකං ධාරෙථ රත්තූපරතං විරතං විකාලභොජනා’ති. අථ ඛො, ආනන්ද, තෙසං පඤ්චන්නං උපාසකසතානං එතදහොසි - ‘අය්‍යො ඛො ගවෙසී බහූපකාරො පුබ්බඞ්ගමො සමාදපෙතා. අය්‍යො හි නාම ගවෙසී එකභත්තිකො භවිස්සති රත්තූපරතො විරතො විකාලභොජනා. කිමඞ්ගං පන මය’න්ති! අථ ඛො, ආනන්ද, තානි පඤ්ච උපාසකසතානි යෙන ගවෙසී උපාසකො තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා ගවෙසිං උපාසකං එතදවොචුං - ‘අජ්ජතග්ගෙ අය්‍යො ගවෙසී ඉමානිපි පඤ්ච උපාසකසතානි එකභත්තිකෙ ධාරෙතු රත්තූපරතෙ විරතෙ විකාලභොජනා’ති. අථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසිස්ස උපාසකස්ස එතදහොසි - ‘අහං ඛො ඉමෙසං පඤ්චන්නං උපාසකසතානං බහූපකාරො පුබ්බඞ්ගමො සමාදපෙතා. අහඤ්චම්හි සීලෙසු පරිපූරකාරී. ඉමානිපි පඤ්ච උපාසකසතානි සීලෙසු පරිපූරකාරිනො. අහඤ්චම්හි බ්‍රහ්මචාරී ආරාචාරී විරතො මෙථුනා ගාමධම්මා. ඉමානිපි පඤ්ච උපාසකසතානි බ්‍රහ්මචාරිනො ආරාචාරිනො විරතා මෙථුනා ගාමධම්මා. අහඤ්චම්හි එකභත්තිකො රත්තූපරතො විරතො විකාලභොජනා. ඉමානිපි පඤ්ච උපාසකසතානි එකභත්තිකා රත්තූපරතා විරතා විකාලභොජනා. ඉච්චෙතං සමසමං, නත්ථි කිඤ්චි අතිරෙකං; හන්දාහං අතිරෙකායා’’’ති.

‘‘අථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසී උපාසකො යෙන කස්සපො භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො තෙනුපසඞ්කමි ; උපසඞ්කමිත්වා කස්සපං භගවන්තං අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධං එතදවොච - ‘ලභෙය්‍යාහං, භන්තෙ, භගවතො සන්තිකෙ පබ්බජ්ජං ලභෙය්‍යං උපසම්පද’න්ති. අලත්ථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසී උපාසකො කස්සපස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස සන්තිකෙ පබ්බජ්ජං, අලත්ථ උපසම්පදං. අචිරූපසම්පන්නො ඛො පනානන්ද, ගවෙසී භික්ඛු එකො වූපකට්ඨො අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරන්තො නචිරස්සෙව - යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදෙව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං - බ්‍රහ්මචරියපරියොසානං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහාසි. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා’ති අබ්භඤ්ඤාසි. අඤ්ඤතරො ච පනානන්ද, ගවෙසී භික්ඛු අරහතං අහොසි.

‘‘අථ ඛො, ආනන්ද, තෙස පඤ්චන්නං උපාසකසතානං එතදහොසි - ‘අය්‍යො ඛො ගවෙසී අම්හාකං බහූපකාරො පුබ්බඞ්ගමො සමාදපෙතා. අය්‍යො හි නාම ගවෙසී කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිස්සති. කිමඞ්ගං පන මය’න්ති! අථ ඛො, ආනන්ද, තානි පඤ්ච උපාසකසතානි යෙන කස්සපො භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො තෙනුපසඞ්කමිංසු ; උපසඞ්කමිත්වා කස්සපං භගවන්තං අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධං එතදවොචුං - ‘ලභෙය්‍යාම මයං, භන්තෙ, භගවතො සන්තිකෙ පබ්බජ්ජං, ලභෙය්‍යාම උපසම්පද’න්ති. අලභිංසු ඛො, ආනන්ද, තානි පඤ්ච උපාසකසතානි කස්සපස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස සන්තිකෙ පබ්බජ්ජං, අලභිංසු උපසම්පදං.

‘‘අථ ඛො, ආනන්ද, ගවෙසිස්ස භික්ඛුනො එතදහොසි - ‘අහං ඛො ඉමස්ස අනුත්තරස්ස විමුත්තිසුඛස්ස නිකාමලාභී හොමි අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී. අහො වතිමානිපි පඤ්ච භික්ඛුසතානි ඉමස්ස අනුත්තරස්ස විමුත්තිසුඛස්ස නිකාමලාභිනො අස්සු අකිච්ඡලාභිනො අකසිරලාභිනො’ති. අථ ඛො, ආනන්ද, තානි පඤ්ච භික්ඛුසතානි වූපකට්ඨා (භික්ඛුසතානි එකෙකා වූපකට්ඨා (ස්‍යා. කං.)) අප්පමත්තා ආතාපිනො පහිතත්තා විහරන්තා නචිරස්සෙව - යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදෙව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං - බ්‍රහ්මචරියපරියොසානං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිංසු. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා’ති අබ්භඤ්ඤිංසු’’.

‘‘ඉති ඛො , ආනන්ද, තානි පඤ්ච භික්ඛුසතානි ගවෙසීපමුඛානි උත්තරුත්තරි (උත්තරුත්තරිං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)) පණීතපණීතං වායමමානා අනුත්තරං විමුත්තිං සච්ඡාකංසු. තස්මාතිහ, ආනන්ද, එවං සික්ඛිතබ්බං - ‘උත්තරුත්තරි පණීතපණීතං වායමමානා අනුත්තරං විමුත්තිං සච්ඡිකරිස්සාමා’ති. එවඤ්හි වො, ආනන්ද, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. දසමං.