| (10) 5. කකුධවග්ගො | (10) 5. කකුධ වර්‍ගය |
| 1. පඨමසම්පදාසුත්තං | 1. පඨම පඤ්ච සම්පදා සූත්‍රය |
|
91
‘‘පඤ්චිමා
|
91
“මහණෙනි, මේ සම්පත් පසක් වෙත්. කවර පසක්ද යත්? ශ්‍රද්‍ධා සම්පත්තිය, ශීල සම්පත්තිය, ශ්‍රුත සම්පත්තිය, ත්‍යාග සම්පත්තිය, ප්‍රඥා සම්පත්තිය යන පසයි. මහණෙනි, මොහු වනාහි සම්පත් පස වෙත්ය” යි වදාළ සේක.
|
| 2. දුතියසම්පදාසුත්තං | 2. දුතිය පඤ්ච සම්පදා සූත්‍රය |
|
92
‘‘පඤ්චිමා
|
92
“මහණෙනි, මේ සම්පත් පසක් වෙත්. කවර පසක්ද යත්? ශීල සම්පත්තිය, සමාධි සම්පත්තිය, ප්‍රඥා සම්පත්තිය, විමුක්ති සම්පත්තිය, විමුක්ති ඥාන දර්‍ශන සම්පත්තිය යන පසයි. මහණෙනි, මොහු වනාහි සම්පත් පස වෙත්ය” යි වදාළ සේක.
|
| 3. බ්‍යාකරණසුත්තං | 3. අඤ්ඤාව්‍යාකරණ සූත්‍රය |
|
93
‘‘පඤ්චිමානි, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤාබ්‍යාකරණානි. කතමානි පඤ්ච? මන්දත්තා මොමූහත්තා අඤ්ඤං බ්‍යාකරොති; පාපිච්ඡො ඉච්ඡාපකතො අඤ්ඤං බ්‍යාකරොති; උම්මාදා චිත්තක්ඛෙපා අඤ්ඤං බ්‍යාකරොති; අධිමානෙන අඤ්ඤං බ්‍යාකරොති; සම්මදෙව අඤ්ඤං බ්‍යාකරොති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච අඤ්ඤාබ්‍යාකරණානී’’ති. තතියං.
|
93
“මහණෙනි, මේ රහත් බැව් ප්‍රකාශ කිරීම් පසක් වෙත්. කවර පසක්ද යත්? නුවණ මඳ බැවින් මුළා බැවින් අර්හත්වය ප්‍රකාශ කරයි. ලාමක ආසා ඇත්තේ, ආශාව ස්වභාව කොට ඇත්තේ අර්හත්වය ප්‍රකාශ කරයි. උමතු බැවින් සිත් පෙරලීමෙන් රහත් බව ප්‍රකාශ කරයි. අධිකවූ මානයෙන් රහත් බව ප්‍රකාශ කරයි. මනාකොටම රහත් බව ප්‍රකාශ කරයි. යන පසයි. මහණෙනි, මොහු වනාහි රහත් බැව් ප්‍රකාශ කිරීම් පස වෙත්ය” යි වදාළ සේක.
|
| 4. ඵාසුවිහාරසුත්තං | 4. ඵාසු විහාර සූත්‍රය |
|
94
‘‘පඤ්චිමෙ
|
94
“මහණෙනි, මේ පහසු විහරණ පසක් වෙත්. කවර පසක්ද යත්? මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම කාමයන්ගෙන් වෙන්වම, අකුශල ධර්‍මයන්ගෙන් වෙන්ව, විතර්‍ක සහිත, විචාර සහිත, විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීතිය හා සැප ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. විතර්‍ක විචාරයන්ගේ සංසිඳීමෙන්, අධ්‍යාත්මයෙහි පැහැදීම් ඇති, සිත හා එකට පහළවූ, විතර්‍ක නැති, විචාර නැති, සමාධියෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැප ඇති දෙවෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. ප්‍රීතිය පහව යාමෙන් උපෙක්‍ෂා ඇතිව වාසය කරයි. සිහි ඇත්තේ, සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් යුක්තවූයේ, කයින් සැපක් විඳියි. උපෙක්‍ෂා ඇති, සිහි ඇති, සැප විහරණයෙකැයි යමක් ආර්‍ය්‍යයෝ කියත්ද, ඒ තෘතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සැප දුක් දෙක නැතිවීමෙන්, සොම්නස දොම්නස දෙක අස්තවීමට පෙරම, දුක් නැති, සැප නැති, උපෙක්‍ෂා ස්මෘති දෙදෙනාගේ පිරිසිදුකම ඇති සතරවෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. ආශ්‍රවයන් නැසීමෙන් ආශ්‍රව රහිතවූ චිත්ත විමුක්තියටද, ප්‍රඥා විමුක්තියටද, මේ ආත්මයෙහිම තෙමේ විශිෂ්ට ඥානයෙන් දැන ප්‍රත්‍යක්‍ෂකොට පැමිණ වාසය කරයි යන මේ පසයි. මහණෙනි, මොහු වනාහි පහසු විහරණ පස වෙත්ය” යි වදාළ සේක.
|
| 5. අකුප්පසුත්තං | 5. අකුප්පටි විජ්ඣාන සූත්‍රය |
|
95
‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු නචිරස්සෙව අකුප්පං පටිවිජ්ඣති. කතමෙහි පඤ්චහි? ඉධ
|
95
“මහණෙනි, කරුණු පසකින් යුක්තවූ භික්‍ෂු තෙම නොබෝ කලකින්ම අර්හත්වය ප්‍රතිවේධ කරයි.
“කවර පසකින්ද යත්? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි භික්‍ෂු තෙම අර්ත්‍ථ ප්‍රතිසම්භිදාවට පැමිණියේ වේද, ධර්ම ප්‍රතිසම්භිදාවට පැමිණියේ වේද, නිරුක්ති ප්‍රතිසම්භිදාවට පැමිණියේ වේද, ප්‍රතිභාණ ප්‍රතිසම්භිදාවට පැමිණියේ වේද, මිදුනු පරිදි සිත ප්‍රත්‍යවෙක්‍ෂා කෙරේද යන පසිනි.
“මහණෙනි, කරුණු පසකින් යුක්තවූ භික්‍ෂු තෙම නොබෝ කලකින්ම අර්හත්වය ප්‍රතිවේධ කරයි.
|
| 6. සුතධරසුත්තං | 6. සුත සන්නිචය සූත්‍රය |
|
96
‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු ආනාපානස්සතිං ආසෙවන්තො නචිරස්සෙව අකුප්පං පටිවිජ්ඣති. කතමෙහි පඤ්චහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අප්පට්ඨො හොති අප්පකිච්චො සුභරො සුසන්තොසො ජීවිතපරික්ඛාරෙසු; අප්පාහාරො හොති අනොදරිකත්තං අනුයුත්තො; අප්පමිද්ධො හොති ජාගරියං අනුයුත්තො; බහුස්සුතො හොති සුතධරො සුතසන්නිචයො, යෙ තෙ ධම්මා ආදිකල්‍යාණා මජ්ඣෙකල්‍යාණා පරියොසානකල්‍යාණා සාත්ථං සබ්‍යඤ්ජනං කෙවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍රහ්මචරියං අභිවදන්ති, තථාරූපාස්ස ධම්මා බහුස්සුතා හොන්ති ධාතා වචසා පරිචිතා මනසානුපෙක්ඛිතා දිට්ඨියා සුප්පටිවිද්ධා; යථාවිමුත්තං චිත්තං පච්චවෙක්ඛති. ඉමෙහි
|
96
“මහණෙනි, කරුණු පසකින් යුක්තවූ භික්‍ෂු තෙම ආනාපාන සතිය සේවනය කරන්නේ නොබෝ කලකින්ම අර්හත්වය ප්‍රතිවේධ කරයි.
“කවර පසකින්ද යත්? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි භික්‍ෂු තෙම මද සමාරම්භ ඇත්තේ, ස්වල්ප කටයුතු ඇත්තේ, පොෂ්‍ය කිරීමට පහසුවූයේ, ජීවිත සම්භාරයන්හි මනා සන්තෝෂ ඇත්තේ වේද, මඳ ආහාර ඇත්තේ, අනෝදාරික භාවයෙහි යෙදුනේ වේද, ස්වල්පවූ නිද්‍රා ඇත්තේ නිදි වර්ජිත කිරීමෙහි යෙදුනේ වේද,
“බහුශ්‍රුතවූයේ, ඇසූ දෙය දරන්නේ, අසන ලද්දවුන්ගේ රැස් කිරීම ඇත්තේ වේද, මුල යහපත්වූ, මැද යහපත්වූ, කෙළවර යහපත්වූ, අර්ත්‍ථ සහිතවූ, ව්‍යඤ්ජන සහිතවූ, යම් ඒ ධර්මයෝ සියල්ලෙන් සම්පූර්‍ණවූ. පිරිසිදුවූ බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව ප්‍රකාශ කරද්ද, එබඳු ධර්මයෝ මොහු විසින් බොහෝකොට අසන ලද්දාහු, සිතින් දරණ ලද්දාහු, වචනයෙන් පුරුදු කරණ ලද්දාහු, සිතින් සළකා බලන ලද්දාහු, දෘෂ්ටියෙන් මනාව අවබෝධ කරණ ලද්දාහු වෙද්ද,
“මහණෙනි, කරුණු පසකින් යුක්තවූ භික්‍ෂු තෙම ආනාපාන සතිය සේවනය කරන්නේ නොබෝ කලකින්ම අර්හත්වය ප්‍රතිවේධ කරයි.
|
| 7. කථාසුත්තං | 7. දසකථාලාභී සූත්‍රය |
|
97
‘‘පඤ්චහි
|
97
“මහණෙනි, කරුණු පසකින් යුක්තවූ භික්‍ෂු තෙම ආනාපාන සතිය සේවනය කරන්නේ නොබෝ කලකින්ම අර්හත්වය ප්‍රතිවේධ කරයි.
“කවර පසකින්ද යත්? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි භික්‍ෂු තෙම මද සමාරම්භ ඇත්තේ, ස්වල්ප කටයුතු ඇත්තේ, පොෂ්‍ය කිරීමට පහසුවූයේ, ජීවිත සම්භාරයන්හි මනා සන්තෝෂ ඇත්තේ වේද, මඳ ආහාර ඇත්තේ, අනෝදාරික භාවයෙහි යෙදුනේ වේද, ස්වල්පවූ නිද්‍රා ඇත්තේ නිදි වර්ජිත කිරීමෙහි යෙදුනේ වේද,
“භික්‍ෂු තෙම අතිශයින් කෙලෙස් ලියන්නාවූ චිත්ත විවරණ නම් සමථ විදර්‍ශනාවන්ට හිතවූ යම් මේ කථාවක් වේද, එනම් අල්පේච්ඡ බව පිළිබඳ කථාය, සතුටුබව පිළිබඳ කථාය, ප්‍රකර්‍ෂ විවේකය පිළිබඳ කථාය, සංසර්‍ග නොවීම පිළිබඳ කථාය, වීර්‍ය්‍යාරම්භය පිළිබඳ කථාය, සීල කථාය, සමාධි කථාය, ප්‍රඥා කථාය, විමුක්ති කථාය, විමුක්ති ඥාන දර්‍ශන කථාය යන මෙබඳු කථාවගේ කැමති පරිදි ලැබීම ඇත්තෙක් නිදුකින් ලැබීම ඇත්තෙක්, බහුලව ලැබීම ඇත්තෙක් වේද, විවේකය හිස් නොකෙරේද, තමන් පිළිබඳ සමාධි කර්‍මස්ථානයෙහි යෙදේද, මහණෙනි, මේ පස්වන කාරණය ශෛක්‍ෂ භික්‍ෂුහුගේ නොපිරිහීම පිණිස පවතියි. මිදුනු සිත ප්‍රත්‍යවෙක්‍ෂා කෙරේද, යන පසිනි.
“මහණෙනි, කරුණු පසකින් යුක්තවූ භික්‍ෂු තෙම ආනාපාන සතිය සේවනය කරන්නේ නොබෝ කලකින්ම අර්හත්වය ප්‍රතිවේධ කරයි.
|
| 8. ආරඤ්ඤකසුත්තං | 8. පත්තසේනාසනික සූත්‍රය |
|
98
‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු ආනාපානස්සතිං බහුලීකරොන්තො නචිරස්සෙව අකුප්පං පටිවිජ්ඣති. කතමෙහි පඤ්චහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අප්පට්ඨො හොති අප්පකිච්චො සුභරො සුසන්තොසො ජීවිතපරික්ඛාරෙසු; අප්පාහාරො හොති අනොදරිකත්තං අනුයුත්තො; අප්පමිද්ධො හොති ජාගරියං අනුයුත්තො; ආරඤ්ඤකො හොති පන්තසෙනාසනො; යථාවිමුත්තං චිත්තං පච්චවෙක්ඛති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො
|
98
“මහණෙනි, කරුණු පසකින් යුක්තවූ භික්‍ෂු තෙම ආනාපානසතිය බහුල වශයෙන් කරන්නේ නොබෝ කලකින්ම අර්හත්වය ප්‍රතිවේධ කෙරේ.
“කවර පසකින්ද යත්? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි භික්‍ෂු තෙම මද සමාරම්භ ඇත්තේ, ස්වල්ප කටයුතු ඇත්තේ, පොෂ්‍ය කිරීමට පහසුවූයේ, ජීවිත සම්භාරයන්හි මනා සන්තෝෂ ඇත්තේ වේද, මඳ ආහාර ඇත්තේ, අනෝදාරික භාවයෙහි යෙදුනේ වේද, ස්වල්පවූ නිද්‍රා ඇත්තේ නිදි වර්ජිත කිරීමෙහි යෙදුනේ වේද,
“ආරණ්‍යක වූයේ ඉතා දුර වන සෙනසුන් ඇත්තේ වේද, මිදුනු සිත ප්‍රත්‍යවෙක්‍ෂා කෙරේද, යන පසිනි. මහණෙනි,
“මහණෙනි, කරුණු පසකින් යුක්තවූ භික්‍ෂු තෙම ආනාපානසතිය බහුල වශයෙන් කරන්නේ නොබෝ කලකින්ම අර්හත්වය ප්‍රතිවේධ කෙරේ.
|
| 9. සීහසුත්තං | 9. සීහොපම තථාගත සූත්‍රය |
|
99
‘‘සීහො, භික්ඛවෙ, මිගරාජා සායන්හසමයං ආසයා නික්ඛමති; ආසයා නික්ඛමිත්වා විජම්භති; විජම්භිත්වා සමන්තා චතුද්දිසං
(චතුද්දිසා (ස්‍යා. කං. පී. ක.) අ. නි. 4.33; සං. නි. 3.78 පස්සිතබ්බං) අනුවිලොකෙති; සමන්තා චතුද්දිසං
(චතුද්දිසා (ස්‍යා. කං. පී. ක.) අ. නි. 4.33; සං. නි. 3.78 පස්සිතබ්බං) අනුවිලොකෙත්වා තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදති; තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදිත්වා ගොචරාය පක්කමති. සො හත්ථිස්ස චෙපි පහාරං දෙති, සක්කච්චඤ්ඤෙව පහාරං දෙති, නො අසක්කච්චං; මහිංසස්ස
(මහිසස්ස (සී. ස්‍යා. කං. පී.)) චෙපි පහාරං දෙති, සක්කච්චඤ්ඤෙව පහාරං දෙති, නො අසක්කච්චං; ගවස්ස චෙපි පහාරං දෙති, සක්කච්චඤ්ඤෙව පහාරං දෙති, නො අසක්කච්චං; දීපිස්ස චෙපි
‘‘සීහොති ඛො, භික්ඛවෙ, තථාගතස්සෙතං අධිවචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස. යං ඛො, භික්ඛවෙ, තථාගතො පරිසාය ධම්මං දෙසෙති, ඉදමස්ස හොති සීහනාදස්මිං. භික්ඛූනඤ්චෙපි, භික්ඛවෙ, තථාගතො ධම්මං දෙසෙති, සක්කච්චඤ්ඤෙව තථාගතො ධම්මං දෙසෙති, නො අසක්කච්චං; භික්ඛුනීනඤ්චෙපි, භික්ඛවෙ, තථාගතො ධම්මං දෙසෙති, සක්කච්චඤ්ඤෙව තථාගතො ධම්මං දෙසෙති, නො අසක්කච්චං; උපාසකානඤ්චෙපි, භික්ඛවෙ, තථාගතො ධම්මං දෙසෙති, සක්කච්චඤ්ඤෙව
|
99
“මහණෙනි, මෘගරාජවූ සිංහ තෙම සවස් වේලාවෙහි ගුහාවෙන් නික්මෙයි. ගුහාවෙන් නික්ම කෙසරු සලා ඇඟ සොලවයි. කෙසරු සලා හාත්පස සතර දිශාව බලයි. හාත්පස සතර දිශාව බලා, තුන්වරක් සිංහනාද කරයි. තුන්වරක් සිංහනාද පවත්වා ගොදුරු පිණිස බැහැර යයි. හෙතෙම ඉදින් ඇතෙකුටද පහර දේ නම් සකස්කොටම පහර දෙයි. නොසකස්කොට පහර නොදෙයි. ඉදින් මීමෙකුටද පහර දේ නම් සකස්කොටම පහර දෙයි. නොසකස්කොට පහර නොදෙයි. ඉදින් ගවයෙතුටද පහර දේ නම් සකස්කොටම පහර දෙයි. නොසකස්කොට පහර නොදෙයි. ඉදින් දිවියෙතුටද පහර දේ නම් සකස්කොටම පහර දෙයි. නොසකස්කොට පහර නොදෙයි. ඉදින් කුඩාවූද සතුන්ට පහර දේ නම් යටත් පිරිසෙයින් සාවුන්ට බළලුන්ටද සකස්කොටම පහර දෙයි. නොසකස්කොට පහර නොදෙයි. ඊට හේතු කවරේද?
“මාගේ යෝග්‍ය පථය හෙවත් කරණ ලද උපක්‍රමය නොනසීවායි. මහණෙනි, සිංහයායයි කියා අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්‍ධවූ තථාගතයන් වහන්සේට මේ නමකි. මහණෙනි, තථාගත තෙමේ පිරිසට යම් ධර්මයක් වනාහි දේශනා කෙරේද, මෙය මොහුගේ සිංහ නාදය නම් වේ. මහණෙනි, ඉදින් භික්‍ෂූන්ටද,
“තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේනම් සකස් කොටම තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේ. නොසකස්කොට දේශනා නොකෙරෙයි.
“මහණෙනි, ඉදින් භික්‍ෂූණීන්ටද, තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේනම් සකස් කොටම තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේ. නොසකස්කොට දේශනා නොකෙරෙයි. ඉදින් උපාසකවරුන්ටද, තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේනම් සකස් කොටම තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේ. නොසකස්කොට දේශනා නොකෙරෙයි. මහණෙනි, ඉදින් උපාසිකාවරුන්ටද, තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේනම් සකස් කොටම තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේ. නොසකස්කොට දේශනා නොකෙරෙයි. මහණෙනි, ඉදින් පෘතග්ජනයන්ටද, තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේනම් යටත් පිරිසෙයින් අන්නහාර නෙසාදයන්ටද තන කපනවුන්ට හා ලිහිණි වැද්දන්ටද, තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේනම් සකස් කොටම තථාගත තෙම ධර්‍මය දේශනා කෙරේ. නොසකස්කොට දේශනා නොකෙරෙයි. ඊට හේතු කවරේද? මහණෙනි, තථාගත තෙම ධර්‍මය ගරු කරන්නෙක්, ධර්‍මය කෙරෙහි ගෞරව ඇත්තෙක් වේය” යි වදාළ සේක.
|
| 10. කකුධථෙරසුත්තං | 10. කකුධ කොලියපුත්ත සූත්‍රය |
|
100
එවං මෙ සුතං - එකං සමයං භගවා කොසම්බියං විහරති ඝොසිතාරාමෙ.
(චූළව. 333, 341) තෙන ඛො පන සමයෙන කකුධො නාම කොලියපුත්තො
(කොළීයපුත්තො (සී. ස්‍යා. ක.)) ආයස්මතො මහාමොග්ගල්ලානස්ස උපට්ඨාකො අධුනාකාලඞ්කතො අඤ්ඤතරං මනොමයං කායං උපපන්නො. තස්ස එවරූපො අත්තභාවපටිලාභො හොති - සෙය්‍යථාපි නාම ද්වෙ වා තීණි වා මාගධකානි
(මාගධිකානි (සී. පී. ක.)) ගාමක්ඛෙත්තානි. සො තෙන අත්තභාවපටිලාභෙන නෙව අත්තානං
(නෙවත්තානං බ්‍යාබාධෙති (සී.)) නො පරං බ්‍යාබාධෙති.
අථ ඛො කකුධො දෙවපුත්තො යෙනායස්මා මහාමොග්ගල්ලානො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතො
අථ
‘‘කකුධො නාම, භන්තෙ, කොලියපුත්තො මමං උපට්ඨාකො අධුනාකාලඞ්කතො අඤ්ඤතරං මනොමයං කායං උපපන්නො හොති. තස්ස එවරූපො අත්තභාවපටිලාභො - සෙය්‍යථාපි නාම ද්වෙ වා තීණි වා මාගධකානි ගාමක්ඛෙත්තානි. සො තෙන අත්තභාවපටිලාභෙන නෙව අත්තානං නො පරං බ්‍යාබාධෙති. අථ ඛො, භන්තෙ, කකුධො දෙවපුත්තො යෙනාහං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතො ඛො, භන්තෙ, කකුධො දෙවපුත්තො මං එතදවොච - ‘දෙවදත්තස්ස, භන්තෙ, එවරූපං ඉච්ඡාගතං උප්පජ්ජි - අහං භික්ඛුසඞ්ඝං පරිහරිස්සාමීති. සහචිත්තුප්පාදා ච, භන්තෙ, දෙවදත්තො තස්සා ඉද්ධියා පරිහීනො’ති. ඉදමවොච, භන්තෙ, කකුධො දෙවපුත්තො. ඉදං වත්වා මං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා තත්ථෙවන්තරධායී’’ති.
‘‘කිං පන තෙ, මොග්ගල්ලාන, කකුධො දෙවපුත්තො චෙතසා චෙතො පරිච්ච විදිතො - ‘යං කිඤ්චි කකුධො දෙවපුත්තො භාසති සබ්බං තං තථෙව හොති, නො අඤ්ඤථා’’’ති? ‘‘චෙතසා චෙතො පරිච්ච විදිතො මෙ, භන්තෙ, කකුධො දෙවපුත්තො - ‘යං කිඤ්චි කකුධො දෙවපුත්තො භාසති සබ්බං තං තථෙව හොති, නො අඤ්ඤථා’’’ති. ‘‘රක්ඛස්සෙතං, මොග්ගල්ලාන, වාචං! (රක්ඛස්සෙතං, මොග්ගල්ලාන, වාචං)
(( ) සී. ස්‍යා. කං. පී. පොත්ථකෙසු නත්ථි චූළව. 333 පන සබ්බත්ථපි දිස්සතියෙව)! ඉදානි සො මොඝපුරිසො අත්තනාව අත්තානං පාතුකරිස්සති
‘‘පඤ්චිමෙ, මොග්ගල්ලාන, සත්ථාරො සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ පඤ්ච? ඉධ
‘‘පුන චපරං, මොග්ගල්ලාන, ඉධෙකච්චො සත්ථා අපරිසුද්ධාජීවො සමානො ‘පරිසුද්ධාජීවොම්හී’ති පටිජානාති ‘පරිසුද්ධො මෙ ආජීවො පරියොදාතො අසංකිලිට්ඨො’ති. තමෙනං සාවකා එවං ජානන්ති - ‘අයං ඛො භවං සත්ථා අපරිසුද්ධාජීවො සමානො පරිසුද්ධාජීවොම්හී’ති පටිජානාති ‘පරිසුද්ධො මෙ ආජීවො පරියොදාතො අසංකිලිට්ඨො’ති. මයඤ්චෙව ඛො පන ගිහීනං ආරොචෙය්‍යාම, නාස්සස්ස මනාපං. යං ඛො පනස්ස අමනාපං, කථං නං මයං තෙන සමුදාචරෙය්‍යාම - ‘සම්මන්නති ඛො පන චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන; යං තුමො කරිස්සති තුමොව තෙන පඤ්ඤායිස්සතී’ති. එවරූපං ඛො, මොග්ගල්ලාන, සත්ථාරං සාවකා ආජීවතො රක්ඛන්ති; එවරූපො ච පන සත්ථා සාවකෙහි ආජීවතො රක්ඛං පච්චාසීසති.
‘‘පුන චපරං, මොග්ගල්ලාන, ඉධෙකච්චො සත්ථා අපරිසුද්ධධම්මදෙසනො සමානො ‘පරිසුද්ධධම්මදෙසනොම්හී’ති පටිජානාති ‘පරිසුද්ධා මෙ ධම්මදෙසනා පරියොදාතා අසංකිලිට්ඨා’ති. තමෙනං සාවකා එවං ජානන්ති - ‘අයං ඛො භවං සත්ථා අපරිසුද්ධධම්මදෙසනො සමානො පරිසුද්ධධම්මදෙසනොම්හී’ති
‘‘පුන චපරං, මොග්ගල්ලාන, ඉධෙකච්චො සත්ථා අපරිසුද්ධවෙය්‍යාකරණො සමානො ‘පරිසුද්ධවෙය්‍යාකරණොම්හී’ති පටිජානාති ‘පරිසුද්ධං මෙ වෙය්‍යාකරණං පරියොදාතං අසංකිලිට්ඨ’න්ති. තමෙනං සාවකා එවං ජානන්ති - ‘අයං ඛො භවං සත්ථා අපරිසුද්ධවෙය්‍යාකරණො සමානො පරිසුද්ධවෙය්‍යාකරණොම්හී’ති පටිජානාති ‘පරිසුද්ධං මෙ වෙය්‍යාකරණං පරියොදාතං අසංකිලිට්ඨ’න්ති. මයඤ්චෙව ඛො පන ගිහීනං ආරොචෙය්‍යාම, නාස්සස්ස මනාපං
‘‘පුන චපරං, මොග්ගල්ලාන, ඉධෙකච්චො සත්ථා අපරිසුද්ධඤාණදස්සනො සමානො ‘පරිසුද්ධඤාණදස්සනොම්හී’ති පටිජානාති ‘පරිසුද්ධං මෙ ඤාණදස්සනං පරියොදාතං අසංකිලිට්ඨ’න්ති. තමෙනං සාවකා එවං ජානන්ති - ‘අයං ඛො භවං සත්ථා අපරිසුද්ධඤාණදස්සනො සමානො පරිසුද්ධඤාණදස්සනොම්හී’ති පටිජානාති ‘පරිසුද්ධං මෙ ඤාණදස්සනං පරියොදාතං අසංකිලිට්ඨ’න්ති. මයඤ්චෙව ඛො පන ගිහීනං ආරොචෙය්‍යාම, නාස්සස්ස මනාපං. යං ඛො පනස්ස අමනාපං, කථං නං මයං තෙන සමුදාචරෙය්‍යාම
‘‘අහං ඛො පන, මොග්ගල්ලාන, පරිසුද්ධසීලො සමානො ‘පරිසුද්ධසීලොම්හී’ති පටිජානාමි ‘පරිසුද්ධං මෙ සීලං පරියොදාතං අසංකිලිට්ඨ’න්ති. න ච මං සාවකා සීලතො රක්ඛන්ති, න චාහං සාවකෙහි සීලතො රක්ඛං පච්චාසීසාමි. පරිසුද්ධාජීවො සමානො ‘පරිසුද්ධාජීවොම්හී’ති පටිජානාමි ‘පරිසුද්ධො මෙ ආජීවො පරියොදාතො අසංකිලිට්ඨො’ති. න ච මං සාවකා
|
100
“එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කොසඹෑ නුවර ඝෝෂිතාරාමයෙහි වැඩ වසන සේක. එකල්හි වනාහි ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ උපස්ථායකයෙක්වූ කකුධ නම් කෝලිය පුත්‍ර තෙම නොබෝ කල්හි කළුරිය කරණ ලද්දේ,
“එක්තරා මනොමය දිව්‍ය කොටසක උපන්නේ වේ. ඔහුගේ මෙබඳු ආත්මභාව ප්‍රතිලාභයක් වේ. යම් සේ නම් මගධ දේශයෙහිවූ ග්‍රාම ක්‍ෂෙත්‍ර දෙකක් හෝ තුණක් හෝ වෙද්ද, එමෙනි හෙතෙම ඒ ආත්මභාව ප්‍රතිලාභයෙන් තමන්ට නොපෙළයි. අනිකෙකුටද නොපෙළයි.
“ඉක්බිති කකුධ නම් දිව්‍යපුත්‍ර තෙම ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිර තෙම යම් තැනෙක්හිද, එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේට වැඳ එකත්පස්ව සිටියේය. එකත්පස්ව සිටියාවූම කකුධ නම් දිව්‍යපුත්‍ර තෙම ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේට මෙය සැළ කෙළේය.
“ස්වාමීනි, දේවදත්ත ස්ථවිරයන්ට මෙබඳු කැමැත්තක් උපන්නේය. ‘මම භික්‍ෂු සංඝයා පරිහරණය කරන්නෙමි’. ස්වාමීනි, සිත පහළවීම සමගම දේවදත්ත තෙම ඒ ඎර්ධියෙන් පිරිහුනේය” යි කකුධ නම් දිව්‍යපුත්‍ර තෙම මෙය සැළකෙළේය.
“මෙය සැළකොට ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන්ට වැඳ ප්‍රදක්‍ෂිණාකොට එතැන්හිම අන්තර්‍ධාන වූයේය. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙකද, එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ එකත්පස්ව හුන්නේය. එකත්පස්ව හුන්නාවූම ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිර තෙම භාගයවතුන් වහන්සේට මෙය සැළකෙළේය.
“ස්වාමීනි, මාගේ උපස්ථායකයෙක්වූ කකුධ නම් කෝලිය පුත්‍ර තෙම ලඟදී කළුරිය කෙළේය. එක්තරා මනොමය දිව්‍ය කොටසක උපන්නේ වේ. ඔහුගේ මෙබඳු ආත්මභාව ප්‍රතිලාභයක් වේ. යම් සේ නම් මගධ දේශයෙහිවූ ග්‍රාම ක්‍ෂෙත්‍ර දෙකක් හෝ තුණක් හෝ වෙද්ද, එමෙනි හෙතෙම ඒ ආත්මභාව ප්‍රතිලාභයෙන් තමන්ට නොපෙළයි. අනිකෙකුටද නොපෙළයි.
“ස්වාමීනි, ඉක්බිති කකුධ නම් දේවපුත්‍ර තෙම මා යම් තැනෙක්හිද, එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, මට වැඳ, එකත්පස්ව සිටියේය. ස්වාමීනි, එකත්පස්ව සිටියාවූම කකුධ නම් දිව්‍යපුත්‍ර තෙම මට මෙය සැළකෙළේය.
ස්වාමීනි, දේවදත්ත ස්ථවිරයන්ට මෙබඳු කැමැත්තක් උපන්නේය. ‘මම භික්‍ෂු සංඝයා පරිහරණය කරන්නෙමි’. ස්වාමීනි, සිත පහළවීම සමගම දේවදත්ත තෙම ඒ ඎර්ධියෙන් පිරිහුනේය” යි කකුධ නම් දිව්‍යපුත්‍ර තෙම මෙය සැළකෙළේය. මෙය සැළකොට මට වැඳ ප්‍රදක්‍ෂිණාකොට එතැන්හිම අන්තර්‍ධාන වූයේය.”
“මොග්ගල්ලානයෙනි, කිමෙක්ද? තොප විසින් කකුධ නම් දේවපුත්‍ර තෙම සිතින් සිත පිරිසිඳ දැනගන්නා ලද්දේද? කකුධ නම් දේවපුත්‍ර තෙම යම් කිසිවක් කියාද, ඒ සියල්ල එසේම වේද, නොහොත් අන් පරිද්දෙකින් වෙද්ද?”
“ස්වාමීනි, මා විසින් කකුධ නම් දේවපුත්‍ර තෙම සිතින් සිත පිරිසිඳ දැනගන්නා ලද්දේය. කකුධ නම් දේවපුත්‍ර තෙම යම් කිසිවක් කියාද, ඒ සියල්ල එසේම වේ, නොහොත් අන් පරිද්දෙකින් නොවේය.”
“මොග්ගල්ලානය, මේ වචනය ආරක්‍ෂා කරව. දැන් ඒ හිස් පුරුෂ තෙම තෙමේම තමා පහළ කරන්නේය” යි වදාළ සේක.
“මොග්ගල්ලානයෙනි, මේ ශාස්තෲවරු පස් දෙනෙක් ඇත්තාහු ලෝකයෙහි විද්‍යමාන වෙත්.
“කවර පස් දෙනෙක්ද යත්?
“මොග්ගල්ලානය, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් ශාස්තෘවරයෙක් පිරිසිදු නොවූ සිල් ඇත්තේම පිරිසිදුවූ සිල් ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කෙරෙයි. මාගේ ශීලය පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිලිටුය කියායි. ශ්‍රාවකයෝ ඔහු මෙසේ දනිත්. මේ පින්වත් ශාස්තෘ තෙම වනාහි අපිරිසිදු සිල් ඇත්තේම පිරිසිදු සිල් ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කරයි. ‘මාගේ ශීලය පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිලිටුය’ කියායි.
“අපිදු වනාහි ගිහින්ට සැළ කරන්නෙමු නම් මොහුට මනාපයක් නොවන්නේය. යමක් වනාහි මොහුට අමනාපද කෙසේ නම් අපි එයින් කියන්නෙමුද, චීවරය, පිණඩපාතය, ශයනාසනය, ගිලන්පස, බෙහෙත් පිරිකර යන මෙයින් බුහුමන් කෙරේමය. යමක් මෙතෙම කරන්නේද, මෙතෙමේම එයින් ප්‍රකට වන්නේය.
“මොග්ගල්ලානය, මෙබඳුවූ ශාස්තෲහු වනාහි ශ්‍රාවකයෝ ශීලයෙන් රක්‍ෂා කරත්. මෙබඳු ශාස්තෘ තෙමේද ශ්‍රාවයන් විසින් ශීලයෙන් රක්‍ෂා කිරීම ප්‍රාර්ත්‍ථනා කරයි.
“මොග්ගල්ලානය, නැවත අනිකක්ද කියමි. මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් ශාස්තෘවරයෙක් අපිරිසිදුවූ ජීවිකාව ඇත්තේම පිරිසිදුවූ ජීවිකාව ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කෙරෙයි. මාගේ ජීවිකාව පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිලිටුය කියායි. ඔහු ශ්‍රාවකයෝ මෙසේ දනිත්. මේ පින්වත් ශාස්තෘ තෙම වනාහි අපිරිසිදුවූ ජීවිකාව ඇත්තේම පිරිසිදුවූ ජීවිකාව ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කරයි. ‘මාගේ ජීවිකාව පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුය’ කියායි. අපිදු වනාහි ගිහින්ට සැළ කරන්නෙමු නම් මොහුට මනාපයක් නොවන්නේය. යමක් වනාහි මොහුට අමනාපද කෙසේ නම් අපි එයින් කියන්නෙමුද, චීවරය, පිණඩපාතය, ශයනාසනය, ගිලන්පස, බෙහෙත් පිරිකර යන මෙයින් බුහුමන් කෙරේමය. යමක් මෙතෙම කරන්නේද, මෙතෙමේම එයින් ප්‍රකට වන්නේය.
“මොග්ගල්ලානය, මෙබඳුවූ ශාස්තෲහු වනාහි ශ්‍රාවකයෝ ජීවිකාවෙන් රක්‍ෂා කරත්. මෙබඳුවූ ශාස්තෘ තෙමේද වනාහි ශ්‍රාවකයන් විසින් ජීවිකාවෙන් රක්‍ෂා කිරීම බලාපොරොත්තු වෙයි.
“මොග්ගල්ලානය, නැවත අනිකක්ද කියමි. මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් ශාස්තෲවරයෙක් අපිරිසිදුවූ ධර්ම දේශනා ඇත්තේම පිරිසිදුවූ ධර්ම දේශනා ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කරයි. ‘මාගේ ධර්ම දේශනාව පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිලිටුය’ කියායි. ඔහු ශ්‍රාවකයෝ මෙසේ දනිත්. මේ පින්වත් ශාස්තෘ තෙමේ වනාහි අපිරිසිදුවූ ධර්ම දේශනා ඇත්තේම පිරිසිදුවූ ධර්ම දේශනා ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කරයි. ‘මාගේ ධර්ම දේශනාව පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුය’ කියායි. අපිදු වනාහි ගිහින්ට සැළ කරන්නෙමු නම් මොහුට මනාපයක් නොවන්නේය. යමක් වනාහි මොහුට අමනාපද කෙසේ නම් අපි එයින් කියන්නෙමුද, චීවරය, පිණඩපාතය, ශයනාසනය, ගිලන්පස, බෙහෙත් පිරිකර යන මෙයින් බුහුමන් කෙරේමය. යමක් මෙතෙම කරන්නේද, මෙතෙමේම එයින් ප්‍රකට වන්නේය.
“මොග්ගල්ලානය, මෙබඳු ශාස්තෲහු වනාහි ශ්‍රාවකයෝ ධර්ම දේශනාවෙන් රක්‍ෂා කරත්. මෙබඳුවූ ශාස්තෘ තෙමේද වනාහි ශ්‍රාවකයන් විසින් ධර්ම දේශනාවෙන් රක්‍ෂා කිරීම බලාපොරොත්තු වෙයි.
“මොග්ගල්ලානය, නැවත අනිකක්ද කියමි. මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් ශාස්තෲවරයෙක් අපිරිසිදුවූ ප්‍රකාශ කිරීම් ඇත්තේම පිරිසිදුවූ ප්‍රකාශ කිරීම් ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කෙරෙයි. ‘මාගේ ප්‍රකාශ කිරීම පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිලුටුය’ කියායි. ඔහු ශ්‍රාවකයෝ මෙසේ දනිත්. මේ පින්වත් ශාස්තෘ තෙමේ අපිරිසිදු ප්‍රකාශ ඇත්තේම පිරිසිදුවූ ප්‍රකාශ ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කරයි. ‘මාගේ ප්‍රකාශය පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුය’ කියායි. අපිදු වනාහි ගිහින්ට සැළ කරන්නෙමු නම් මොහුට මනාපයක් නොවන්නේය. යමක් වනාහි මොහුට අමනාපද කෙසේ නම් අපි එයින් කියන්නෙමුද, චීවරය, පිණඩපාතය, ශයනාසනය, ගිලන්පස, බෙහෙත් පිරිකර යන මෙයින් බුහුමන් කෙරේමය. යමක් මෙතෙම කරන්නේද, මෙතෙමේම එයින් ප්‍රකට වන්නේය.
“මොග්ගල්ලානය, මෙබඳු ශාස්තෲහු වනාහි ශ්‍රාවකයෝ ප්‍රකාශ කිරීමෙන් රක්‍ෂා කරත්. මෙබඳුවූ ශාස්තෘ තෙමේද ශ්‍රාවකයන් විසින් ප්‍රකාශ කිරීමෙන් රක්‍ෂා කිරීම බලාපොරොත්තු වෙයි.
“මොග්ගල්ලානය, නැවත අනිකක්ද කියමි. මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් ශාස්තෲවරයෙක් අපිරිසිදුවූ නුවණින් දැකීම් ඇත්තේම පිරිසිදුවූ නුවණින් දැකීම් ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කෙරෙයි. ‘මාගේ නුවණින් දැකීම පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුය’ කියායි. ඔහු ශ්‍රාවකයෝ මෙසේ දනිත්. මේ පින්වත් ශාස්තෘ තෙමේ අපිරිසිදුවූ නුවණින් දැකුම් ඇත්තේම පිරිසිදුවූ නුවණින් දැකුම් ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කෙරෙයි. ‘මාගේ නුවණින් දැක්ම පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුය’ කියායි. අපිදු වනාහි ගිහින්ට සැළ කරන්නෙමු නම් මොහුට මනාපයක් නොවන්නේය. යමක් වනාහි මොහුට අමනාපද කෙසේ නම් අපි එයින් කියන්නෙමුද, චීවරය, පිණඩපාතය, ශයනාසනය, ගිලන්පස, බෙහෙත් පිරිකර යන මෙයින් බුහුමන් කෙරේමය. යමක් මෙතෙම කරන්නේද, මෙතෙමේම එයින් ප්‍රකට වන්නේය.
“මොග්ගල්ලානය, මෙබඳු ශාස්තෲහු වනාහි ශ්‍රාවකයෝ ඥාන දර්‍ශනයෙන් රක්‍ෂා කරත්. මෙබඳු ශාස්තෘ තෙමේද ශ්‍රාවකයන් විසින් ඥාන දර්‍ශනයෙන් රක්‍ෂා කිරීම බලාපොරොත්තු වෙයි.
“මොග්ගල්ලානයෙනි, මේ ශාස්තෲවරු පස් දෙනෙක් ඇත්තාහු ලෝකයෙහි විද්‍යමාන වෙත්.
“මොග්ගල්ලානය, මම වනාහි පිරිසිදුවූ සිල් ඇත්තේම පිරිසිදුවූ සිල් ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කරමි. මාගේ ශීලය පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුයයි මා ශ්‍රාවකයෝ ශීලයෙන් නොම රක්‍ෂා කෙරෙත්. මම ශ්‍රාවකයන් විසින් ශීලයෙන් රක්‍ෂා කිරීම නොම බලාපොරොත්තු වෙමි. පිරිසිදුවූ ජීවිකාව ඇත්තේම, පිරිසිදුවූ ජීවිකාව ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කරමි. මාගේ ජීවිකාව පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුයයි මා ශ්‍රාවකයෝ ජීවිකාවෙන් නොම රක්‍ෂා කෙරෙත්. මමද ශ්‍රාවකයන් විසින් ජීවිකාවෙන් රක්‍ෂා කිරීම බලාපොරොත්තු නොවෙමි. පිරිසිදුවූ ධර්ම දේශනා ඇත්තේම පිරිසිදුවූ ධර්ම දේශනා ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කරමි. මාගේ ධර්ම දේශනාව පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුයයි මා ශ්‍රාවකයෝ ධර්ම දේශනාවෙන් නොම රක්‍ෂා කෙරෙත්. මම ශ්‍රාවකයන් විසින් ධර්ම දේශනාවෙන් රක්‍ෂා කිරීම බලාපොරොත්තු නොවෙමි. පිරිසිදුවූ ප්‍රකාශ ඇත්තේම, පිරිසිදුවූ ප්‍රකාශ ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කෙරෙමි. මාගේ ප්‍රකාශය පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුයයි මා ශ්‍රාවකයෝ ප්‍රකාශ කිරීමෙන් නොම රක්‍ෂා කෙරෙත්. මම ශ්‍රාවකයන් විසින් ප්‍රකාශ කිරීමෙන් රක්‍ෂා කිරීම බලාපොරොත්තු නොවෙමි. පිරිසිදුවූ ඥාන දර්‍ශනය ඇත්තේම, පිරිසිදුවූ ඥාන දර්‍ශනය ඇත්තේ වෙමියි ප්‍රතිඥා කරමි. මාගේ ඥාන දර්‍ශනය පිරිසිදුය, නිර්මලය, නොකිළුටුයයි මා ශ්‍රාවකයෝ ඥාන දර්‍ශනයෙන් නොම ආරක්‍ෂා කෙරෙත්. මම ශ්‍රාවකයන් විසින් ඥාන දර්‍ශනයෙන් රක්‍ෂා කිරීම බලාපොරොත්තු නොවෙමි” යි වදාළ සේක.
|