ත්‍රිපිටකය
(19) 4. බ්‍රාහ්මණවග්ගො (19) 4. යොධාජීව වර්‍ගය (බ්‍රාහ්මණ වර්‍ගය)
1. යොධාජීවසුත්තං 1. යොධාජීව සූත්‍රය
2. පාටිභොගසුත්තං 2. පාටිභොග රහිත සූත්‍රය
3. සුතසුත්තං 3. සබ්බදිඨ සූත්‍රය
4. අභයසුත්තං 4. මරණ භායන සූත්‍රය
5. බ්‍රාහ්මණසච්චසුත්තං 5. බ්‍රාහ්මණ සච්ච සූත්‍රය
6. උම්මග්ගසුත්තං 6. ලොකනීයන සූත්‍රය
186
අථ ඛො අඤ්ඤතරො භික්ඛු යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො සො භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච - ‘‘කෙන නු ඛො, භන්තෙ, ලොකො නීයති, කෙන ලොකො පරිකස්සති, කස්ස ච උප්පන්නස්ස වසං ගච්ඡතී’’ති?
‘‘සාධු සාධු, භික්ඛු! භද්දකො ඛො තෙ, භික්ඛු, උම්මග්ගො (උම්මඞ්ගො (ස්‍යා. ක.)), භද්දකං පටිභානං, කල්‍යාණී (කල්‍යාණා (ක.)) පරිපුච්ඡා. එවඤ්හි ත්වං, භික්ඛු, පුච්ඡසි - ‘කෙන නු ඛො, භන්තෙ, ලොකො නීයති, කෙන ලොකො පරිකස්සති, කස්ස ච උප්පන්නස්ස වසං ගච්ඡතී’’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘චිත්තෙන ඛො, භික්ඛු, ලොකො නීයති, චිත්තෙන පරිකස්සති, චිත්තස්ස උප්පන්නස්ස වසං ගච්ඡතී’’ති.
‘‘සාධු , භන්තෙ’’ති ඛො සො භික්ඛු භගවතො භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා භගවන්තං උත්තරි පඤ්හං අපුච්ඡි - ‘‘‘බහුස්සුතො ධම්මධරො, බහුස්සුතො ධම්මධරො’ති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, බහුස්සුතො ධම්මධරො හොතී’’ති?
‘‘සාධු සාධු, භික්ඛු! භද්දකො ඛො තෙ, භික්ඛු උම්මග්ගො, භද්දකං පටිභානං, කල්‍යාණී පරිපුච්ඡා. එවඤ්හි ත්වං, භික්ඛු, පුච්ඡසි - ‘බහුස්සුතො ධම්මධරො, බහුස්සුතො ධම්මධරොති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, බහුස්සුතො ධම්මධරො හොතී’’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘බහූ ඛො, භික්ඛු, මයා ධම්මා දෙසිතා (බහු ඛො භික්ඛු මයා ධම්මො දෙසිතො (ක.)) - සුත්තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථා, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. චතුප්පදාය චෙපි, භික්ඛු, ගාථාය අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො හොති බහුස්සුතො ධම්මධරොති අලං වචනායා’’ති.
‘‘සාධු, භන්තෙ’’ති ඛො සො භික්ඛු භගවතො භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා භගවන්තං උත්තරි පඤ්හං අපුච්ඡි - ‘‘‘සුතවා නිබ්බෙධිකපඤ්ඤො, සුතවා නිබ්බෙධිකපඤ්ඤො’ති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, සුතවා නිබ්බෙධිකපඤ්ඤො හොතී’’ති?
‘‘සාධු සාධු, භික්ඛු! භද්දකො ඛො තෙ, භික්ඛු, උම්මග්ගො, භද්දකං පටිභානං, කල්‍යාණී පරිපුච්ඡා. එවඤ්හි ත්වං, භික්ඛු, පුච්ඡසි - ‘සුතවා නිබ්බෙධිකපඤ්ඤො, සුතවා නිබ්බෙධිකපඤ්ඤොති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, සුතවා නිබ්බෙධිකපඤ්ඤො හොතී’’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘ඉධ, භික්ඛු, භික්ඛුනො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති සුතං හොති, පඤ්ඤාය චස්ස අත්ථං අතිවිජ්ඣ පස්සති; ‘අයං දුක්ඛසමුදයො’ති සුතං හොති, පඤ්ඤාය චස්ස අත්ථං අතිවිජ්ඣ පස්සති; ‘අයං දුක්ඛනිරොධො’ති සුතං හොති, පඤ්ඤාය චස්ස අත්ථං අතිවිජ්ඣ පස්සති; ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති සුතං හොති, පඤ්ඤාය චස්ස අත්ථං අතිවිජ්ඣ පස්සති. එවං ඛො, භික්ඛු, සුතවා නිබ්බෙධිකපඤ්ඤො හොතී’’ති.
‘‘සාධු, භන්තෙ’’ති ඛො සො භික්ඛු භගවතො භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා භගවන්තං උත්තරි පඤ්හං අපුච්ඡි - ‘‘‘පණ්ඩිතො මහාපඤ්ඤො, පණ්ඩිතො මහාපඤ්ඤො’ති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, පණ්ඩිතො මහාපඤ්ඤො හොතී’’ති?
‘‘සාධු සාධු භික්ඛු! භද්දකො ඛො තෙ, භික්ඛු, උම්මග්ගො, භද්දකං පටිභානං, කල්‍යාණී පරිපුච්ඡා. එවඤ්හි ත්වං භික්ඛු පුච්ඡසි - ‘පණ්ඩිතො මහාපඤ්ඤො, පණ්ඩිතො මහාපඤ්ඤොති , භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, පණ්ඩිතො මහාපඤ්ඤො හොතී’’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘ඉධ, භික්ඛු, පණ්ඩිතො මහාපඤ්ඤො නෙවත්තබ්‍යාබාධාය චෙතෙති න පරබ්‍යාබාධාය චෙතෙති න උභයබ්‍යාබාධාය චෙතෙති අත්තහිතපරහිතඋභයහිතසබ්බලොකහිතමෙව චින්තයමානො චින්තෙති. එවං ඛො, භික්ඛු, පණ්ඩිතො මහාපඤ්ඤො හොතී’’ති. ඡට්ඨං.
186
ඉක්බිති එක්තරා භික්‍ෂුවක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණියේය. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක සිටියේය. එකත්පසෙක සිටි ඒ භික්‍ෂුව, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට, “ස්වාමීනි, කවරකින් ලෝකයා ගෙනයනු ලැබේද, කවරකින් ලෝකයා අදීද, උපන්නාවූ කවරෙකුගේ වසඟයට යයිදැ?” යි ඇසීය.
“මහණ, යහපත, යහපත, තොපගේ නුවණ යහපත්ය. වැටහීම යහපති. ප්‍රශ්නකිරීම යහපත්ය.
“මහණ, තොප, “ස්වාමීනි, කවරකින් ලෝකයා ගෙනයනු ලබයිද? කවරකින් ලෝකයා අදීද, උපන් කවරෙකුගේ වසඟයට යාදැ” යි මෙසේ විචාරන්නෙහිය. - “ස්වාමීනි, එසේය.”
“මහණ, සිතින් වනාහි ලෝකය ගෙනයයි. සිතින් අදියි. උපන් සිතේ වසඟයට යයි.”
“ස්වාමීනි, යහපතැ” යි ඒ මහණතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයට සතුටුව, අනුමෝදන්ව, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් මත්තෙහි මෙසේ ප්‍රශ්න විචාළේය.
“ස්වාමීනි, බහුශ්‍රුතයාය, ධර්‍මධරයාය, බහුශ්‍රුතයාය, ධර්මධරයා යයි කියයි. ස්වාමීනි, කොපමණකින් බහුශ්‍රුත වේද, ධර්‍මධර වේදැයි විචාළේය.
“මහණ, යහපත, යහපත, තොපගේ නුවණ යහපත්ය. වැටහීම යහපති. ප්‍රශ්නකිරීම යහපත්ය. මහණ, නුඹ “ස්වාමීනි, බහුශ්‍රුතයාය, ධර්‍මධරයාය, බහුශ්‍රුතයාය, ධර්මධරයා යයි කියයි. ස්වාමීනි, කොපමණකින් බහුශ්‍රුත වේද, ධර්‍මධර වේදැයි විචාළේය. “මහණ, මා විසින් දේශනා කරණ ලද සූත්‍ර, ගෙය්‍ය, වෙය්‍යාකරණ, ගාථා, උදාන, ඉතිවුත්තක, ජාතක, අබ්භූතධම්ම, වෙදල්ල බොහෝය. මහණතෙම ඉදින් සතරපද ගාථාවක වුවත් අර්ත්‍ථය දැන, ධර්මය දැන, ධර්මානු ධර්ම ප්‍රතිපන්න වේද, බහුශ්‍රුතයයි, ධර්මධරයයි කීමට සුදුසුය.
“ස්වාමීනි, බහුශ්‍රුතයාය, ධර්‍මධරයාය, බහුශ්‍රුතයාය, ධර්මධරයා යයි කියයි. ස්වාමීනි, කොපමණකින් බහුශ්‍රුත වේද, ධර්‍මධර වේදැයි විචාළේය.
“ස්වාමීනි, ශ්‍රුතවත්ය. කලකිරෙන ප්‍රඥා ඇත්තේය. ශ්‍රුතවත්ය. කලකිරෙන ස්වභාවය ඇත්තේයයි කියයි. ස්වාමීනි, කොපමණකින් ශ්‍රුතවත්ද? කලකිරුණ ප්‍රඥා ඇත්තේද?
“මහණ, යහපත, යහපත, තොපගේ නුවණ යහපත්ය. වැටහීම යහපති. ප්‍රශ්නකිරීම යහපත්ය.
මහණ, තොප “ස්වාමීනි, ශ්‍රුතවත්ය. කලකිරෙන ප්‍රඥා ඇත්තේය. ශ්‍රුතවත්ය. කලකිරෙන ස්වභාවය ඇත්තේයයි කියයි. ස්වාමීනි, කොපමණකින් ශ්‍රුතවත්ද? කලකිරුණ ප්‍රඥා ඇත්තේද?
“මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම මේ දුකයයි අසන ලද්දේ වේද, ඔහුගේ නුවණින් අර්ත්‍ථය විනිවිද දකී. මේ දුක් ඉපදීමට හේතුවයයි අසන ලද්දේ වේ. ඔහුගේ නුවණින් අර්ත්‍ථය විනිවිද දකී. මේ දුක්ඛ නිරෝධයයයි අසන ලද්දේ වේ. ඔහුගේ නුවණින් අර්ත්‍ථය විනිවිද දකී. මේ දුක්ඛ නිරෝධ ගාමිණි ප්‍රතිපදාවයයි අසන ලද්දේ වේ. ඔහුගේ නුවණින් අර්ත්‍ථය විනිවිද දකී. මෙසේ වනාහි මහණ, ශ්‍රුතවත් වේ. කළකිරුණු නුවණින් යුක්තවූයේ වේ.
“ස්වාමීනි, යහපතැ” යි ඒ මහණතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයට සතුටුව, අනුමෝදන්ව, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් මත්තෙහි මෙසේ ප්‍රශ්න විචාළේය.
“ස්වාමීනි, පණ්ඩිතය, මහා ප්‍රාඥය. පණ්ඩිතය, මහා ප්‍රාඥයයි කියති. ස්වාමීනි, කොපමණකින් පණ්ඩිතද, මහා ප්‍රාඥවේදැ” යි විචාළේය..
“මහණ, යහපත, යහපත, තොපගේ නුවණ යහපත්ය. වැටහීම යහපති. ප්‍රශ්නකිරීම යහපත්ය. මහණ, නුඹ, “ස්වාමීනි, පණ්ඩිතය, මහා ප්‍රාඥය. පණ්ඩිතය, මහා ප්‍රාඥයයි කියති. ස්වාමීනි, කොපමණකින් පණ්ඩිතද, මහා ප්‍රාඥවේදැ” යි විචාළේය.. මෙසේ අසන්නෙහිය. “එසේය, ස්වාමීනි.”
“මහණ, මේ ශාසනයෙහි පණ්ඩිත තෙමේ, මහා ප්‍රාඥ තෙමේ, තමාගේ පෙළීම පිණිස නොසිතයි. අනුන්ගේ පෙළීම පිණිස නොසිතයි. දෙපක්‍ෂයේම පෙළීම පිණිස නොසිතයි. තමාගේ යහපත, අනුන්ගේ යහපත, දෙපක්‍ෂයේම යහපත, සියලු ලෝකයාගේ යහපතම සිතමින් සිතයි. මහණ, මෙසේ වනාහි පණ්ඩිතද, මහා ප්‍රාඥද වේ.”
7. වස්සකාරසුත්තං 7. වස්සකාර සූත්‍රය
8. උපකසුත්තං 8. උපකචණ්ඩිකාපුත්ත සූත්‍රය
9. සච්ඡිකරණීයසුත්තං 9. සච්ඡිකරණීය ධම්ම සූත්‍රය
10. උපොසථසුත්තං 10. තදහුපොසථ සූත්‍රය