(කථා. 539) ‘‘කායෙ වා, භික්ඛවෙ, සති කායසඤ්චෙතනාහෙතු උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං. වාචාය වා, භික්ඛවෙ, සති වචීසඤ්චෙතනාහෙතු උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං. මනෙ වා, භික්ඛවෙ, සති මනොසඤ්චෙතනාහෙතු උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං අවිජ්ජාපච්චයාව.

‘‘සාමං වා තං, භික්ඛවෙ, කායසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං. පරෙ වාස්ස (පරෙ වා තස්ස (ක.)) තං, භික්ඛවෙ, කායසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොන්ති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං. සම්පජානො වා තං, භික්ඛවෙ, කායසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං. අසම්පජානො වා තං, භික්ඛවෙ, කායසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං.

‘‘සාමං වා තං, භික්ඛවෙ, වචීසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං; පරෙ වාස්ස තං, භික්ඛවෙ , වචීසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොන්ති; යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං; සම්පජානො වා තං, භික්ඛවෙ, වචීසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං; අසම්පජානො වා තං, භික්ඛවෙ, වචීසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං.

‘‘සාමං වා තං, භික්ඛවෙ, මනොසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං; පරෙ වාස්ස තං, භික්ඛවෙ, මනොසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොන්ති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං; සම්පජානො වා තං, භික්ඛවෙ, මනොසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං; අසම්පජානො වා තං, භික්ඛවෙ, මනොසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං.

‘‘ඉමෙසු , භික්ඛවෙ, ධම්මෙසු අවිජ්ජා අනුපතිතා, අවිජ්ජායත්වෙව අසෙසවිරාගනිරොධා සො කායො න හොති යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං, සා වාචා න හොති යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං, සො මනො න හොති යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛං, ඛෙත්තං තං (වත්ථුං තං (සබ්බත්ථ)) න හොති...පෙ.... වත්ථුං තං න හොති...පෙ.... ආයතනං තං න හොති...පෙ.... අධිකරණං තං න හොති යංපච්චයාස්ස තං උප්පජ්ජති අජ්ඣත්තං සුඛදුක්ඛ’’න්ති.

‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, අත්තභාවපටිලාභා. කතමෙ චත්තාරො? අත්ථි, භික්ඛවෙ, අත්තභාවපටිලාභො, යස්මිං අත්තභාවපටිලාභෙ අත්තසඤ්චෙතනා කමති, නො පරසඤ්චෙතනා. අත්ථි, භික්ඛවෙ, අත්තභාවපටිලාභො, යස්මිං අත්තභාවපටිලාභෙ පරසඤ්චෙතනා කමති, නො අත්තසඤ්චෙතනා. අත්ථි, භික්ඛවෙ, අත්තභාවපටිලාභො, යස්මිං අත්තභාවපටිලාභෙ අත්තසඤ්චෙතනා ච කමති පරසඤ්චෙතනා ච. අත්ථි, භික්ඛවෙ, අත්තභාවපටිලාභො, යස්මිං අත්තභාවපටිලාභෙ නෙවත්තසඤ්චෙතනා කමති, නො පරසඤ්චෙතනා. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො අත්තභාවපටිලාභා’’ති.

එවං වුත්තෙ ආයස්මා සාරිපුත්තො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘ඉමස්ස ඛො අහං, භන්තෙ, භගවතා සංඛිත්තෙන භාසිතස්ස එවං විත්ථාරෙන අත්ථං ආජානාමි - ‘තත්‍ර, භන්තෙ, යායං අත්තභාවපටිලාභො යස්මිං අත්තභාවපටිලාභෙ අත්තසඤ්චෙතනා කමති නො පරසඤ්චෙතනා, අත්තසඤ්චෙතනාහෙතු තෙසං සත්තානං තම්හා කායා චුති හොති. තත්‍ර, භන්තෙ, යායං අත්තභාවපටිලාභො යස්මිං අත්තභාවපටිලාභෙ පරසඤ්චෙතනා කමති නො අත්තසඤ්චෙතනා, පරසඤ්චෙතනාහෙතු තෙසං සත්තානං තම්හා කායා චුති හොති. තත්‍ර, භන්තෙ, යායං අත්තභාවපටිලාභො යස්මිං අත්තභාවපටිලාභෙ අත්තසඤ්චෙතනා ච කමති පරසඤ්චෙතනා ච, අත්තසඤ්චෙතනා ච පරසඤ්චෙතනා ච හෙතු තෙසං සත්තානං තම්හා කායා චුති හොති. තත්‍ර, භන්තෙ, යායං අත්තභාවපටිලාභො යස්මිං අත්තභාවපටිලාභෙ නෙව අත්තසඤ්චෙතනා කමති නො පරසඤ්චෙතනා, කතමෙ තෙන දෙවා දට්ඨබ්බා’’’ති? ‘‘නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනූපගා, සාරිපුත්ත, දෙවා තෙන දට්ඨබ්බා’’ති.

‘‘කො නු ඛො, භන්තෙ, හෙතු කො පච්චයො, යෙන මිධෙකච්චෙ සත්තා තම්හා කායා චුතා ආගාමිනො හොන්ති ආගන්තාරො ඉත්ථත්තං? කො පන, භන්තෙ, හෙතු කො පච්චයො, යෙන මිධෙකච්චෙ සත්තා තම්හා කායා චුතා අනාගාමිනො හොන්ති අනාගන්තාරො ඉත්ථත්ත’’න්ති? ‘‘ඉධ, සාරිපුත්ත, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස ඔරම්භාගියානි සංයොජනානි අප්පහීනානි හොන්ති, සො දිට්ඨෙව ධම්මෙ නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො තදස්සාදෙති, තං නිකාමෙති, තෙන ච විත්තිං ආපජ්ජති; තත්ථ ඨිතො තදධිමුත්තො තබ්බහුලවිහාරී අපරිහීනො කාලං කුරුමානො නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනූපගානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්ජති. සො තතො චුතො ආගාමී හොති ආගන්තා ඉත්ථත්තං.

‘‘ඉධ පන, සාරිපුත්ත, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස ඔරම්භාගියානි සංයොජනානි පහීනානි හොන්ති, සො දිට්ඨෙව ධම්මෙ නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො තදස්සාදෙති, තං නිකාමෙති, තෙන ච විත්තිං ආපජ්ජති; තත්ථ ඨිතො තදධිමුත්තො තබ්බහුලවිහාරී අපරිහීනො කාලං කුරුමානො නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනූපගානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්ජති. සො තතො චුතො අනාගාමී හොති අනාගන්තා ඉත්ථත්තං.

‘‘අයං ඛො, සාරිපුත්ත, හෙතු අයං පච්චයො, යෙන මිධෙකච්චෙ සත්තා තම්හා කායා චුතා ආගාමිනො හොන්ති ආගන්තාරො ඉත්ථත්තං. අයං පන, සාරිපුත්ත, හෙතු අයං පච්චයො, යෙන මිධෙකච්චෙ සත්තා තම්හා කායා චුතා අනාගාමිනො හොන්ති අනාගන්තාරො ඉත්ථත්ත’’න්ති. පඨමං.

තත්‍ර ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො භික්ඛූ ආමන්තෙසි - ‘‘ආවුසො භික්ඛවෙ’’ති. ‘‘ආවුසො’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස පච්චස්සොසුං. ආයස්මා සාරිපුත්තො එතදවොච -

‘‘අද්ධමාසූපසම්පන්නෙන මෙ, ආවුසො, අත්ථපටිසම්භිදා සච්ඡිකතා ඔධිසො බ්‍යඤ්ජනසො. තමහං අනෙකපරියායෙන ආචික්ඛාමි දෙසෙමි පඤ්ඤාපෙමි පට්ඨපෙමි විවරාමි විභජාමි උත්තානීකරොමි. යස්ස ඛො පනස්ස කඞ්ඛා වා විමති වා, සො මං පඤ්හෙන. අහං වෙය්‍යාකරණෙන සම්මුඛීභූතො නො සත්ථා යො නො ධම්මානං සුකුසලො.

‘‘අද්ධමාසූපසම්පන්නෙන මෙ, ආවුසො, ධම්මපටිසම්භිදා සච්ඡිකතා ඔධිසො බ්‍යඤ්ජනසො. තමහං අනෙකපරියායෙන ආචික්ඛාමි දෙසෙමි පඤ්ඤාපෙමි පට්ඨපෙමි විවරාමි විභජාමි උත්තානීකරොමි. යස්ස ඛො පනස්ස කඞ්ඛා වා විමති වා, සො මං පඤ්හෙන. අහං වෙය්‍යාකරණෙන සම්මුඛීභූතො නො සත්ථා යො නො ධම්මානං සුකුසලො.

‘‘අද්ධමාසූපසම්පන්නෙන මෙ, ආවුසො, නිරුත්තිපටිසම්භිදා සච්ඡිකතා ඔධිසො බ්‍යඤ්ජනසො. තමහං අනෙකපරියායෙන ආචික්ඛාමි දෙසෙමි පඤ්ඤාපෙමි පට්ඨපෙමි විවරාමි විභජාමි උත්තානීකරොමි. යස්ස ඛො පනස්ස කඞ්ඛා වා විමති වා, සො මං පඤ්හෙන. අහං වෙය්‍යාකරණෙන සම්මුඛීභූතො නො සත්ථා යො නො ධම්මානං සුකුසලො.

‘‘අද්ධමාසූපසම්පන්නෙන මෙ, ආවුසො, පටිභානපටිසම්භිදා සච්ඡිකතා ඔධිසො බ්‍යඤ්ජනසො. තමහං අනෙකපරියායෙන ආචික්ඛාමි දෙසෙමි පඤ්ඤාපෙමි පට්ඨපෙමි විවරාමි විභජාමි උත්තානීකරොමි. යස්ස ඛො පනස්ස කඞ්ඛා වා විමති වා, සො මං පඤ්හෙන. අහං වෙය්‍යාකරණෙන සම්මුඛීභූතො නො සත්ථා යො නො ධම්මානං සුකුසලො’’ති. දුතියං.

අථ ඛො ආයස්මා මහාකොට්ඨිකො යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා සාරිපුත්තෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා මහාකොට්ඨිකො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච -

‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’’ති?

‘‘මා හෙවං, ආවුසො’’.

‘‘ඡන්නං , ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’’ති?

‘‘මා හෙවං, ආවුසො’’.

‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථි ච නත්ථි ච අඤ්ඤං කිඤ්චී’’ති?

‘‘මා හෙවං, ආවුසො’’.

‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නෙවත්ථි නො නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’’ති?

‘‘මා හෙවං, ආවුසො’’.

‘‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘මා හෙවං, ආවුසො’ති වදෙසි. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘මා හෙවං, ආවුසො’ති වදෙසි. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථි ච නත්ථි ච අඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘මා හෙවං, ආවුසො’ති වදෙසි. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නෙවත්ථි නො නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘මා හෙවං, ආවුසො’ති වදෙසි. යථා කථං පන, ආවුසො, ඉමස්ස භාසිතස්ස අත්ථො දට්ඨබ්බො’’ති?

‘‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති වදං අප්පපඤ්චං පපඤ්චෙති. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති වදං අප්පපඤ්චං පපඤ්චෙති. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථි ච නත්ථි ච අඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති වදං අප්පපඤ්චං පපඤ්චෙති. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නෙවත්ථි නො නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති වදං අප්පපඤ්චං පපඤ්චෙති. යාවතා, ආවුසො, ඡන්නං ඵස්සායතනානං ගති තාවතා පපඤ්චස්ස ගති; යාවතා පපඤ්චස්ස ගති තාවතා ඡන්නං ඵස්සායතනානං ගති. ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා පපඤ්චනිරොධො පපඤ්චවූපසමො’’ති. තතියං.

අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො යෙනායස්මා මහාකොට්ඨිකො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා මහාකොට්ඨිකෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ආනන්දො ආයස්මන්තං මහාකොට්ඨිකං එතදවොච -

‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’’ති?

‘‘මා හෙවං, ආවුසො’’.

‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’’ති?

‘‘මා හෙවං, ආවුසො’’.

‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථි ච නත්ථි ච අඤ්ඤං කිඤ්චී’’ති?

‘‘මා හෙවං, ආවුසො’’.

‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නෙවත්ථි නො නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’’ති?

‘‘මා හෙවං, ආවුසො’’.

‘‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘මා හෙවං, ආවුසො’ති වදෙසි. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘මා හෙවං, ආවුසො’ති වදෙසි. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථි ච නත්ථි ච අඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘මා හෙවං, ආවුසො’ති වදෙසි. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නෙවත්ථි නො නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘මා හෙවං, ආවුසො’ති වදෙසි . යථා කථං පනාවුසො, ඉමස්ස භාසිතස්ස අත්ථො දට්ඨබ්බො’’ති?

‘‘‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති වදං අප්පපඤ්චං පපඤ්චෙති. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති වදං අප්පපඤ්චං පපඤ්චෙති. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා අත්ථි ච නත්ථි ච අඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති වදං අප්පපඤ්චං පපඤ්චෙති. ‘ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා නෙවත්ථි නො නත්ථඤ්ඤං කිඤ්චී’ති, ඉති වදං අප්පපඤ්චං පපඤ්චෙති. යාවතා, ආවුසො, ඡන්නං ඵස්සායතනානං ගති තාවතා පපඤ්චස්ස ගති . යාවතා පපඤ්චස්ස ගති තාවතා ඡන්නං ඵස්සායතනානං ගති. ඡන්නං, ආවුසො, ඵස්සායතනානං අසෙසවිරාගනිරොධා පපඤ්චනිරොධො පපඤ්චවූපසමො’’ති. චතුත්ථං.

අථ ඛො ආයස්මා උපවාණො යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා සාරිපුත්තෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා උපවාණො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච -

‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, විජ්ජායන්තකරො හොතී’’ති?

‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, චරණෙනන්තකරො හොතී’’ති?

‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, විජ්ජාචරණෙනන්තකරො හොතී’’ති?

‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, අඤ්ඤත්‍ර විජ්ජාචරණෙනන්තකරො හොතී’’ති?

‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, විජ්ජායන්තකරො හොතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි. ‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, චරණෙනන්තකරො හොතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි. ‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, විජ්ජාචරණෙනන්තකරො හොතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි. ‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, අඤ්ඤත්‍ර විජ්ජාචරණෙනන්තකරො හොතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො - ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි. යථා කථං පනාවුසො, අන්තකරො හොතී’’ති?

‘‘විජ්ජාය චෙ, ආවුසො, අන්තකරො අභවිස්ස, සඋපාදානොව සමානො අන්තකරො අභවිස්ස. චරණෙන චෙ, ආවුසො, අන්තකරො අභවිස්ස, සඋපාදානොව සමානො අන්තකරො අභවිස්ස. විජ්ජාචරණෙන චෙ, ආවුසො, අන්තකරො අභවිස්ස, සඋපාදානොව සමානො අන්තකරො අභවිස්ස. අඤ්ඤත්‍ර විජ්ජාචරණෙන චෙ, ආවුසො, අන්තකරො අභවිස්ස, පුථුජ්ජනො අන්තකරො අභවිස්ස. පුථුජ්ජනො හි, ආවුසො, අඤ්ඤත්‍ර විජ්ජාචරණෙන. චරණවිපන්නො ඛො, ආවුසො, යථාභූතං න ජානාති න පස්සති. චරණසම්පන්නො යථාභූතං ජානාති පස්සති. යථාභූතං ජානං පස්සං අන්තකරො හොතී’’ති. පඤ්චමං.

‘‘සද්ධො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං සම්මා ආයාචමානො ආයාචෙය්‍ය - ‘තාදිසො හොමි යාදිසා සාරිපුත්තමොග්ගල්ලානා’ති (අ. නි. 2.131 ඉදං සුත්තං ආගතං). එසා, භික්ඛවෙ , තුලා එතං පමාණං මම සාවකානං භික්ඛූනං, යදිදං සාරිපුත්තමොග්ගල්ලානා.

‘‘සද්ධා, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනී එවං සම්මා ආයාචමානා ආයාචෙය්‍ය - ‘තාදිසා හොමි යාදිසා ඛෙමා ච භික්ඛුනී උප්පලවණ්ණා චා’ති. එසා, භික්ඛවෙ, තුලා එතං පමාණං මම සාවිකානං භික්ඛුනීනං, යදිදං ඛෙමා ච භික්ඛුනී උප්පලවණ්ණා ච.

‘‘සද්ධො, භික්ඛවෙ, උපාසකො එවං සම්මා ආයාචමානො ආයාචෙය්‍ය - ‘තාදිසො හොමි යාදිසො චිත්තො ච ගහපති හත්ථකො ච ආළවකො’ති. එසා, භික්ඛවෙ, තුලා එතං පමාණං මම සාවකානං උපාසකානං, යදිදං චිත්තො ච ගහපති හත්ථකො ච ආළවකො.

‘‘සද්ධා, භික්ඛවෙ, උපාසිකා එවං සම්මා ආයාචමානා ආයාචෙය්‍ය - ‘තාදිසා හොමි යාදිසා ඛුජ්ජුත්තරා ච උපාසිකා වෙළුකණ්ඩකියා ච නන්දමාතා’ති. එසා, භික්ඛවෙ, තුලා එතං පමාණං මම සාවිකානං උපාසිකානං, යදිදං ඛුජ්ජුත්තරා ච උපාසිකා වෙළුකණ්ඩකියා ච නන්දමාතා’’ති. ඡට්ඨං.

අථ ඛො ආයස්මා රාහුලො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො ආයස්මන්තං රාහුලං භගවා එතදවොච -

‘‘යා ච, රාහුල , අජ්ඣත්තිකා පථවීධාතු යා ච බාහිරා පථවීධාතු, පථවීධාතුරෙවෙසා. ‘තං නෙතං මම, නෙසොහමස්මි, න මෙසො අත්තා’ති, එවමෙතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දට්ඨබ්බං. එවමෙතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දිස්වා පථවීධාතුයා නිබ්බින්දති, පථවීධාතුයා චිත්තං විරාජෙති.

‘‘යා ච, රාහුල, අජ්ඣත්තිකා ආපොධාතු යා ච බාහිරා ආපොධාතු , ආපොධාතුරෙවෙසා. ‘තං නෙතං මම, නෙසොහමස්මි, න මෙසො අත්තා’ති, එවමෙතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දට්ඨබ්බං. එවමෙතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දිස්වා ආපොධාතුයා නිබ්බින්දති, ආපොධාතුයා චිත්තං විරාජෙති.

‘‘යා ච, රාහුල, අජ්ඣත්තිකා තෙජොධාතු යා ච බාහිරා තෙජොධාතු, තෙජොධාතුරෙවෙසා. ‘තං නෙතං මම, නෙසොහමස්මි, න මෙසො අත්තා’ති, එවමෙතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දට්ඨබ්බං. එවමෙතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දිස්වා තෙජොධාතුයා නිබ්බින්දති, තෙජොධාතුයා චිත්තං විරාජෙති.

‘‘යා ච, රාහුල, අජ්ඣත්තිකා වායොධාතු යා ච බාහිරා වායොධාතු, වායොධාතුරෙවෙසා. ‘තං නෙතං මම, නෙසොහමස්මි, න මෙසො අත්තා’ති, එවමෙතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දට්ඨබ්බං. එවමෙතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දිස්වා වායොධාතුයා නිබ්බින්දති, වායොධාතුයා චිත්තං විරාජෙති.

‘‘යතො ඛො, රාහුල, භික්ඛු ඉමාසු චතූසු ධාතූසු නෙවත්තානං න අත්තනියං සමනුපස්සති, අයං වුච්චති, රාහුල, භික්ඛු අච්ඡෙච්ඡි තණ්හං, විවත්තයි සංයොජනං, සම්මා මානාභිසමයා අන්තමකාසි දුක්ඛස්සා’’ති. සත්තමං.

‘‘චත්තාරොමෙ , භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං සන්තං චෙතොවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො සක්කායනිරොධං මනසි කරොති. තස්ස සක්කායනිරොධං මනසි කරොතො සක්කායනිරොධෙ චිත්තං න පක්ඛන්දති නප්පසීදති න සන්තිට්ඨති නාධිමුච්චති. තස්ස ඛො එවං (තස්ස කො එතං (සී. ස්‍යා. කං. පී.), එවං ඛො තස්ස (?) ‘‘එවං හි තස්සා භික්ඛවෙ ජම්බාලියා’’ති පාඨො විය), භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො න සක්කායනිරොධො පාටිකඞ්ඛො. සෙය්‍යථාපි, භික්ඛවෙ, පුරිසො ලෙපගතෙන (ලසගතෙන (සී. පී.)) හත්ථෙන සාඛං ගණ්හෙය්‍ය, තස්ස සො හත්ථො සජ්ජෙය්‍යපි ගණ්හෙය්‍යපි (ගය්හෙය්‍යපි (?)) බජ්ඣෙය්‍යපි (ඛජ්ජෙය්‍යපි (සී.)); එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං සන්තං චෙතොවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො සක්කායනිරොධං මනසි කරොති. තස්ස සක්කායනිරොධං මනසි කරොතො සක්කායනිරොධෙ චිත්තං න පක්ඛන්දති නප්පසීදති න සන්තිට්ඨති නාධිමුච්චති. තස්ස ඛො එවං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො න සක්කායනිරොධො පාටිකඞ්ඛො.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං සන්තං චෙතොවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො සක්කායනිරොධං මනසි කරොති . තස්ස සක්කායනිරොධං මනසි කරොතො සක්කායනිරොධෙ චිත්තං පක්ඛන්දති පසීදති සන්තිට්ඨති අධිමුච්චති. තස්ස ඛො එවං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො සක්කායනිරොධො පාටිකඞ්ඛො. සෙය්‍යථාපි, භික්ඛවෙ, පුරිසො සුද්ධෙන හත්ථෙන සාඛං ගණ්හෙය්‍ය, තස්ස සො හත්ථො නෙව සජ්ජෙය්‍ය න ගණ්හෙය්‍ය න බජ්ඣෙය්‍ය; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං සන්තං චෙතොවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො සක්කායනිරොධං මනසි කරොති. තස්ස සක්කායනිරොධං මනසි කරොතො සක්කායනිරොධෙ චිත්තං පක්ඛන්දති පසීදති සන්තිට්ඨති අධිමුච්චති. තස්ස ඛො එවං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො සක්කායනිරොධො පාටිකඞ්ඛො.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං සන්තං චෙතොවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො අවිජ්ජාප්පභෙදං මනසි කරොති. තස්ස අවිජ්ජාප්පභෙදං මනසි කරොතො අවිජ්ජාප්පභෙදෙ චිත්තං න පක්ඛන්දති නප්පසීදති න සන්තිට්ඨති නාධිමුච්චති. තස්ස ඛො එවං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො න අවිජ්ජාප්පභෙදො පාටිකඞ්ඛො. සෙය්‍යථාපි, භික්ඛවෙ, ජම්බාලී අනෙකවස්සගණිකා. තස්සා පුරිසො යානි චෙව ආයමුඛානි තානි පිදහෙය්‍ය, යානි ච අපායමුඛානි තානි විවරෙය්‍ය, දෙවො ච න සම්මා ධාරං අනුප්පවෙච්ඡෙය්‍ය. එවඤ්හි තස්සා, භික්ඛවෙ, ජම්බාලියා න ආළිප්පභෙදො පාටිකඞ්ඛො. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං සන්තං චෙතොවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො අවිජ්ජාප්පභෙදං මනසි කරොති. තස්ස අවිජ්ජාප්පභෙදං මනසි කරොතො අවිජ්ජාප්පභෙදෙ චිත්තං න පක්ඛන්දති නප්පසීදති න සන්තිට්ඨති නාධිමුච්චති. තස්ස ඛො එවං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො න අවිජ්ජාප්පභෙදො පාටිකඞ්ඛො.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං සන්තං චෙතොවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො අවිජ්ජාප්පභෙදං මනසි කරොති. තස්ස අවිජ්ජාප්පභෙදං මනසි කරොතො අවිජ්ජාප්පභෙදෙ චිත්තං පක්ඛන්දති පසීදති සන්තිට්ඨති අධිමුච්චති. තස්ස ඛො එවං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො අවිජ්ජාප්පභෙදො පාටිකඞ්ඛො. සෙය්‍යථාපි, භික්ඛවෙ, ජම්බාලී අනෙකවස්සගණිකා. තස්සා පුරිසො යානි චෙව ආයමුඛානි තානි විවරෙය්‍ය, යානි ච අපායමුඛානි තානි පිදහෙය්‍ය, දෙවො ච සම්මා ධාරං අනුප්පවෙච්ඡෙය්‍ය. එවඤ්හි තස්සා, භික්ඛවෙ, ජම්බාලියා ආළිප්පභෙදො පාටිකඞ්ඛො. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං සන්තං චෙතොවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො අවිජ්ජාප්පභෙදං මනසි කරොති. තස්ස අවිජ්ජාප්පභෙදං මනසි කරොතො අවිජ්ජාප්පභෙදෙ චිත්තං පක්ඛන්දති පසීදති සන්තිට්ඨති අධිමුච්චති. තස්ස ඛො එවං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො අවිජ්ජාප්පභෙදො පාටිකඞ්ඛො . ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. අට්ඨමං.

අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා සාරිපුත්තෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ආනන්දො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච - ‘‘කො නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, හෙතු කො පච්චයො, යෙන මිධෙකච්චෙ සත්තා දිට්ඨෙව ධම්මෙ න පරිනිබ්බායන්තී’’ති?

‘‘ඉධාවුසො ආනන්ද, සත්තා ඉමා හානභාගියා සඤ්ඤාති යථාභූතං නප්පජානන්ති, ඉමා ඨිතිභාගියා සඤ්ඤාති යථාභූතං නප්පජානන්ති, ඉමා විසෙසභාගියා සඤ්ඤාති යථාභූතං නප්පජානන්ති, ඉමා නිබ්බෙධභාගියා සඤ්ඤාති යථාභූතං නප්පජානන්ති. අයං ඛො, ආවුසො ආනන්ද, හෙතු අයං පච්චයො, යෙන මිධෙකච්චෙ සත්තා දිට්ඨෙව ධම්මෙ න පරිනිබ්බායන්තී’’ති.

‘‘කො පනාවුසො සාරිපුත්ත, හෙතු කො පච්චයො, යෙන මිධෙකච්චෙ සත්තා දිට්ඨෙව ධම්මෙ පරිනිබ්බායන්තී’’ති? ‘‘ඉධාවුසො ආනන්ද, සත්තා ඉමා හානභාගියා සඤ්ඤාති යථාභූතං පජානන්ති, ඉමා ඨිතිභාගියා සඤ්ඤාති යථාභූතං පජානන්ති, ඉමා විසෙසභාගියා සඤ්ඤාති යථාභූතං පජානන්ති, ඉමා නිබ්බෙධභාගියා සඤ්ඤාති යථාභූතං පජානන්ති. අයං ඛො, ආවුසො ආනන්ද, හෙතු අයං පච්චයො, යෙන මිධෙකච්චෙ සත්තා දිට්ඨෙව ධම්මෙ පරිනිබ්බායන්තී’’ති. නවමං.

එකං සමයං භගවා භොගනගරෙ විහරති ආනන්දචෙතියෙ (ආනන්දෙ චෙතියෙ (දී. නි. 2.186) මහාව. 303 පන අඤ්ඤථා ආගතං). තත්‍ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි - ‘‘භික්ඛවො’’ති. ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච - ‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, මහාපදෙසෙ දෙසෙස්සාමි, තං සුණාථ , සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච -

‘‘කතමෙ, භික්ඛවෙ, චත්තාරො මහාපදෙසා? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං වදෙය්‍ය - ‘සම්මුඛා මෙතං, ආවුසො, භගවතො සුතං සම්මුඛා පටිග්ගහිතං - අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසන’න්ති. තස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො භාසිතං නෙව අභිනන්දිතබ්බං නප්පටික්කොසිතබ්බං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා තානි පදබ්‍යඤ්ජනානි සාධුකං උග්ගහෙත්වා සුත්තෙ ඔතාරෙතබ්බානි (ඔසාරෙතබ්බානි), විනයෙ සන්දස්සෙතබ්බානි. තානි චෙ සුත්තෙ ඔතාරියමානානි (ඔසාරියමානානි) විනයෙ සන්දස්සියමානානි න චෙව සුත්තෙ ඔතරන්ති (ඔසරන්ති (දී. නි. 2.188)) න විනයෙ සන්දිස්සන්ති, නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං - ‘අද්ධා, ඉදං න චෙව තස්ස භගවතො වචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස; ඉමස්ස ච භික්ඛුනො දුග්ගහිත’න්ති. ඉති හෙතං (ඉති හිදං (සී. ස්‍යා. කං. ක.)), භික්ඛවෙ, ඡඩ්ඩෙය්‍යාථ.

(එත්තකො පාඨො දීඝනිකායෙ න දිස්සති, පෙය්‍යාලමුඛෙන දස්සිතො භවෙය්‍ය) ‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං වදෙය්‍ය - ‘සම්මුඛා මෙතං, ආවුසො, භගවතො සුතං සම්මුඛා පටිග්ගහිතං - අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසන’න්ති. තස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො භාසිතං නෙව අභිනන්දිතබ්බං නප්පටික්කොසිතබ්බං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා තානි පදබ්‍යඤ්ජනානි සාධුකං උග්ගහෙත්වා සුත්තෙ ඔතාරෙතබ්බානි, විනයෙ සන්දස්සෙතබ්බානි (එත්තකො පාඨො දීඝනිකායෙ න දිස්සති, පෙය්‍යාලමුඛෙන දස්සිතො භවෙය්‍ය). තානි චෙ සුත්තෙ ඔතාරියමානානි විනයෙ සන්දස්සියමානානි සුත්තෙ චෙව ඔතරන්ති විනයෙ ච සන්දිස්සන්ති, නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං - ‘අද්ධා, ඉදං තස්ස භගවතො වචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස; ඉමස්ස ච භික්ඛුනො සුග්ගහිත’න්ති. ඉදං, භික්ඛවෙ, පඨමං මහාපදෙසං ධාරෙය්‍යාථ.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං වදෙය්‍ය - ‘අසුකස්මිං නාම ආවාසෙ සඞ්ඝො විහරති සථෙරො සපාමොක්ඛො. තස්ස මෙ සඞ්ඝස්ස සම්මුඛා සුතං සම්මුඛා පටිග්ගහිතං - අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසන’න්ති. තස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො භාසිතං නෙව අභිනන්දිතබ්බං නප්පටික්කොසිතබ්බං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා තානි පදබ්‍යඤ්ජනානි සාධුකං උග්ගහෙත්වා සුත්තෙ ඔතාරෙතබ්බානි, විනයෙ සන්දස්සෙතබ්බානි. තානි චෙ සුත්තෙ ඔතාරියමානානි විනයෙ සන්දස්සියමානානි න චෙව සුත්තෙ ඔතරන්ති න විනයෙ සන්දිස්සන්ති, නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං - ‘අද්ධා, ඉදං න චෙව තස්ස භගවතො වචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස ; තස්ස ච සඞ්ඝස්ස දුග්ගහිත’න්ති. ඉති හෙතං, භික්ඛවෙ, ඡඩ්ඩෙය්‍යාථ.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං වදෙය්‍ය - ‘අසුකස්මිං නාම ආවාසෙ සඞ්ඝො විහරති සථෙරො සපාමොක්ඛො. තස්ස මෙ සඞ්ඝස්ස සම්මුඛා සුතං සම්මුඛා පටිග්ගහිතං - අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසන’න්ති. තස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො භාසිතං නෙව අභිනන්දිතබ්බං නප්පටික්කොසිතබ්බං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා තානි පදබ්‍යඤ්ජනානි සාධුකං උග්ගහෙත්වා සුත්තෙ ඔතාරෙතබ්බානි, විනයෙ සන්දස්සෙතබ්බානි. තානි චෙ සුත්තෙ ඔතාරියමානානි, විනයෙ සන්දස්සියමානානි සුත්තෙ චෙව ඔතරන්ති විනයෙ ච සන්දිස්සන්ති, නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං - ‘අද්ධා, ඉදං තස්ස භගවතො වචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස; තස්ස ච සඞ්ඝස්ස සුග්ගහිත’න්ති. ඉදං, භික්ඛවෙ, දුතියං මහාපදෙසං ධාරෙය්‍යාථ.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං වදෙය්‍ය - ‘අසුකස්මිං නාම ආවාසෙ සම්බහුලා ථෙරා භික්ඛූ විහරන්ති බහුස්සුතා ආගතාගමා ධම්මධරා විනයධරා මාතිකාධරා. තෙසං මෙ ථෙරානං සම්මුඛා සුතං සම්මුඛා පටිග්ගහිතං - අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසන’න්ති. තස්ස, භික්ඛවෙ , භික්ඛුනො භාසිතං නෙව අභිනන්දිතබ්බං නප්පටික්කොසිතබ්බං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා තානි පදබ්‍යඤ්ජනානි සාධුකං උග්ගහෙත්වා සුත්තෙ ඔතාරෙතබ්බානි, විනයෙ සන්දස්සෙතබ්බානි. තානි චෙ සුත්තෙ ඔතාරියමානානි විනයෙ සන්දස්සියමානානි න චෙව සුත්තෙ ඔතරන්ති න විනයෙ සන්දිස්සන්ති, නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං - ‘අද්ධා, ඉදං න චෙව තස්ස භගවතො වචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස; තෙසඤ්ච ථෙරානං දුග්ගහිත’න්ති. ඉති හෙතං, භික්ඛවෙ, ඡඩ්ඩෙය්‍යාථ.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං වදෙය්‍ය - ‘අසුකස්මිං නාම ආවාසෙ සම්බහුලා ථෙරා භික්ඛූ විහරන්ති බහුස්සුතා ආගතාගමා ධම්මධරා විනයධරා මාතිකාධරා. තෙසං මෙ ථෙරානං සම්මුඛා සුතං සම්මුඛා පටිග්ගහිතං - අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසන’න්ති. තස්ස, භික්ඛවෙ , භික්ඛුනො භාසිතං නෙව අභිනන්දිතබ්බං නප්පටික්කොසිතබ්බං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා තානි පදබ්‍යඤ්ජනානි සාධුකං උග්ගහෙත්වා සුත්තෙ ඔතාරෙතබ්බානි, විනයෙ සන්දස්සෙතබ්බානි. තානි චෙ සුත්තෙ ඔතාරියමානානි විනයෙ සන්දස්සියමානානි සුත්තෙ චෙව ඔතරන්ති විනයෙ ච සන්දිස්සන්ති, නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං - ‘අද්ධා, ඉදං තස්ස භගවතො වචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස; තෙසඤ්ච ථෙරානං සුග්ගහිත’න්ති. ඉදං, භික්ඛවෙ, තතියං මහාපදෙසං ධාරෙය්‍යාථ.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං වදෙය්‍ය - ‘අසුකස්මිං නාම ආවාසෙ එකො ථෙරො භික්ඛු විහරති බහුස්සුතො ආගතාගමො ධම්මධරො විනයධරො මාතිකාධරො. තස්ස මෙ ථෙරස්ස සම්මුඛා සුතං සම්මුඛා පටිග්ගහිතං - අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසන’න්ති. තස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො භාසිතං නෙව අභිනන්දිතබ්බං නප්පටික්කොසිතබ්බං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා තානි පදබ්‍යඤ්ජනානි සාධුකං උග්ගහෙත්වා සුත්තෙ ඔතාරෙතබ්බානි, විනයෙ සන්දස්සෙතබ්බානි. තානි චෙ සුත්තෙ ඔතාරියමානානි විනයෙ සන්දස්සියමානානි න චෙව සුත්තෙ ඔතරන්ති න විනයෙ සන්දිස්සන්ති, නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං - ‘අද්ධා, ඉදං න චෙව තස්ස භගවතො වචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස; තස්ස ච ථෙරස්ස දුග්ගහිත’න්ති. ඉති හෙතං, භික්ඛවෙ, ඡඩ්ඩෙය්‍යාථ.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං වදෙය්‍ය - ‘අසුකස්මිං නාම ආවාසෙ එකො ථෙරො භික්ඛු විහරති බහුස්සුතො ආගතාගමො ධම්මධරො විනයධරො මාතිකාධරො. තස්ස මෙ ථෙරස්ස සම්මුඛා සුතං සම්මුඛා පටිග්ගහිතං - අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසන’න්ති. තස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො භාසිතං නෙව අභිනන්දිතබ්බං නප්පටික්කොසිතබ්බං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා තානි පදබ්‍යඤ්ජනානි සාධුකං උග්ගහෙත්වා සුත්තෙ ඔතාරෙතබ්බානි, විනයෙ සන්දස්සෙතබ්බානි. තානි චෙ සුත්තෙ ඔතාරියමානානි විනයෙ සන්දස්සියමානානි සුත්තෙ චෙව ඔතරන්ති විනයෙ ච සන්දිස්සන්ති, නිට්ඨමෙත්ථ ගන්තබ්බං - ‘අද්ධා, ඉදං තස්ස භගවතො වචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස; තස්ස ච ථෙරස්ස සුග්ගහිත’න්ති. ඉදං, භික්ඛවෙ, චතුත්ථං මහාපදෙසං ධාරෙය්‍යාථ. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො මහාපදෙසා’’ති. දසමං.