‘‘චත්තාරොමෙ , භික්ඛවෙ, වලාහකා. කතමෙ චත්තාරො? ගජ්ජිතා නො වස්සිතා, වස්සිතා නො ගජ්ජිතා, නෙව ගජ්ජිතා නො වස්සිතා ගජ්ජිතා ච වස්සිතා ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො වලාහකා. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො වලාහකූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ගජ්ජිතා නො වස්සිතා, වස්සිතා නො ගජ්ජිතා, නෙව ගජ්ජිතා නො වස්සිතා, ගජ්ජිතා ච වස්සිතා ච.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගජ්ජිතා හොති, නො වස්සිතා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ධම්මං පරියාපුණාති - සුත්තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථං, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති, ‘අයං දුක්ඛසමුදයො’ති යථාභූතං නප්පජානාති, ‘අයං දුක්ඛනිරොධො’ති යථාභූතං නප්පජානාති, ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගජ්ජිතා හොති, නො වස්සිතා. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, වලාහකො ගජ්ජිතා, නො වස්සිතා; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො වස්සිතා හොති, නො ගජ්ජිතා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ධම්මං න පරියාපුණාති - සුත්තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථං, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො වස්සිතා හොති, නො ගජ්ජිතා. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, වලාහකො වස්සිතා, නො ගජ්ජිතා; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙව ගජ්ජිතා හොති, නො වස්සිතා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො නෙව ධම්මං පරියාපුණාති - සුත්තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථං, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙව ගජ්ජිතා හොති, නො වස්සිතා. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, වලාහකො නෙව ගජ්ජිතා, නො වස්සිතා; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගජ්ජිතා ච හොති වස්සිතා ච ? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ධම්මං පරියාපුණාති - සුත්තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථං, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගජ්ජිතා ච හොති වස්සිතා ච. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, වලාහකො ගජ්ජිතා ච වස්සිතා ච; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො වලාහකූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. දුතියං.

‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, කුම්භා. කතමෙ චත්තාරො? තුච්ඡො පිහිතො, පූරො විවටො, තුච්ඡො විවටො, පූරො පිහිතො - ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො කුම්භා. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ , චත්තාරො කුම්භූපමා (පු. ප. 160) පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? තුච්ඡො පිහිතො, පූරො විවටො, තුච්ඡො විවටො, පූරො පිහිතො.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො තුච්ඡො හොති පිහිතො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො තුච්ඡො හොති පිහිතො . සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, කුම්භො තුච්ඡො පිහිතො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පූරො හොති විවටො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස න පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පූරො හොති විවටො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, කුම්භො පූරො විවටො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො තුච්ඡො හොති විවටො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස න පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො තුච්ඡො හොති විවටො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, කුම්භො තුච්ඡො විවටො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පූරො හොති පිහිතො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ත්න්ත්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පූරො හොති පිහිතො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, කුම්භො පූරො පිහිතො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො කුම්භූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. තතියං.

‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, උදකරහදා. කතමෙ චත්තාරො? උත්තානො ගම්භීරොභාසො, ගම්භීරො උත්තානොභාසො, උත්තානො උත්තානොභාසො, ගම්භීරො ගම්භීරොභාසො - ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො උදකරහදා. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො උදකරහදූපමා (පු. ප. 161) පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? උත්තානො ගම්භීරොභාසො , ගම්භීරො උත්තානොභාසො, උත්තානො උත්තානොභාසො, ගම්භීරො ගම්භීරොභාසො.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො උත්තානො හොති ගම්භීරොභාසො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො උත්තානො හොති ගම්භීරොභාසො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, උදකරහදො උත්තානො ගම්භීරොභාසො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගම්භීරො හොති උත්තානොභාසො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස න පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගම්භීරො හොති උත්තානොභාසො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, උදකරහදො ගම්භීරො උත්තානොභාසො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො උත්තානො හොති උත්තානොභාසො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස න පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො උත්තානො හොති උත්තානොභාසො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, උදකරහදො උත්තානො උත්තානොභාසො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගම්භීරො හොති ගම්භීරොභාසො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගම්භීරො හොති ගම්භීරොභාසො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, උදකරහදො ගම්භීරො ගම්භීරොභාසො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. ඉමෙ ඛො , භික්ඛවෙ, චත්තාරො උදකරහදූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. චතුත්ථං.

‘‘චත්තාරිමානි, භික්ඛවෙ, අම්බානි. කතමානි චත්තාරි? ආමං පක්කවණ්ණි (පක්කවණ්ණී (පු. ප. 159)), පක්කං ආමවණ්ණි (ආමවණ්ණී (සී. ස්‍යා. කං. පී.)), ආමං ආමවණ්ණි, පක්කං පක්කවණ්ණි - ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරි අම්බානි. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො අම්බූපමා (පක්කවණ්ණී (පු. ප. 159)) පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ආමො පක්කවණ්ණී, පක්කො ආමවණ්ණී, ආමො ආමවණ්ණී, පක්කො පක්කවණ්ණී.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආමො හොති පක්කවණ්ණී? ඉධ , භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආමො හොති පක්කවණ්ණී. සෙය්‍යථාපි තං, භික්ඛවෙ, අම්බං ආමං පක්කවණ්ණි; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පක්කො හොති ආමවණ්ණී? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස න පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පක්කො හොති ආමවණ්ණී. සෙය්‍යථාපි තං, භික්ඛවෙ, අම්බං පක්කං ආමවණ්ණි; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආමො හොති ආමවණ්ණී? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස න පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආමො හොති ආමවණ්ණී . සෙය්‍යථාපි තං, භික්ඛවෙ, අම්බං ආමං ආමවණ්ණි; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පක්කො හොති පක්කවණ්ණී? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්ස පුග්ගලස්ස පාසාදිකං හොති අභික්කන්තං පටික්කන්තං ආලොකිතං විලොකිතං සමිඤ්ජිතං පසාරිතං සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පක්කො හොති පක්කවණ්ණී. සෙය්‍යථාපි තං, භික්ඛවෙ, අම්බං පක්කං පක්කවණ්ණි; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො අම්බූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. පඤ්චමං.

(ඡට්ඨං උත්තානත්ථමෙවාති අට්ඨකථායං දස්සිතං, පාළිපොත්ථකෙසු පන කත්ථචිපි න දිස්සති.) (( ) ‘‘ඡට්ඨං උක්කානත්ථමෙවා’’ති අට්ඨකථායං දස්සිතං, පාළිපොත්ථකෙසු පන කත්ථචිපි න දිස්සති. ‘‘... ආමං පක්කොභාසං, පක්කං ආමොභාස’’න්තිආදිනා පාඨො භවෙය්‍ය)

‘‘චතස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, මූසිකා. කතමා චතස්සො? ගාධං කත්තා නො වසිතා, වසිතා නො ගාධං කත්තා, නෙව ගාධං කත්තා නො වසිතා, ගාධං කත්තා ච වසිතා ච - ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, චතස්සො මූසිකා. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො මූසිකූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ගාධං කත්තා නො වසිතා, වසිතා නො ගාධං කත්තා, නෙව ගාධං කත්තා නො වසිතා, ගාධං කත්තා ච වසිතා ච.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගාධං කත්තා හොති නො වසිතා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ධම්මං පරියාපුණාති - සුත්තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථං, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගාධං කත්තා හොති, නො වසිතා. සෙය්‍යථාපි සා , භික්ඛවෙ, මූසිකා ගාධං කත්තා, නො වසිතා; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො වසිතා හොති, නො ගාධං කත්තා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ධම්මං න පරියාපුණාති - සුත්තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථං , උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො වසිතා හොති, නො ගාධං කත්තා. සෙය්‍යථාපි සා, භික්ඛවෙ, මූසිකා වසිතා හොති, නො ගාධං කත්තා; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං, පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙව ගාධං කත්තා හොති නො වසිතා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ධම්මං න පරියාපුණාති - සුත්තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථං, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං නප්පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං නප්පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ , පුග්ගලො නෙව ගාධං කත්තා හොති, නො වසිතා. සෙය්‍යථාපි සා, භික්ඛවෙ, මූසිකා නෙව ගාධං කත්තා හොති, නො වසිතා; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගාධං කත්තා ච හොති වසිතා ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ධම්මං පරියාපුණාති - සුත්තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථං, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං පජානාති...පෙ.... ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ගාධං කත්තා ච හොති වසිතා ච. සෙය්‍යථාපි සා, භික්ඛවෙ, මූසිකා ගාධං කත්තා ච හොති වසිතා ච; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො මූසිකූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. සත්තමං.

‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, බලීබද්දා (බලිවද්දා (සී. ස්‍යා. කං. පී.), බලිබද්ධා (ක.) පු. ප. 162). කතමෙ චත්තාරො? සගවචණ්ඩො නො පරගවචණ්ඩො, පරගවචණ්ඩො නො සගවචණ්ඩො, සගවචණ්ඩො ච පරගවචණ්ඩො ච, නෙව සගවචණ්ඩො නො පරගවචණ්ඩො - ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො බලීබද්දා. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො බලීබද්දූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? සගවචණ්ඩො නො පරගවචණ්ඩො, පරගවචණ්ඩො නො සගවචණ්ඩො, සගවචණ්ඩො ච පරගවචණ්ඩො ච, නෙව සගවචණ්ඩො නො පරගවචණ්ඩො.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සගවචණ්ඩො හොති, නො පරගවචණ්ඩො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො සකපරිසං උබ්බෙජෙතා හොති, නො පරපරිසං. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සගවචණ්ඩො හොති, නො පරගවචණ්ඩො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, බලීබද්දො සගවචණ්ඩො, නො පරගවචණ්ඩො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පරගවචණ්ඩො හොති, නො සගවචණ්ඩො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො පරපරිසං උබ්බෙජෙතා හොති, නො සකපරිසං. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පරගවචණ්ඩො හොති, නො සගවචණ්ඩො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, බලීබද්දො පරගවචණ්ඩො, නො සගවචණ්ඩො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සගවචණ්ඩො ච හොති පරගවචණ්ඩො ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො සකපරිසං උබ්බෙජෙතා හොති පරපරිසඤ්ච. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සගවචණ්ඩො ච හොති පරගවචණ්ඩො ච. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, බලීබද්දො සගවචණ්ඩො ච පරගවචණ්ඩො ච; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙව සගවචණ්ඩො හොති නො පරගවචණ්ඩො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො නෙව සකපරිසං උබ්බෙජෙතා හොති, නො පරපරිසඤ්ච. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙව සගවචණ්ඩො හොති, නො පරගවචණ්ඩො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, බලීබද්දො නෙව සගවචණ්ඩො, නො පරගවචණ්ඩො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො බලීබද්දූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. අට්ඨමං.

‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, රුක්ඛා. කතමෙ චත්තාරො? ඵෙග්ගු ඵෙග්ගුපරිවාරො, ඵෙග්ගු සාරපරිවාරො, සාරො ඵෙග්ගුපරිවාරො, සාරො සාරපරිවාරො - ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො රුක්ඛා. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො රුක්ඛූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ඵෙග්ගු ඵෙග්ගුපරිවාරො, ඵෙග්ගු සාරපරිවාරො, සාරො ඵෙග්ගුපරිවාරො, සාරො සාරපරිවාරො.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ඵෙග්ගු හොති ඵෙග්ගුපරිවාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො දුස්සීලො හොති පාපධම්මො; පරිසාපිස්ස හොති දුස්සීලා පාපධම්මා. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ඵෙග්ගු හොති ඵෙග්ගුපරිවාරො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, රුක්ඛො ඵෙග්ගු ඵෙග්ගුපරිවාරො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ඵෙග්ගු හොති සාරපරිවාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො දුස්සීලො හොති පාපධම්මො; පරිසා ච ඛ්වස්ස හොති සීලවතී කල්‍යාණධම්මා. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ඵෙග්ගු හොති සාරපරිවාරො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, රුක්ඛො ඵෙග්ගු සාරපරිවාරො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සාරො හොති ඵෙග්ගුපරිවාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො සීලවා හොති කල්‍යාණධම්මො; පරිසා ච ඛ්වස්ස හොති දුස්සීලා පාපධම්මා. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සාරො හොති ඵෙග්ගුපරිවාරො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, රුක්ඛො සාරො ඵෙග්ගුපරිවාරො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සාරො හොති සාරපරිවාරො? ඉධ භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො සීලවා හොති කල්‍යාණධම්මො; පරිසාපිස්ස හොති සීලවතී කල්‍යාණධම්මා. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සාරො හොති සාරපරිවාරො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, රුක්ඛො සාරො සාරපරිවාරො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො රුක්ඛූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති (පු. ප. 170). නවමං.

‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, ආසීවිසා (ආසිවිසා (ක.) පු. ප. 163). කතමෙ චත්තාරො? ආගතවිසො න ඝොරවිසො, ඝොරවිසො න ආගතවිසො, ආගතවිසො ච ඝොරවිසො ච, නෙවාගතවිසො න ඝොරවිසො - ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො ආසීවිසා. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො ආසීවිසූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ආගතවිසො න ඝොරවිසො, ඝොරවිසො න ආගතවිසො , ආගතවිසො ච ඝොරවිසො ච, නෙවාගතවිසො න ඝොරවිසො.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආගතවිසො හොති, න ඝොරවිසො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අභිණ්හං කුජ්ඣති. සො ච ඛ්වස්ස කොධො (කොපො (ක.) පු. ප. 163) න දීඝරත්තං අනුසෙති. එවං ඛො , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආගතවිසො හොති, න ඝොරවිසො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, ආසීවිසො ආගතවිසො, න ඝොරවිසො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ඝොරවිසො හොති, න ආගතවිසො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න හෙව ඛො අභිණ්හං කුජ්ඣති. සො ච ඛ්වස්ස කොධො දීඝරත්තං අනුසෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ඝොරවිසො හොති, න ආගතවිසො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, ආසීවිසො ඝොරවිසො, න ආගතවිසො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආගතවිසො ච හොති ඝොරවිසො ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අභිණ්හං කුජ්ඣති. සො ච ඛ්වස්ස කොධො දීඝරත්තං අනුසෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආගතවිසො ච හොති ඝොරවිසො ච. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, ආසීවිසො ආගතවිසො ච ඝොරවිසො ච; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙවාගතවිසො හොති න ඝොරවිසො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න හෙව ඛො අභිණ්හං කුජ්ඣති. සො ච ඛ්වස්ස කොධො න දීඝරත්තං අනුසෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙවාගතවිසො හොති, න ඝොරවිසො. සෙය්‍යථාපි සො, භික්ඛවෙ, ආසීවිසො නෙවාගතවිසො න ඝොරවිසො; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො ආසීවිසූපමා පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. දසමං.