ත්‍රිපිටකය
(7) 2. මහාවග්ගො (7) 2. මහා වර්‍ගය
1. තිත්ථායතනාදිසුත්තං 1. (මහා) තින්‍ථායතන සූත්‍රය
2. අමාතාපුත්තිකානිසුත්තං 2. අමාතා පුත්තික භය සූත්‍රය
63
‘‘තීණිමානි , භික්ඛවෙ, අමාතාපුත්තිකානි භයානීති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති. කතමානි තීණි? හොති සො, භික්ඛවෙ, සමයො යං මහාඅග්ගිඩාහො වුට්ඨාති. මහාඅග්ගිඩාහෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, වුට්ඨිතෙ තෙන ගාමාපි ඩය්හන්ති නිගමාපි ඩය්හන්ති නගරාපි ඩය්හන්ති. ගාමෙසුපි ඩය්හමානෙසු නිගමෙසුපි ඩය්හමානෙසු නගරෙසුපි ඩය්හමානෙසු තත්ථ මාතාපි පුත්තං නප්පටිලභති, පුත්තොපි මාතරං නප්පටිලභති . ඉදං, භික්ඛවෙ, පඨමං අමාතාපුත්තිකං භයන්ති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති.
‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, හොති සො සමයො යං මහාමෙඝො වුට්ඨාති. මහාමෙඝෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, වුට්ඨිතෙ මහාඋදකවාහකො සඤ්ජායති. මහාඋදකවාහකෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, සඤ්ජායන්තෙ තෙන ගාමාපි වුය්හන්ති නිගමාපි වුය්හන්ති නගරාපි වුය්හන්ති. ගාමෙසුපි වුය්හමානෙසු නිගමෙසුපි වුය්හමානෙසු නගරෙසුපි වුය්හමානෙසු තත්ථ මාතාපි පුත්තං නප්පටිලභති, පුත්තොපි මාතරං නප්පටිලභති. ඉදං, භික්ඛවෙ, දුතියං අමාතාපුත්තිකං භයන්ති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති.
‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, හොති සො සමයො යං භයං හොති අටවිසඞ්කොපො, චක්කසමාරුළ්හා ජානපදා පරියායන්ති. භයෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, සති අටවිසඞ්කොපෙ චක්කසමාරුළ්හෙසු ජානපදෙසු පරියායන්තෙසු තත්ථ මාතාපි පුත්තං නප්පටිලභති, පුත්තොපි මාතරං නප්පටිලභති. ඉදං, භික්ඛවෙ, තතියං අමාතාපුත්තිකං භයන්ති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි අමාතාපුත්තිකානි භයානීති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති.
‘‘තානි ඛො පනිමානි (ඉමානි ඛො (සී.), ඉමානි ඛො පන (ක.)), භික්ඛවෙ, තීණි සමාතාපුත්තිකානියෙව භයානි අමාතාපුත්තිකානි භයානීති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති. කතමානි තීණි? හොති සො, භික්ඛවෙ, සමයො යං මහාඅග්ගිඩාහො වුට්ඨාති. මහාඅග්ගිඩාහෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, වුට්ඨිතෙ තෙන ගාමාපි ඩය්හන්ති නිගමාපි ඩය්හන්ති නගරාපි ඩය්හන්ති. ගාමෙසුපි ඩය්හමානෙසු නිගමෙසුපි ඩය්හමානෙසු නගරෙසුපි ඩය්හමානෙසු හොති සො සමයො යං කදාචි කරහචි මාතාපි පුත්තං පටිලභති, පුත්තොපි මාතරං පටිලභති. ඉදං, භික්ඛවෙ, පඨමං සමාතාපුත්තිකංයෙව භයං අමාතාපුත්තිකං භයන්ති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති.
‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, හොති සො සමයො යං මහාමෙඝො වුට්ඨාති. මහාමෙඝෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, වුට්ඨිතෙ මහාඋදකවාහකො සඤ්ජායති. මහාඋදකවාහකෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, සඤ්ජාතෙ තෙන ගාමාපි වුය්හන්ති නිගමාපි වුය්හන්ති නගරාපි වුය්හන්ති. ගාමෙසුපි වුය්හමානෙසු නිගමෙසුපි වුය්හමානෙසු නගරෙසුපි වුය්හමානෙසු හොති සො සමයො යං කදාචි කරහචි මාතාපි පුත්තං පටිලභති, පුත්තොපි මාතරං පටිලභති. ඉදං, භික්ඛවෙ, දුතියං සමාතාපුත්තිකංයෙව භයං අමාතාපුත්තිකං භයන්ති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති.
‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, හොති සො සමයො යං භයං හොති අටවිසඞ්කොපො, චක්කසමාරුළ්හා ජානපදා පරියායන්ති. භයෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, සති අටවිසඞ්කොපෙ චක්කසමාරුළ්හෙසු ජානපදෙසු පරියායන්තෙසු හොති සො සමයො යං කදාචි කරහචි මාතාපි පුත්තං පටිලභති, පුත්තොපි මාතරං පටිලභති. ඉදං, භික්ඛවෙ, තතියං සමාතාපුත්තිකංයෙව භයං අමාතාපුත්තිකං භයන්ති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති. ‘‘ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි සමාතාපුත්තිකානියෙව භයානි අමාතාපුත්තිකානි භයානීති අස්සුතවා පුථුජ්ජනො භාසති’’.
‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, අමාතාපුත්තිකානි භයානි. කතමානි තීණි? ජරාභයං, බ්‍යාධිභයං, මරණභයන්ති. න, භික්ඛවෙ, මාතා පුත්තං ජීරමානං එවං ලභති - ‘අහං ජීරාමි, මා මෙ පුත්තො ජීරී’ති; පුත්තො වා පන මාතරං ජීරමානං න එවං ලභති - ‘අහං ජීරාමි, මා මෙ මාතා ජීරී’’’ති.
‘‘න, භික්ඛවෙ, මාතා පුත්තං බ්‍යාධියමානං එවං ලභති - ‘අහං බ්‍යාධියාමි, මා මෙ පුත්තො බ්‍යාධියී’ති; පුත්තො වා පන මාතරං බ්‍යාධියමානං න එවං ලභති - ‘අහං බ්‍යාධියාමි, මා මෙ මාතා බ්‍යාධියී’’’ති.
‘‘න, භික්ඛවෙ, මාතා පුත්තං මීයමානං එවං ලභති - ‘අහං මීයාමි, මා මෙ පුත්තො මීයී’ති; පුත්තො වා පන මාතරං මීයමානං න එවං ලභති - ‘අහං මීයාමි, මා මෙ මාතා මීයී’ති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි අමාතාපුත්තිකානි භයානී’’ති.
‘‘අත්ථි , භික්ඛවෙ, මග්ගො අත්ථි පටිපදා ඉමෙසඤ්ච තිණ්ණං සමාතාපුත්තිකානං භයානං ඉමෙසඤ්ච තිණ්ණං අමාතාපුත්තිකානං භයානං පහානාය සමතික්කමාය සංවත්තති. කතමො ච, භික්ඛවෙ, මග්ගො කතමා ච පටිපදා ඉමෙසඤ්ච තිණ්ණං සමාතාපුත්තිකානං භයානං ඉමෙසඤ්ච තිණ්ණං අමාතාපුත්තිකානං භයානං පහානාය සමතික්කමාය සංවත්තති? අයමෙව අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි, සම්මාසඞ්කපො, සම්මාවාචා, සම්මාකම්මන්තො, සම්මාආජීවො, සම්මාවායාමො, සම්මාසති, සම්මාසමාධි. අයං ඛො, භික්ඛවෙ, මග්ගො අයං පටිපදා ඉමෙසඤ්ච තිණ්ණං සමාතාපුත්තිකානං භයානං ඉමෙසඤ්ච තිණ්ණං අමාතාපුත්තිකානං භයානං පහානාය සමතික්කමාය සංවත්තතී’’ති. දුතියං.
63
“මහණෙනි, මවට පුතා නැත්තාවූද, පුතාට මව නැත්තාවූද, භය තුනක් අශ්‍රෘතවත් පෘථග්ජන තෙම ප්‍රකාශ කරයි. කවර තුනක්ද? මහණෙනි, මහ ගින්නක් උපදින්නාවූ කාලයක් වෙයි. මහණෙනි, ඒ මහ ගින්නක් උපන් කල්හි එයින් ගම්ද දැවෙත්. නියම් ගම්ද දැවෙති. නගරද දැවෙති. ගම්ද දැවෙන කල්හි, නියම් ගම්ද දැවෙන කල්හි, නගරද දැවෙන කල්හි එහි මවද පුතා නොලබයි. පුතාද මව නොලබයි. මහණෙනි, මේ මවට පුතා නැත්තාවූ, පුතාට මව නැත්තාවූ පළමුවැනි භයයයි අශ්‍රුතවත් පෘථග්ජන තෙම ප්‍රකාශ කරයි.
“මහණෙනි, නැවත අනිකක්ද කියමි. මහණෙනි, මහා වර්‍ෂා වසින්නාවූ කාලයක් වෙයි. මහණෙනි, මහා වර්‍ෂාවක් වට කල්හි මහත් ජල ගැල්මක් ඇතිවෙයි. මහණෙනි, මහා ජලගැල්මක් වූ කල එයින් ගම්ද යටවෙයි. නියම් ගම්ද යට වෙයි. නගරද යට වෙයි. ගම්ද යටවූ කල්හි, නියම් ගම්ද යටවූ කල්හි, නගරද යටවූ කල්හි, මවුද පුතා නොලබයි. පුතාද මව නොලබයි. මහණෙනි, මේ දෙවැනිවූ මවට පුතා නැත්තාවූද, පුතාට මව නැත්තාවූද භය යයි දෙවෙනි අශ්‍රුතවත් පෘථග්ජනයා කියයි.
“මහණෙනි, නැවත අනිකක්ද කියමි. මහණෙනි, යම් හේතුවක් භයක් හටගනීද, පල් හොරුන් ගම් වැද ගම් පැහැරීමේ භයින් ජනපද වාසීහු යාන වාහනාදියෙහි නැගී ඔබ මොබ යද්ද, පල් හොරුන් ගම් වැද ගම් පැහැරීමේ භයින් යාන වාහනාදියෙහි නැගී ජනපදවාසීන් ඔබ මොබ යන කල්හි මව පුතා නොලබයි. පුතා මව නොලබයි. මහණෙනි, මේ මවට පුතා නැත්තාවූ, පුතාට මව නැත්තාවූ තුන්වැනි භය යයි අශ්‍රුතවත් පෘථග්ජනයා කියයි.
“මහණෙනි, මේ මවට පුතා නැත්තාවූ, පුතාට මව නැත්තාවූ භය තුනයයි අශ්‍රුතවත් පෘථග්ජනයා කියයි. මහණෙනි, මවට පුතා ඇත්තාවූද, පුතාට මව ඇත්තාවූද ඒ භය තුන, මවට පුතා නැත්තාවූද, පුතාට මව නැත්තාවූද භය තුනයයි අශ්‍රුතවත් පෘථග්ජනයා කියයි.
“කවර තුනක්ද? මහණෙනි, මහා ගින්නක් හටගන්නා කැලයක් වන්නේය. මහණෙනි, මහා ගින්නක් හටගත් කල්හි එයින් ගම්ද දැවෙන්නේය. නියම් ගම්ද දැවෙති. නගරද දැවෙති. ගම්ද දැවෙන කල්හි, නියම් ගම්ද දැවෙන කල්හි, නගරයන්ද දැවෙන කල්හි, කිසිවිටෙක, මවට පුතා ලැබෙන්නාවූද, පුතාට මව ලැබෙන්නාවූ කාලයක්ද වන්නේය. මහණෙනි, මේ පළමුවැනි මවට පුතා ඇත්තාවූද, පුතාට මව ඇත්තාවූද භය, අශ්‍රුතවත් පෘථග්ජනයා මවට පුතා නැත්තාවූ, පුතාට මව නැත්තාවූද භය යයි කියයි.
“මහණෙනි, නැවත අනිකක්ද කියමි. මහණෙනි, මහා වැස්සක් වසින්නාවූ කාලයක් වන්නේය. මහා වැස්සක් වට කල්හි, මහ ගංවතුරක් වන්නේය. මහ ගංවතුරක් වූ කල්හි, ගම්ද යටවෙත්. නියම් ගම්ද යටවෙයි. නගරද යට වෙයි. ගම්ද යටවූ කල්හි, නියම් ගම්ද යටවූ කල්හි, නගරයන්ද යටවූ කල්හි යම් හෙයකින් කිසි කලෙක මව පුතා ලබන්නේය. පුතා මව ලබන්නේය. මහණෙනි, මේ දෙවැනිවූ, මවට පුතා ඇත්තාවූද, පුතාට මව ඇත්තාවූද භය, අශ්‍රුතවත් පෘථග්ජනයා, මවට පුතා නැත්තාවූද, පුතාට මව නැත්තාවූ භය යයි කියයි.
“නැවත අනිකක්ද කියමි. මහණෙනි, පල්හොරු ගම් පැහැරීමෙන් ජනපද වාසීහු යාන වාහනාදියෙන් ඔබ මොබ යන්නාවූ, භය උපදින්නාවූ කාලයක් වෙයි. පල්හොරු ගම් පැහැරීමේ භයින් ජනපද වාසී යාන වාහනාදියෙන් ඔබ මොබ යන කල්හි යම් හෙයකින් කිසි විටෙක මවද පුතා ලබන්නේය. පුතාද මව ලබන්නේය. මහණෙනි, මේ වනාහි, තුන්වැනිවූ, මවට පුතා ඇත්තාවූද, පුතාට මව ඇත්තාවූද භය අශ්‍රුතවත් පෘථග්ජනයා මවට පුතා නැත්තාවූද, පුතාට මව නැත්තාවූද භය යයි කියයි.
“මහණෙනි, මවට පුතා නැත්තාවූද, පුතාට මව නැත්තාවූද මේ භය තුනක් වෙත්. කවර තුනක්ද? ජරා භය, ව්‍යාධි භය, මරණ භය යන මේ තුනයි. මහණෙනි, මව දිරන්නාවූ පුතා පිළිබඳව, ‘මම දිරමි. මගේ පුතා නොදිරත්වා’ යන මෙය නොලබයි. පුතා හෝ දිරන්නාවූ මව පිළිබඳව, ‘මම දිරමි. මගේ මවු නොදිරාවා.’ යන මෙය නොලබයි. මහණෙනි, මවු ලෙඩ වන්නාවූ පුතා පිළිබඳව, ‘මම ලෙඩ වෙමි. මගේ පුතා ලෙඩ නොවේවා.’ යන මෙය නොලබයි. පුතා හෝ ලෙඩ වන්නාවූ මව පිළිබඳව, ‘මම ලෙඩ වෙමි. මගේ මවු ලෙඩ නොවේවා.’ යන මෙය නොලබයි. මහණෙනි, මවු, මැරෙන්නාවූ පුතා පිළිබඳව, ‘මම මැරෙමි. මගේ පුතා නොමැරේවා.’ යන මෙය නොලබයි. පුතා හෝ මැරෙන්නාවූ මව පිළිබඳව, ‘මම මැරෙමි. මගේ මවු නොමැරේවා.’ යන මෙය නොලබයි. මහණෙනි, මේ වනාහි මවට පුතා නොලැබෙන්නාවූද, පුතාට මව නොලැබෙන්නාවූද, භය තුනයි.
“මහණෙනි, මේ මවට පුතා ලැබෙන්නාවූත්, පුතාට මව ලැබෙන්නාවූත් භය තුනද, මවට පුතා නොලැබෙන්නාවූත්, පුතාට මව නොලැබෙන්නාවූත් භය තුනද පහ කිරීම පිණිස, ඉක්මවීම පිණිස, මාර්‍ගයක්, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේය. මහණෙනි, මේ සමාතා පුත්තික හා අමාතා පුත්තික භය පහ කරණු පිණිස, ඉක්මවීම පිණිස පවත්නාවූ ඒ මාර්‍ගය, ප්‍රතිපදාව කවරේද? මේ ආර්‍ය්‍ය අෂ්ටාංගික මාර්‍ගය මැයි. ඒ කවරේද? සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනාව, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්‍මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මෙයයි. මහණෙනි, මේ මාර්‍ගය, මේ ප්‍රතිපදාව, මේ සමාතා පුත්තික භය තුනද, අමාතා පුත්තික භය තුනද පහ කරණු පිණිස, ඉක්මවනු පිණිස පවත්නේ වෙයි.”
3. වෙනාගපුරසුත්තං 3. වෙනාගපුර සූත්‍රය
4. සරභසුත්තං 4. සරහ (පරිබ්බාජක) සූත්‍රය
5. කෙසමුත්තිසුත්තං 5. කාලාම සූත්‍රය
6. සාළ්හසුත්තං 6. නන්‍දකත්‍ථෙර සූත්‍රය
7. කථාවත්ථුසුත්තං 7. තිකථාවත්‍ථු සූත්‍රය
8. අඤ්ඤතිත්ථියසුත්තං 8. තීර්ත්‍ථය පුච්ඡා සූත්‍රය
9. අකුසලමූලසුත්තං 9. කුසලාකුසල මූල සූත්‍රය
10. උපොසථසුත්තං 10. විසාඛුපොසථ සූත්‍රය