මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර ජේතවනයෙහි අනේපිඬු මහ සිටාණන් විසින් කරවන ලද ආරාමයෙහි වාසය කරන සේක. එකල්හි ඛේමා භික්ෂුණිය කොසොල් ජනපදයෙහි ඇවිදින්නී සැවැත් නුවරටද, සාකේත නුවරටද අතර තොරණවත්ථු නම් ස්ථානයෙහි වාසයට පැමිණියාය. එකල්හි පසේනදී කොසොල් රජතෙමේ සාකේතනුවරින් සැවැත්නුවරට යන්නේ සැවැත් නුවරටද, සාකේතනුවරටද අතර පිහිටි තොරණවත්ථුවෙහි එක් රැයක් විසීමට පැමිණියේය. එකල්හි පසේනදී කොසොල් රජතෙමේ එක්තරා පුරුෂයෙකුට කතා කළේය. කථාකොට “එම්බල පුරුෂය, යව ඔබ අද මට පයුරුපාසනය කිරීමට (සේවනය කිරීමට) සුදුසු වූ ශ්‍රමණයෙකු හෝ බ්‍රාහ්මණයෙකු හෝ දනුවයි” කීයේය.

ඒ පුරුෂතෙම “එසේය දේවයන් වහන්සැයි” පසේනදී කොසොල් රජුට උත්තර දී තොරණවත්ථුව මුළුල්ලෙහි පිළිවෙළින් ඇවිදින්නේ පසේනදී කොසොල් රජුහට පයුරුපාසනය කිරීමට (සේවනය කිරීමට) සුදුසු ශ්‍රමණයෙකු හෝ බ්‍රාහ්මණයෙකු හෝ නුදුටුයේය. ඒ පුරුෂතෙම තොරණ වත්ථුවෙහි වාසයට පැමිණි ඛේමා භික්ෂුණිය දුටුයේය. දැක පසේනදී කොසොල් රජතෙම යම් තැනෙක්හිද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ පසේනදී කොසොල් රජුට “දේවයන් වහන්සේට සේවනය කිරීමට සුදුසු වූ ශ්‍රමණයෙක් හෝ බ්‍රාහ්මණයෙක් හෝ තොරණවත්ථුවෙහි නැතැයි” කීයේය. “දේවයන් වහන්ස, ඒ භාග්‍යවත් අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධයන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවිකාවක් වූ ඛේමා නම් භික්ෂුණියක් ඇත්තේය. පණ්ඩිතය, ව්‍යක්තය, නුවණැත්තිය, බහුශ්‍රැතය, විසිතුරු කථා ඇත්තීය. යහපත් වැටහෙන නුවණ ඇත්තීයයි ඒ ආර්යාවගේ මෙබඳු යහපත් කීර්ති ශබ්දයක් පැන නැංගේය. දේවයන් වහන්සේ ඈ ආශ්‍රය කරන සේක්වායි” කීය.

ඉක්බිති පසේනදී කොසොල් රජතෙම ඛේමා භික්ෂුණිය යම් තැනෙක්හිද, එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ ඛේමා භික්ෂුණිය වැඳ එක් පසෙක හුන්නේය. එක් පසෙක හුන් පසේනදී කොසොල් රජතෙමේ ඛේමා භික්ෂුණියගෙන් “ආර්යාවෙනි, කිමෙක්ද, තථාගතයන් මරණින් මතු වේදැයි” ඇසීය. - “මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි යන මෙය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ආර්යාවෙනි, කිමෙක්ද, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේද?” - “මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ආර්යාවෙනි, කිමෙක්ද, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයිද, නොවන්නේද වෙයිද?” - “මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ආර්යාවෙනි, කිමෙක්ද, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයිද, නොවන්නේ නොවෙයිද?” - “මහරජ තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ආර්යාවෙනි, කිමෙක්ද, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේදැයි විචාරණ ලද්දේ; ‘මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි යන මෙය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේය'යි කීයෙහිය.

“ආර්යාවෙනි, කිමෙක්ද, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ; 'මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේය'යි කීයෙහිය.

“ආර්යාවෙනි, කිමෙක්ද, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයිද, නොවන්නේද වෙයිදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ; ‘මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේය'යි කීයෙහිය.

“ආර්යාවෙනි, කිමෙක්ද, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයිද, නොවන්නේ නොවෙයිදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ; ‘මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවේයයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි” කීයෙහිය.

“ආර්යාවෙනි, යමක් නිසා එය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේ නම්, ඊට හේතු කවරේද? ඊට ප්‍රත්‍ය කවරේද?

“මහරජ, එසේනම් මෙහි ලා තොපගෙන්ම විචාරන්නෙමි. යම් සේ තොපට වැටහේ නම් එසේ එය ප්‍රකාශ කරන්නෙහිය.

මහරජ, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? තොපගේ ගණන් තබන්නෙක් හෝ (ඇඟිලි) මුද්‍රාවෙන් ගණන් කිරීමට දක්ෂයෙක් හෝ කොටස් ගණනින් ගණන් කිරීමට දක්ෂයෙක් හෝ වැලි මෙපමණයයි කියා හෝ මෙතෙක් වැලි සියයක්ය කියා හෝ මෙපමණ වැලි දහසක්ය කියා හෝ මෙපමණ වැලි ලක්ෂයක්ය කියා හෝ ගඟෙහි වැලි ගණන් කිරීමට සමර්ථ වූ කිසිවෙක් ඇත්තේද?

“ආර්යාවෙනි, නැත."

“තොපගේ ගණන් කරන්නෙක් හෝ (ඇඟිලි) මුද්‍රාවෙන් ගණන් කරන්නෙක් හෝ කොටස් ගණනකින් ගණන් කරන්නෙක් හෝ මෙපමණ ජල ලාස්යයි කියා හෝ මෙපමණ ජල ලාස් සියයක්ය කියා හෝ මෙපමණ ජල ලාස් දහසක්ය කියා හෝ මෙපමණ ජල ලාස් ලක්ෂයක්ය කියා හෝ මහා සමුද්‍රයෙහි ජලය මනින්නට සමර්ථ වූ කිසිවෙක් ඇත්තේද?”-“ආර්යාවෙනි නැත.”

“ඊට හේතු කවරේද?”-“ආර්යාවෙනි, සමුද්‍රය විශාලය, ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැන ගැනීමට අපහසුය.”

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් රුපයක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ රූපය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳි තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. අභාවයට යවන ලදී. මතු නූපදින තත්වයට කරන ලදී. මහරජ, රූප සංඛ්‍යාවෙන් මිදුනා වූ තථාගතයන් වහන්සේ ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද, නොවේයයිද කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියා කීමටද නුසුදුසුය.

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් වේදනාවක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ වේදනාව තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳි තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. අභාවයට යවන ලදී. මතු නූපදින තත්වයට කරන ලදී. මහරජ, වේදනා සංඛ්‍යාවෙන් මිදුනා වූ තථාගතයන් වහන්සේ ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද, නොවේයයිද කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියා කීමටද නුසුදුසුය.

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් සංඥාවක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ සංඥාව තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳි තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. අභාවයට යවන ලදී. මතු නූපදින තත්වයට කරන ලදී. මහරජ, සංඥා සංඛ්‍යාවෙන් මිදුනා වූ තථාගතයන් වහන්සේ ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද, නොවේයයිද කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියා කීමටද නුසුදුසුය.

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් සංස්කාරයක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ සංස්කාරය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳි තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. අභාවයට යවන ලදී. මතු නූපදින තත්වයට කරන ලදී. මහරජ, සංස්කාර සංඛ්‍යාවෙන් මිදුනා වූ තථාගතයන් වහන්සේ ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද, නොවේයයිද කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියා කීමටද නුසුදුසුය.

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් විඤ්ඤාණයක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ විඤ්ඤාණය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳි තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. අභාවයට යවන ලදී. මතු නූපදින තත්වයට කරන ලදී. මහරජ, විඤ්ඤාණ සංඛ්‍යාවෙන් මිදුනා වූ තථාගතයන් වහන්සේ ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද, නොවේයයිද කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියා කීමටද නුසුදුසුය.

ඉක්බිති පසේනදී කොසොල් රජතෙම ඛේමා භික්ෂුණියගේ වචනයට සතුටුව අනුමෝදන්ව හුන් අස්නෙන් නැගිට ඛේමා භික්ෂුණිය වැඳ ගරුකොට ගියේය.

“ඉක්බිති පසේනදී කොසොල් රජ පසු කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එක්පසෙක හුන්නේය. එක් පසෙක හුන් පසේනදී කොසොල් රජතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් ‘ස්වාමීනි, කිමෙක්ද? තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේදැයි” ඇසීය.

“මහරජ, තථාගත තෙමේ මරණින් මතු වේයයි මෙය මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“ස්වාමීනි, කිමෙක්ද? තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙත්ද?”

“මහරජ, තථාගත තෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“ස්වාමීනි, කිමෙක්ද? තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයිද, නොවන්නේද වෙයිද?”

“මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“ස්වාමීනි, කිමෙක්ද? තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේත් නොවෙත්ද, නොවන්නේත් නොවෙත්ද?”

“මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේත් නොවෙත්, නොවන්නේත් නොවෙත් කියාද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“ස්වාමීනි, කිමෙක්ද? ‘තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේදැයි’ මෙසේ විචාරණ ලද්දේ, ‘මහරජ, තථාගත තෙමේ මරණින් මතු වන්නේය යන මෙය මා විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි’ කීයෙහිය.

“ස්වාමීනි, කිමෙක්ද? තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙත්දැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ, ‘මහරජ, තථාගතතෙම මරණින් මතු නොවන්නේය යන මෙයද මා විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි’ කීයෙහිය.

“ස්වාමීනි, කිමෙක්ද? තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයිද, නොවන්නේද වෙයිදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ, ‘මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි යන මෙයද මා විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි’ කීයෙහිය.

“ස්වාමීනි, කිමෙක්ද? තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයිද, නොවන්නේ නොවෙයිදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ, ‘මහරජ, තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවේයයි යන මෙයද මා විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි’ කීයෙහිය.

“යමක් නිසා එය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේද, ඊට හේතු කවරේද? ඊට ප්‍රත්‍ය කවරේද?”

“මහරජ, එසේවී නම් මෙහි ලා තොපගෙන්ම විචාරන්නෙමි. යම්සේ තොපට වැටහේ නම් එසේ එය ප්‍රකාශ කරන්නෙහිය. මහරජ, ඒ කුමකැයි හඟින්නේද? ගංගාවෙහි මෙතෙක් වැලියයි කියා හෝ මෙතෙක් වැලි සියයක්ය කියා හෝ මෙපමණ වැලි දහසක්ය කියා හෝ මෙපමණ වැලි ලක්ෂයක්ය කියා හෝ ගඟෙහි වැලි ගණන් කිරීමට සමර්ථ තොපගේ කිසියම් ගණකයෙක් හෝ ඇඟිලි මුද්‍රිකාවෙන් ගණින්නෙක් හෝ කොටස් වශයෙන් ගණන් කරන්නෙක් හෝ වේද? “ස්වාමීනි, නැත.”

“තොපගේ ගණන් කරන්නෙක් හෝ (ඇඟිලි) මුද්‍රාවෙන් ගණන් කරන්නෙක් හෝ කොටස් ගණනකින් ගණන් කරන්නෙක් හෝ මහා සමුද්‍රයෙහි ජලය මෙපමණ ජල ලාස් ගණනක්ය කියා හෝ මෙපමණ ජල ලාස් සියයක්ය කියා හෝ මෙපමණ ජල ලාස් දහසක්ය කියා හෝ මෙපමණ ජල ලාස් ලක්ෂයක්ය කියා හෝ ප්‍රමාණ කරන්නට සමර්ථ වේද? “ස්වාමීනි, නැත.”

“ඊට හේතු කවරේද?”

“ස්වාමීනි. සමුද්‍රය විශාලය, ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, බැසගැන්මට නොහැකිය.”

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් රුපයක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ රූපය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳි තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. අභාවයට යවන ලදී. මතු නූපදින තත්ත්වයට කරන ලදී. මහරජ රූප සංඛ්‍යාවෙන් මිදුණා වූ තථාගතයන් වහන්සේ සමුද්‍රය මෙන් ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ ‘මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද නොවේයයිද කීමට නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියා කීමටද නුසුදුසුය.

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් වේදනාවක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ වේදනාව තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳි තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. අභාවයට යවන ලදී. මතු නූපදින තත්ත්වයට කරන ලදී. මහරජ, වේදනා සංඛ්‍යාවෙන් මිදුණා වූ තථාගතන් වහන්සේ සමුද්‍රය මෙන් ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ ‘මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද, නොවේයයිද කීමට නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියා කීමටද නුසුදුසුය.

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් සංඥාවක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ සංඥාව තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳින ලද තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. අභාවයට යවන ලදී. මතු නූපදින තත්ත්වයට කරන ලදී. මහරජ, සංඥා සංඛ්‍යාවෙන් මිදුණා වූ තථාගතයන් වහන්සේ සමුද්‍රය මෙන් ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද නොවේයයිද කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියා කීමටද නුසුදුසුය.

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් සංස්කාරයක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ සංස්කාරය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳින ලද තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. අභාවයට යවන ලදී. මතු නූපදින තත්වයට කරන ලදී. මහරජ, සංස්කාර සංඛ්‍යාවෙන් මිදුනා වූ තථාගතයන් වහන්සේ සමුද්‍රය මෙන් ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ ‘මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද නොවේයයිද කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියා කීමටද නුසුදුසුය.

“මහරජ, එසේම පනවන්නෙක් යම් විඤ්ඤාණයක් කරණකොට ගෙන සත්ත්‍වයා පනවන්නේ නම්, ඒ විඤ්ඤාණය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් ප්‍රහීණ කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. කරටිය සිඳින ලද තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී. මතු නූපදින තත්ත්වයට කරන ලදී. මහරජ, විඤ්ඤාණ සංඛ්‍යාවෙන් මිදුණා වූ තථාගතයන් වහන්සේ සමුද්‍රය මෙන් ගැඹුරුය, අප්‍රමාණය, දැනගැනීමට අපහසුය. ඒ හෙයින් තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවේයයි කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයිද නොවේයයිද කීමටද නුසුදුසුය. තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කීමටද නුසුදුසුය.”

“ස්වාමීනි, ආශ්චර්යය. ස්වාමීනි, අද්භූතය. යම් හෙයකින් ශාස්තෲන් වහන්සේගේද, ශ්‍රාවිකාවගේද දේශනාවෙහි අර්ථයෙන් අර්ථයද, ව්‍යංජනයෙන් ව්‍යංජනයද, වචනයෙන් වචනයද, සංසන්දනය වෙයි. සමවෙයි. ස්වාමීනි, මම එක් අවස්ථාවක ඛේමා භික්ෂුණිය කරා පැමිණ මේ කරුණ ප්‍රශ්න කෙළෙමි. මට ඒ ආර්යාතොමෝද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම්සේද, මේ පදයන්ගෙන් මේ ව්‍යංජනයන්ගෙන් මේ කාරණය ප්‍රකාශ කළාය. ස්වාමීනි, ආශ්චර්යයි. ස්වාමීනි, අද්භූතයි. ශාස්තෲන් වහන්සේගේද, ශ්‍රාවිකාවන්ගේද දේශනාවෙහි අර්ථයෙන් අර්ථයද, ව්‍යංජනයෙන් ව්‍යංජනයද, වචනයෙන් වචනයද සංසන්දනය වන්නේය. සමවන්නේය.

“ස්වාමීනි, දැන් අපි යන්නෙමු. අපි බොහෝ වැඩ ඇත්තෝ වෙමු. බොහෝ කටයුතු ඇත්තෝ වෙමුයි” කීය. “මහරජ, දැන් ඔබ ඊට කාලය දනුවයි” වදාළ සේක. ඉක්බිති පසේනදී කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වචනයට සතුටුව අනුමෝදන්ව හුනස්නෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ ගරුකොට ගියේය.

මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කාලයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විශාලා මහනුවර මහා වනයෙහි කූටාගාර ශාලාවෙහි වැඩ සිටින සේක. එකල්හි වනාහි ආයුෂ්මත් අනුරාධ ස්ථවිරතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට නුදුරු වූ වනකුටියක වාසය කරයි. ඉක්බිති බොහෝ අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ, ආයුෂ්මත් අනුරාධ ස්ථවිරයන් වහන්සේ යම්තැනකද එතැනට පැමිණියාහුය. පැමිණ ආයුෂ්මත් අනුරාධ ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමග සතුටු වූවාහුය. සතුටුවිය යුතු වූ සිහිකටයුතු වූ කථාව කොට නිමවා එක් පසෙක හුන්නාහුය. එක්පසෙක හුන් ඒ අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ, ආයුෂ්මත් අනුරාධ තෙරුන්ගෙන්; "ඇවැත් අනුරාධයෙනි, උත්තම පුරුෂ වූ, පරම පුරුෂ වූ, ශ්‍රේෂ්ඨ පැමිණීමට පැමිණියා වූ යම් ඒ තථාගත කෙනෙක් වේද, ඔහු තථාගතතෙමේ මරණින් මතු වේයයි කියා හෝ තථාගත තෙමේ මරණින් මතු නොවේයයි කියා හෝ තථාගත තෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියා හෝ තථාගත තෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවෙයි කියා හෝ මේ සතර කාරණයන්හි පණවන්නාහුදැයි” ඇසූහ.

“ඇවැත්නි, උත්තම පුරුෂ වූ, ශ්‍රේෂ්ඨ පුරුෂ වූ, ශ්‍රේෂ්ඨ පැමිණීමට පැමිණියා වූ යම් ඒ තථාගත කෙනෙක් වේද ඔහු තථාගතයන් වහන්සේ මරණින් මතු වේයයි කියා හෝ තථාගත තෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි කියා හෝ තථාගත තෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියා හෝ තථාගත තෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවෙයි කියා හෝ මේ කරුණු සතරින් වෙන්වම පණවන්නාහුයයි” ආයුෂ්මත් අනුරාධ ස්ථවිරතෙම කීහ.

මෙසේ කීකල්හි අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ, ආයුෂ්මත් අනුරාධ තෙරුන්ට "මේ භික්ෂුව නවකයෙක් වන්නේය. පැවිදි වී වැඩිකල් නැත්තේය. තෙරකෙනෙක් වේවා බාලයෙක, අව්‍යක්තයෙකැයි” කීවාහුය. එකල්හි ඒ අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ ආයුෂ්මත් අනුරාධ තෙරුන්ට අලුත් වාදයෙන්ද බාලවාදයෙන්ද අවමන් කොට හුනස්නෙන් නැඟිට ගියාහුය.

ඉක්බිති ඒ අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයන් ගිය නොබෝ වේලාවකින් ආයුෂ්මත් අනුරාධ තෙරුන්ට මෙසේ සිත් විය. “ඉදින් ඒ අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ, මගෙන් මත්තෙහි අසන්නාහු නම් කෙසේ ප්‍රකාශ කළ කල්හි ඒ අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයන්ට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාරන ලද්දක් කියන්නේ වෙම්ද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට බොරුවෙන් චෝදනා නොකෙරෙම්ද, ධර්මයට අනුකූල ධර්මයක් ප්‍රකාශ කරන්නෙම්ද, කිසියම් කරුණු සහිත වාදයකින් ගැරහිය යුතු බවට නොපැමිණෙන්නේදැයි’ මේ සිත විය.

ඉක්බිති ආයුෂ්මත් අනුරාධ ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එක් පසෙක හුන්නේය. එක්පසෙක හුන් ආයුෂ්මත් අනුරාධ ස්ථවිර තෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් ‘ස්වාමීනි, මෙහි මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට නුදුරු ආරණ්‍ය කුටියෙහි වාසය කරමි. ස්වාමීනි, එකල්හි බොහෝ අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ මා යම් තැනෙක්හිද එතැනට පැමිණියාහුය. පැමිණ, මා සමග සතුටු වූවාහුය. සතුටු විය යුතු සිහි කටයුතු කථාව කොට නිමවා එක්පසෙක සිටියාහුය.

“ස්වාමීනි, එක්පසෙක සිටි අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ මට ‘ඇවැත් අනුරාධය, උතුම් පුරුෂ වූ ශ්‍රේෂ්ඨ පුරුෂ වූ උතුම් බවට පැමිණියා වූ යම් තථාගත කෙනෙක් වේද, ඔහු තථාගත තෙමේ මරණින් මතුවෙයි කියා හෝ තථාගතතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි කියා හෝ තථාගතතෙමේ මරණින් මතු මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියා හෝ තථාගතතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවෙයි කියා හෝ තථාගතයන් වහන්සේ පණවන්නාහුදැයි” ඇසූහ.

“ස්වාමීනි, මෙසේ අසන ලද මම ඒ අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයන්ට "ඇවැත්නි, උත්තම පුරුෂ වූ ශ්‍රේෂ්ඨ පුරුෂ වූ උතුම් තැනට පැමිණියා වූ යම් ඒ තථාගත කෙනෙක් වේද, ඔහු තථාගතතෙමේ මරණින් මතුවෙයි කියා හෝ තථාගතතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි කියා හෝ තථාගතතෙමේ මරණින් මතු මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියා හෝ තථාගතතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවෙයි කියා හෝ මේ සතර කාරණයන්ගෙන් තථාගතයන් වහන්සේ නොපණවත් යයි කීයෙමි.

“ස්වාමීනි, මෙසේ කීකල්හි අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ ‘මේ භික්ෂුව නවකයෙක් වන්නේය. පැවිදි වූ නොබෝ කල් ඇත්තේය. තෙර කෙනෙක් හෝ වේවා, බාලයෙක අව්‍යක්තයෙකැයි’ කීවාහුය. ස්වාමීනි, ඉක්බිති ඒ අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ මට නවක වාදයෙන්ද, බාලවාදයෙන්ද අගෞරව කොට හුනස්නෙන් නැගිට ගියාහුය.

“ස්වාමීනි, ඒ අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයන් ගිය නොබෝ වේලාවකින් මට ‘ඒ අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ ඉදින් මගෙන් මත්තෙහි ප්‍රශ්න විචාරන්නහු නම් ඒ අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයන්ට කෙසේ ප්‍රකාශ කළ කල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් කියන ලද්දක් කියන්නෙම් වෙම්ද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට බොරුවෙන් චෝදනා නොකරන්නෙම්ද, ධර්මයට අනුකූල ධර්මයක් ප්‍රකාශ කරන්නෙම්ද, කිසියම් කරුණු සහිත වාදයකින් ගැරහිය යුතු බවට නොපැමිණෙන්නේදැයි’ මෙසේ සිත් විය.

“අනුරාධය, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? රූපය නිත්‍ය හෝ අනිත්‍ය හෝ වේද?” - “ස්වාමීනි, අනිත්‍යය.”

“යමක් අනිත්‍යනම් එය දුකද, සැපද?” - “ස්වාමීනි, දුකය.”

“යමක් වනාහි අනිත්‍යයද, දුකද, පෙරලෙනසුළුද; මේ මාගේය, මේ මම වෙමි, මේ මගේ ආත්මයයි දැකීමට සුදුසුද?” - “ස්වාමීනි, නැත.”

“වේදනාව නිත්‍ය හෝ අනිත්‍ය හෝ වේද?” - “ස්වාමීනි, අනිත්‍යය.”

“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකද, සැපද?” - “ස්වාමීනි, දුකය.”

“යමක් වනාහි අනිත්‍යද, දුකද, පෙරලෙනසුළුද; මේ මාගේය, මේ මම වෙමි, මේ මාගේ ආත්මයයි දැකීම සුදුසුද?” - “ස්වාමීනි, නැත.”

“සංඥාව නිත්‍ය හෝ අනිත්‍ය හෝ වේද?” - “ස්වාමීනි, අනිත්‍යය.”

“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකද, සැපද?” - “ස්වාමීනි, දුකය.”

“යමක් වනාහි අනිත්‍යද, දුකද, පෙරලෙනසුළුද; මේ මාගේය, මේ මම වෙමි, මේ මාගේ ආත්මයයි දැකීම සුදුසුද?” - “ස්වාමීනි, නැත.”

“සංස්කාර නිත්‍ය හෝ අනිත්‍ය හෝ වේද?” - “ස්වාමීනි, අනිත්‍යය.”

“යමක් අනිත්‍යනම් එය දුකද, සැපද?” - “ස්වාමීනි, දුකය.”

“යමක් වනාහි අනිත්‍යද, දුකද, පෙරලෙනසුළුද; මේ මාගේය, මේ මම වෙමි, මේ මාගේ ආත්මයයි දැකීම සුදුසුද?” - “ස්වාමීනි, නැත.”

“විඤ්ඤාණය නිත්‍ය හෝ අනිත්‍ය හෝ වේද?” - “ස්වාමීනි, අනිත්‍යය.”

“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකද, සැපද?” - “ස්වාමීනි, දුකය.”

“යමක් වනාහි අනිත්‍යද, දුකද, පෙරලෙනසුළුද; මේ මාගේය, මේ මම වෙමි, මේ මාගේ ආත්මයයි දැකීම සුදුසුද?” - “ස්වාමීනි, නැත.”

“අනුරාධය, එසේ නම් මෙහි අතීත වූ හෝ අනාගත වූ හෝ වර්තමාන වූ හෝ අධ්‍යාත්මික වූ හෝ බාහිර වූ හෝ ඕලාරික වූ හෝ සුඛුම වූ හෝ හීන වූ හෝ ප්‍රණීත වූ හෝ දුර වූ හෝ ආසන්න වූ හෝ යම්කිසි රූපයක් වේද, ඒ සියළු රූපය මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මේ මගේ ආත්මය නොවේ. මෙසේ මෙය තත්වූ පරිද්දෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දත යුත්තාහ.

“අතීත වූ හෝ අනාගත වූ හෝ වර්තමාන වූ හෝ අධ්‍යාත්මික වූ හෝ බාහිර වූ හෝ ඕලාරික වූ හෝ සුඛුම වූ හෝ හීන වූ හෝ ප්‍රණීත වූ හෝ දුර වූ හෝ ආසන්න වූ හෝ යම්කිසි වේදනාවක් වේද, ඒ සියළු වේදනාව මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මේ මගේ ආත්මය නොවේ. මෙසේ මෙය තත්වූ පරිද්දෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දත යුත්තාහ.

“අතීත වූ හෝ අනාගත වූ හෝ වර්තමාන වූ හෝ අධ්‍යාත්මික වූ හෝ බාහිර වූ හෝ ඕලාරික වූ හෝ සුඛුම වූ හෝ හීන වූ හෝ ප්‍රණීත වූ හෝ දුර වූ හෝ ආසන්න වූ හෝ යම්කිසි සංඥාවක් වේද, ඒ සියළු සංඥාව මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මේ මගේ ආත්මය නොවේ. මෙසේ මෙය තත්වූ පරිද්දෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දත යුත්තාහ.

“අතීත වූ හෝ අනාගත වූ හෝ වර්තමාන වූ හෝ අධ්‍යාත්මික වූ හෝ බාහිර වූ හෝ ඕලාරික වූ හෝ සුඛුම වූ හෝ හීන වූ හෝ දුර වූ හෝ ආසන්න වූ හෝ යම්කිසි සංස්කාරයක් වේද, ඒ සියළු සංස්කාර මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මේ මගේ ආත්මය නොවේ. මෙසේ මෙය තත්වූ පරිද්දෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දත යුත්තාහ.

“අතීත වූ හෝ අනාගත වූ හෝ වර්තමාන වූ හෝ අධ්‍යාත්මික වූ හෝ බාහිර වූ හෝ ඕලාරික වූ හෝ සියුම් වූ හෝ ලාමක වූ හෝ ප්‍රණීත වූ හෝ දුර වූ හෝ සමීප වූ හෝ යම්කිසි විඤ්ඤාණයක් වේද, ඒ විඤ්ඤාණය මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මෙය මගේ ආත්මය නොවේයයි තත්වූ පරිද්දෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දත යුතුයි.

“අනුරාධය, මෙසේ දක්නා වූ ආර්යශ්‍රාවකතෙම රූපයෙහිද කලකිරෙයි. වේදනාවෙහිද කලකිරෙයි. සංඥාවෙහිද කලකිරෙයි. සංස්කාරයෙහිද කලකිරෙයි. විඤ්ඤාණයෙහිද කලකිරෙයි. කලකිරෙන්නේ නොඇලෙයි. නොඇලීමෙන් මිදෙයි. මිදුන කල්හි මිදුනේය යන ඥානය වේ. ඉපදීම ක්ෂය විය. බඹසර වැස නිමවන ලදී. කළයුත්ත කරන ලදී. මින්මතු අනික් භවයක් නැතැයි දනී.

“අනුරාධ, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? රූපය තථාගතතෙමේයයි දක්නෙහිද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“වේදනාව තථාගතතෙමේයයි දක්නෙහිද?” - “නැත. ස්වාමීනි.”

“සංඥාව තථාගතතෙමේයයි දක්නෙහිද?” - නැත, ස්වාමීනි.”

“සංස්කාර තථාගතතෙමේයයි දක්නෙහිද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“විඤ්ඤාණය තථාගතතෙමේයයි දක්නෙහිද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“අනුරාධය, ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? තථාගත තෙමේ රූපයෙහි ඇතැයි දක්නෙහිද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“තථාගතතෙමේ රූපයෙන් පිට ඇතැයි දක්නෙහිද?” -“නැත, ස්වාමීනි.”

“තථාගතතෙමේ වේදනාවෙහි ඇතැයි දක්නෙහිද?” -“නැත, ස්වාමීනි.”

“තථාගතතෙමේ වේදනාවෙන් පිට ඇතැයි දක්නෙහිද?” -“නැත, ස්වාමීනි.”

“තථාගතතෙමේ සංඥාවෙහි ඇතැයි දක්නෙහිද?” - “නැත, ස්වාමීනි’

“තථාගතතෙමේ සංඥාවෙන් පිට ඇතැයි දක්නෙහිද?” -නැත, ස්වාමීනි.”

“තථාගතතෙමේ සංස්කාරයන්හි ඇතැයි දක්නෙහිද?” -“නැත, ස්වාමීනි.”

“තථාගතතෙමේ සංස්කාරයෙන් පිට ඇතැයි දක්නෙහිද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“තථාගතතෙමේ විඤ්ඤාණයෙහි ඇතැයි දක්නෙහිද?” -“නැත, ස්වාමීනි.”

“තථාගත තෙමේ විඤ්ඤාණයෙන් පිට ඇතැයි දක්නෙහිද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“අනුරාධය, ඒ කුමකැයි හඟින්නේද? රූපය, වේදනාව, සංඥාව, සංස්කාරය, විඤ්ඤාණය, තථාගතතෙමේ යයි දක්නෙහිද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“අනුරාධය. ඒ කුමකැයි හඟින්නෙහිද? රූපය නොවන වේදනාව නොවන, සංඥාව නොවන, සංස්කාරයන් නොවන, විඤ්ඤාණය නොවන, යමෙක් තථාගතතෙමේ යයි දක්නෙහිද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“අනුරාධය, තොප විසින් මේ ආත්මයෙහි සත්‍ය වශයෙන් ස්ථිර වශයෙන් තථාගතයකු නොලබන කල්හි 'ඇවැත්නි, උත්තමපුරුෂ වූ, ශ්‍රේෂ්ඨපුරුෂ වූ, උතුම් බවට පැමිණියා වූ යම් ඒ තථාගත කෙනෙක් වේද, ඔහු තථාගතතෙමේ මරණින් මතු වේයයි කියා හෝ තථාගතතෙමේ මරණින් මතු නොවේ යයි කියා හෝ තථාගතතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියා හෝ තථාගතතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවෙයි කියා හෝ මේ සතර කාරණයන්හි (සතර කරුණෙන් වෙන්ව) තථාගතයන් වහන්සේ පණවත් කියා ප්‍රකාශ කරන්ට සුදුසුද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“අනුරාධය, යහපත. අනුරාධය, මම පෙරත්, දැනුත් දුකත්, දුක්ඛනිරෝධයත් පනවමි'යි වදාළේය.

[1] මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කාලයෙක්හි ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේද ආයුෂ්මත් මහා කොට්ඨිත ස්ථවිරයන් වහන්සේද බරණැස මිගදාය නම් ඉසිපතනයෙහි වාසය කරත්. එකල්හි ආයුෂ්මත් මහා කොට්ඨිත ස්ථවිරයන් වහන්සේ සවස් වේලාවෙහි විවේකයෙන් නැගී සිටියේ ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ යම්තැනෙක්හිද එතැනට පැමිණියහ. පැමිණ, ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් සමග සතුටු වූහ. සතුටු වියයුතු වූ සිහි කටයුතු වූ කථාව කොට නිමවා එක්පසෙක හුන්හ. එක්පසෙක හුන් ආයුෂ්මත් මහා කොට්ඨිත ස්ථවිරතෙම ආයුෂ්මත් සැරියුත් තෙරුන්ට, “කිමෙක්ද ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, සත්වතෙමේ මරණින් මතුවේද?”

“ඇවැත්නි, සත්වයා මරණින් මතුවේයයි යන මෙය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද?”

“ඇවැත්නි, සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවේය යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත්, නොවන්නේත් වේද?”

“ඇවැත්නි, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත් වෙයි. නොවන්නේත් වෙයි යන මෙයද තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද නොවන්නේත් නොවේද?”

“ඇවැත්නි, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ, නොවන්නේද නොවේ යන මෙයද තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේය යන මෙය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි කීයෙහිය.

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ දැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේය යන මෙය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි කීයෙහිය.

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත්, නොවන්නේත් වේදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත් වෙයි, නොවන්නේත් වෙයි යන මෙය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි කීයෙහිය.

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද, නොවන්නේත් නොවේද යයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ, නොවන්නේත් නොවේයයි යන මෙයද තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි’ කීයෙහිය.

“ඇවැත්නි, යම් කරුණකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මෙය නොවදාරන ලද්දේ නම් ඊට හේතු කවරේද, ඊට ප්‍රත්‍යය කවරේද?”

[2] “ඇවැත්නි සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේය යන මෙය රූප මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ යන මෙයද රූප මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි යන මෙයද රූප මාත්‍රයකි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවෙයි යන මෙයද රූප මාත්‍රයකි.

“ඇවැත්නි, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේය යන මෙය වේදනා මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයි යන මෙයද වේදනා මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි යන මෙයද වේදනා මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවෙයි යන මෙයද වේදනා මාත්‍රයකි.

“ඇවැත්නි, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේය යන මෙය සංඥා මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේය යන මෙයද සංඥා මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි යන මෙයද සංඥා මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවෙයි යන මෙයද සංඥා මාත්‍රයකි.

“ඇවැත්නි, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වෙයි යන මෙය සංස්කාර මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි යන මෙයද සංස්කාර මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි යන මෙයද සංස්කාර මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවෙයි යන මෙයද සංස්කාර මාත්‍රයකි.

“ඇවැත්නි, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වෙයි යන මෙය විඤ්ඤාණ මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි යන මෙයද විඤ්ඤාණ මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි යන මෙයද විඤ්ඤාණ මාත්‍රයකි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවෙයි යන මෙයද විඤ්ඤාණ මාත්‍රයකි.

“ඇවැත්නි, යම් කරුණකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මෙය නොවදාරන ලද්දේද, ඊට හේතු මේ ය. ඊට ප්‍රත්‍යය මේ ය.”

(මෙහි පළමුවෙනි ඡේදය මේ වර්ගයේ 3 වෙනි සූත්‍රයේ පළමුවෙනි ඡේදය මෙනි.)

“ඇවැත්නි, රූපය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, රූපයට හේතුව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, රූප නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, රූප නිරෝධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට; සත්වතෙමේ මරණින් මතුවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතේ. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, වේදනාව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, වේදනාවට හේතුව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, වේදනා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, වේදනා නිරෝධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට; සත්වතෙමේ මරණින් මතුවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංඥාව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, සංඥාවට හේතුව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, සංඥා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, සංඥා නිරෝධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංස්කාරය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, සංස්කාරයට හේතුව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, සංස්කාර නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, සංස්කාර නිරෝධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, විඤ්ඤාණය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, විඤ්ඤාණයට හේතුව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, විඤ්ඤාණ නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට, විඤ්ඤාණ නිරෝධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, රූපය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, රූපයට හේතුව තත්වූ පරිදි දන්නාහට දක්නාහට, රූප නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, රූප නිරුද්ධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි නොසිතේ. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියා නොසිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, වේදනාව තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, වේදනාවට හේතුව තත්වූ පරිදි දන්නාහට දක්නාහට, වේදනා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, වේදනා නිරුද්ධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි නොසිතේ. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියා නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංඥාව තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, සංඥාවට හේතුව තත්වූ පරිදි දන්නාහට දක්නාහට, සංඥා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, සංඥා නිරුද්ධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි නොසිතේ. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංස්කාරය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, සංස්කාරයට හේතුව තත්වූ පරිදි දන්නාහට දක්නාහට, සංස්කාර නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, සංස්කාර නිරුද්ධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි නොසිතේ. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියා නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, විඤ්ඤාණය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, විඤ්ඤාණයට හේතුව තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, විඤ්ඤාණ නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට, විඤ්ඤාණ නිරෝධයට පැමිණෙන ප්‍රතිපදාව තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට; සත්වයා මරණින් මතු වේයයි නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයි නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවේයයිද නොසිතෙයි.

ඇවැත්නි, යම් කාරණයකින් එය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලද්දේද මේ ඊට හේතුවයි. මේ ප්‍රත්‍යයයි.”

(මෙහි පළමුවෙනි ඡේදය මේ වර්ගයේ 3 වෙනි සූත්‍රයේ පළමුවෙනි ඡේදය මෙනි.)

“ඇවැත්නි, රූපයෙහි පහ නොවූ රාගය ඇති, පහ නොවූ කැමැත්ත ඇති, පහ නොවූ ආශාව ඇති, පහ නොවූ පිපාසය ඇති, පහ නොවූ දාහය ඇති, පහ නොවූ තණ්හාව ඇති පුද්ගලයාට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, වේදනාවෙහි පහ නොවූ රාගය ඇති, පහ නොවූ කැමැත්ත ඇති, පහ නොවූ ආශාව ඇති, පහ නොවූ පිපාසය ඇති, පහ නොවූ දාහය ඇති, පහ නොවූ තණ්හාව ඇති පුද්ගලයාට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංඥාවෙහි පහ නොවූ රාගය ඇති, පහ නොවූ කැමැත්ත ඇති, පහ නොවූ ආශාව ඇති, පහ නොවූ පිපාසය ඇති, පහ නොවූ දාහය ඇති, පහ නොවූ තණ්හාව ඇති පුද්ගලයාට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංස්කාරයන්හි පහ නොවූ රාගය ඇති, පහ නොවූ කැමැත්ත ඇති, පහ නොවූ ආශාව ඇති, පහ නොවූ පිපාසය ඇති, පහ නොවූ දාහය ඇති, පහ නොවූ තණ්හාව ඇති පුද්ගලයාට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, විඤ්ඤාණයෙහි පහ නොවූ රාගය ඇති, පහ නොවූ කැමැත්ත ඇති, පහ නොවූ ප්‍රේමය ඇති, පහ නොවූ පිපාසය ඇති, පහ නොවූ දාහය ඇති, පහ නොවූ තෘෂ්ණාව ඇති පුද්ගලයාහට; සත්වයා මරණින් මතු වේයයි සිතේ. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, රූපයෙහි පහ වූ ආශා ඇති, පහ වූ කැමැත්ත ඇති, පහ වූ ප්‍රේමය ඇති, පහ වූ පිපාසය ඇති, පහ වූ දාහය ඇති, පහ වූ තෘෂ්ණාව ඇති පුද්ගලයාට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද නොසිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, වේදනාවෙහි පහ වූ ආශා ඇති, පහ වූ කැමැත්ත ඇති, පහ වූ ප්‍රේමය ඇති, පහ වූ පිපාසය ඇති, පහ වූ දාහය ඇති, පහ වූ තෘෂ්ණාව ඇති පුද්ගලයාට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද නොසිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංඥාවෙහි පහ වූ ආශා ඇති, පහ වූ කැමැත්ත ඇති, පහ වූ ප්‍රේමය ඇති, පහ වූ පිපාසය ඇති, පහ වූ දාහය ඇති, පහ වූ තෘෂ්ණාව ඇති පුද්ගලයාට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංස්කාරයන්හි පහ වූ ආශාව ඇති, පහ වූ කැමැත්ත ඇති, පහ වූ ප්‍රේමය ඇති, පහ වූ පිපාසය ඇති, පහ වූ දාහය ඇති, පහ වූ තෘෂ්ණාව ඇති පුද්ගලයාට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, විඤ්ඤාණයෙහි පහ වූ ආශාව ඇති, පහ වූ කැමැත්ත ඇති, පහ වූ ප්‍රේමය ඇති, පහ වූ පිපාසය ඇති, පහ වූ දාහය ඇති, පහ වූ තෘෂ්ණාව ඇති පුද්ගලයාට; සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතේ. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතේ. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවේයයිද නොසිතෙයි.

ඇවැත්නි, යම් කරුණකින් තථාගතයන් වහන්සේ විසින් මෙය නොවදාරන ලද්දේද, මේ ඊට හේතුවයි. මේ ඊට ප්‍රත්‍යයයි.”

මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කාලයෙක්හි ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේද ආයුෂ්මත් මහා කොට්ඨිත ස්ථවිරයන් වහන්සේද බරණැස මිගදාය නම් ඉසිපතනයෙහි වාසය කරත්. එකල්හි ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ සවස් වේලාවෙහි විවේකයෙන් නැගී සිටියේ ආයුෂ්මත් මහා කොට්ඨිත ස්ථවිරයන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එතැනට පැමිණියහ. පැමිණ, ආයුෂ්මත් මහා කොට්ඨිත ස්ථවිරයන් සමග සතුටු වූහ. සතුටු විය යුතු වූ සිහි කටයුතු වූ කථාව කොට නිමවා එක්පසෙක හුන්හ. එක්පසෙක හුන් ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරතෙම ආයුෂ්මත් මහා කොට්ඨිත තෙරුන්ට මෙසේ කීයෙහිය:

“කිමෙක්ද ඇවැත් කොට්ඨිතය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේද?”-“ඇවැත්නි, සත්වයා මරණින් මතු වේයයි යන මෙය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද?”-“ඇවැත්නි, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේය යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත්, නොවන්නේත් වේද?”-“ඇවැත්නි, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත් වෙයි, නොවන්නේත් වෙයි යන මෙයද තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී”

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද, නොවන්නේත් නොවේද?”-“ඇවැත්නි, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ, නොවන්නේද නොවේ යන මෙයද තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේය යන මෙය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි කීයෙහිය.

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ දැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේය යන මෙය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි කීයෙහිය.

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත් වෙයි, නොවන්නේත් වේදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත් වෙයි, නොවන්නේත් වෙයි යන මෙය තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි කීයෙහිය.

“ඇවැත්නි, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද, නොවන්නේත් නොවේද යයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ, නොවන්නේද නොවේයයි යන මෙයද තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි’ කීයෙහිය.

“ඇවැත්නි, යම් කරුණකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මෙය නොවදාරන ලද්දේ නම් ඊට හේතු කවරේද, ඊට ප්‍රත්‍යය කවරේද?”

“ඇවැත්නි, රූපයට කැමති වූ රූපයට ඇලුණා වූ රූපයට සතුටු වූ රූප නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නා වූ නොදක්නා වූ පුද්ගලයාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වේයයි සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේ යයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, වේදනාවට කැමති වූ වේදනාවට ඇලුණා වූ වේදනාවට සතුටු වූ වේදනා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නා වූ නොදක්නා වූ පුද්ගලයාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වේයයි සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේ යයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංඥාවට කැමති වූ සංඥාවට ඇලුණා වූ සංඥාවට සතුටු වූ සංඥා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නා වූ නොදක්නා වූ පුද්ගලයාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වේයයි සිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේ යයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංස්කාරයෙහි කැමති වූ සංස්කාරයට ඇලුණා වූ සංස්කාරයට සතුටු වූ සංස්කාර නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නා වූ නොදක්නා වූ පුද්ගලයාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වේයයි සිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේ යයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, විඤ්ඤාණයට කැමති වූ විඤ්ඤාණයට ඇලුනා වූ විඤ්ඤාණයෙහි සතුටු වූ විඤ්ඤාණ නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නා වූ නොදක්නා වූ පුද්ගලයාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වේයයි සිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේ යයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, රූපයට කැමති නොවූ රූපයට නොඇලුණා වූ රූපයට සතුටු නොවූ රූප නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට සත්වයා මරණින් මතු වේයයි නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, වේදනාවට කැමති නොවූ වේදනාවට නොඇලුනා වූ වේදනාවට සතුටු නොවූ වේදනා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට සත්වයා මරණින් මතු වේයයි නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංඥාවට කැමති නොවූ සංඥාවට නොඇලුනා වූ සංඥාවට සතුටු නොවූ සංඥා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට සත්වයා මරණින් මතු වේයයි නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, සංස්කාරයට කැමති නොවූ සංස්කාරයට නොඇලුනා වූ සංස්කාරයට සතුටු නොවූ සංස්කාර නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට සත්වයා මරණින් මතු වේයයි නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, විඤ්ඤාණයට කැමති නොවූ විඤ්ඤාණයට නොඇලුනා වූ විඤ්ඤාණයට සතුටු නොවූ විඤ්ඤාණ නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට සත්වයා මරණින් මතු වේයයි නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් යම් කරුණකින් මෙය නොවදාරන ලද්දේද මේ ඊට හේතුවයි මේ ඊට ප්‍රත්‍යයි”

“ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් එය යම් කරුණකින් නොවදාරන ලද්දේ නම් ඊට අනිකුත් ක්‍රමයක් ඇත්තේද?” - “ඇවැත්නි, ඇත්තේය.”

“ඇවැත්නි, භවයට කැමති වූ භවයට ඇලුණා වූ භවයට සතුටු වූ තත්වූ පරිද්දෙන් භවනිරෝධය නොදන්නාහට නොදක්නාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතේ. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්ව තෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, භවයට කැමති නොවූ භවයට නොඇලුණා වූ භවයට සතුටු නොවූ තත්වූ පරිද්දෙන් භව නිරෝධය දන්නාහට දක්නාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේද නොවේයයිද නොසිතෙයි.

“ඇවැත්නි, එය යම් කරුණකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලද්දේ නම් මේද ඊට එක් ක්‍රමයකි.

“ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් එය යම් කරුණකින් නොවදාරන ලද්දේ නම් ඊට අනිකුත් ක්‍රමයක් ඇත්තේද?” - “ඇවැත්නි, ඇත්තේය.”

“ඇවැත්නි, උපාදානයට කැමති වූ උපාදානයට ඇලුණා වූ උපාදානයට සතුටු වූ තත්වූ පරිද්දෙන් උපාදාන නිරෝධය නොදන්නාහට නොදක්නාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයි කියාද සිතෙයි.”

“ඇවැත්නි, උපාදානයට කැමති නොවූ උපාදානයට නොඇලුණා වූ උපාදානයට සතුටු නොවූ තත්වූ පරිද්දෙන් උපාදාන නිරෝධය දන්නාහට දක්නාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවෙයිද කියා නොසිතෙයි.

ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් යම් කරුණකින් එය නොවදාරන ලද්දේ නම් මේද ඊට (එක්) ක්‍රමයකි.

“ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් එය නොවදාරන ලද්දේ නම් ඊට අනිකුත් කාරණයක් ඇත්තේද?” - “ඇවැත්නි, ඇත.”

“ඇවැත්නි, තණ්හාවට කැමති වූ තෘෂ්ණාවට ඇලුණා වූ තණ්හාවට සතුටු වූ තෘෂ්ණා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් නොදන්නාහට නොදක්නාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද සිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද සිතෙයි.

“ඇවැත්නි, තණ්හාවට කැමති නොවූ තණ්හාවට නොඇලුණා වූ තණ්හාවට සතුටු නොවූ තෘෂ්ණා නිරෝධය තත්වූ පරිද්දෙන් දන්නාහට දක්නාහට සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ යයිද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියාද නොසිතෙයි. සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේ නොවේයයිද නොසිතෙයි.

ඇවැත්නි, යම් කරුණකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් එය නොවදාරන ලද්දේ නම් ඇවැත්නි, මේද ඊට (එක්) ක්‍රමයකි.

“ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් එය යම් කාරණයකින් නොවදාරන ලද්දේ නම් ඊට අනික් ක්‍රමයක් ඇත්තේද?”-"ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, මෙහිලා මීට වැඩියෙන් තවත් කුමක් කැමැත්තෙහිද? ඇවැත් ශාරීපුත්‍රය, තෘෂ්ණා සංඛ්‍යාවෙන් මිදුනහුට සත්වයායයි පැනවීමට වෘත්තයක් නැත.”

[1] මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහි අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරන සේක. එකල්හි වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එහි පැමිණියේය. පැමිණ, ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමග සතුටුවිය. සතුටුවිය යුතු සිහි කටයුතු කථාව කොට නිමවා එක්පසෙක හුන්නේය. එක් පසෙක හුන් වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන තෙරුන්ට මෙසේ කීය:

[2]“පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය ශාස්වතද?” - “වච්ඡගොත්තය, ලෝකය ශාස්වතය යන මෙය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදැයි” කීයේය.

“පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය අශාස්වතද?” - “වච්ඡගොත්තය, ලෝකය අශාස්වතය යන මෙයද තථාගතයන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය කෙළවරක් ඇත්තේද?” - “වච්ඡගොත්තය, ලෝකය කෙළවරක් ඇත්තේය යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය කෙළවරක් නැත්තේද?” - “වච්ඡය, ලෝකය කෙළවරක් නැත්තේය යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, එය ජීවයද, එයම ශරීරයද?” - “වච්ඡය, එය ජීවය, එයම ශරීරය යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“පින්වත් මොග්ගල්ලානය, කිමෙක්ද, ජීවය අනිකක්ද? ශරීරය අනිකක්ද?” - “වච්ඡය, ජීවය අනිකක්ය, ශරීරය අනිකක්ය යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

[3] “පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේද?” - “වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේය යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්වතෙම මරණින් මතු නොවේද?” - “වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේය යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයිද?” - “වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලදී.”

“පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද, නොවන්නේත් නොවේද? - “වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද, නොවන්නේත් නොවේද යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි” කීය.

[4] “පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්ස, යම් කාරණයකින් මෙසේ අසන ලද්දා වූ අන්‍ය තීර්ථකයන්ගේ ලෝකය ශාස්වතයයි හෝ ලෝකය අශාස්වතයයි හෝ ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයි හෝ ලෝකය අන්තයක් නැත්තේයයි හෝ එය ජීවය, එයම ශරීරයයි හෝ අනිකක් ජීවය, අනිකක් ශරීරයයි හෝ සත්වයා මරණින් මතු වේයයි හෝ සත්වයා මරණින් මතු නොවේයයි හෝ සත්වයා මරණින් මතු වන්නේද වෙයි, නොවන්නේද වෙයි කියා හෝ සත්වයා මරණින් මතු නොවේ, නොවන්නේ නොවේයයි කියා හෝ මෙසේ ප්‍රකාශ කිරීමක් ඇත්තේද, ඊට හේතු කවරේද? ප්‍රත්‍ය කවරේද?”

“පින්වත් මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරය, මෙසේ අසන ලද්දා වූ ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ ලෝකය ශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් නැත්තේයයි කියාද, එය ජීවය එය ශරීරයයි කියාද, අනිකක් ජීවය අනිකක් ශරීරය කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ නොවන්නේ නොවේයයි කියාද මෙසේ ප්‍රකාශ කිරීමක් නැත්තේද, ඊට හේතු කවරේද? ඊට ප්‍රත්‍යය කවරේද?”

[5] “වච්ඡය, අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ වනාහි ඇස මේ මගේය, මේ මම වෙමි, මේ මාගේ ආත්මයයි දකිත්.

“කන මේ මගේය, මේ මම වෙමි, මේ මාගේ ආත්මයයි දකිත්.

“නාසය මේ මගේය, මේ මම වෙමි, මේ මාගේ ආත්මයයි දකිත්.

“දිව මේ මගේය, මේ මම වෙමි, මේ මගේ ආත්මයයි දකිත්.

“කය මේ මගේය, මේ මම වෙමි, මේ මාගේ ආත්මයයි දකිත්.

“සිත මේ මගේය, මේ මම වෙමි, මේ මගේ ආත්මයයි දකිත්.

“එසේ හෙයින්, මෙසේ අසන ලද අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ ලෝකය ශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් නැත්තේයයි කියාද, එය ජීවය එය ශරීරයයි කියාද, අනිකක් ජීවය අනිකක් ශරීරයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ නොවන්නේද නොවේයයි කියාද ප්‍රකාශ කෙරෙත්.

[6] “වච්ඡය, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධ වූ තථාගතයන් වහන්සේ ඇස මේ මගේ නොවේ, මේ මම නොවෙමි, මේ මගේ ආත්මය නොවේයයි දකිත්.

“කන මේ මගේ නොවේ, මේ මම නොවෙමි, මේ මගේ ආත්මය නොවේ යයි දකිත්.

“නාසය මේ මගේ නොවේ, මේ මම නොවෙමි, මේ මගේ ආත්මය නොවේයයි දකිත්.

“දිව මේ මගේ නොවේ, මේ මම නොවෙමි, මේ මගේ ආත්මය නොවේයයි දකිත්.

“කය මේ මගේ නොවේ, මේ මම නොවෙමි, මේ මගේ ආත්මය නොවේයයි දකිත්.

“සිත මේ මගේ නොවේ, මේ මම නොවෙමි, මේ මගේ ආත්මය නොවේයයි දකිත්.

“එසේ හෙයින්, මෙසේ අසන ලද තථාගතයන් වහන්සේ ලෝකය ශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් නැත්තේයයි කියාද, එය ජීවය එය ශරීරයයි කියාද, අනිකක් ජීවය අනිකක් ශරීරයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ නොවන්නේද නොවේයයි කියාද ප්‍රකාශ නොකෙරෙත්.

[7] ඉක්බිති වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම හුනස්නෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එතැන්හි පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමග සතුටු විය. සතුටු විය යුතු වූ, සිහි කටයුතු වූ කථාව කොට නිමවා එක්පසෙක හුන්නේය. එක්පසෙක හුන් වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීය:

[8] “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය ශාස්වතද?” - “වච්ඡය, ලෝකය ශාස්වතය යන මෙය මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකය අශාස්වතද?” - “වච්ඡය, ලෝකය අශාස්වතය යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකයේ අන්තයක් ඇත්තේද?” - “වච්ඡය, ලෝකයේ අන්තයක් ඇත්තේය යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ලෝකයේ අන්තයක් නැත්තේද?” - “වච්ඡය, ලෝකයේ අන්තයක් නැත්තේය යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, එය ජීවය වූයේ, එයම ශරීරය වේද?” - “වච්ඡය, එය ජීවය වූයේ, එයම ශරීරය වේ යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, ජීවය අනිකක් වූයේ, ශරීරය අනිකක් වේද?” - “වච්ඡය, ජීවය අනිකක් වූයේ, ශරීරය අනිකක් වේ යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේද?” - “වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේ යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද?” - “වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත්, නොවන්නේත් වේද?” - “වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත්, නොවන්නේත් වේ යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවේද?” - “වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි, නොවන්නේත් නොවෙයි යන මෙයද මා විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

[9] “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මෙසේ අසන ලද අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයන්ගේ ලෝකය ශාස්වතයයි හෝ ලෝකය අශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයිද, ලෝකය අන්තයක් නැත්තේයයිද, එය ජීවය එයම ශරීරය යයි කියාද, ජීවය අනිකකි ශරීරය අනිකකියි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි නොවන්නේත් නොවෙයි කියාද, මෙසේ ප්‍රකාශ කිරීමක් ඇද්ද, ඊට හේතුව කවරේද? ඊට ප්‍රත්‍යය කවරේද?

“මෙසේ අසන ලද්දා වූ භවත් ගෞතමයන්ගේ ලෝකය ශාස්වතයයිද, ලෝකය අශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයිද, ලෝකය අන්තයක් නැත්තේ යයිද, එය ජීවය එයම ශරීරයයි කියාද, ජීවය අනිකකි ශරීරය අනිකකියි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි නොවන්නේත් නොවෙයි කියාද, මෙසේ ප්‍රකාශ නොකිරීමක් ඇත්ද, ඊට හේතු කවරේද, ඊට ප්‍රත්‍යය කවරේද?”

[10] “වච්ඡය, අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ ඇස මෙය මගේය. මේ මම වෙමි. මේ මගේ ආත්මයයි දකිත්.

“කන මෙය මගේය. මේ මම වෙමි. මේ මගේ ආත්මයයි දකිත්.

“නාසය මෙය මගේය. මේ මම වෙමි. මේ මගේ ආත්මයයි දකිත්.

“දිව මෙය මගේය. මේ මම වෙමි. මේ මගේ ආත්මයයි දකිත්.

“කය මෙය මගේය. මේ මම වෙමි. මේ මගේ ආත්මයයි දකිත්.

“සිත මෙය මගේය. මේ මම වෙමි. මේ මාගේ ආත්මයයි. දකිත්.

“එසේ හෙයින් මෙසේ අසන ලද අන්‍ය තීර්ථකයන්ගේ ලෝකය ශාස්වතයයි හෝ ලෝකය අශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයිද, ලෝකය අන්තයක් නැත්තේයයිද, එය ජීවය එයම ශරීරයයි කියාද, ජීවය අනිකකි ශරීරය අනිකකියි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි නොවන්නේත් නොවෙයි කියාද මෙසේ ප්‍රකාශ කිරීම වේ.

[11] “වච්ඡය, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධ වූ තථාගතතෙමේ ඇස මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මෙය මගේ ආත්මය නොවේයි දකියි.

“කන මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මෙය මගේ ආත්මය නොවේයයි දකියි.

“නාසය මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මෙය මගේ ආත්මය නොවේයයි දකියි.

“දිව මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මෙය මගේ ආත්මය නොවේයයි දකියි.

“කය මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මෙය මගේ ආත්මය නොවේයයි දකියි.

“සිත මෙය මගේ නොවේ. මේ මම නොවෙමි. මෙය මගේ ආත්මය නොවේයයි දකියි.

“එහෙයින් මෙසේ අසන ලද තථාගතයන්ගේ ලෝකය ශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයිද, ලෝකය අන්තයක් නැත්තේයයිද, එය ජීවය එයම ශරීරයයි කියාද, ජීවය අනිකකි ශරීරය අනිකකියි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයිද, සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවේයයිද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි නොවන්නේත් නොවෙයි කියාද මෙසේ ප්‍රකාශ කිරීමක් නැත.

[12] “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ආශ්චර්යයි. භවත් ගෞතමයන් වහන්ස අද්භූතයි. මේ ධර්ම පදයෙහි ශාස්තෲහුගේද, ශ්‍රාවකයාගේද, අර්ථයෙන් අර්ථය ව්‍යඤ්ජනයෙන් ව්‍යඤ්ජනය වචනයෙන් වචනය සංසන්දනය වන්නේය. සමවන්නේය. වෙනස් නොවන්නේය. භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, දැන් මම මොග්ගල්ලාන ශ්‍රමණයන් කරා පැමිණ මේ අර්ථය ඇසුවෙමි.

“භවත් ගෞතමතෙමේ යම්සේද එමෙන් ශ්‍රමණ මොග්ගල්ලාන තෙමේද මේ පදයන්ගෙන් මේ ව්‍යඤ්ජනයන්ගෙන් මේ අර්ථය ප්‍රකාශ කළේය.

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ආශ්චර්යයි. භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, අද්භූතයි. යම් ධර්ම පදයෙක්හි ශාස්තෲහුගේද, ශ්‍රාවකයාගේද, අර්ථයෙන් අර්ථය ව්‍යංජනයෙන් ව්‍යංජනය වචනයෙන් වචනය සංසන්දනය වන්නේය, සම වන්නේය, වෙනස් නොවන්නේයයි” කීය.

[1] මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කාලයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහි අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරන සේක. ඉක්බිති වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එහි පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමග සතුටු විය. සතුටු විය යුතු සිහි කටයුතු කථාව කොට නිමවා එක් පසෙක හුන්නේය. එක් පසෙක හුන් වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන්, “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද? ලෝකය ශාස්වතදැයි” ඇසීය.

[2,3] (මේ ඡේද මේ වර්ගයේ 7 වෙනි සූත්‍රයේ 8,9 වෙනි ඡේද මෙනි.)

[4] “වච්ඡය, අන්‍ය තීර්ථක පරිබ්‍රාජකයෝ රූපය ආත්මයයි දකිත්. රූපය ඇතියහු ආත්මයයි කියා හෝ දකිත්. ආත්මය කෙරෙහි රූපය ඇතැයි කියා හෝ දකිත්. රූපයෙහි ආත්මය ඇතැයි කියා හෝ දකිත්.

“වේදනාව ආත්මයයි දකිත්. වේදනාව ඇතියහු ආත්මයයි කියා හෝ දකිත්. ආත්මය කෙරෙහි වේදනාව ඇතැයි කියා හෝ දකිත්. වේදනාවෙහි ආත්මය ඇතැයි කියා හෝ දකිත්.

“සංඥාව ආත්මයයි දකිත්. සංඥාව ඇතියහු ආත්මයයි කියා හෝ දකිත්. ආත්මය කෙරෙහි සංඥාව ඇතැයි කියා හෝ දකිත්. සංඥාවෙහි ආත්මය ඇතැයි කියා හෝ දකිත්.

“සංස්කාරය ආත්මයයි දකිත්. සංස්කාරය ඇතියහු ආත්මයයි කියා හෝ දකිත්. ආත්මය කෙරෙහි සංස්කාරය ඇතැයි කියා හෝ දකිත්. සංස්කාරයෙහි ආත්මය ඇතැයි කියා හෝ දකිත්.

“විඤ්ඤාණය ආත්මයයි දකිත්. විඤ්ඤාණය ඇතියහු ආත්මයයි කියා හෝ දකිත්. ආත්මය කෙරෙහි විඤ්ඤාණය ඇතැයි කියා හෝ දකිත්. විඤ්ඤාණයෙහි ආත්මය ඇතැයි කියා හෝ දකිත්.

[5] “එසේ හෙයින් මෙසේ විචාරණ ලද අන්‍යතීර්ථක පරිබ්‍රාජකයන්ගේ ලෝකය ශාස්වතය කියාද, ලෝකය අශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් නැත්තේයයි කියාද, එය ජීවය එයම ශරීරයයි කියාද, අනිකක් ජීවය අනිකක් ශරීරයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේ නොවන්නේද නොවේයයි කියාද මෙසේ ප්‍රකාශ කිරීම වෙයි.

[6] “අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධ තථාගතයන් වහන්සේ රූපය ආත්මය වශයෙන් නොදකිත්. රූපය ඇත්තහු ආත්මයයි හෝ නොදකිත්. ආත්මය කෙරෙහි රූපය ඇතැයි හෝ නොදකිත්. රූපයෙහි ආත්මය ඇතැයි හෝ නොදකිත්.

“වේදනාව ආත්මය වශයෙන් නොදකිත්. වේදනාව ඇත්තහු ආත්මයයි හෝ නොදකිත්. ආත්මය කෙරෙහි වේදනාව ඇතැයි හෝ නොදකිත්. වේදනාවෙහි ආත්මය ඇතැයි හෝ නොදකිත්.

“සංඥාව ආත්මය වශයෙන් නොදකිත්. සංඥාව ඇත්තහු ආත්මයයි හෝ නොදකිත්. ආත්මය කෙරෙහි සංඥාව ඇතැයි හෝ නොදකිත්. සංඥාවෙහි ආත්මය ඇතැයි හෝ නොදකිත්.

“සංස්කාරය ආත්මය වශයෙන් නොදකිත්. සංස්කාරය ඇත්තහු ආත්මයයි හෝ නොදකිත්. ආත්මය කෙරෙහි සංස්කාරය ඇතැයි හෝ නොදකිත්. සංස්කාරයෙහි ආත්මය ඇතැයි හෝ නොදකිත්.

“විඤ්ඤාණය ආත්ම වශයෙන් හෝ නොදකිත්. විඤ්ඤාණ ඇත්තහු ආත්මය වශයෙන් හෝ නොදකිත්. ආත්මයෙහි විඤ්ඤාණය ඇතැයි හෝ නොදකිත්. විඤ්ඤාණයෙහි ආත්මය ඇතැයි හෝ නොදකිත්.

[7] “එසේ හෙයින් මෙසේ අසන ලද තථාගතයන් වහන්සේගේ ලෝකය ශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අශාස්වතයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් ඇත්තේයයි කියාද, ලෝකය අන්තයක් නැත්තේයයි කියාද, එය ශරීරය එයම ජීවයයි කියාද, ජීවය අනිකකි ශරීරය අනිකකැයි කියාද, සත්ව තෙමේ මරණින් මතු වේයයි කියාද, සත්ව තෙමේ මරණින් මතු නොවේයයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේද වෙයි නොවන්නේද වෙයි කියාද, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවෙයි නොවන්නේද නොවෙයි කියාද මෙසේ ප්‍රකාශ නොකිරීම වේ”යයි කීය.

[8] ඉක්බිති වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම අසුනෙන් නැගිට ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් යම් තැනෙක්හිද එහි පැමිණියේය. පැමිණ, ආයුෂ්මත් මහා මුගලන් ස්ථවිරයන් සමග සතුටු විය. සතුටු විය යුතු වූ සිහි කටයුතු වූ කථාව කොට නිමවා එක් පසෙක හුන්නේය. එක් පසෙක හුන් වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන්ගෙන් “පින්වත් මොග්ගල්ලානයෙනි, ලෝකය ශාස්වතදැයි ඇසීය.

[9, 10] (මේ ඡේද මේ වර්ගයේ 7 වෙනි සූත්‍රයේ 2, 3 ඡේද මෙනි.)

[11, 12, 13, 14] (මේ ඡේද මේ සූත්‍රයේ 4, 5, 6, 7 ඡේද මෙන් වේ.)

[15] “පින්වත් මොග්ගල්ලානයෙනි, ආශ්චර්යය. පින්වත් මොග්ගල්ලානයෙනි, අද්භූතය. යම් කරුණෙක්හි ශාස්තෲහුගේද ශ්‍රාවකයාගේද යම් මේ ධර්මපදයෙහි අර්ථයෙන් අර්ථය, ව්‍යංජනයෙන් ව්‍යංජනය සැසඳෙයි. සමවෙයි. වෙන් නොවෙයි. පින්වත් මොග්ගල්ලානයෙනි, දැන් මම ශ්‍රමණ ගෞතමයන් කරා පැමිණ මේ කාරණය විචාළෙමි. මට පින්වත් මොග්ගල්ලාන තෙමේ යම්සේද එමෙන් ශ්‍රමණ ගෞතම තෙමේද මේ පදයන්ගෙන් මේ ව්‍යංජනයන්ගෙන් මේ කාරණය ප්‍රකාශ කෙළේය. පින්වත් මොග්ගල්ලානය, ආශ්චර්යයි. පින්වත් මොග්ගල්ලානය, අද්භූතයි. යම් මේ ධර්ම පදයෙක්හි ශාස්තෲහුගේද, ශ්‍රාවකයාගේද අර්ථයෙන් අර්ථය ව්‍යංජනයෙන් ව්‍යංජනය වචනයෙන් වචනය සැසඳෙන්නේය. සමවන්නේය. වෙන් නොවන්නේය”යි කීය.

මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරන සේක. එකල්හි වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමග සතුටු විය. සතුටු විය යුතු වූ සිහි කටයුතු වූ කථාව කොට නිමවා එක් පසෙක හුන්නේය. එක් පසෙක හුන් වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය සැලකළේය:

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, පසුගිය දවස්වල කුතුහල ශාලාවෙහි (නොයෙක් දෙනා එක්වී, අසන්නන්ගේ කුහුල ඇවිස්සෙන කථා උපද්දන ශාලාවකි. (අම්බලමකි.)) රැස්ව හුන්නා වූ බොහෝ වූ නොයෙක් තීර්ථක ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණ පරිබ්‍රාජකයන් අතර මේ අතුරු කථාව ඇති විය. ‘මේ පූර්ණ කාශ්‍යපතෙම සමූහයක් ඇත්තෙකි. ගණයා ඇත්තෙකි. පිරිසක ආචාර්යයෙකි. ප්‍රසිද්ධය. යසස ඇත්තේය. තීර්ථයක් මෙනි. බොහෝදෙනා විසින් යහපතැයි සම්මතය. හෙතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කළුරිය කළ ශ්‍රාවකයකු උපන් ස්ථාන ප්‍රකාශ කරන්නේය. උතුම් පුරුෂ වූ ශ්‍රේෂ්ඨ පුරුෂ වූ උතුම් පැමිණීමට පැමිණියා වූ ඔහුගේ ශ්‍රාවකයෙක් වේද, ඒ ශ්‍රාවක තෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කාලක්‍රියා කළා වූ ශ්‍රාවකයෙකු උපන් ස්ථානය ප්‍රකාශ කෙරෙයි.

මේ මක්ඛලිගොසාලද සමූහයක් ඇත්තෙකි. ගණයා ඇත්තෙකි. පිරිසක ආචාර්යයෙකි. ප්‍රසිද්ධය. යසස ඇත්තේය. තීර්ථයක් මෙනි. බොහෝදෙනා විසින් යහපතැයි සම්මතය. හෙතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කළුරිය කළ ශ්‍රාවකයකු උපන් ස්ථාන ප්‍රකාශ කරන්නේය. උතුම් පුරුෂ වූ ශ්‍රේෂ්ඨ පුරුෂ වූ උතුම් පැමිණීමට පැමිණියා වූ ඔහුගේ ශ්‍රාවකයෙක් වේද, ඒ ශ්‍රාවකතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කාලක්‍රියා කළා වූ ශ්‍රාවකයෙකු උපන් ස්ථානය ප්‍රකාශ කෙරෙයි.

“මේ නිගණ්ඨනාතපුත්‍රද සමූහයක් ඇත්තෙකි. ගණයා ඇත්තෙකි. පිරිසක ආචාර්යයෙකි. ප්‍රසිද්ධය. යසස ඇත්තේය. තීර්ථයක් මෙනි. බොහෝදෙනා විසින් යහපතැයි සම්මතය. හෙතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කළුරිය කළ ශ්‍රාවකයකු උපන් ස්ථාන ප්‍රකාශ කරන්නේය. උතුම් පුරුෂ වූ ශ්‍රේෂ්ඨ පුරුෂ වූ උතුම් පැමිණීමට පැමිණියා වූ ඔහුගේ ශ්‍රාවකයෙක් වේද, ඒ ශ්‍රාවක තෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කාලක්‍රියා කළා වූ ශ්‍රාවකයෙකු උපන් ස්ථානය ප්‍රකාශ කෙරෙයි.”

“මේ සඤ්ජයබෙල්ලට්ඨිපුත්‍රද සමූහයක් ඇත්තෙකි. ගණයා ඇත්තෙකි. පිරිසක ආචාර්යයෙකි. ප්‍රසිද්ධය. යසස ඇත්තේය. තීර්ථයක් මෙනි. බොහෝදෙනා විසින් යහපතැයි සම්මතය. හෙතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කළුරිය කළ ශ්‍රාවකයකු උපන් ස්ථාන ප්‍රකාශ කරන්නේය. උතුම් පුරුෂ වූ ශ්‍රේෂ්ඨ පුරුෂ වූ උතුම් පැමිණීමට පැමිණියා වූ ඔහුගේ ශ්‍රාවකයෙක් වේද, ඒ ශ්‍රාවක තෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කාලක්‍රියා කළා වූ ශ්‍රාවකයෙකු උපන් ස්ථානය ප්‍රකාශ කෙරෙයි.”

“මේ පකුධකච්චායනද සමූහයක් ඇත්තෙකි. ගණයා ඇත්තෙකි. පිරිසක ආචාර්යයෙකි. ප්‍රසිද්ධය. යසස ඇත්තේය. තීර්ථයක් මෙනි. බොහෝ දෙනා විසින් යහපතැයි සම්මතය. හෙතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කළුරිය කළ ශ්‍රාවකයකු උපන් ස්ථාන ප්‍රකාශ කරන්නේය. උතුම් පුරුෂ වූ ශ්‍රේෂ්ඨ පුරුෂ වූ උතුම් පැමිණීමට පැමිණියා වූ ඔහුගේ ශ්‍රාවකයෙක් වේද ඒ ශ්‍රාවකතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කාලක්‍රියා කළා වූ ශ්‍රාවකයෙකු උපන් ස්ථානය ප්‍රකාශ කෙරෙයි.”

“මේ අජිතකෙසකම්බලීද සමූහයක් ඇත්තෙකි. ගණයා ඇත්තෙකි. සමූහයකට ආචාර්යය. ප්‍රසිද්ධය. යසස් ඇත්තේය. තීර්ථයක් මෙනි. බොහෝ දෙනා විසින් යහපතැයි සම්මතය. හෙතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කළුරිය කළ ශ්‍රාවකයෙකු උපන් ස්ථානය ප්‍රකාශ කරයි. උත්තම පුරුෂ වූ පරම පුරුෂ වූ උතුම් පැමිණීමට පැමිණියා වූ ඔහුගේ යම් ශ්‍රාවකයෙක් වේද, ඒ ශ්‍රාවකතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල් තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කාලක්‍රියා කළා වූ ශ්‍රාවකයෙකු උපන් ස්ථානය ප්‍රකාශ කරයි.

“මේ ශ්‍රමණ ගෞතම තෙමේද සමූහයක් ඇත්තෙකි. ගණයක් ඇත්තෙකි. ගණාචාර්යය. ප්‍රසිද්ධය. යසස් ඇත්තේය. තීර්ථවරය. බොහෝදෙනා විසින් යහපතැයි සම්මතය. හෙතෙමේද කළුරිය කළ ඉකුත් ශ්‍රාවකයකු අසවලා අසවල් අසවල් තැන උපන්නේය, අසවලා අසවල් තැන උපන්නේ යයි උපන් තැන ප්‍රකාශ කරයි. උතුම් පුරුෂ වූ පරම පුරුෂ වූ උතුම් පැමිණීමට පැමිණියා වූ උන්වහන්සේගේ යම් ශ්‍රාවකයෙක් වේද, ඒ ශ්‍රාවකතෙමේද අසවලා අසවල් තැන උපන්නේය. අසවලා අසවල්තැන උපන්නේයයි අතීත වූ කාලක්‍රියා කළා වූ ශ්‍රාවකයෙකු උපන් තැන ප්‍රකාශ නොකරන්නේය. එතකුදු වුවත් ‘ඔහු තෘෂ්ණාව සින්දේය. සංයෝජනය පෙරලා දැම්මේය. මනාකොට මානය පහකිරීම් වශයෙන් අවබෝධ කොට දුක කෙළවර කෙළේයයි’ මෙසේ ප්‍රකාශ කරයි. පින්වත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඒ මට ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේගේ ධර්මය කෙසේ නම් දැනගන්නෙම්දැයි සැකයක් වූයේය. විචිකිච්ඡාවක් වූයේයයි” කීය.

“වච්ඡය, තොප විසින් සැක කිරීමට සුදුසුය. සැක ඉපදවීමට සුදුසුය. තොපට සැක කටයුතු තැන්හි සැක උපන්නීය. වච්ඡය, මම උපාදාන සහිත වූවහුට උත්පත්තිය පනවමි. උපාදානය නැත්තහුට නොපනවමි. වච්ඡය, යම්සේ ගින්න දර ඇති කල්හිම දැල්වෙයිද දර නැති කල්හි නොදැල්වේද, වච්ඡය, එසේම මම උපාදාන සහිත වූවහුට උත්පත්තිය පනවමි. උපාදාන රහිත වූවහුට නොපනවමි.” “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, යම් කාලයෙක්හි ගිනිසිළු වාතයෙන් ගෙන යනු ලැබ දුරටද යන්නේය. භවත් ගෞතමතෙමේ මේ ගින්නට කුමක් උපාදානයයි පනවන්නෙහිද?”

“වච්ඡය, යම් කාලයක ගිනිසිළු වාතයෙන් ගෙන යනු ලැබ දුරටද යන්නේද, මම ඒ ගින්නට වාතය උපාදානයයි කියමි. වච්ඡය, ඒ කාලයෙහි ඊට වාතය උපාදානය වේ.” “භවත් ගෞතමන් වහන්ස, යම් වේලාවක මේ කය බහා තබයිද (චුතිය පහළවෙයිද) සත්වයා ඒ චුතික්ෂණයෙහිම අනිත් කයකට නොපැමිණේද, භවත් ගෞතමතෙමේ මොහුට කිනම් උපාදානයක් පනවයිද?” “වච්ඡය, යම් කලෙක මේ ශරීරය බහා තබයිද, සත්වයා අනික් කයකට නොපැමිණේද, ඔහුට මම තණ්හාව උපාදානයයි කියමි. වච්ඡය, ඒ අවස්ථාවෙහි ඔහුට තණ්හාව උපාදානය වේයයි” වදාළේය.

මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහි අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරන සේක. ඉක්බිති වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එතැන්හි පැමිණියේය. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමග සතුටු විය. සතුටු විය යුතු වූ සිහි කටයුතු වූ කථාව කොට නිමවා එක්පසෙක හුන්නේය. එක් පසෙක හුන් වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් මෙය ඇසීය.

“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, කිමෙක්ද? ආත්මයක් ඇත්තේ දැයි” මෙසේ ඇසූ කල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිශ්ශබ්ද වූහ. ඉක්බිති “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස ආත්මයක් නැත්තේදැයි” ඇසීය. දෙවනුවත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිශ්ශබ්ද වූහ. ඉක්බිති වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම අසුනෙන් නැගිට ගියේය.

ඉක්බිති ආයුෂ්මත් ආනන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකයා ගිය නොබෝ වේලාවකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය සැලකෙළේය: “ස්වාමීනි, කුමක් හෙයින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකයා අසන ලද ප්‍රශ්නය නොවිසිදූ සේක් දැයි”

“ආනන්දය, 'වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකයා විසින් ආත්මයක් ඇත්තේ දැයි' අසන ලද්දා වූ මම ආත්මය ඇත්තේයයි ප්‍රකාශ කරන්නෙම් නම්; ආනන්දය, යම් ඒ ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයෝ ශාස්වතවාදීහු වෙත්ද, එය ඔවුන්ගේ ලබ්ධිය හා සමාන වන්නේය. ආනන්දය, ආත්මයක් නැද්දැයි අසන ලද්දා වූ මම වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකයාට ආත්මය නැත්තේයයි ප්‍රකාශ කරන්නෙම් නම්; ආනන්දය, යම් ඒ ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණ කෙනෙක් උච්ඡේදවාදීහු වෙත්ද, එය ඔවුන්ගේ ලබ්ධිය හා සමාන වන්නේය.

ආනන්දය, ආත්මයක් ඇත්දැයි අසන ලද මම වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකයාට ආත්මය ඇතැයි ප්‍රකාශ කරන්නෙම් නම් කිමෙක්ද? ආනන්දය, එය සියලු ධර්මයෝ අනාත්මයහ යන ඥානය ඉපදීම පිණිස එය සුදුසුවන්නේද?” - “නැත, ස්වාමීනි.”

“ආනන්දය, ආත්මය නැත්දැයි අසන ලද්දා වූ මම වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකයාට ආත්මයක් නැතැයි ප්‍රකාශ කරන්නේ නම්; එය මුළා වූ වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකයාට 'මාගේ ආත්මය පෙර ඒකාන්තයෙන් වූයේය. එය දැන් නැත්තේය'යි බෙහෙවින් මුළා වීම පිණිස පවත්නේය.”

මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් සමයෙක්හි ආයුෂ්මත් සභිය කච්චාන ස්ථවිරතෙමේ ඤාතිකයෙහි වූ ගිඤ්ජකාවසථයෙහි (උළුගෙයි) වසන සේක. එකල්හි වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම ආයුෂ්මත් සභිය කච්චාන ස්ථවිරතෙම යම් තැනෙක්හිද එතැන්හි පැමිණියේය. පැමිණ ආයුෂ්මත් සභිය කච්චාන ස්ථවිරයන් සමග සතුටු විය. සිහි කළ යුතු සතුටු විය යුතු කථාව කොට නිමවා එක් පසෙක හුන්නේය. එක් පසෙක හුන් වච්ඡගොත්ත පරිබ්‍රාජකතෙම ආයුෂ්මත් සභියකච්චාන ස්ථවිරයන්ගෙන් මෙසේ ඇසීය:

“භවත් කච්චානය, කිමෙක්ද සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේද?”-“වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේය යන මෙය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් කච්චානය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේද?”-“වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේය යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් කච්චානය, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත් වෙයි නොවන්නේත් වෙයිද?”-“වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත් වෙයි නොවන්නේත් වෙයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් කච්චානය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවන්නේත් වෙයි නොවන්නේත් නොවෙයිද?”-“වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවන්නේත් වෙයි නොවන්නේත් නොවෙයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ නොකරන ලදී.”

“භවත් කච්චානය, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේ ‘වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වේයයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි කීයේය. භවත් කච්චානය, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේදැයි, මෙසේ විචාරණ ලද්දේද, ‘වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවේයයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි’කීයෙහිය. භවත් කච්චානය, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත් වෙයි, නොවන්නේත් වේදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේද, “වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු වන්නේත් වෙයි නොවන්නේත් වෙයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි කීයෙහිය. භවත් කච්චානය, කිමෙක්ද? සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවන්නේත් වෙයි, නොවන්නේත් නොවේදැයි මෙසේ විචාරණ ලද්දේද 'වච්ඡය, සත්වතෙමේ මරණින් මතු නොවන්නේත් වෙයි නොවන්නේත් නොවෙයි යන මෙයද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොවදාරන ලද්දේයයි’කීයෙහිය.

“භවත් කච්චානය, ශ්‍රමණ ගෞතමයන් විසින් යම් කරුණකින් එය ප්‍රකාශ නොකරන ලද නම් ඊට හේතු කවරේද? ඊට ප්‍රත්‍යය කවරේද?”

“රූප ඇත්තේයයි කියා හෝ රූප නැත්තේයයි කියා හෝ සංඥා ඇත්තේයයි කියා හෝ සංඥා නැත්තේයයි කියා හෝ සංඥාව ඇත්තේත් නැත, සංඥාව නැත්තේත් නැත, කියා හෝ පැනවීමට යම් හේතුවක් වේද, යම් ප්‍රත්‍යයක් වේද, ඒ හේතුවත් ඒ ප්‍රත්‍යයත් සියලු ආකාරයෙන් සර්වප්‍රකාරයෙන් සියල්ල ඉතිරි නැතිව නිරුද්ධ වන්නේ නම් කිනම් හේතුවකින් රූප ඇත්තේයයි කියා හෝ රූප නැත්තේයයි කියා හෝ සංඥා ඇත්තේයයි කියා හෝ සංඥා නැත්තේයයි කියා හෝ සංඥා ඇත්තේත් නැත නැත්තේත් නැත කියා හෝ පනවන්නේද?”

භවත් කච්චානය, පැවිදි වී කොපමණ කල් ඇත්තේද? ඇවැත්නි, වැඩි කල් නැත. තුන් වර්ෂයකි. ඇවැත්නි, යමෙකුගේ මෙපමණ කලකින් මෙපමණක් ප්‍රකාශ කිරීමද වැඩිය. දේශනාවට සතුටු වූ කල්හි කවර කතාදැයි' කියා ගියේය.