නිබ්බාණ සූත්‍රය

ත්‍රිපිටකය

අන්තර්ගතය තරුයෙදූ

4. ජම්බුඛාදකසංයුත්තං	4. ජම්බුඛාදක සංයුත්තය
1. නිබ්බානපඤ්හාසුත්තං	1. නිබ්බාණ සූත්‍රය
314 එකං සමයං ආයස්මා සාරිපුත්තො මගධෙසු විහරති නාලකගාමකෙ. අථ ඛො ජම්බුඛාදකො පරිබ්බාජකො යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා සාරිපුත්තෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ජම්බුඛාදකො පරිබ්බාජකො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච - ‘‘‘නිබ්බානං, නිබ්බාන’න්ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමං නු ඛො, ආවුසො, නිබ්බාන’’න්ති? ‘‘යො ඛො, ආවුසො, රාගක්ඛයො දොසක්ඛයො මොහක්ඛයො - ඉදං වුච්චති නිබ්බාන’’න්ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා එතස්ස නිබ්බානස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා එතස්ස නිබ්බානස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා එතස්ස නිබ්බානස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො එතස්ස නිබ්බානස්ස සච්ඡිකිරියාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා එතස්ස නිබ්බානස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා එතස්ස නිබ්බානස්ස සච්ඡිකිරියාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. පඨමං.	314 එක් කලෙක්හි ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ මගධ ජනපදයෙහි නාලක ගම වාසය කෙරෙති. එකල්හි ජම්බුඛාදක පරිබ්‍රාජකතෙම ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමග සතුටුවිය. සතුටුවිය යුතුවූ සිහි කටයුතුවූ කථාව කොට නිමවා එක්පසෙක හුන්නේය. එක්පසෙක හුන් ජම්බුඛාදක පරිබ්‍රාජකතෙම ආයුෂ්මත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේට මෙය සැළකෙළේය. “ඇවැත් ශාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයෙනි, නිර්වාණය නිර්වාණයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, කුමක් නිර්වාණය වේද” යනුයි. “ඇවැත්නි, රාගය ක්ෂය කිරීමට හේතුවූ යමක් වේද, ද්වේෂය ක්ෂය කිරීමට හේතුවූ යමක් වේද, මෝහය ක්ෂය කිරීමට හේතුවූ යමක් වේද, මේ නිර්වාණයයි කියනු ලැබේ. “ඇවැත්නි, මේ නිර්වාණය ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීමට මාර්ගයක් ඇත්තේද? ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මේ නිර්වාණය ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගැනීමට මාර්ගයක් ඇත්තේය. ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේය.” “ඇවැත්නි, මේ නිර්වාණය ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස පවත්නාවූ මාර්ගය කුමක්ද? ප්‍රතිපදාව කවරීද?” “ඇවැත්නි, මේ අංග අටකින් යුත් ආර්යමාර්ගයම නිර්වාණය ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස වන්නේය. ඒ කවරේද? සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මොවුහුය, ඇවැත්නි, මේ මාර්ගය, මේ ප්‍රතිපදාව නිර්වාණය ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස පවත්නේය. “ඇවැත්නි, මේ නිර්වාණය ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීමට යහපත් මාර්ගයකි. යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. ඇවැත් ශාරීපුත්‍රය අප්‍රමාදයට සුදුසුය.”
2. අරහත්තපඤ්හාසුත්තං	2. අරහත්ත සූත්‍රය
315 ‘‘‘අරහත්තං, අරහත්ත’න්ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමං නු ඛො, ආවුසො , අරහත්ත’’න්ති? ‘‘යො ඛො, ආවුසො, රාගක්ඛයො දොසක්ඛයො මොහක්ඛයො - ඉදං වුච්චති අරහත්ත’’න්ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා එතස්ස අරහත්තස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා එතස්ස අරහත්තස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා එතස්ස අරහත්තස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො එතස්ස අරහත්තස්ස සච්ඡිකිරියාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො ආවුසො, මග්ගො, අයං පටිපදා එතස්ස අරහත්තස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා එතස්ස අරහත්තස්ස සච්ඡිකිරියාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. දුතියං.	315 (මේ වර්ගයේ සූත්‍ර සියල්ල පළමුවෙනි සූත්‍රය මෙන් මගධ ජනපදයෙහි නාලක ගමෙහිදී දේශනා කරනලදී.) “ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, රහත් බව රහත් බවයයි කියනු ලැබේ ඇවැත්නි, රහත් බව නම් කවරේද?” “ඇවැත්නි, යම් රාගය ක්ෂය කිරීමක් වේද, ද්වේෂය ක්ෂය කිරීමක් වේද, මෝහය ක්ෂය කිරීමක් වේද, මේ රහත් බවයයි කියනු ලැබේ.” “ඇවැත්නි, මේ රහත් බව ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීමට මාර්ගයක් ඇත්තේද? ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි මේ රහත් බව ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීමට මාර්ගයක් ඇත්තේය. ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේය.” “ඇවැත්නි මේ රහත් බව ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීමට ඇති මාර්ගය කුමක්ද? ප්‍රතිපදාව කවරීද?” “ඇවැත්නි, මේ රහත් බව ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස මේ අංග අටක් ඇති ආර්ය මාර්ගය වෙයි. ඒ කවරේද? සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මොවුහුයි. ඇවැත්නි, මේ රහත් බව ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස මේ මාර්ගය වෙයි. මේ ප්‍රතිපදාව වෙයි.” “ඇවැත්නි, රහත් බව ප්‍රත්‍යක්ෂකිරීම පිණිස මෙය යහපත් මාර්ගයයි. යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. “ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, මෙය අප්‍රමාදය පිණිස සුදුසු ද වේ.”
3. ධම්මවාදීපඤ්හාසුත්තං	3. ධම්මවාදී සූත්‍රය
316 ‘‘කෙ නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, ලොකෙ ධම්මවාදිනො, කෙ ලොකෙ සුප්පටිපන්නා, කෙ ලොකෙ සුගතා’’ති? ‘‘යෙ ඛො, ආවුසො, රාගප්පහානාය ධම්මං දෙසෙන්ති, දොසප්පහානාය ධම්මං දෙසෙන්ති, මොහප්පහානාය ධම්මං දෙසෙන්ති, තෙ ලොකෙ ධම්මවාදිනො. යෙ ඛො, ආවුසො, රාගස්ස පහානාය පටිපන්නා, දොසස්ස පහානාය පටිපන්නා, මොහස්ස පහානාය පටිපන්නා, තෙ ලොකෙ සුප්පටිපන්නා. යෙසං ඛො, ආවුසො, රාගො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො, දොසො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො, මොහො පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො, තෙ ලොකෙ සුගතා’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා එතස්ස රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස පහානායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා එතස්ස රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස පහානායා’’ති. ‘‘කතමො, පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා එතස්ස රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස පහානායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො එතස්ස රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස පහානාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා එතස්ස රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස පහානායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතස්ස රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස පහානාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. තතියං.	316 “ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, ලෝකයෙහි ධර්මවාදීහු කවරහුද? ලෝකයෙහි මනාකොට පිළිපදින්නෝ කවරහුද? ලෝකයෙහි කවරෙක් යහපත් මාර්ගයෙහි ගියාහුද?” “ඇවැත්නි, යම්කිසි කෙනෙක් රාගය ප්‍රහීණ කිරීම පිණිස ධර්මය දේශනා කරත්ද, ද්වේෂය ප්‍රහීණ කිරීම පිණිස ධර්මය දේශනා කරත්ද, මෝහය ප්‍රහීණ කිරීම පිණිස ධර්මය දේශනා කරත්ද, ඔව්හු ලෝකයෙහි ධර්මවාදීහුය. ඇවැත්නි, යම්කිසි කෙනෙක් රාගය ප්‍රහීණ කිරීම පිණිස පිළිපදින්නාහුද ද්වේෂය ප්‍රහීණ කිරීම පිණිස පිළිපදින්නාහුද, මෝහය ප්‍රහීණ කිරීම පිණිස පිළිපදින්නාහුද, ඔව්හු ලෝකයෙහි මනාකොට පිළිපදින්නෝය. ඇවැත්නි, යම්කිසි කෙනෙකුන් විසින් රාගය ප්‍රහීණ කරන ලද ද, සිඳින ලද මුල් ඇත්තේ වේද, කරටිය සිඳින ලද තල්ගසක් මෙන් කරන ලද්දේද, අභාවයට යවන ලද්දේද, මතු නූපදින ස්වභාවයට පමුණුවන ලද්දේද, ද්වේෂය ප්‍රහීණ කරන ලද්දේද, සිඳිනලද මුල් ඇත්තේද? මුදුන සිදින ලද තල්ගසක් මෙන් කරන ලද්දේද, අභාවයට යවන ලද්දේද, මතු නූපදින තත්ත්වයට පමුණුවන ලද්දේද, මෝහය ප්‍රහීණ කරන ලද්දේද සිඳිනලද මුල් ඇත්තේ වේද? කරටිය සිඳිනලද තල්ගසක් මෙන් කරන ලද්දේද, අභාවයට යවන ලද්දේද, මතු නූපදින ස්වභාවයට පමුණුවන ලද්දේද, ඔව්හු ලෝකයෙහි යහපත් මාර්ගයේ ගමන් කළෝ වෙත්. “ඇවැත්නි, මේ රාගයාගේ ද්වේෂයාගේ මෝහයාගේ ප්‍රහාණයට මාර්ගයක් ඇත්තේද, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද? “ඇවැත්නි, මේ රාගයාගේ ද්වේෂයාගේ මෝහයාගේ ප්‍රහාණයට මාර්ගයක් ඇත්තේය. ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේය. “ඇවැත්නි, රාගයාගේ ද්වේෂයාගේ මෝහයාගේ ප්‍රහාණයට මාර්ගය කවරේද? ප්‍රතිපදාව කවරේද? “ඇවැත්නි, මේ රාගයාගේ ද්වේෂයාගේ මෝහයාගේ ප්‍රහාණය පිණිස මේ ආර්ය අෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගය වෙයි. ඒ කවරේද? සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මොවුහුය. ඇවැත්නි, මේ රාගයාගේ, ද්වේෂයාගේ, මෝහයාගේ ප්‍රහාණය පිණිස මේ මාර්ගය වෙයි. ප්‍රතිපදාව වෙයි. “ඇවැත්නි, රාගයාගේ ද්වේෂයාගේ මෝහයාගේ ප්‍රහාණයට මේ යහපත් මාර්ගයකි. යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, අප්‍රමාදයට සුදුසුද වේ.”
4. කිමත්ථියසුත්තං	4. කිමත්ථිය සූත්‍රය
317 ‘‘කිමත්ථියං , ආවුසො සාරිපුත්ත, සමණෙ ගොතමෙ බ්‍රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘දුක්ඛස්ස ඛො, ආවුසො, පරිඤ්ඤත්ථං භගවති බ්‍රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා එතස්ස දුක්ඛස්ස පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතස්ස දුක්ඛස්ස පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතස්ස දුක්ඛස්ස පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, එතස්ස දුක්ඛස්ස පරිඤ්ඤාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා එතස්ස දුක්ඛස්ස පරිඤ්ඤායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතස්ස දුක්ඛස්ස පරිඤ්ඤාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. චතුත්ථං.	317 “ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, කුමක් පිණිස ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමයන් සමීපයෙහි බ්‍රහ්මචර්යාවෙහි හැසිරෙන්නේද?” “ඇවැත්නි, දුක පිරිසිඳ දැනීම සඳහා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි බ්‍රහ්මචර්යාවෙහි හැසිරෙන්නෙමි.” “ඇවැත්නි, මේ දුක පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගයක් ඇද්ද? ප්‍රතිපදාවක් ඇද්ද?” “ඇවැත්නි, මේ දුක පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගයක් ඇත, ප්‍රතිපදාවක් ඇත.” “ඇවැත්නි, මේ දුක පිරිසිඳ දැනීම පිණිස කවර ප්‍රතිපදාවක්, කවර මාර්ගයක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මේ දුක පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මේ අංග අටකින් යුත් ආර්ය මාර්ගය වෙයි. ඒ කවරේද? සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මේය. ඇවැත්නි, මේ මාර්ගය, මේ ප්‍රතිපදාව මේ දුක පිරිසිඳ දැනීම පිණිස වේ.” “ඇවැත්නි, මේ දුක පිරිසිඳ දැනීම පිණිසවූ මාර්ගය යහපත්ය. ප්‍රතිපදාවද යහපත්ය. ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, අප්‍රමාදයට සුදුසුද වෙයි.”
5. අස්සාසප්පත්තසුත්තං	5. අස්සාස සූත්‍රය
318 ‘‘‘අස්සාසප්පත්තො, අස්සාසප්පත්තො’ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, ආවුසො, අස්සාසප්පත්තො හොතී’’ති? ‘‘යතො ඛො, ආවුසො, භික්ඛු ඡන්නං ඵස්සායතනානං සමුදයඤ්ච අත්ථඞ්ගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච යථාභූතං පජානාති, එත්තාවතා ඛො, ආවුසො, අස්සාසප්පත්තො හොතී’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතස්ස අස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතස්ස අස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතස්ස අස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො එතස්ස අස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො , මග්ගො අයං පටිපදා, එතස්ස අස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතස්ස අස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. පඤ්චමං.	318 “ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, සැනසීමට පත්වූයේය. සැනසීමට පත්වූයේයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, කොපමණකින් සැනසීමට පත්වූයේ වේද?” “ඇවැත්නි යම් තැනක පටන් ස්පර්ශායතන සදෙනාගේ පහළවීමද, දුරුවීමද, ආශ්වාදයද, ආදීනවයද, නිස්සරණයද තත්වූ පරිද්දෙන් දනීද, එපමණකින් ඇවැත්නි, සැනසීමට පත්වූයේයයි කියනු ලැබේ. “ඇවැත්නි, මේ සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගැනීමට මාර්ගයක් ඇද්ද, ප්‍රතිපදාවක් ඇද්ද?” “ඇවැත්නි, මේ සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගැනීමට මාර්ගයක් ඇත, ප්‍රතිපදාවක් ඇත.” “ඇවැත්නි, මේ සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂකර ගැනීමට කවර මාර්ගයක්, කවර ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, ඒ සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස මේ අංග අටක් ඇති ආර්ය මාර්ගයම වේ. ඒ කවරේද? සම්‍යක්දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මෙය සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීමට මාර්ගයයි, මේ ප්‍රතිපදාවයි. “ඇවැත්නි, මේ සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීමට මේ යහපත් මාර්ගයක්ය, මේ යහපත් ප්‍රතිපදාවක්ය, ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, අප්‍රමාදයට සුදුසුද වේ.
6. පරමස්සාසප්පත්තසුත්තං	6. පරමස්සාස සූත්‍රය
319 ‘‘‘පරමස්සාසප්පත්තො, පරමස්සාසප්පත්තො’ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, ආවුසො, පරමස්සාසප්පත්තො හොතී’’ති? ‘‘යතො ඛො, ආවුසො, භික්ඛු ඡන්නං ඵස්සායතනානං සමුදයඤ්ච අත්ථඞ්ගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච යථාභූතං විදිත්වා අනුපාදාවිමුත්තො හොති, එත්තාවතා ඛො, ආවුසො, පරමස්සාසප්පත්තො හොතී’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතස්ස පරමස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතස්ස පරමස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති. ‘‘කතමො පන, ආවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතස්ස පරමස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො එතස්ස පරමස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතස්ස පරමස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතස්ස පරමස්සාසස්ස සච්ඡිකිරියාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. ඡට්ඨං.	319 “ඇවැත්නි ශාරිපුත්‍රය, අතිශයින් සැනසීමට පත්වූයේය, අතිශයින් සැනසීමට පත්වූයේයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, කොපමණකින් අතිශයින් සැනසීමට පැමිණියේ වේද?” “ඇවැත්නි, භික්ෂුව යම් තැනක පටන් ස්පර්ශායතන, සයදෙනාගේ පහළවීමද, දුරුවීමද, ආශ්වාදයද, ආදීනවයද, නිස්සරණයද තත්වූ පරිද්දෙන් දැන උපාදානයන්ගෙන් මිදුනේ වේද ඇවැත්නි, එපමණකින් අතිශයින් සැනසීමට පැමිණියේයයි කියනු ලැබේ. “ඇවැත්නි, මේ අතිශයින් සැනසීමට පැමිණීමට මාර්ගයක් ඇත්තේද, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මේ පරම සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගැනීමට මාර්ගයක් ඇත. ප්‍රතිපදාවක් ඇත.” “මේ අතිශයින් සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂකර ගැනීමට මාර්ගය කවරේද, ප්‍රතිපදාව කවරේද?” “මේ පරම සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගැනීමට මේ ආර්ය අෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගයම වෙයි. ඒ කවරේද? සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මේය. මේ අතිශයින් සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගැනීමට මාර්ගය වෙයි, ප්‍රතිපදාව වෙයි.” “ඇවැත්නි, මේ අතිශයින් සැනසීම ප්‍රත්‍යක්ෂකර ගැනීමට යහපත් මාර්ගයකි, යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, අප්‍රමාදයට සුදුසුද වේ.
7. වෙදනාපඤ්හාසුත්තං	7. වේදනා සූත්‍රය
320 ‘‘‘වෙදනා, වෙදනා’ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමා නු ඛො, ආවුසො, වෙදනා’’ති? ‘‘තිස්සො ඉමාවුසො, වෙදනා. කතමා තිස්සො? සුඛා වෙදනා, දුක්ඛා වෙදනා, අදුක්ඛමසුඛා වෙදනා - ඉමා ඛො, ආවුසො, තිස්සො වෙදනා’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතාසං තිස්සන්නං වෙදනානං පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතාසං තිස්සන්නං වෙදනානං පරිඤ්ඤායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතාසං තිස්සන්නං වෙදනානං පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, එතාසං තිස්සන්නං වෙදනානං පරිඤ්ඤාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතාසං තිස්සන්නං වෙදනානං පරිඤ්ඤායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතාසං තිස්සන්නං වෙදනානං පරිඤ්ඤාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. සත්තමං.	320 “ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, වේදනාව, වේදනාවයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, වේදනාව කවරේද?” “ඇවැත්නි, මේ වේදනා තුනෙකි. සැප වේදනාය, දුක් වේදනාය, උපෙක්ෂා වේදනාය යන මොවුහුය. ඇවැත්නි, මේ වේදනා තුනයි. “ඇවැත්නි, මේ වේදනා පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගයක් ඇත්තේද? ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මේ වේදනා පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගයක් ඇත, ප්‍රතිපදාවක් ඇත.” “මේ වේදනා පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගය කවරේද, ප්‍රතිපදාව කවරේද?” “ඇවැත්නි මේ වේදනාවන්ගේ පිරිසිඳ දැනීමට සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මේ ආර්යඅෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගය වෙයි. ඇවැත්නි, මේ වේදනාවන්ගේ පිරිසිඳ දැනීමට මේ මාර්ගයයි, මේ ප්‍රතිපදාවයි.” “ඇවැත්නි, මේ වේදනාවන්ගේ පිරිසිඳ දැනීමට යහපත් මාර්ගයකි, යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. ඇවැත්නි, ශාරිපුත්‍රය, අප්‍රමාදයටද සුදුසුයි.”
8. ආසවපඤ්හාසුත්තං	8. ආසව සූත්‍රය
321 ‘‘‘ආසවො , ආසවො’ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමො නු ඛො, ආවුසො, ආසවො’’ති? ‘‘තයො මෙ, ආවුසො, ආසවා . කාමාසවො, භවාසවො, අවිජ්ජාසවො - ඉමෙ ඛො, ආවුසො, තයො ආසවා’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා එතෙසං ආසවානං පහානායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා එතෙසං ආසවානං පහානායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා එතෙසං ආසවානං පහානායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො එතෙසං ආසවානං පහානාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතෙසං ආසවානං පහානායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතෙසං ආසවානං පහානාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. අට්ඨමං.	321 “ඇවැත්නි, ශාරිපුත්‍රය, ආශ්‍රවය, ආශ්‍රවයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, ආශ්‍රවය කවරේද?” “ඇවැත්නි, කාමාශ්‍රවය, භවාශ්‍රවය, අවිද්‍යාශ්‍රවයයි මේ ආශ්‍රවයෝ තිදෙනෙකි. ඇවැත්නි, මොවුහු වනාහි ආශ්‍රවයෝයි. “ඇවැත්නි, මේ ආශ්‍රවයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇද්ද, ප්‍රතිපදාවක් ඇද්ද?” “ඇවැත්නි, මේ ආශ්‍රවයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇත, ප්‍රතිපදාවක් ඇත.” “ඇවැත්නි, මේ ආශ්‍රවයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගය කවරේද, ප්‍රතිපදාව කවරේද?” “ඇවැත්නි, සම්‍යක්දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මේ ආර්ය අෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගය මේ ආශ්‍රවයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස වේ. ඇවැත්නි, මේ ආශ්‍රවයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගය වෙයි. මේ ප්‍රතිපදාව වෙයි.” “ඇවැත්නි, මේ ආශ්‍රවයන්ගේ ප්‍රහාණයට යහපත් මාර්ගයකි. යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. ඇවැත්නි, ශාරීපුත්‍රය, අප්‍රමාදයටද සුදුසුය.”
9. අවිජ්ජාපඤ්හාසුත්තං	9. අවිජ්ජා සූත්‍රය
322 ‘‘‘අවිජ්ජා, අවිජ්ජා’ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමා නු ඛො, ආවුසො, අවිජ්ජා’’ති? ‘‘යං ඛො, ආවුසො, දුක්ඛෙ අඤ්ඤාණං, දුක්ඛසමුදයෙ අඤ්ඤාණං, දුක්ඛනිරොධෙ අඤ්ඤාණං, දුක්ඛනිරොධගාමිනියා පටිපදාය අඤ්ඤාණං - අයං වුච්චතාවුසො, අවිජ්ජා’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතිස්සා අවිජ්ජාය පහානායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතිස්සා අවිජ්ජාය පහානායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතිස්සා අවිජ්ජාය පහානායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, එතිස්සා අවිජ්ජාය පහානාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතිස්සා අවිජ්ජාය පහානායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතිස්සා අවිජ්ජාය පහානාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. නවමං.	322 “ඇවැත් ශාරීපුත්‍රය, අවිද්‍යාව අවිද්‍යාවයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, අවිද්‍යාව කවරීද, ඇවැත්නි, යම් දුකෙහි නොදැනීමක් වේද, දුකට හේතුවෙහි යම් නොදැනීමක් වේද? දුක් නැතිකිරීමෙහි යම් නොදැනීමක් ඇද්ද, දුක් නැති කරන මාර්ගයෙහි යම් නොදැනීමක් වේද, ඇවැත්නි, මේ අවිද්‍යාවයි.” “ඇවැත්නි, මේ අවිද්‍යාවගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇත්තේද, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මේ අවිද්‍යාවගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇත. ප්‍රතිපදාවක් ඇත.” “අවැත්නි, මේ අවිද්‍යාවගේ ප්‍රහාණය පිණිස ඇති මාර්ගය කවරේද, ප්‍රතිපදාව කවරේද?” “ඇවැත්නි, මේ අවිද්‍යාවගේ ප්‍රහාණය පිණිස යම් මේ සම්‍යක්දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන ආර්යඅෂ්ටාඩ්ක මාර්ගය වෙයි. මේ අවිද්‍යාවගේ ප්‍රහාණය පිණිස මේ මාර්ගයයි. මේ ප්‍රතිපදාවයි.” “ඇවැත්නි, මේ අවිද්‍යාවගේ ප්‍රහාණයට යහපත් මාර්ගයකි, යහපත් ප්‍රතිපදාවකි, ඇවැත් ශාරීපුත්‍රය, අප්‍රමාදයටද සුදුසුය.”
10. තණ්හාපඤ්හාසුත්තං	10. තණ්හා සූත්‍රය
323 ‘‘‘තණ්හා, තණ්හා’ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමා නු ඛො, ආවුසො, තණ්හා’’ති? ‘‘තිස්සො ඉමා, ආවුසො, තණ්හා. කාමතණ්හා, භවතණ්හා, විභවතණ්හා - ඉමා ඛො, ආවුසො, තිස්සො තණ්හා’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතාසං තණ්හානං පහානායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතාසං තණ්හානං පහානායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතාසං තණ්හානං පහානායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, එතාසං තණ්හානං පහානාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතාසං තණ්හානං පහානායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා , එතාසං තණ්හානං පහානාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. දසමං.	323 “ඇවැත්නි ශාරිපුත්‍රය, තණ්හාව තණ්හාවයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, තණ්හාව කවරේද?” “ඇවැත්නි, මේ තෘෂ්ණා තුනකි. කාම තණ්හා, භව තණ්හා, විභව තණ්හා යන තුනයි. ඇවැත්නි, මේ ත්‍රිවිධ තෘෂ්ණාවෝය. “ඇවැත්නි, මේ තෘෂ්ණාවන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇද්ද, ප්‍රතිපදාවක් ඇද්ද? “මේ තෘෂ්ණාවන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇත්තේය, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේය.” “මේ තෘෂ්ණාවන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගය කවරේද ප්‍රතිපදාව කවරේද?” “ඇවැත්නි, සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන ආර්යඅෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගය මේ තෘෂ්ණාවන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස වේ. ඇවැත්නි, තෘෂ්ණාවන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මේ මාර්ගය වෙයි. ප්‍රතිපදාව වෙයි.” “ඇවැත්නි, මේ තෘෂ්ණාවන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස යහපත් මාර්ගයකි. යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. ඇවැත්නි, ශාරිපුත්‍රය අප්‍රමාදයටද සුදුසුය.”
11. ඔඝපඤ්හාසුත්තං	11. ඕඝ සූත්‍රය
324 ‘‘‘ඔඝො, ඔඝො’ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමො නු ඛො, ආවුසො, ඔඝො’’ති? ‘‘චත්තාරොමෙ, ආවුසො, ඔඝා. කාමොඝො, භවොඝො, දිට්ඨොඝො, අවිජ්ජොඝො - ඉමෙ ඛො, ආවුසො, චත්තාරො ඔඝා’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතෙසං ඔඝානං පහානායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතෙසං ඔඝානං පහානායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතෙසං ඔඝානං පහානායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, එතෙසං ඔඝානං පහානාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි . අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතෙසං ඔඝානං පහානායා’’ති. ‘‘භද්දකො , ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතෙසං ඔඝානං පහානාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. එකාදසමං.	324 “ඇවැත්නි, ශාරිපුත්‍රය, ඕඝය (සැඩපහර) ඕඝයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි ඕඝය කවරේද?” “ඇවැත්නි, කාම ඕඝ, භව ඕඝ, දිට්ඨි ඕඝ, අවිජ්ජා ඕඝ යන මේ ඕඝ සතරකි. ඇවැත්නි, මොවුහු සතර ඕඝයෝය.” “ඇවැත්නි, මේ ඕඝයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇත්තේද, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මේ ඕඝයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇත්තේය, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේය.” “ඇවැත්නි, මේ ඕඝයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගය කවරේද? ප්‍රතිපදාව කවරේද?” “ඇවැත්නි, සම්‍යක්දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මේ ආර්ය අෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගයම මේ ඕඝයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස වෙයි. ඇවැත්නි, මේ ඕඝයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මේ මාර්ගය වෙයි ප්‍රතිපදාව වෙයි. ඇවැත්නි, “මේ ඕඝයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස යහපත් මාර්ගයකි. යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. ඇවැත්නි, ශාරිපුත්‍රය, අප්‍රමාදයටද සුදුසුය.”
12. උපාදානපඤ්හාසුත්තං	12. උපාදාන සූත්‍රය
325 ‘‘‘උපාදානං, උපාදාන’න්ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමං නු ඛො, ආවුසො, උපාදාන’’න්ති? ‘‘චත්තාරිමානි, ආවුසො, උපාදානානි. කාමුපාදානං, දිට්ඨුපාදානං සීලබ්බතුපාදානං, අත්තවාදුපාදානං - ඉමානි ඛො, ආවුසො, චත්තාරි උපාදානානී’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතෙසං උපාදානානං පහානායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතෙසං උපාදානානං පහානායා’’ති . ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතෙසං උපාදානානං පහානායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, එතෙසං උපාදානානං පහානාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතෙසං උපාදානානං පහානායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතෙසං උපාදානානං පහානාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. ද්වාදසමං.	325 “ඇවැත්නි ශාරිපුත්‍රය, උපාදානය උපාදානයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, උපාදානය කවරේද?” “ඇවැත්නි, උපාදාන සතර දෙනෙකි. කාමූපාදානය, දිට්ඨුපාදානය, සීලබ්බතඋපාදානය, අත්තවාදූපාදානය කියායි. ඇවැත්නි, මේ සතර උපාදනයෝයි” “ඇවැත්නි, මේ උපාදානයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇත්තේද, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මේ උපාදානයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගයක් ඇත්තේය. ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේය.” “ඇවැත්නි, මේ උපාදානයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මාර්ගය කවරේද, ප්‍රතිපදාව කවරේද?” “ඇවැත්නි, සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මේ ආර්යඅෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගය මේ උපාදානයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස වේ. ඇවැත්නි, මේ උපාදානයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මේ මාර්ගය වෙයි. මේ ප්‍රතිපදාව වෙයි.” “ඇවැත්නි, උපාදානයන්ගේ ප්‍රහාණය පිණිස මේ මාර්ගය යහපත්ය. ප්‍රතිපදාව යහපත්ය. ඇවැත්නි, ශාරීපුත්‍රය, අප්‍රමාදයටද සුදුසුය.”
13. භවපඤ්හාසුත්තං	13. භව සූත්‍රය
326 ‘‘‘භවො, භවො’ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමො නු ඛො, ආවුසො, භවො’’ති? ‘‘තයො මෙ, ආවුසො, භවා. කාමභවො, රූපභවො, අරූපභවො - ඉමෙ ඛො, ආවුසො, තයො භවා’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතෙසං භවානං පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතෙසං භවානං පරිඤ්ඤායා’’ති. ‘‘කතමො, පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතෙසං භවානං පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, එතෙසං භවානං පරිඤ්ඤාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතෙසං භවානං පරිඤ්ඤායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතෙසං භවානං පරිඤ්ඤාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. තෙරසමං.	326 “ඇවැත්නි, ශාරීපුත්‍රය, භවය භවයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, භවය කවරේද?” “ඇවැත්නි, මේ භව තුනකි. කාම භවය, රූප භවය, අරූප භවය යන තුනයි. ඇවැත්නි, මේ තුන් භවයෝයි.” “ඇවැත්නි, මේ භවයන් පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගයක් ඇත්තේද, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මේ භවයන්ගේ පිරිසිඳ දැනගැනීමට මාර්ගයක් ඇත්තේය. ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේය.” “මේ භවයන්ගේ පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගය කවරේද, ප්‍රතිපදාව කවරේද,” “මේ භවයන්ගේ පිරිසිඳ දැනීමට සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන ආර්යඅෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගය වෙයි. ප්‍රතිපදාව වෙයි. ඇවැත්නි, මේ භවයන් පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මේ මාර්ගය වෙයි. ප්‍රතිපදාව වෙයි.” “ඇවැත්නි, මේ භවයන්ගේ පිරිසිඳ දැනීම පිණිස යහපත් මාර්ගයක්ය, හොඳ ප්‍රතිපදාවක්ය. ඇවැත්නි ශාරිපුත්‍රය, අප්‍රමාදයටද සුදුසුය.”
14. දුක්ඛපඤ්හාසුත්තං	14. දුක්ඛ සූත්‍රය
327 ‘‘‘දුක්ඛං , දුක්ඛ’න්ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමං නු ඛො, ආවුසො, දුක්ඛ’’න්ති? ‘‘තිස්සො ඉමා, ආවුසො, දුක්ඛතා. දුක්ඛදුක්ඛතා, සඞ්ඛාරදුක්ඛතා , විපරිණාමදුක්ඛතා - ඉමා ඛො, ආවුසො, තිස්සො දුක්ඛතා’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතාසං දුක්ඛතානං පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතාසං දුක්ඛතානං පරිඤ්ඤායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතාසං දුක්ඛතානං පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, එතාසං දුක්ඛතානං පරිඤ්ඤාය, සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතාසං දුක්ඛතානං පරිඤ්ඤායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතාසං දුක්ඛතානං පරිඤ්ඤාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. චුද්දසමං.	327 “ඇවැත්නි ශාරිපුත්‍රය, දුක දුකයයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, දුක කවරේද?” “ඇවැත්නි, දුක්ඛ දුකය, සඩ්ඛාර දුකය, විපරිණාම දුකයයි දුක් ස්වභාවයෝ තුනකි. ඇවැත්නි, මේ දුක් ස්වභාවයෝ තුන වෙති.” “ඇවැත්නි මේ දුක් ස්වභාවයන්ගේ පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගයක් ඇත්තේද, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “මේ දුක් පිරිසිඳ දැනගැනීමට මාර්ගයක් ඇත්තේය. ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේය.” “ඇවැත්නි, මේ දුක් පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගය කවරේද, ප්‍රතිපදාව කවරේද?” “ඇවැත්නි, සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මේ ආර්ය අෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගය මේ දුක් ස්වභාවයන්ගේ පිරිසිඳ දැනීම පිණිස වේ.” “ඇවැත්නි, මේ දුක් ස්වභාවයන්ගේ පිරිසිඳ දැනීම පිණිස යහපත් මාර්ගයකි. යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, අප්‍රමාදයටද සුදුසුය.”
15. සක්කායපඤ්හාසුත්තං	15. සක්කාය සූත්‍රය
328 ‘‘‘සක්කායො , සක්කායො’ති, ආවුසො සාරිපුත්ත, වුච්චති. කතමො නු ඛො, ආවුසො, සක්කායො’’ති? ‘‘පඤ්චිමෙ, ආවුසො, උපාදානක්ඛන්ධා සක්කායො වුත්තො භගවතා, සෙය්‍යථිදං - රූපුපාදානක්ඛන්ධො, වෙදනුපාදානක්ඛන්ධො, සඤ්ඤුපාදානක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරුපාදානක්ඛන්ධො, විඤ්ඤාණුපාදානක්ඛන්ධො . ඉමෙ ඛො, ආවුසො, පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා සක්කායො වුත්තො භගවතා’’ති. ‘‘අත්ථි පනාවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතස්ස සක්කායස්ස පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අත්ථි ඛො, ආවුසො, මග්ගො අත්ථි පටිපදා, එතස්ස සක්කායස්ස පරිඤ්ඤායා’’ති. ‘‘කතමො පනාවුසො, මග්ගො කතමා පටිපදා, එතස්ස සක්කායස්ස පරිඤ්ඤායා’’ති? ‘‘අයමෙව ඛො, ආවුසො, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො, එතස්ස සක්කායස්ස පරිඤ්ඤාය , සෙය්‍යථිදං - සම්මාදිට්ඨි සම්මාසඞ්කප්පො සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො සම්මාවායාමො සම්මාසති සම්මාසමාධි. අයං ඛො, ආවුසො, මග්ගො අයං පටිපදා, එතස්ස සක්කායස්ස පරිඤ්ඤායා’’ති. ‘‘භද්දකො, ආවුසො, මග්ගො භද්දිකා පටිපදා, එතස්ස සක්කායස්ස පරිඤ්ඤාය. අලඤ්ච පනාවුසො සාරිපුත්ත, අප්පමාදායා’’ති. පන්නරසමං.	328 “ඇවැත්නි, ශාරිපුත්‍රය, සක්කාය සක්කාය යයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, සක්කාය කවරේද?” “ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් රූපඋපාදාන ස්කන්ධය, වේදනා උපාදාන ස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදාන ස්කන්ධය, සංඛාර උපාදාන ස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදාන ස්කන්ධය යන මේ පඤ්ච උපාදාන ස්කන්ධයෝ සක්කායයයි වදාරණ ලදී. ඇවැත්නි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ උපාදාන ස්කන්ධයෝ පස්දෙන සක්කායයයි වදාරණ ලදී.” “ඇවැත්නි, මේ සක්කායයන් පිරිසිඳ දැනගැනීමට මාර්ගයක් ඇත්තේද, ප්‍රතිපදාවක් ඇත්තේද?” “ඇවැත්නි, මේ සක්කාය පිරිසිඳ දැනගැනීමට මාර්ගයක් ඇත. ප්‍රතිපදාවක් ඇත.” “ඇවැත්නි, මේ සක්කායයාගේ පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මාර්ගය කවරේද, ප්‍රතිපදාව කවරේද?” “ඇවැත්නි, මේ සම්‍යක් දෘෂ්ටිය, සම්‍යක් සංකල්පනය, සම්‍යක් වචනය, සම්‍යක් කර්මාන්තය, සම්‍යක් ආජීවය, සම්‍යක් ව්‍යායාමය, සම්‍යක් ස්මෘතිය, සම්‍යක් සමාධිය යන මේ ආර්ය අෂ්ටාඩ්ගික මාර්ගය මේ සක්කායයාගේ පිරිසිඳ දැනීම පිණිසවේ. ඇවැත්නි, මේ සක්කායයයාගේ පිරිසිඳ දැනීම පිණිස මේ මාර්ගය වෙයි. ප්‍රතිපදාවවෙයි.” “ඇවැත්නි, මේ සක්කායයාගේ පිරිසිඳදැනීම පිණිස යහපත් මාර්ගයකි. යහපත් ප්‍රතිපදාවකි. ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, අප්‍රමාදයටද සුදුසුය.”
16. දුක්කරපඤ්හාසුත්තං	16. දුක්කර සූත්‍රය
329 ‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ දුක්කර’’න්ති? ‘‘පබ්බජ්ජා ඛො, ආවුසො, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ දුක්කරා’’ති. ‘‘පබ්බජිතෙන පනාවුසො, කිං දුක්කර’’න්ති? ‘‘පබ්බජිතෙන ඛො, ආවුසො, අභිරති දුක්කරා’’ති. ‘‘අභිරතෙන පනාවුසො, කිං දුක්කර’’න්ති? ‘‘අභිරතෙන ඛො, ආවුසො, ධම්මානුධම්මප්පටිපත්ති දුක්කරා’’ති. ‘‘කීවචිරං පනාවුසො, ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො භික්ඛු අරහං අස්සා’’ති? ‘‘නචිරං, ආවුසො’’ති. සොළසමං.	329 “ඇවැත් ශාරිපුත්‍රය, මේ ධර්ම විනය සංඛ්‍යාත ශාසනයෙහි කුමක් දුෂ්කරද? “ඇවැත්නි, පැවිදිවීම මේ ධර්ම විනයෙහි දුෂ්කරය.” “ඇවැත්නි, පැවිද්දාට කුමක් දුෂ්කරද?” “ඇවැත්නි, පැවිද්දාට සස්නෙහි ඇලීම දුෂ්කරය.” “සස්නෙහි ඇලුනහුට කුමක් දුෂ්කරද?” “ශාසනයෙහි ඇලුනහුට ධර්මානුධර්ම ප්‍රතිපත්තිය දුෂ්කරය.” “ඇවැත්නි, ධර්මානුධර්ම ප්‍රතිපන්න භික්ෂුව කොපමණ කාලයකින් රහත් වන්නේද?” “ඇවැත්නි, නොබෝ කලකින්යයි” වදාළසේක.