ත්‍රිපිටකය
13. ඣානසංයුත්තං 13. ධ්‍යාන සංයුත්තය
1. සමාධිමූලකසමාපත්තිසුත්තං 1. ධ්‍යායී සූත්‍රය
662
සාවත්ථිනිදානං . ‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, ඣායී. කතමෙ චත්තාරො? ඉධ , භික්ඛවෙ, එකච්චො ඣායී සමාධිස්මිං සමාධිකුසලො හොති, න සමාධිස්මිං සමාපත්තිකුසලො. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො ඣායී සමාධිස්මිං සමාපත්තිකුසලො හොති, න සමාධිස්මිං සමාධිකුසලො. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො ඣායී නෙව සමාධිස්මිං සමාධිකුසලො හොති, න ච සමාධිස්මිං සමාපත්තිකුසලො. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො ඣායී සමාධිස්මිං සමාධිකුසලො ච හොති, සමාධිස්මිං සමාපත්තිකුසලො ච. තත්‍ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං ඣායී සමාධිස්මිං සමාධිකුසලො ච හොති සමාධිස්මිං සමාපත්තිකුසලො ච අයං ඉමෙසං චතුන්නං ඣායීනං අග්ගො ච සෙට්ඨො ච මොක්ඛො (පාමොක්ඛො (ස්‍යා. කං.) එවමුපරිපි) ච උත්තමො ච පවරො ච. සෙය්‍යථාපි, භික්ඛවෙ, ගවා ඛීරං, ඛීරම්හා දධි, දධිම්හා නවනීතං, නවනීතම්හා සප්පි, සප්පිම්හා සප්පිමණ්ඩො තත්‍ර අග්ගමක්ඛායති; එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, ය්වායං ඣායී සමාධිස්මිං සමාධිකුසලො ච හොති සමාධිස්මිං සමාපත්තිකුසලො ච අයං ඉමෙසං චතුන්නං ඣායීනං අග්ගො ච සෙට්ඨො ච මොක්ඛො ච උත්තමො ච පවරො චා’’ති. පඨමං.
662
[1] මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරනසේක. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’යි කියා භික්ෂූන් ඇමතූහ.
‘ස්වාමීනි’යි කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ (ඒ භික්ෂූන්ට) මෙය වදාළසේක.
[2] “මහණෙනි, මේ ධ්‍යානලාභීහු සතරදෙනෙක් වෙත්. ඒ සතරදෙන කවරහුදයත්? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි ඇතැම් ධ්‍යාන ලාභියෙක් තෙම (1) සමාධියෙහි අංග දැනීමෙහි සමත්වෙයි. සමාධියට සමවැදීමෙහි සමත් නොවෙයි. මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි ඇතැම් ධ්‍යාන ලාභියෙක් තෙමේ (2) සමාපත්තියට සමවැදීමෙහි සමත් වෙයි. ධ්‍යානාංග දැනීමෙහි සමත් නොවෙයි. මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි ඇතැම් ධ්‍යානාලාභියෙක් තෙමේ (3) ධ්‍යානාංග දැනීමෙහිද සමත් නොවෙයි, සමාධියට සමවැදීමෙහිද සමත් නොවෙයි. මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි ඇතැම් ධ්‍යාන ලාභියෙක් තෙමේ (4) සමාධියෙහි අංග දැනීමෙහිද සමත් වෙයි. සමාධියට සමවැදීමෙහිද සමත්වෙයි.
“මහණෙනි, (මේ ඒ සතරදෙන වෙති) එහි යම් ඒ ධ්‍යානලාභියෙක් තෙමේ සමාධියෙහි අංග දැනීමෙහිත් සමත්වේද සමාධියට සමවැදීමෙහිත් සමත්වේද, මේ තෙමේ මේ ධ්‍යානලාභි පුද්ගලයන් සතරදෙනාගෙන්ම අග්‍රද, ශ්‍රේෂ්ඨද, ප්‍රධානද, උතුම්ද, උසස්ද වෙයි.
[3] “මහණෙනි, යම්සේ දෙනට වඩා කිරිද, කිරට වඩා දීද, දීවලට වඩා වෙඬරුද, වෙඬරුවලට වඩා ගිතෙල්ද, ගිතෙල්වලට වඩා ගිතෙල් මණ්ඩයද, එහි යම් සේ උතුම්යයි කියනු ලැබේද, එපරිද්දෙන්ම මහණෙනි, යම් ඒ ධ්‍යානලාභි පුද්ගලයෙක් ධ්‍යානයෙහි ධ්‍යානාංග වෙන්කිරීමෙහිත් සමත් වේද, සමාපත්තියට සමවැදීමෙහිත් සමත්වේද මේ තෙමේ මේ ධ්‍යානලාභී පුද්ගලයන් සතර දෙනාගෙන් අග්‍රද, ශ්‍රේෂ්ඨද, ප්‍රමුඛද, උතුම්ද, උසස්ද වේයයි’ වදාළේය.
(මේ වර්ගයට අයිති අනිත් සූත්‍ර 54 රේ 1 ඡේද මේ වර්ගයේම පළමු වෙනි ධ්‍යායි සූත්‍රය මෙනි. 2 වෙනි ඡේදය සාදාගැනීමට ඒ ඒ ස්ථානවලට මෙහි පහත සඳහන් කර තිබෙන ධ්‍යානලාභී පුද්ගලයින් සතර දෙනාගේ ගති ගුණ සඳහන් කොටස් යොදා ගන්න. නැවත 2, 3 ඡේද වල උසස් ධ්‍යානලාභී පුද්ගලයාගේ ගතිගුණ ලෙස 4 වෙනි පුද්ගලයාගේ ගතිගුණ යොදා ගන්න.)
2. සමාධිමූලකඨිතිසුත්තං 2. සමාධිමූලකඨිතිසුත්තං
3. සමාධිමූලකවුට්ඨානසුත්තං 3. සමාධිමූලකවුට්ඨානසුත්තං
4. සමාධිමූලකකල්ලිතසුත්තං 4. සමාධිමූලකකල්ලිතසුත්තං
5. සමාධිමූලකආරම්මණසුත්තං 5. සමාධිමූලකආරම්මණසුත්තං
6. සමාධිමූලකගොචරසුත්තං 6. සමාධිමූලකගොචරසුත්තං
7. සමාධිමූලකඅභිනීහාරසුත්තං 7. සමාධිමූලකඅභිනීහාරසුත්තං
8. සමාධිමූලකසක්කච්චකාරීසුත්තං 8. සමාධිමූලකසක්කච්චකාරීසුත්තං
9. සමාධිමූලකසාතච්චකාරීසුත්තං 9. සමාධිමූලකසාතච්චකාරීසුත්තං
10. සමාධිමූලකසප්පායකාරීසුත්තං 10. සමාධිමූලකසප්පායකාරීසුත්තං
11. සමාපත්තිමූලකඨිතිසුත්තං 11. සමාපත්තිමූලකඨිතිසුත්තං
12. සමාපත්තිමූලකවුට්ඨානසුත්තං 12. සමාපත්තිමූලකවුට්ඨානසුත්තං
13. සමාපත්තිමූලකකල්ලිතසුත්තං 13. සමාපත්තිමූලකකල්ලිතසුත්තං
14. සමාපත්තිමූලකආරම්මණසුත්තං 14. සමාපත්තිමූලකආරම්මණසුත්තං
15. සමාපත්තිමූලකගොචරසුත්තං 15. සමාපත්තිමූලකගොචරසුත්තං
16. සමාපත්තිමූලකඅභිනීහාරසුත්තං 16. සමාපත්තිමූලකඅභිනීහාරසුත්තං
17. සමාපත්තිමූලකසක්කච්චසුත්තං 17. සමාපත්තිමූලකසක්කච්චසුත්තං
18. සමාපත්තිමූලකසාතච්චසුත්තං 18. සමාපත්තිමූලකසාතච්චසුත්තං
19. සමාපත්තිමූලකසප්පායකාරීසුත්තං 19. සමාපත්තිමූලකසප්පායකාරීසුත්තං
20-27. ඨිතිමූලකවුට්ඨානසුත්තාදිඅට්ඨකං 20-27. ඨිතිමූලකවුට්ඨානසුත්තාදිඅට්ඨකං
28-34. වුට්ඨානමූලකකල්ලිතසුත්තාදිසත්තකං 28-34. වුට්ඨානමූලකකල්ලිතසුත්තාදිසත්තකං
35-40. කල්ලිතමූලකආරම්මණසුත්තාදිඡක්කං 35-40. කල්ලිතමූලකආරම්මණසුත්තාදිඡක්කං
41-45. ආරම්මණමූලකගොචරසුත්තාදිපඤ්චකං 41-45. ආරම්මණමූලකගොචරසුත්තාදිපඤ්චකං
46-49. ගොචරමූලකඅභිනීහාරසුත්තාදිචතුක්කං 46-49. ගොචරමූලකඅභිනීහාරසුත්තාදිචතුක්කං
50-52. අභිනීහාරමූලකසක්කච්චසුත්තාදිතිකං 50-52. අභිනීහාරමූලකසක්කච්චසුත්තාදිතිකං
53-54. සක්කච්චමූලකසාතච්චකාරීසුත්තාදිදුකං 53-54. සක්කච්චමූලකසාතච්චකාරීසුත්තාදිදුකං
55. සාතච්චමූලකසප්පායකාරීසුත්තං 55. සාතච්චමූලකසප්පායකාරීසුත්තං