චක්ඛු විඤ්ඤාණය සූත්‍රය

ත්‍රිපිටකය

අන්තර්ගතය තරුයෙදූ

6. කිලෙසසංයුත්තං	6. කිලෙස සංයුත්තය
1. චක්ඛුසුත්තං	1. චක්ඛු සූත්‍රය
322 සාවත්ථිනිදානං . ‘‘යො, භික්ඛවෙ, චක්ඛුස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො සොතස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො ඝානස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො ජිව්හාය ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො කායස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො මනස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යතො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො ඉමෙසු ඡසු ඨානෙසු චෙතසො උපක්කිලෙසො පහීනො හොති, නෙක්ඛම්මනින්නඤ්චස්ස චිත්තං හොති. නෙක්ඛම්මපරිභාවිතං චිත්තං කම්මනියං ඛායති, අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. පඨමං.	322 [1] මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වාසය කරන සේක. එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’යි කියා භික්ෂූන් ඇමතූසේක. ‘ස්වාමීනි’යි කියා ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. (එවිට) භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක. [2] “මහණෙනි, ඇසෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. කණෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. නාසයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. දිවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. කයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වෙයිද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි සිතේ යම් ඡන්දරාගයක් වෙයිද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. [3] “මහණෙනි, යම් තැනක පටන් මේ සය ස්ථානයන්හි භික්ෂුවගේ සිතේ කිලුටුබව ප්‍රහීනවූයේ වෙයිද? ඔහුගේ සිත ලොකොත්තර ධර්මයට නැඹුරුවූයේ වෙයි. නෛෂ්ක්‍රම්‍ය පුරුදු කරන ලද සිත විශේෂ ඥානයෙන් ප්‍රත්‍යක්ෂ කළ යුතු ධර්ම විෂයෙහි කර්මණ්‍ය වෙයි.
2. රූපසුත්තං	2. රූප සූත්‍රය
323 සාවත්ථිනිදානං. ‘‘යො, භික්ඛවෙ, රූපෙසු ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො සද්දෙසු... යො ගන්ධෙසු... යො රසෙසු... යො ඵොට්ඨබ්බෙසු... යො ධම්මෙසු ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යතො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො ඉමෙසු ඡසු ඨානෙසු චෙතසො උපක්කිලෙසො පහීනො හොති, නෙක්ඛම්මනින්නඤ්චස්ස චිත්තං හොති. නෙක්ඛම්මපරිභාවිතං චිත්තං කම්මනියං ඛායති, අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. දුතියං.	323 [1] (මේ සූත්‍රයේ 1, 3 වෙනි ඡේද කිලෙස සංයුත්තයේ 1 චක්ඛු සූත්‍රයේ මෙනි.) [2] “මහණෙනි, රූපයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි ශබ්දයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ගන්ධයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. රසයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ස්පර්ශයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ධර්මයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි.
3. විඤ්ඤාණසුත්තං	3. චක්ඛු විඤ්ඤාණය සූත්‍රය
324 සාවත්ථිනිදානං. ‘‘යො, භික්ඛවෙ, චක්ඛුවිඤ්ඤාණස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො සොතවිඤ්ඤාණස්මිං... යො ඝානවිඤ්ඤාණස්මිං... යො ජිව්හාවිඤ්ඤාණස්මිං... යො කායවිඤ්ඤාණස්මිං... යො මනොවිඤ්ඤාණස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යතො ඛො , භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො ඉමෙසු ඡසු ඨානෙසු චෙතසො උපක්කිලෙසො පහීනො හොති, නෙක්ඛම්මනින්නඤ්චස්ස චිත්තං හොති. නෙක්ඛම්මපරිභාවිතං චිත්තං කම්මනියං ඛායති, අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. තතියං.	324 [1] (මේ සූත්‍රයේ 1, 3 වෙනි ඡේද කිලෙස සංයුත්තයේ 1 චක්ඛු සූත්‍රයේ මෙනි.) [2] “මහණෙනි, චක්ඛු විඤ්ඤාණයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි. සොත විඤ්ඤාණයෙහි යම් ඡන්ද රාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ඝාණ විඤ්ඤාණයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ජිහ්වා විඤ්ඤාණයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. කාය විඤ්ඤාණයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. මනෝ විඤ්ඤාණයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි.
4. සම්ඵස්සසුත්තං	4. ඵස්ස සූත්‍රය
325 සාවත්ථිනිදානං . ‘‘යො, භික්ඛවෙ, චක්ඛුසම්ඵස්සස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො සොතසම්ඵස්සස්මිං... යො ඝානසම්ඵස්සස්මිං... යො ජිව්හාසම්ඵස්සස්මිං... යො කායසම්ඵස්සස්මිං... යො මනොසම්ඵස්සස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යතො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො...පෙ.... අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. චතුත්ථං.	325 [1] (මේ සූත්‍රයේ 1, 3 වෙනි ඡේද කිලෙස සංයුත්තයේ 1 චක්ඛු සූත්‍රයේ මෙනි.) [2] “මහණෙනි, චක්ඛුසම්ඵස්සයෙහි යම් ඡන්දරාගයක්වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි. සොත සම්ඵස්සයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ඝාණ සම්ඵස්සයෙහි යම් ඡන්ද රාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි ජිව්හා සම්ඵස්සයෙහි යම් ඡන්දරාගයක්වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. කාය සම්ඵස්සයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. මනෝ සම්ඵස්සයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි.
5. සම්ඵස්සජසුත්තං	5. වේදනා සූත්‍රය
326 සාවත්ථිනිදානං. ‘‘යො, භික්ඛවෙ, චක්ඛුසම්ඵස්සජාය වෙදනාය ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො සොතසම්ඵස්සජාය වෙදනාය... යො ඝානසම්ඵස්සජාය වෙදනාය... යො ජිව්හාසම්ඵස්සජාය වෙදනාය... යො කායසම්ඵස්සජාය වෙදනාය... යො මනොසම්ඵස්සජාය වෙදනාය ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යතො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො...පෙ.... අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. පඤ්චමං.	326 [1] (මේ සූත්‍රයේ 1, 3 වෙනි ඡේද කිලෙස සංයුත්තයේ 1 චක්ඛු සූත්‍රයේ මෙනි) [2] “මහණෙනි, චක්ඛු ස්පර්ශයෙන් උපන් වේදනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි. සොත ස්පර්ශයෙන් උපන් වේදනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ඝාණ ස්පර්ශයෙන් උපන් වේදනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ජිව්හා ස්පර්ශයෙන් උපන් වේදනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. කාය ස්පර්ශයෙන් උපන් වේදනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. මනො ස්පර්ශයෙන් උපන් වේදනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිත පිළිබඳ කිලුටුවීමයි.
6. සඤ්ඤාසුත්තං	6. සඤ්ඤා සූත්‍රය
327 සාවත්ථිනිදානං. ‘‘යො, භික්ඛවෙ, රූපසඤ්ඤාය ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො සද්දසඤ්ඤාය... යො ගන්ධසඤ්ඤාය... යො රසසඤ්ඤාය... යො ඵොට්ඨබ්බසඤ්ඤාය... යො ධම්මසඤ්ඤාය ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො . යතො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො...පෙ.... අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. ඡට්ඨං.	327 [1] (මේ සූත්‍රයේ 1, 3 වෙනි ඡේද කිලෙස සංයුත්තයේ 1 චක්ඛු සූත්‍රයේ මෙනි.) [2] “මහණෙනි, රූප සඤ්ඤාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද එය සිතේ කිලුටුවීමයි. සද්ද සඤ්ඤාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ගන්ධ සඤ්ඤාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. රස සඤ්ඤාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ඵොට්ඨබ්බ සඤ්ඤාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ධම්ම සඤ්ඤාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි.
7. සඤ්චෙතනාසුත්තං	7. චේතනා සූත්‍රය
328 සාවත්ථිනිදානං. ‘‘යො, භික්ඛවෙ, රූපසඤ්චෙතනාය ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො සද්දසඤ්චෙතනාය... යො ගන්ධසඤ්චෙතනාය... යො රසසඤ්චෙතනාය... යො ඵොට්ඨබ්බසඤ්චෙතනාය... යො ධම්මසඤ්චෙතනාය ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යතො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො...පෙ.... අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. සත්තමං.	328 [1] (මේ සූත්‍රයේ 1, 3 වෙනි ඡේද කිලෙස සංයුත්තයේ 1 චක්ඛු සූත්‍රයේ මෙනි) [2] “මහණෙනි, රූප සංචේතනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි. සද්ද සංචේතනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ගන්ධ සංචේතනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. රස සංචේතනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි. ඵොට්ඨබ්බ සංචේතනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි. ධර්ම සංචේතනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි.
8. තණ්හාසුත්තං	8. තණ්හා සූත්‍රය
329 සාවත්ථිනිදානං . ‘‘යො, භික්ඛවෙ, රූපතණ්හාය ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො සද්දතණ්හාය... යො ගන්ධතණ්හාය... යො රසතණ්හාය... යො ඵොට්ඨබ්බතණ්හාය... යො ධම්මතණ්හාය ඡන්දරාගො , චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යතො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො...පෙ.... අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. අට්ඨමං.	329 [1] (මේ සූත්‍රයේ 1, 3 වෙනි ඡේද කිලෙස සංයුත්තයේ 1 චක්ඛු සූත්‍රයේ මෙනි.) [2] “මහණෙනි, රූපතණ්හාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද එය සිතේ කිලුටුවීමයි. සද්ද තණ්හාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක්වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි. ගන්ධ තණ්හාවෙහි යම් ඡන්ද රාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. රස තණ්හාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. ඵොට්ඨබ්බ තණ්හාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි ධම්ම තණ්හාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටු වීමයි.
9. ධාතුසුත්තං	9. ධාතු සූත්‍රය
330 සාවත්ථිනිදානං. ‘‘යො, භික්ඛවෙ, පථවීධාතුයා ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යො ආපොධාතුයා... යො තෙජොධාතුයා... යො වායොධාතුයා... යො ආකාසධාතුයා... යො විඤ්ඤාණධාතුයා ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යතො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො ඉමෙසු ඡසු ඨානෙසු චෙතසො උපක්කිලෙසො පහීනො හොති, නෙක්ඛම්මනින්නඤ්චස්ස චිත්තං හොති. නෙක්ඛම්මපරිභාවිතං චිත්තං කම්මනියං ඛායති, අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. නවමං.	330 [1] (මේ සූත්‍රයේ 1, 3 වෙනි ඡේද කිලෙස සංයුත්තයේ 1 චක්ඛු සූත්‍රයේ මෙනි.) [2] “මහණෙනි, පඨවිධාතුවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි. ආපෝ ධාතුවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටුවීමයි. තේජෝ ධාතුවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි. වායෝ ධාතුවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි. ආකාශ ධාතුවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි. විඤ්ඤාණ ධාතුවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටු වීමයි.
10. ඛන්ධසුත්තං	10. ඛන්ධ සූත්‍රය
331 සාවත්ථිනිදානං. ‘‘යො, භික්ඛවෙ, රූපස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො...පෙ.... යො විඤ්ඤාණස්මිං ඡන්දරාගො, චිත්තස්සෙසො උපක්කිලෙසො. යතො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො ඉමෙසු පඤ්චසු ඨානෙසු චෙතසො උපක්කිලෙසො පහීනො හොති, නෙක්ඛම්මනින්නඤ්චස්ස චිත්තං හොති. නෙක්ඛම්මපරිභාවිතං චිත්තං කම්මනියං ඛායති, අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයෙසු ධම්මෙසූ’’ති. දසමං.	331 [1] (මේ සූත්‍රයේ 1, 3 වෙනි ඡේද කිලෙස සංයුත්තයේ 1 චක්ඛු සූත්‍රයේ මෙනි.) [2] “මහණෙනි, රූපස්කන්ධයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටු වීමයි. වේදනාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි. සඤ්ඤාවෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි. සංස්කාරයන්හි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය චිත්තයාගේ කිලුටු වීමයි. විඤ්ඤාණයෙහි යම් ඡන්දරාගයක් වේද, එය සිතේ කිලුටුවීමයි.