| 3. කොසලසංයුත්තං | 3. කොසල සංයුත්තය |
| 1. පඨමවග්ගො | 1. ප්‍රථම වර්ගය |
| 1. දහරසුත්තං | 1. දහර සූත්‍රය |
|
112
එවං
‘‘යෙපි තෙ, භො ගොතම, සමණබ්‍රාහ්මණා සඞ්ඝිනො ගණිනො ගණාචරියා ඤාතා යසස්සිනො තිත්ථකරා සාධුසම්මතා බහුජනස්ස, සෙය්‍යථිදං - පූරණො කස්සපො, මක්ඛලි ගොසාලො, නිගණ්ඨො නාටපුත්තො, සඤ්චයො බෙලට්ඨපුත්තො, පකුධො කච්චායනො, අජිතො කෙසකම්බලො; තෙපි මයා
‘‘චත්තාරො
ඉදමවොච
‘‘ඛත්තියං ජාතිසම්පන්නං, අභිජාතං යසස්සිනං;
දහරොති නාවජානෙය්‍ය, න නං පරිභවෙ නරො.
‘‘ඨානඤ්හි සො මනුජින්දො, රජ්ජං ලද්ධාන ඛත්තියො;
සො කුද්ධො රාජදණ්ඩෙන, තස්මිං පක්කමතෙ භුසං;
තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්‍ය, රක්ඛං ජීවිතමත්තනො.
‘‘ගාමෙ වා යදි වා රඤ්ඤෙ, යත්ථ පස්සෙ භුජඞ්ගමං;
දහරොති නාවජානෙය්‍ය, න නං පරිභවෙ නරො.
‘‘උච්චාවචෙහි
සො ආසජ්ජ ඩංසෙ බාලං, නරං නාරිඤ්ච එකදා;
තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්‍ය, රක්ඛං ජීවිතමත්තනො.
‘‘පහූතභක්ඛං ජාලිනං, පාවකං කණ්හවත්තනිං;
දහරොති නාවජානෙය්‍ය, න නං පරිභවෙ නරො.
‘‘ලද්ධා හි සො උපාදානං, මහා හුත්වාන පාවකො;
සො ආසජ්ජ ඩහෙ
(දහෙ) බාලං, නරං නාරිඤ්ච එකදා;
තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්‍ය, රක්ඛං ජීවිතමත්තනො.
‘‘වනං යදග්ගි ඩහති
(දහති (ක.)), පාවකො කණ්හවත්තනී;
ජායන්ති තත්ථ පාරොහා, අහොරත්තානමච්චයෙ.
‘‘යඤ්ච
න තස්ස පුත්තා පසවො, දායාදා වින්දරෙ ධනං;
අනපච්චා අදායාදා, තාලාවත්ථූ භවන්ති තෙ.
‘‘තස්මා
භුජඞ්ගමං පාවකඤ්ච, ඛත්තියඤ්ච යසස්සිනං;
භික්ඛුඤ්ච සීලසම්පන්නං, සම්මදෙව සමාචරෙ’’ති.
එවං වුත්තෙ, රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘අභික්කන්තං, භන්තෙ, අභික්කන්තං, භන්තෙ! සෙය්‍යථාපි භන්තෙ, නික්කුජ්ජිතං
(නිකුජ්ජිතං (?)) වා උක්කුජ්ජෙය්‍ය
|
112
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, සතුටු විය. සතුටු වියයුතු, සිහි කටහුතු කථා පවත්වා එක් පසෙක හුන්නේය.
එක් පසෙක හුන් පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීයේය. “භවත් ගෞතමයන් වහන්සේත් ‘අනුත්තර සම්‍යක් සම්බෝධිය ලදුම්හ’ යි ප්‍රතිඥා කෙරෙත්ද?”
“මහරජ, සරිලෙස කියන තැනැත්තේ ‘මේ තෙම සම්‍යක් සම්බෝධියට පැමිණියේය’ යි යමකු ගැන කියන්නේ නම්, ඒ නිවැරැදි සේ කියන තැනැත්තා එය මා ගැනම කියන්නේය. මහරජ, මම් වනාහි ඉතා උතුම් සම්‍යක් සම්බෝධියට පැමිණියෙක්මි” යි (භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිළිතුරු දුන් සේක.)
“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, පූරණකස්සප, මක්ඛලීගොසාල, නිගණ්ඨනාථපුත්ත, සඤජයබෙල්ලට්ඨපුත්ත, පකුධකච්චායන, අජිත කෙසකම්බල යන පැවිදි සමූහයා ඇති, පැවිදි ගනයා ඇති, ගණාචාර්‍ය්‍යවූ, ප්‍රකටවූ යසස් ඇති, ලබ්ධි ඇති කරන්නාවූ, බොහෝ දෙනා විසින් යහපත්යයි සම්මත කරණලද යම් ඒ මහණ බමුණු කෙනෙක් වෙත්ද, ඔවුහුත් අනුත්තර සම්මා සම්බෝධිය ලදුම්හයි ප්‍රතිඥා කරනුදැයි මවිසින් ප්‍රශ්න කරන ලද්දෝ අනුත්තර සම්මා සම්බෝධිය අවබෝධ කෙළෙමුයි ප්‍රතිඥා නොකරති. උත්පත්තියෙන් තරුණුවූත්, පැවිද්දෙන් ආධුනිකවූත්, අළුත පැවිදිවූ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ කෙසේ නම් ප්‍රතිඥා කරන සේක්ද?”
“මහරජ, මේ සතරදෙනෙක් තරුණයයි හෙවත් ළදරුයයි ලඝු කොට සැලකිය යතු නොවෙති, පරිභව කටයුතු නොවෙති. එනම්:- ක්‍ෂත්‍රිය රජ කුමරා ළදරුයයි සැහැල්ලුකොට සිතියයුතු නොවේ. සර්පයා ළදරුයයි සැහැල්ල්‍රකොට සිතියයුතු නොවේ. ගින්න කුඩායයි නොසැලකියයුතු නොවේ. භික්‍ෂුව තරුණයයි පහත්සේ සිතියයුතු නොවේ. මහරජ, මේ සතරදෙන තරුණයයි අවමන් නොකටයුතු වෙති. පරිභව නොකටයුතු වෙති.”
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක. සුගතයන් වහන්සේ මෙය වදාරා නැවත මේ ගාථා වදාළ සේක.
නුවණැති මිනිස් තෙමේ ජාති සම්පන්නවූ, උසස් කුලයෙහි උපන්නාවූ, යසස් ඇති, ක්‍ෂත්‍රිය රාජකුමාරයාට, ළදරුයයි අවමන් නොකරන්නේය. පරිභව නොකරන්නේය, ඊට කරුණු ඇත්තාහ, මනුජෙන්‍ද්‍රවූ ඒ ක්‍ෂත්‍රිය තෙමේ රජකම ලබාගෙන තමන්ට අවමන්කළ තැනැත්තා කෙරෙහි කිපියේ බෙහෙවින් ඔහුට රාජ දඬුවම් කරන්නේය. එහෙයින් තම දිවි රකින්නා ඒ ක්‍ෂත්‍රිය (උතුම්) කුමරුන් නොගටා ඈත්වන්නේය.
“නුවණැති මිනිසා ගමෙහි හෝ වෙනෙහි හෝ යම්කිසි තැනෙක සර්‍පයෙක් දකීද, ඒ සර්පයා කුඩායයි සැහැල්ලුකොට නොසිතන්නේය. අවමන් නොකරන්නේය. තෙදින් යුත් සර්පයා උස් පහත් නොයෙක් වෙසින් හැසිරෙන්නේය. ඒ සර්පයා තමහට ගැහැට කළ අඥාන මිනිසා හෝ ගැහැනිය වෙත පැමිණ දෂ්ට කරන්නේය. එහෙයින් තම දිවි රකින්නේ ඒ සර්පයා වෙත නොයන්නේය.
“බොහෝ කොට කන, ගිනි දැල් ඇති, ගිය මග කළුකරණ ගින්න නුවණැති මිනිසා කුඩායයි ලඝුකොට නොසිතන්නේය. පරිභව නොකරන්නේය. ඒ ගින්න ඇවිලීමට උපකරණ ලැබ මහත්වී ඒ අවමන්කළ අඥාන මිනිසා හෝ ගැහැනිය වෙත පැමිණ දවන්නේය. එහෙයින් තම දිවි රකින්නා ඒ ගින්න ඈත් කරන්නේය.
“ගිය මග කළුකරන්නාවූද, පව් දවන්නා යන අර්ත්‍ථයෙන් පාචක නම්වූද ගින්න යම් වනයක් දවානම් එහි කලකට පසු පැල හටගනිති. නමුත් සිල්වත් භික්‍ෂු සිල් තෙදින් යමෙකුන් දවානම් ඔහුට පුත්තු නැති වෙති. ගෙරි සරක් නැති වෙති. ඔහුගේ දායාදයෝ හෙවත් ධනයට හිමිකම් ඇති නෑදෑයෝ ඔහුගේ ධනය නොලබති. ඔවුහු දූ දරුවන් නැත්තෝව, ධනයට හිමි නෑයන් නැත්තෝව කරටියෙන් කැඩූ තල් ගස් මෙන් වෙති.
එහෙයින් තමන්ට යහපත බලාපොරොත්තුවන නුවණැති මනුෂ්‍යයා සර්පයාද, ගින්නද, කීර්තිමත් උතුම් කුමරාද, සිල්වත් භික්‍ෂුවද යන මොවුන් කෙරෙයි යහපත්ව හැසිරෙන්නේය.”
මෙසේ වදාළ කල්හි පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීය. “ස්වාමීනි, ඉතා රම්‍යයි, ඉතා මනොඥයි. ස්වාමීනි, යටිකුරු වූවක් යම්සේ උඩුකුරු කරන්නේද, වැසුනු දෙයක් යම්සේ මතුකරන්නේද, ඇස් ඇත්තෝ රූප දකිත්වායි අඳුරේ තෙල් පහනක් දල්වන්නේ යම්සේද, එමෙන්ම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොයෙක් ආකාරයෙන් ධර්‍මය ප්‍රකාශකරණ ලදී. ස්වාමීනි, මේ මම බුදුන්, දහම්, සංඝයා සරණ යමි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මා අද පටන් දිවිහිම් කොට සරණ ගිය උපාසකයෙකු ලෙස සලකන සේක්වා.”
|
| 2. පුරිසසුත්තං | 2. පුරිස සූත්‍රය |
|
113
සාවත්ථිනිදානං. අථ ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘කති නු ඛො, භන්තෙ, පුරිසස්ස ධම්මා අජ්ඣත්තං උප්පජ්ජමානා උප්පජ්ජන්ති අහිතාය දුක්ඛාය අඵාසුවිහාරායා’’ති?
‘‘තයො ඛො, මහාරාජ, පුරිසස්ස ධම්මා අජ්ඣත්තං උප්පජ්ජමානා උප්පජ්ජන්ති අහිතාය දුක්ඛාය අඵාසුවිහාරාය. කතමෙ තයො? ලොභො ඛො, මහාරාජ, පුරිසස්ස ධම්මො අජ්ඣත්තං උප්පජ්ජමානො උප්පජ්ජති අහිතාය දුක්ඛාය අඵාසුවිහාරාය. දොසො ඛො, මහාරාජ, පුරිසස්ස ධම්මො අජ්ඣත්තං උප්පජ්ජමානො උප්පජ්ජති අහිතාය දුක්ඛාය අඵාසුවිහාරාය. මොහො ඛො, මහාරාජ, පුරිසස්ස ධම්මො අජ්ඣත්තං උප්පජ්ජමානො උප්පජ්ජති අහිතාය දුක්ඛාය අඵාසුවිහාරාය
‘‘ලොභො
හිංසන්ති අත්තසම්භූතා, තචසාරංව සම්ඵල’’න්ති
(සප්ඵලන්ති (ස්‍යා. කං.)).
|
113
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල පසේනදි කොසොල් රජතෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, වැඳ එකත් පසෙක හුන්නේය. එක් පසෙක හුන් පසේනදි කෝසල රජතෙමේ “ස්වාමීනි, තමන්තුළ උපදින කෙතෙක් දේ පුරුෂයෙකුට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස, අපහසුවෙන් වසනු පිණිස උපදිත්දැ” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් ඇසීය.
“මහරජ, පුරුෂයෙකුට තමන් තුල උපදිනා කරුණු තුනක් අහිත පිණිස, දුක් පිණිස, අපහසුවෙන් වසනු පිණිස උපදිති. කවර කරුණු තුනක්ද? මහරජ, ලෝභය තමන් තුළ උපදින්නේ පුරුෂයාට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස, අපහසුවෙන් වසනු පිණිස උපදියි. මහරජ, ද්වේෂය තමන් තුළ උපදින්නේ පුරුෂයාට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස, අපහසුවෙන් වසනු පිණිස උපදියි. මහරජ, මෝහය තමන් තුළ උපදින්නේ පුරුෂයාට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස, අපහසුවෙන් වසනු පිණිස උපදියි. මහරජ, මේ කරුණු තුන තමන් තුළ උපදින්නේ පුරුෂයාට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස, අපහසු විහරණය පිණිස උපදිත්.
“තමන්ගේ සන්තානයෙහි උපන් ලෝභ, දෝෂ, මෝහ යන අකුසල් මුල් ලාමක සිත් ඇති පුරුෂයාම පෙළති. කුමක් මෙන්ද යත්? ((හුණ, බට, කෙසෙල් ආදී) පොත්තම හරය කොට ඇති ගසක ඇතිවන ඵලය එබඳු ගසක් නසන්නාක් මෙනි.”
|
| 3. ජරාමරණසුත්තං | 3. රාජ සූත්‍රය |
|
114
සාවත්ථිනිදානං
‘‘ජීරන්ති වෙ රාජරථා සුචිත්තා,
අථො සරීරම්පි ජරං උපෙති;
සතඤ්ච ධම්මො න ජරං උපෙති,
සන්තො හවෙ සබ්භි පවෙදයන්තී’’ති.
|
114
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජතෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, වැඳ එකත් පසෙක හුන්නේය. එකත්පසෙක හුන් පසේනදි කොසොල් රජතෙමේ “ස්වාමීනි, උපන් තැනැත්තාට ජරා මරණ දෙකින් ගැළවීමක් ඇත්තේදැ” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් ඇසීය.
“මහරජ, උපන් තැනැත්තාට ජරා මරණ දෙකින් ගැළවීමක් නැත. මහරජ, මහාසාර කුලවල උපන් යම් ඒ ක්‍ෂත්‍රියයෝ ධනයෙන් ආඪ්‍යවූ, මහත් ධන ඇත්තාවූ, බොහෝ සම්පත් ඇත්තාවූ, බොහෝ රන්රුවන් ඇත්තාවූ, මන පිනවන බොහෝ දේ ඇත්තාවූ, බොහෝ ධන ධාන්‍ය ඇත්තාවූ වෙත්ද, ඔවුන්ටද, ජරා මරණ දෙකින් ගැළවීමක් නැත. මහාසාර කුලවල උපන් බ්‍රාහ්මණයෝ ධනයෙන් ආඪ්‍යවූ, මහත් ධන ඇත්තාවූ, බොහෝ සම්පත් ඇත්තාවූ, බොහෝ රන්රුවන් ඇත්තාවූ, මන පිනවන බොහෝ දේ ඇත්තාවූ, බොහෝ ධන ධාන්‍ය ඇත්තාවූ වෙත්ද, ඔවුන්ටද, ජරා මරණ දෙකින් ගැළවීමක් නැත. මහාසාර කුලවල උපන් ගෘහපතියෝ ධනයෙන් ආඪ්‍යවූ, මහත් ධන ඇත්තාවූ, බොහෝ සම්පත් ඇත්තාවූ, බොහෝ රන්රුවන් ඇත්තාවූ, මන පිනවන බොහෝ දේ ඇත්තාවූ, බොහෝ ධන ධාන්‍ය ඇත්තාවූ වෙත්ද, ඔවුන්ටද, ජරා මරණ දෙකින් ගැළවීමක් නැත. මහරජ, කෙලෙස් නැසූ, මග බඹසර වැස නිමවූ, සතර මගින් කටයුතු කොට නිමවූ, කෙලෙස් බර බහා තැබූ, රහත් බවට පැමිණි, භව බන්‍ධන නැසූ, සතර සත්‍යයන් තතුසේ දැන කෙලෙසුන් ගෙන් මිදුනාවූ, යම් ඒ රහත් භික්‍ෂු කෙනෙක් වෙත්ද, ඔවුන්ගේත් මේ කය බිඳෙන ස්වභාව ඇත්තේය. ඉවත දැමියයුතු ස්වභාව ඇත්තේය.”
“විසිතුරු කරනලද රජුන්ගේ රථද දිරති. එසේම ශරීරයද දිරීමට පැමිණෙයි. එහෙත් බුද්ධාදී උත්තමයන්ගේ සද්‍ධර්‍මය දිරුමට නොපැමිණේ. එහෙයින් ඒ උත්තමයෝ ඒ සද්‍ධර්‍මය (නිවන) ඒකාන්ත පිහිට ලෙස ඔවුනොවුන්ට ප්‍රකාශ කරති.”
|
| 4. පියසුත්තං | 4. පිය (නොහොත් පියඅත්ත) සූත්‍රය |
|
115
සාවත්ථිනිදානං
‘‘එවමෙතං, මහාරාජ, එවමෙතං, මහාරාජ! යෙ හි කෙචි, මහාරාජ, කායෙන දුච්චරිතං චරන්ති, වාචාය දුච්චරිතං චරන්ති, මනසා දුච්චරිතං චරන්ති; තෙසං අප්පියො අත්තා. කිඤ්චාපි තෙ එවං වදෙය්‍යුං - ‘පියො නො අත්තා’ති, අථ ඛො තෙසං අප්පියො අත්තා. තං කිස්ස හෙතු? යඤ්හි, මහාරාජ, අප්පියො අප්පියස්ස කරෙය්‍ය, තං තෙ අත්තනාව අත්තනො කරොන්ති; තස්මා තෙසං අප්පියො අත්තා. යෙ ච ඛො කෙචි, මහාරාජ
‘‘අත්තානඤ්චෙ පියං ජඤ්ඤා, න නං පාපෙන සංයුජෙ;
න හි තං සුලභං හොති, සුඛං දුක්කටකාරිනා.
‘‘අන්තකෙනාධිපන්නස්ස, ජහතො මානුසං භවං;
කිඤ්හි තස්ස සකං හොති, කිඤ්ච ආදාය ගච්ඡති;
කිඤ්චස්ස අනුගං හොති, ඡායාව අනපායිනී
(අනුපායිනී (ස්‍යා. කං. ක.)).
‘‘උභො
තඤ්හි තස්ස සකං හොති, තඤ්ච
(තංව (?)) ආදාය ගච්ඡති;
තඤ්චස්ස
(තංවස්ස (?)) අනුගං හොති, ඡායාව අනපායිනී.
‘‘තස්මා කරෙය්‍ය කල්‍යාණං, නිචයං සම්පරායිකං;
පුඤ්ඤානි පරලොකස්මිං, පතිට්ඨා හොන්ති පාණින’’න්ත්න්ත්ති.
|
115
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජතෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, වැඳ එකත් පසෙක හුන්නේය.
එකත්පසෙක හුන් පසේනදි කොසොල්රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීයේය. “ස්වාමීනි, තනිව විවේකීව හුන් මට මෙබඳු විතර්‍කයක් පහළවිය. එනම්:- ‘කවුරුන්ට තමා ප්‍රියද? කවුරුන්ට තමා අප්‍රියද?’ කියායි. ස්වාමීනි, ඒ මට මේ සිත විය.
‘යම්කිසි කෙනෙක් කයින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, වචනයෙන් දුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, සිතින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, ඔවුන්ට තමා අප්‍රියය. අපගේ ආත්මය හෙවත් තමා තමන්ට ප්‍රියයයි යම් ලෙසකින් ඔවුන් කියතත් ඔවුන්ට තමා අප්‍රියමය. ඊට හේතු නම්:- අප්‍රියයෙක් අප්‍රියයෙකුට යමක් කෙරේනම්, ඔවුහු එය තමන්ටම කෙරෙති. එහෙයින් ඔවුන්ට තමා අප්‍රියය.
‘යම්කිසි කෙනෙක් කයින් සුචරිතයෙහි හැසිරෙත්ද, වචනයෙන් සුචරිතයෙහි හැසිරෙත්ද, සිතින් සුචරිතයෙහි හැසිරෙත්ද, ඔවුන්ට තමා ප්‍රියය. අපට තමා අප්‍රියයයි කිසිලෙසකින් ඔවුන් කියතත් ඔවුන්ට තමා ප්‍රියමය. ඊට හේතු නම්:- ප්‍රියයෙක් ප්‍රියයෙකුට යමක් කෙරේනම්, ඔවුහු එය තමන්ටම කරෙති. එහෙයින් ඔවුන්ට තමා ප්‍රියයි.”
“මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, යම්කිසිවෙක් කයින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, වචනයෙන් දුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, සිතින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, ඔවුන්ට තමා අප්‍රියය. මහරජ, යමෙක් කයින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, වචනයෙන් සුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, සිතින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, ඔවුන්ට තමා ප්‍රියය.
“ඉදින් යමෙකුට තමා ප්‍රියයයි දන්නෙනම් ඒ තමා පවෙහි නොයෙදෙන්නේය. (සුසිරිත් කිරීමෙන් ලද හැකි සැප) දුසිරිත් කරන්නා විසින් පහසුවෙන් ලද හැකි නොවේ. (එහෙයිනි.)
“මාරයා විසින් යටපත්කරගන්නා ලද්දාවූ, මිනිස් සිරුර හැර දමන්නාවූ ඔහුට කුමක්නම් තමන් සතු
වේද, ඔහු කුමක් රැගෙන (පරලොව) යයිද, තමන් පසුපස යන සෙවනැල්ල මෙන් කුමක් නම් ඔහු අනුව යයිද?”
“මිනිසා මෙලොවදී යම් පිනක් හෝ පවක් කරයිද, ඒ ඔහුට තමන් සතුවෙයි. ඔහු එය රැගෙන (පරලොව) යයි. තමන් පසුපස යන සෙවනැල්ල මෙන් ඒ ඔහු අනුව යයි.”
“එහෙයින් පරලොවට හිතසැප පිණිස දේ රැස් කරන්නා කුසල් කරන්නේය. කුසල් පරලොවදී සත්ත්‍වයන්ට පිහිට වෙති.”
|
| 5. අත්තරක්ඛිතසුත්තං | 5. අත්තරක්ඛිත (රක්ඛිතන්ත) සූත්‍රය |
|
116
සාවත්ථිනිදානං. එකමන්තං නිසින්නො ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො
‘‘එවමෙතං, මහාරාජ, එවමෙතං, මහාරාජ! යෙ හි කෙචි, මහාරාජ, කායෙන දුච්චරිතං චරන්ති...පෙ.... තෙසං අරක්ඛිතො අත්තා. තං කිස්ස හෙතු? බාහිරා හෙසා, මහාරාජ, රක්ඛා, නෙසා රක්ඛා අජ්ඣත්තිකා; තස්මා තෙසං අරක්ඛිතො අත්තා. යෙ ච ඛො කෙචි, මහාරාජ, කායෙන සුචරිතං චරන්ති, වාචාය සුචරිතං චරන්ති, මනසා සුචරිතං චරන්ති; තෙසං රක්ඛිතො අත්තා. කිඤ්චාපි තෙ නෙව හත්ථිකායො රක්ඛෙය්‍ය, න අස්සකායො
‘‘කායෙන සංවරො සාධු, සාධු වාචාය සංවරො;
මනසා සංවරො සාධු, සාධු සබ්බත්ථ සංවරො;
සබ්බත්ථ සංවුතො ලජ්ජී, රක්ඛිතොති පවුච්චතී’’ති.
|
116
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජතෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, වැඳ එකත් පසෙක හුන්නේය.
එකත්පසෙක හුන් පසේනදි කොසොල්රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීයේය. “ස්වාමීනි, හුදකලාව විවේකීව හුන් මට මෙබඳු විතර්‍කයක් පහළවිය. එනම්:- කවුරුන් විසින් තමා නොරක්නා ලදද, කවුරුන් විසින් තමා රක්නා ලදද?” යනුයි.
“ස්වාමීනි, ඒ මට මේ සිත විය. ‘යම්කිසි කෙනෙක් කයින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙද්ද, වචනයෙන් දුසිරිතෙහි හැසිරෙද්ද, සිතින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙද්ද, ඔවුන් විසින් තමා නොරක්නා ලද්දේය. සමහරවිට ඇත් සෙනග හෝ ඔවුන් රකී. අස් සෙනග හෝ ඔවුන් රකී. රිය සෙනග හෝ ඔවුන් රකී. පාබල සෙනග හෝ ඔවුන් රකී. එසේ වුවත් ඔවුන්ගේ ආත්මය (තමා) නම් නොරක්නා ලද්දේය. ඊට හේතුනම්:- මේ ආරක්‍ෂාව බාහිර එකක් බැවිනි. මේ ආරක්‍ෂාව තමන් තුල නොපවත්නක් බැවිනි. එහෙයින් ඔවුන් විසින් තමා නොරක්නා ලද්දේය. යමෙක් කයින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, වචනයෙන් සුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, සිතින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, ඔවුන් විසින් තමා රක්නා ලද්දේය. සමහරවිට ඇත් සෙනග හෝ ඔවුන් නොරකී. අස් සෙනග හෝ ඔවුන් නොරකී. රිය සෙනග හෝ ඔවුන් නොරකී. පාබල සෙනග හෝ ඔවුන් නොරකී. එසේ වුවත් ඔවුන්ගේ ආත්මය (තමා) රක්නා ලද්දේමය. ඊට හේතුනම්:- මේ ආරක්‍ෂාව තමන් තුල පවත්නා බැවිනි. මේ ආරක්‍ෂාව බාහිර නොවූවක් බැවිනි. එහෙයින් ඔවුන් විසින් තමා රක්නා ලද්දේමය.”
“මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, යම්කිසිවෙක් කයින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, වචනයෙන් දුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, සිතින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද ඔවුන් විසින් තමා නොරක්නා ලදී. සමහරවිට ඇත් සෙනග හෝ, අස් සෙනග හෝ, රිය සෙනග හෝ, පාබල සෙනග හෝ ඔවුන් රකී. එසේ නමුදු ඔවුන් විසින් තමා නොරක්නා ලද්දේය, ඊට හේතු නම්:- මහරජ, මේ ආරක්‍ෂාව බාහිර වූවක් බැවිනි. මේ ආරක්‍ෂාව තමන් තුල නොවූවක් බැවිනි. එහෙයින් ඔවුන්ගේ ආත්මය (තමා) නොරක්නා ලද්දේය. මහරජ, යම්කිසි කෙනෙක් කයින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, වචනයෙන් සුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, සිතින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙත්ද, ඔවුන් විසින් තමා රක්නා ලදී. ඇතැම්විට ඇත් සෙනග හෝ, අස් සෙනග හෝ, රිය සෙනග හෝ පාබල සෙනග හෝ ඔවුන් නොරකී. එහෙත් ඔවුන්ගේ ආත්මය (තමා) රක්නා ලද්දේමය. ඊට හේතුනම්:- මහරජ, මේ ආරක්‍ෂාව පිටත්තර වූවක් නොවීමයි. මේ ආරක්‍ෂාව තමන් තුල වූවක් වීමයි. එහෙයින් ඔවුන් විසින් තමා රක්නා ලද්දේමය.”
“කයින් සංවරවීම හෙවත් තමන් රැකගැනීම යහපත්ය. වචනයෙන් සංවරවීම යහපත්ය. සිතින් සංවරවීම යහපත්ය. ඒ සියල්ලෙන්ම සංවරවීම යහපත්ය. ඒ හැමතන්හිම සංවරිතවූ පවට ලජ්ජා භය ඇති තැනැත්තා රැකුනේයයි කියනුලැබේ.”
|
| 6. අප්පකසුත්තං | 6. අප්පකා සූත්‍රය |
|
117
සාවත්ථිනිදානං. එකමන්තං නිසින්නො ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි - ‘අප්පකා තෙ සත්තා ලොකස්මිං යෙ උළාරෙ උළාරෙ භොගෙ ලභිත්වා න චෙව මජ්ජන්ති, න ච පමජ්ජන්ති, න ච කාමෙසු ගෙධං ආපජ්ජන්ති, න ච සත්තෙසු විප්පටිපජ්ජන්ති. අථ ඛො එතෙව බහුතරා සත්තා ලොකස්මිං යෙ උළාරෙ උළාරෙ භොගෙ ලභිත්වා මජ්ජන්ති චෙව පමජ්ජන්ති
‘‘එවමෙතං, මහාරාජ, එවමෙතං, මහාරාජ! අප්පකා තෙ, මහාරාජ, සත්තා ලොකස්මිං, යෙ උළාරෙ උළාරෙ භොගෙ ලභිත්වා න චෙව මජ්ජන්ති, න ච පමජ්ජන්ති, න ච කාමෙසු ගෙධං ආපජ්ජන්ති, න
‘‘සාරත්තා කාමභොගෙසු, ගිද්ධා කාමෙසු මුච්ඡිතා;
අතිසාරං න බුජ්ඣන්ති, මිගා කූටංව ඔඩ්ඩිතං;
පච්ඡාසං කටුකං හොති, විපාකො හිස්ස පාපකො’’ති.
|
117
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජතෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, වැඳ එකත් පසෙක හුන්නේය.
එකත්පසෙක හුන් පසේනදි කොසොල්රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීයේය. “ස්වාමීනි, තනිව විවේකීව හුන් මට මේ විතර්‍කය පහළවිය. එනම්:- ‘මහත් මහත් භොග සම්පත් ලැබ මාන මදයෙන් මත් නොවන්නාවූද, පමා නොවන්නාවූද, කාමයන්හි ගිජු බවට නොපැමිනෙන්නාවූද, සතුන් කෙරෙහි වරදවා නොපිළිපදින්නාවූද සත්ත්‍වයෝ ලෝකයෙහි ඉතා ස්වල්ප දෙනෙක්ය. එහෙත් වැඩි කොටසක් සත්ත්‍වයෝ මහත් මහත් භෝග සම්පත් ලැබ මානාදී මදයෙන් මත් වෙති. පමාවෙති. කාමයන්හි ගිජුවෙති. සත්ත්‍වයන් කෙරෙහි වැරදිසේ පිළිපදිති.” යනුයි.
මහරජ, ඒ එසේය, මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, මහත් මහත් භොග සම්පත් ලැබ මත් නොවන්නාවූ, පමා නොවන්නාවූ, කාමයන්හි ගිජු නොවන්නාවූ, සත්ත්‍වයන් කෙරෙහි වරදවා නොපිළිපදින්නාවූ, සත්ත්‍වයෝ ලෝකයෙහි ඉතා ස්වල්ප දෙනෙක් වෙති. වැලිදු මහත් මහත් භෝග සම්පත් ලැබ යමෙක් මත්වෙත්ද, පමාවෙත්ද, කාමයන්හි ගිජුවෙත්ද, සතුන් කෙරෙහි වැරදි සේ පිළිපදිත්ද, මෙබඳු සත්ත්‍වයෝම ලෝකයේ බොහෝ වෙති.”
“කාම සම්පතෙහි ඇලුනාවූ, ගිජුවූ. කාමයන්හි මුළාවූ සත්ත්‍වයෝ තමන් කුශල සීමාව ඉක්මවා යන බව තේරුම් නොගනිති. මුවන්, වැද්දන් විසින් දමනලද උගුල තේරුම් නොගන්නාක් මෙනි. ඔවුන්ට පසුව කටුක දුක වෙයි. එහි විපාකයද ඒ කාන්තයෙන්ම දරුණුය.”
|
| 7. අඩ්ඩකරණසුත්තං | 7. අත්‍ථකරණ සූත්‍රය |
|
118
සාවත්ථිනිදානං
‘‘(එවමෙතං, මහාරාජ, එවමෙතං මහාරාජ!)
(( ) සී. පී. පොත්ථකෙසු නත්ථි) යෙපි තෙ, මහාරාජ, ඛත්තියමහාසාලා බ්‍රාහ්මණමහාසාලා ගහපතිමහාසාලා අඩ්ඪා මහද්ධනා මහාභොගා පහූතජාතරූපරජතා පහූතවිත්තූපකරණා
‘‘සාරත්තා කාමභොගෙසු, ගිද්ධා කාමෙසු මුච්ඡිතා;
අතිසාරං න බුජ්ඣන්ති, මච්ඡා ඛිප්පංව ඔඩ්ඩිතං;
පච්ඡාසං කටුකං හොති, විපාකො හිස්ස පාපකො’’ති.
|
118
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජතෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, වැඳ එකත් පසෙක හුන්නේය.
එකත්පසෙක හුන් පසේනදි කොසොල්රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීයේය. “ස්වාමීනි, විනිශ්චය ශාලාවෙහි නඩු විසඳීමෙහි යෙදී හුන් මම ධනයෙන් ආඪ්‍යවූද, බොහෝ සම්පත් ඇත්තාවූද, බොහෝ රන් රුවන් ඇත්තාවූද, මන පිනවන බොහෝ දේ ඇත්තාවූද, බොහෝ ධන ධාන්‍ය ඇත්තාවූද, මහාසාර කුලවල උපන් ක්‍ෂත්‍රියයන්ද, මහාසාර කුලවල උපන් බමුණන්ද, මහාසාර කුලවල උපන් ගෘහපතීන්ද, කාම වස්තූන් නිසාම, කාම වස්තූන් මූලකාරන කොටම, කාම වස්තූන් කරණ කොටගෙනම, දැන දැන බොරු කියන්නවුන් දිටිමි. ස්වාමීනි, ඒ මට දැන් මේ සිත විය. එනම්:- මට දැන් මේ නඩු හලෙන් කම් නැත. මින් මතු භද්‍ර මුඛ නම් තැනැත්තේ නඩුහලෙහි පෙනී සිටීය” යනුයි.
“මහරජ, ධනයෙන් ආඪ්‍යවූද, මහත් ධන ඇත්තාවූද, මහත් වස්තු ඇත්තාවූද, බොහෝ රන් රුවන් ඇත්තාවූද, මන වඩන බොහෝ වස්තු ඇත්තාවූද, බොහෝ ධන ධාන්‍ය ඇත්තාවූද, මහාසාර කුලවල උපන් යම් ඒ ක්‍ෂත්‍රියයෝද, බ්‍රාහ්මණයෝද, ගෘහපතියෝද, කාම වස්තූ නිසාම, කාම වස්තූ මුල්කොටගෙනම, කාම වස්තූ කරණ කොටගෙනම, දැන දැන බොරු කියත්ද, ඒ ඔවුන්ට බොහෝ කලක් අහිත පිණිස, දුක් පිණිස වන්නේය.”
කාම වස්තූන්හි ඇලුනාවූ, එහිම ගිජුවූ, කාමයන්හි මුළාවූ සත්ත්‍වයෝ කුසල් ඉම පැනයාම නොදකිත්. මත්ස්‍යයෝ තමන් ඇල්ලීමට බහා තිබෙන කෙමන යම්සේ නොදකිත්ද, එමෙනි. පසුව ඔවුන්ට කටුක දුක වෙයි. එහි විපාකයද ඉතා දරුණුය.”
|
| 8. මල්ලිකාසුත්තං | 8. මල්ලිකා සූත්‍රය |
|
119
සාවත්ථිනිදානං
අථ ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො පාසාදා ඔරොහිත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො රාජා පසෙනදි
අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං ගාථං අභාසි -
‘‘සබ්බා දිසා අනුපරිගම්ම චෙතසා,
නෙවජ්ඣගා පියතරමත්තනා ක්වචි;
එවං පියො පුථු අත්තා පරෙසං,
තස්මා න හිංසෙ පරමත්තකාමො’’ති.
|
119
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජ මල්ලිකා දේවිය සමග ප්‍රාසාදයෙහි මතුමහලට නැග සිටියේ වෙයි. එවිට කොසොල් රජ, “මල්ලිකාවෙනි, තමන්ට වඩා ප්‍රියකරන අන් කිසිවෙක් ලොව ඇත්තේදැ?”යි මල්ලිකා දේවියගෙන් ඇසීය.
“මහරජ, මටනම් තමන්ට වඩා ප්‍රියවූ අන් කිසිවෙක් ලොවම නැත. ඔබට තමන්ට වඩා ප්‍රියවූ අන් කිසිවෙක් සිටීදැ” යි ඇසීය.
“මල්ලිකාවෙනි, මටත් තමන්ට වඩා ප්‍රියවූ අනිකෙක් නැතැ” යි රජතෙම කීයේය.
ඉන්පසු කොසොල් රජ පහයෙන් බැස, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ, එක් පසෙක උන්නේය. එකත්පස්ව හිඳ මෙය කීයේය.
“ස්වාමීනි, මම මල්ලිකා දේවිය සමග පහයේ මතු මහලේ සිටියෙමි. ‘මල්ලිකාවෙනි, ඔබට තමන්ට වඩා ප්‍රියවූ අන් කිසිවක් ඇත්තේදැ’ යි ඇසීමි. මෙසේ අසනු ලැබූ මල්ලිකා දේවී තොමෝ, ‘මහරජ, මට තමන්ට වඩා ප්‍රිය අන් කිසිවෙක් නැත, ඔබට තමන්ට වඩා ප්‍රියවූ අන් කිසිවෙක් ඇත්තේදැ’ යි ඇසුවාය. ස්වාමීනි, මෙසේ අසනු ලැබූ මම, ‘මල්ලිකාවෙනි, තමන්ට වඩා ප්‍රියවූ අන් කිසිවෙක් මටත් නැත්තේය’ යි මල්ලිකා දේවියට කීයෙමි” යි කීයේය.
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කාරණය දැන, එවේලෙහි මේ ගාථාව වදාළේය.
“ලොව හැම දිසාවන්ම සෝදිසිකර බැලුවේ වී නමුත් තමන්ට වඩා ප්‍රියවූ අන් කිසිවෙක් ලොවම හමු නොවන්නේය. අනුන්ටද වෙන් වශයෙන් මෙසේ තමාම ප්‍රිය වෙයි. එහෙයින් තමන්ට හිත කැමති තැනැත්තේ අනුන්ට හිංසා නොකරන්නේය.”
|
| 9. යඤ්ඤසුත්තං | 9. යඤඤ සූත්‍රය |
|
120
සාවත්ථිනිදානං. තෙන ඛො පන සමයෙන රඤ්ඤො පසෙනදිස්ස කොසලස්ස මහායඤ්ඤො පච්චුපට්ඨිතො හොති, පඤ්ච ච උසභසතානි පඤ්ච ච වච්ඡතරසතානි පඤ්ච ච වච්ඡතරිසතානි පඤ්ච ච
අථ ඛො සම්බහුලා භික්ඛූ පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය
අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි -
‘‘අස්සමෙධං පුරිසමෙධං, සම්මාපාසං වාජපෙය්‍යං නිරග්ගළ්හං;
මහායඤ්ඤා මහාරම්භා
(වාජපෙය්‍යුං; නිරග්ගළං මහාරම්භා (ක.)), න තෙ හොන්ති මහප්ඵලා.
‘‘අජෙළකා ච ගාවො ච, විවිධා යත්ථ හඤ්ඤරෙ;
න තං සම්මග්ගතා යඤ්ඤං, උපයන්ති මහෙසිනො.
‘‘යෙ ච යඤ්ඤා නිරාරම්භා, යජන්ති අනුකුලං සදා;
අජෙළකා ච ගාවො ච, විවිධා නෙත්ථ හඤ්ඤරෙ;
එතං
‘‘එතං යජෙථ මෙධාවී, එසො යඤ්ඤො මහප්ඵලො;
එතඤ්හි යජමානස්ස, සෙය්‍යො හොති න පාපියො;
යඤ්ඤො ච විපුලො හොති, පසීදන්ති ච දෙවතා’’ති.
|
120
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජුගේ මහා යාගයක් එළඹ සිටියේ වෙයි. පන්සියයක් ගොන්නුද, පන්සියයක් ලොකු වස්සෝද, පන්සියයක් ලොකු වැස්සියෝද, පන්සියයක් එළුවෝද, පන්සියයක් බැටළුවෝද, යාගය පිණිස යාග කණුව වෙත පමුණුවන ලද්දාහු වෙත්.
රජුගේ යම් ඒ දාසයෝ හෝ, දූත මෙහෙවර කරන්නෝ හෝ, කම්කරුවෝ හෝ වෙත්ද, ඔව්හුත් දණ්ඩනයෙන් තැතිගත්තෝ, භයින් තැතිගත්තෝ, කඳුළු වැකුණු මුහුණු ඇත්තෝ හඬමින් වැඩ කරති.
එකල බොහෝ භික්‍ෂූහු පෙරවරු කාලයෙහි හැඳ පොරවා, පාත්‍ර සිවුරු ගෙණ පිණ්ඩපාතය පිණිස සැවැත් නුවරට පිවිස බතින් පසු පිණ්ඩපාතයෙන් පෙරළා අවුත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද, එතැනට පැමිණියෝය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එක්පසෙක උන්හ. එක්පසෙක උන් ඒ භික්‍ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීය.
“ස්වාමීනි, මෙහි කොසොල් රජුගේ මහා යාගයක් එළඹ සිටියේ වෙයි. පන්සියයක් ගොන්නුද, පන්සියයක් ලොකු වස්සෝද, පන්සියයක් ලොකු වැස්සියෝද, පන්සියයක් එළුවෝද, පන්සියයක් බැටළුවෝද, යාගය පිණිස යාග කණුව වෙත පමුණුවන ලද්දාහු වෙති. රජුගේ දාසයෝද, පණිවුඩ කරුවෝද, කම්කරුවෝද, දණ්ඩනයෙන් තැතිගත්තෝ, භයින් තැතිගත්තෝ, කඳුළු වැකුණු මුහුණු ඇත්තෝ අඬමින් වැඩ කෙරති,” යනුයි.
එවිට බුදුරජානන් වහන්සේ මේ කාරණය දැන එවේලෙහි මේ ගාථා වදාළ සේක.
“මහත්වූ ක්‍රියාරම්භ ඇති අශ්වමේධ නම්වූද, පුරිසමේධ නම්වූද, සම්මාපාස නම්වූද, වාජපෙය්‍ය නම්වූද, නිරග්ගල නම්වූද, ඒ මහා යාගයෝ මහත්ඵල ඇත්තෝ නොවෙති. නානාප්‍රකාරවූ එළු, බැටළු, ගවයන් මරණ ඒ යාග පොළවලට යහපත් මග ගිය (බුද්ධාදී) මහර්ෂීහු නොපැමිනෙති. මහත් ක්‍රියාරම්භ නැති යම් යාග කෙනෙක් හැම කල්හි ගෙයක් පාසා යාග කරණු ලබත්ද, එළු බැටළුවෝත්, ගෙරිත් යම් යාගයෙක්හි මරණු නොලබත්ද, මෙබඳු යාගවලට යහපත් මග ගිය (බුද්ධාදී) මහර්ෂීහු පැමිනෙති. නුවණැති මනුෂ්‍ය තෙමේ මේ
යාගය කරන්නේය, මේ යාගය මහත්ඵල ඇත්තේ වේ, මේ යාගය කරන්නාට උතුම් අභිවෘද්ධිය වේ. අයහපතක් නොවේ, යාගයද මහත් වූවක් වේ, දෙවියෝද පහදිති.”
|
| 10. බන්ධනසුත්තං | 10. බන්‍ධන සූත්‍රය |
|
121
තෙන ඛො පන සමයෙන රඤ්ඤා පසෙනදිනා කොසලෙන මහාජනකායො බන්ධාපිතො හොති, අප්පෙකච්චෙ රජ්ජූහි අප්පෙකච්චෙ අන්දූහි අප්පෙකච්චෙ සඞ්ඛලිකාහි.
අථ
අථ
‘‘න
යදායසං දාරුජං පබ්බජඤ්ච;
සාරත්තරත්තා මණිකුණ්ඩලෙසු,
පුත්තෙසු දාරෙසු ච යා අපෙක්ඛා.
‘‘එතං දළ්හං බන්ධනමාහු ධීරා,
ඔහාරිනං සිථිලං දුප්පමුඤ්චං;
එතම්පි ඡෙත්වාන පරිබ්බජන්ති,
අනපෙක්ඛිනො කාමසුඛං පහායා’’ති.
|
121
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජ විසින් මහා ජන සමූහයක් බන්දවන ලද්දේ වෙයි. සමහරු රැහැණින්ද, සමහරු දම්වැලින්ද, සමහරු විලංගුවෙන්ද බන්දවන ලද්දෝය.
එකල්හි බොහෝ භික්‍ෂූහු පෙරවරු කාලයෙහි හැඳ පොරවා, පාත්‍ර සිවුරු ගෙණ පිඬු පිණිස සැවැත් නුවරට ගොස් පස්වරුයෙහි පිණ්ඩපාතයෙන් පෙරළා අවුත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එතැනට පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එක්පසෙක උන්හ. එකත්පස්ව හිඳ මෙය කීහ. ස්වාමීනි, කොසොල් රජ විසින් බොහෝ දෙනා බන්දවන ලදහ. සමහරු රැහැණින්ද, සමහරු දම්වැලින්ද, සමහරු විලංගුවලින්ද බන්දවන ලද්දෝය” යනුයි.
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කරුණ දැන එවේලෙහි මේ ගාථා වදාළසේක.
“යකඩින් කළාවූද, ලීයෙන් කළාවූද, බබ්බජ නම් තෘණ විශේෂයෙන් කළාවූද, බැමි තද බැමියයි නුවණැත්තෝ නොකියති. මිණිකොඬොල් ආදී ආභරණයෙහි ඇලීමද, අඹු දරුවන් කෙරෙහි අපේක්‍ෂාවද යන මෙය දැඩි තද බැම්මයයි (බුද්ධාදී) නුවණැත්තෝ කියති.
මේ බැම්ම අපායාදී පහත් බිමට අදින්නක්ද, බුරුල්වූවක්ද, එහෙත් ලෙහෙසියෙන් මිදෙනු නොහැක්කක්ද වේ. කාමයෙහි ඇළුම් නැත්තෝ මේ බැම්මද සිඳ බිඳ දමා කම් සැප හැර නිවන් මගට යෙති.
|
| 2. දුතියවග්ගො | 2. දෙවෙනි වර්ගය |
| 1. සත්තජටිලසුත්තං | 1. ජටිල සූත්‍රය |
|
122
එකං
තෙන
අථ ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො අචිරපක්කන්තෙසු තෙසු
‘‘දුජ්ජානං ඛො එතං, මහාරාජ, තයා ගිහිනා කාමභොගිනා පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසන්තෙන කාසිකචන්දනං පච්චනුභොන්තෙන මාලාගන්ධවිලෙපනං ධාරයන්තෙන ජාතරූපරජතං සාදියන්තෙන - ‘ඉමෙ වා අරහන්තො, ඉමෙ වා අරහත්තමග්ගං සමාපන්නා’’’ති.
‘‘සංවාසෙන ඛො, මහාරාජ, සීලං වෙදිතබ්බං. තඤ්ච ඛො දීඝෙන අද්ධුනා, න ඉත්තරං; මනසිකරොතා, නො අමනසිකරොතා; පඤ්ඤවතා, නො දුප්පඤ්ඤෙන. සංවොහාරෙන ඛො, මහාරාජ, සොචෙය්‍යං වෙදිතබ්බං. තඤ්ච ඛො දීඝෙන අද්ධුනා, න ඉත්තරං; මනසිකරොතා, නො අමනසිකරොතා; පඤ්ඤවතා, නො දුප්පඤ්ඤෙන. ආපදාසු ඛො, මහාරාජ, ථාමො වෙදිතබ්බො. සො ච ඛො දීඝෙන අද්ධුනා, න ඉත්තරං; මනසිකරොතා, නො අමනසිකරොතා; පඤ්ඤවතා, නො දුප්පඤ්ඤෙන. සාකච්ඡාය
‘‘අච්ඡරියං
‘‘එතෙ, භන්තෙ, මම පුරිසා චරා ඔචරකා ජනපදං ඔචරිත්වා ආගච්ඡන්ති. තෙහි පඨමං ඔචිණ්ණං අහං පච්ඡා ඔසාපයිස්සාමි
(ඔයායිස්සාමි (සී.), ඔහයිස්සාමි (ස්‍යා. කං.)). ඉදානි තෙ, භන්තෙ, තං රජොජල්ලං පවාහෙත්වා සුන්හාතා සුවිලිත්තා කප්පිතකෙසමස්සූ ඔදාතවත්ථා
(ඔදාතවත්ථවසනා (සී.)) පඤ්චහි කාමගුණෙහි සමප්පිතා සමඞ්ගීභූතා පරිචාරෙස්සන්තී’’ති.
අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි -
‘‘න වණ්ණරූපෙන නරො සුජානො,
න විස්සසෙ ඉත්තරදස්සනෙන;
සුසඤ්ඤතානඤ්හි වියඤ්ජනෙන,
අසඤ්ඤතා ලොකමිමං චරන්ති.
‘‘පතිරූපකො මත්තිකාකුණ්ඩලොව,
ලොහඩ්ඪමාසොව සුවණ්ණඡන්නො;
චරන්ති
අන්තො අසුද්ධා බහි සොභමානා’’ති.
|
122
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක බුදුරජාණන් වහන්සේ සැවැත් නුවර මිගාරමාතුපාසාද නම් පූර්‍වාරාමයෙහි වැඩවසන සේක. එකල්හි භාග්‍යවත් තෙමේ සවස් වරුවෙහි ඵලසමවතින් නැගිට දොරටුවෙන් පිටත වැඩහුන්නේ වේ. පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිනියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක හුන්නේය.
එවේලෙහි ඉතා දික්ව වැඩුනු කිසිලි ලොම් නිය ඇති ජටිලයෝ සත්දෙනෙක්ද, නිඝණ්ඨයෝ සත්දෙනෙක්ද, දිගම්බරයෝ (නිර්වස්ත්‍ර තාපසයෝ) සත්දෙනෙක්ද, ඒක සාටකයෝ (එක සළුවක් පමණක් ඇති තාපසයෝ)සත්දෙනෙක්ද, පරිව්‍රාජකයෝ සත්දෙනෙක්ද, නොයෙක් ආකාර තවුස් පිරිකර රැගෙණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට නුදුරින් එපෙදෙස පසුකර යති.
එකල්හි කොසොල් රජ අස්නෙන් නැගිට උතුරුසළුව එකාංශකොට දකුණු දණමඬල පොළොවෙහි ඔබා ඒ සත් ජටිලයන්, සත් නිගණ්ඨයන්, සත් දිගම්බරයන් සත් ඒකසාටකයන් හා සත් පරිව්‍රාජකයන් දෙසට ඇඳිලිබැඳ වැඳීම කොට “වහන්ස, මම පසේනදි කොසොල් රජ වෙමි” යි තුන් විටක් තම නම කීය.
ඉක්බිති කොසොල් රජ ඒ ජටිලයන් සත්දෙනද, නිගණ්ඨයන් සත්දෙනද, අචේලකයන් සත්දෙනද, ඒකසාටකයන් සත්දෙනද, පරිව්‍රාජකයන් සත්දෙනද, ගිය නොබෝ වේලාවකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යමි තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, වැඳ, එකත්පස්ව හිඳ, “ස්වාමීනි, ලෝකයෙහි රහත් වූ හෝ රහතු මගට පිළිපන්නා වූ හෝ යමෙක් වෙත් නම් මොව්හුද ඔවුන් අතරම වූ සමහරු වෙති” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේට කීයේය.
“මහරජ, පස්කම් සැප අනුභව කරණ, දූ දරුවන්ගෙන් පීඩ්ත, සයනයක හොවින, කසී සඳුන් ගල්වන, මල් ගඳ විලවුන් දරණ, රන්රිදී ඉවසන ගිහියෙක් වූ ඔබ විසින් මොවිහු රහත්හුයයි කියා හෝ මොවිහු රහත්මගට පිළිපන්නාහුයයි කියා හෝ දැනගැන්ම දුෂ්කරය (අපහසුය.)
“මහරජ, එකට විසීමෙන් ශීලය දත යුතුයි. එයද බොහෝ කලකිනි. සුළු කලකින් නොවේ. නුවණින් සලකා බලන්නෙක් විසින්මය. මෙනෙහි නොකරන්නෙක් විසින් නොවේ. නුවණැත්තෙක් විසින්මය. මෝඩයෙක් විසින් නොවේ. මහරජ, පිරිසිදු බව කථා ව්‍යවහාරයෙන්ම දත යුතුය. එයද බොහෝ කලකිනි. සුළු කලකින් නොවේ. නුවණින් සලකා බලන්නෙක් විසිනි. මෙනෙහි නොකරන්නා විසින් නොවේ. නුවණැත්තෙක් විසින්මය. මෝඩයා විසින් නොවේ. මහරජ, විපත්තියෙහිදී ශක්තිය දත යුතුයි. එයද බොහෝ කලකිනි. සුළු කලකින් නොවේ. නුවණින් සලකා බලන්නෙක් විසින්මය. මෙනෙහි නොකරන්නා විසින් නොවේ. නුවණැත්තා විසින්මය. මෝඩයා විසින් නොවේ. මහරජ, සාකච්ඡා කිරීමෙන් ප්‍රඥාව දත යුතුයි. එයද බොහෝ කලකිනි. සුළු කලකින් නොවේ. නුවණින් සලකා බලන්නෙක් විසින්මය. මෙනෙහි නොකරන්නා විසින් නොවේ. නුවණැත්තා විසින්මය. මෝඩයා විසින් නොවේ.’
“ස්වාමීනි පුදුමයි. ස්වාමීනි බොහෝ පුදුමයි. මහරජ, පස්කම් සැප අනුභව කරණ, දූ දරුවන්ගෙන් පීඩිත, සයනයක හොවින, කසී සඳුන් ගල්වන, මල් ගඳ විලවුන් දරණ, රන්රිදී ඉවසන ගිහියෙක් වූ ඔබ විසින් මොවිහු රහත්හුයයි කියා හෝ මොවිහු රහත්මගට පිළිපන්නාහුයයි කියා හෝ දැනගැන්ම දුෂ්කරය (අපහසුය.)
“මහරජ, එකට විසීමෙන් ශීලය දතයුතුයි. එයද බොහෝ කලකිනි. සුළු කලකින් නොවේ. නුවණින් සලකා බලන්නෙක් විසින්මය. මෙනෙහි නොකරන්නෙක් විසින් නොවේ. නුවණැත්තෙක් විසින්මය. මෝඩයෙක් විසින් නොවේ. මහරජ, පිරිසිදු බව කථා ව්‍යවහාරයෙන්ම දත යුතුය. එයද බොහෝ කලකිනි. සුළු කලකින් නොවේ. නුවණින් සලකා බලන්නෙක් විසිනි. මෙනෙහි නොකරන්නා විසින් නොවේ. නුවණැත්තෙක් විසින්මය. මෝඩයා විසින් නොවේ. මහරජ, විපත්තියෙහිදී ශක්තිය දතයුතුයි. එයද බොහෝ කලකිනි. සුළු කලකින් නොවේ. නුවණින් සලකා බලන්නෙක් විසින්මය. මෙනෙහි නොකරන්නා විසින් නොවේ. නුවණැත්තා විසින්මය. මෝඩයා විසින් නොවේ. මහරජ, සාකච්ඡා කිරීමෙන් ප්‍රඥාව දත යුතුයි. එයද බොහෝ කලකිනි. සුළු කලකින් නොවේ. නුවණින් සලකා බලන්නෙක් විසින්මය. මෙනෙහි නොකරන්නා විසින් නොවේ. නුවණැත්තා විසින්මය. මෝඩයා විසින් නොවේ.’ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් කෙතරම් හොඳට මෙය වදාරණ ලදද?
“ස්වාමීනි මොව්හු මාගේ චෞරයෝය. චරපුරුෂයෝය. ඒ ඒ ජනපදවල කරුණු විමසා ඇවිද එන්නාහුය. ඔවුන් විසින් පළමුකොට සෝදිසි කළ තැනට මම පසුව යන්නෙමි. ස්වාමීනි, දැන් ඔව්හු ඒ දැලිකුණු සෝදා හැර හොඳින් නා, විලවුන් ගල්වා, කෙස් රැවුල් කපා හැර, සුදු පිළි හැඳ, පස්කම් ගුණයෙන් යුක්තව පස්ඉඳුරන් පිනවන්නාහුය”.
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කරුණ දැන එවේලෙහි මේ ගාථා වදාළසේක.
“පාටින් හා සටහනින් මිනිසා දතහැකි නොවේ. දැකීම් පමණින් මිනිසකු විශ්වාස නොකරන්නේය.
හොඳට සංවර වූවන්ගේ විලාසයෙන් හික්මීම නැත්තෝ මෙලොව හැසිරෙති. රනින් කරණ ලද්දකට සමාන වූ මැටියෙන් කළ කුණ්ඩලයක් මෙන්ද, පිටත රන් ගෑමෙන් රනින් වැසුනු ලෝහ අඩමස්සක් මෙන්ද, සමහරු පිටත්තර පරිෂ්කාරයෙන් වැසුනෝව ඇතුළත අපරිශුඬයෝව පිටතින් පමණක් ශෝභමානව හැසිරෙති.”
|
| 2. පඤ්චරාජසුත්තං | 2. පඤ්චරාජ සූත්‍රය |
|
123
සාවත්ථිනිදානං
අථ ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො තෙ රාජානො එතදවොච - ‘‘ආයාම, මාරිසා, යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිස්සාම; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතමත්ථං පටිපුච්ඡිස්සාම. යථා නො භගවා බ්‍යාකරිස්සති තථා නං ධාරෙස්සාමා’’ති
(ධාරෙය්‍යාමාති (සී. ස්‍යා. කං. පී.)). ‘‘එවං, මාරිසා’’ති ඛො තෙ රාජානො රඤ්ඤො පසෙනදිස්ස කොසලස්ස පච්චස්සොසුං.
අථ ඛො තෙ පඤ්ච රාජානො පසෙනදිපමුඛා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නො ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච
‘‘මනාපපරියන්තං ඛ්වාහං, මහාරාජ, පඤ්චසු කාමගුණෙසු අග්ගන්ති වදාමි. තෙව
(තෙ ච (සී. පී. ක.), යෙ ච (ස්‍යා. කං.)), මහාරාජ, රූපා එකච්චස්ස මනාපා හොන්ති, තෙව
(තෙ ච (සී. පී. ක.)) රූපා එකච්චස්ස අමනාපා හොන්ති. යෙහි ච යො රූපෙහි අත්තමනො හොති පරිපුණ්ණසඞ්කප්පො, සො තෙහි රූපෙහි අඤ්ඤං රූපං උත්තරිතරං වා පණීතතරං වා න පත්ථෙති. තෙ තස්ස රූපා පරමා හොන්ති. තෙ තස්ස රූපා අනුත්තරා හොන්ති.
‘‘තෙව
‘‘තෙව, මහාරාජ, ගන්ධා එකච්චස්ස මනාපා හොන්ති, තෙව ගන්ධා එකච්චස්ස අමනාපා හොන්ති. යෙහි ච යො ගන්ධෙහි අත්තමනො හොති පරිපුණ්ණසඞ්කප්පො, සො තෙහි ගන්ධෙහි අඤ්ඤං ගන්ධං උත්තරිතරං වා පණීතතරං වා න පත්ථෙති. තෙ තස්ස ගන්ධා පරමා හොන්ති. තෙ තස්ස ගන්ධා අනුත්තරා හොන්ති.
‘‘තෙව, මහාරාජ, රසා එකච්චස්ස මනාපා හොන්ති, තෙව රසා එකච්චස්ස අමනාපා හොන්ති. යෙහි ච යො රසෙහි අත්තමනො හොති පරිපුණ්ණසඞ්කප්පො, සො තෙහි රසෙහි අඤ්ඤං රසං උත්තරිතරං වා පණීතතරං වා න පත්ථෙති. තෙ තස්ස රසා පරමා හොන්ති. තෙ තස්ස රසා අනුත්තරා හොන්ති.
‘‘තෙව, මහාරාජ, ඵොට්ඨබ්බා එකච්චස්ස මනාපා හොන්ති, තෙව ඵොට්ඨබ්බා එකච්චස්ස අමනාපා හොන්ති. යෙහි
තෙන ඛො පන සමයෙන චන්දනඞ්ගලිකො උපාසකො තස්සං පරිසායං නිසින්නො හොති. අථ ඛො චන්දනඞ්ගලිකො උපාසකො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච - ‘‘පටිභාති මං භගවා, පටිභාති මං සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං චන්දනඞ්ගලිකා’’ති භගවා අවොච.
අථ ඛො චන්දනඞ්ගලිකො උපාසකො භගවතො සම්මුඛා තදනුරූපාය ගාථාය අභිත්ථවි -
‘‘පදුමං
පාතො සියා ඵුල්ලමවීතගන්ධං;
අඞ්ගීරසං පස්ස විරොචමානං,
තපන්තමාදිච්චමිවන්තලික්ඛෙ’’ති.
අථ
|
123
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එසමයෙහි පඤ්චකාම වස්තූන් හා යුක්තවූ ඉඳුරන් හසුරුවන්නාවූ කොසොල් රජ ප්‍රධාන රජුන් පස් දෙනෙක් අතර මේ කථාව පහල විය. එනම්:- ‘පඤ්චකාමයන් අතුරෙන් කුමක් නම් ශ්‍රේෂ්ඨදැයි’ කියායි.
එහි සමහරු ‘කාමවස්තූන්ගෙන් රූපයෝ අග්‍රවෙත්යයි කීහ. සමහරු කාම වස්තූන්ගෙන් ශබ්දයෝ අග්‍රවෙත්යයි කීහ. සමහරු කාම වස්තූන්ගෙන් ගන්‍ධයෝ අග්‍රවෙත්යයි කීහ. සමහරු කාම වස්තූන්ගෙන් රසයෝ අග්‍රවෙත්යයි කීහ. සමහරු කාම වස්තූන්ගෙන් ස්පර්‍ශයෝ අග්‍රවෙත්යයිද කීවාහුය.
එයින් ඒ රජවරු තමන් ගත් මතය ඔවුනොවුනට අවබෝධ නොකට හැකි වූහ.
එවිට පසේනදි කොසොල් රජ “පින්වත්නි, අපි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත යමු. ගොස් මේ කරුණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් විචාරමු. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් ලෙසකින් විසඳයිද, එලෙසින් අපි බාරගන්නෙමුයි’ ඒ රජවරුන්ට කීය. ඒ රජවරුද “පින්වත්නි, එසේයයි කොසොල් රජුට පිළිතුරු දුන්හ.
ඉක්බිති කොසොල් රජ ප්‍රධාන ඒ රජවරු පස්දෙන භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියෝය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ එකත්පස්ව හිඳගත්හ. එකත්පසෙක හුන් කොසොල් රජ “ස්වාමීනි, පස්කම් ගුණෙහි පිහිටා එයින්ම යුක්තව ඉඳුරන් හසුරුවන රජවරුන් පස්දෙනා අකර කාමයන්ගෙන් කුමක් අග්‍රද යන මේ කථාව උපන.
‘එහි සමහරු කාමවස්තූන්ගෙන් රූපයෝ අග්‍රවෙත්යයි කීහ. සමහරු කාම වස්තූන්ගෙන් ශබ්දයෝ අග්‍රවෙත්යයි කීහ. සමහරු කාම වස්තූන්ගෙන් ගන්‍ධයෝ අග්‍රවෙත්යයි කීහ. සමහරු කාම වස්තූන්ගෙන් රසයෝ අග්‍රවෙත්යයි කීහ. සමහරු කාම වස්තූන්ගෙන් ස්පර්‍ශයෝ අග්‍රවෙත්යයිද’ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට කීයේය. ස්වාමීනි, කාම වස්තූන් අතරෙන් කුමක් නම් ප්‍රධානවේද?
“මහරජ, කාමවස්තූන් අතරෙන් යමක් යමෙකුට වඩා මනාපද, ඒ මනාපය සීමාකොට ඇති දේ අග්‍රයයි කියමි. මහරජ, ඇතැමෙකුට මනාප වූ එම රූපයෝම ඇතැමෙකුට මනාප නොවෙති. යමෙක් යම් රූප වලින් සතුටට පත් වේද, පිරිසිදු අදහස් ඇත්තේ වේද, ඔහු ඒ රූප වලට වඩා උසස් වූද ප්‍රණීතවූද අනික් රූපයක් නොපතයි. ඔහුට ඒ රූපයෝ අන් හැමටම වඩා උතුම් වෙති. ඒ රූපයෝ ඔහුට නිරුත්තර හැමටම වඩා උසස් වෙත්.
“මහරජ, ඇතැමෙකුට මනාප වූ ඒ ශබ්දයෝම ඇතැමෙකුට මනාප නොවෙති. යමෙක් යම් ශබ්ද වලින් සතුටට පත් වේද, පිරිසිදු අදහස් ඇත්තේ වේද, ඔහු ඒ ශබ්ද වලට වඩා උසස් වූද, ප්‍රණීතවූද අනික් ශබ්දයක් නොපතයි. ඔහුට ඒ ශබ්දයෝ අන් හැමටම වඩා උතුම් වෙති.
“මහරජ, ඇතැමෙකුට මනාප වූ ඒ ගන්‍ධයෝම ඇතැමෙකුට මනාප නොවෙති. යමෙක් යම් ගන්‍ධවලින් සතුටට පත් වේද, පිරිසිදු අදහස් ඇත්තේ වේද, ඔහු ඒ ගන්‍ධවලට වඩා උසස් වූද, ප්‍රණීතවූද අනික් ගන්‍ධයක් නොපතයි. ඔහුට ඒ ගන්‍ධයෝ අන් හැමට වඩා උසස් වෙති.
“මහරජ, ඇතැමෙකුට මනාප වූ ඒ රසයෝම ඇතැමෙකුට මනාප නොවෙති. යමෙක් යම් රසවලින් සතුටට පත් වේද, පිරිසිදු අදහස් ඇත්තේ වේද, ඔහු ඒ රසවලට වඩා උසස් වූද, ප්‍රණීතවූද අනික් රසයක් නොපතයි. ඔහුට ඒ රසයෝ අන් හැමටම වඩා උතුම් වෙති.
“මහරජ, ඇතැමෙකුට මනාප වූ ඒ ස්පර්‍ශයෝම ඇතැමෙකුට මනාප නොවෙති. යමෙක් යම් ස්පර්‍ශවලින් සතුටට පත් වේද, පිරිසිදු අදහස් ඇත්තේ වේද, ඔහු ඒ ස්පර්‍ශවලට වඩා උසස් වූද, ප්‍රණීතවූද අනික් ස්පර්‍ශයක් නොපතයි. ඔහුට ඒ ස්පර්‍ශයෝ අන් හැමටම වඩා උතුම් වෙති” යි වදාළේය.
එකල්හි චන්‍දනඞගලික නම් උපාසකයා ඒ පිරිසෙහි හුන්නේ වෙයි. ඉක්බිති චන්‍දනඞගලික උපාසක තෙමේ අසුනෙන් නැගිට උතුරුසඑව එකාංශකොට ඇඳිලිබැඳ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, “ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මට කරුණක් වැටහේ. සුගතයන් වහන්ස, මට කරුණක් වැටහේ.” යයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීය.
“චන්‍දනඞගලිකය, ඒ ඔබට වැටහේවා, වැටහුන දේ කියාවා” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළේය.
එකල්හි චන්‍දනඞගලික උපාසකතෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි තම වැටහීමට එකඟවූ ගාථාවකින් ප්‍රශංසා කෙළේය.
“කොකනද නම් රත් පියුම අඑයම පිපුනේ යම් සේ සුවඳින් යුක්තවේද, එමෙන් ගුණ සුවඳින් යුක්තවූද අහසෙහි බබළන හිරු මෙන් දිලිසෙන්නාවූ අංගීරසයන් (ශරීරයෙන් කාන්ති විහිදුවන්නාවූ බුදුරජාණන් වහන්සේ) දෙස බලන්න.”
එවිට ඒ රජවරු පස්දෙන චන්‍දනඞගලික උපාසකයාට උතුරුසඑ පසක් තෑගි කළහ. එවිට චන්‍දනඞගලික උපාසක ඒ උතුරුසඑ පස භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිදුවේය.
|
| 3. දොණපාකසුත්තං | 3. දොණපාක සූත්‍රය |
|
124
සාවත්ථිනිදානං. තෙන ඛො පන සමයෙන රාජා පසෙනදි කොසලො දොණපාකකුරං
(දොණපාකසුදං (සී.), දොණපාකං සුදං (පී.)) භුඤ්ජති. අථ ඛො රාජා පසෙනදි
අථ ඛො භගවා රාජානං පසෙනදිං කොසලං භුත්තාවිං මහස්සාසිං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං ගාථං අභාසි -
‘‘මනුජස්ස සදා සතීමතො,
මත්තං ජානතො ලද්ධභොජනෙ;
තනුකස්ස
(තනු තස්ස (සී. පී.)) භවන්ති වෙදනා,
සණිකං ජීරති ආයුපාලය’’න්ති.
තෙන
‘‘මනුජස්ස
මත්තං ජානතො ලද්ධභොජනෙ;
තනුකස්ස
සණිකං ජීරති ආයුපාලය’’න්ති.
අථ
|
124
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එසමයෙහි පසේනදි කොසොල් රජ සහල් දොාණයක පිසූ බත (දොාණයක් නම් නැලි හතරකි.) කෑම කරයි. දිනක් කොසොල් රජ බත් කෑමෙන් පසු මහන්සියෙන් ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස කරමින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පස්ව හිඳ ගත්තේය.
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ බොහෝකොට අනුභව කිරීමෙන් මහන්සියෙන් හුස්ම ගන්නාවූ පසේනදි කොසොල් රජ දැක එවේලෙහි මේ ගාථාව වදාළසේක:
“හැම වේලෙහි සිහියෙන් යුක්තවූද, ලද ආහාරයෙහි පමණ දැන කෑම කන්නාවූද මිනිසාගේ දුක් වේදනා තුනී වෙති, ඒ ආහාරයද ආයුෂ පාලනය කරමින් වහා දිරවනු ලැබේ.
එකල සුදස්සන නම් මානවකයා රජ පිටිපස සිටියේ වේ. ඉක්බිති නොසොල් රජ සුදස්සන මානවකයාට කථානර ‘දරුව, සුදස්සනය, නුඹ මේ ගාථාව භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් ඉගෙනගෙණ, මා බත් කන තැනදී කියන්න. මම නුඹට දිනපතා කහවනු සියය බැගින් නිති වැටුපක් පවත්වන්නෙමි’ යි කීයේය. ‘දේවයන් වහන්ස, එසේය’ යි සුදස්සන මානවකයා පසේනදි කොසොල් රජුට පිළිතුරු දී, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත මේ ගාථාව පුහුණුකොට, පසේනදි කොසොල් රජ බත් කන තැනදී නොවරදවා කියයි.
“හැම වේලෙහි සිහියෙන් යුක්තවූද, ලද ආහාරයෙහි පමණ දැන කෑම කන්නාවූද මිනිසාගේ දුක් වේදනා තුනී වෙති, ඒ ආහාරයද ආයුෂ පාලනය කරමින් වහා දිරවනු ලැබේ.
ඉන්පසු පසේනදි කොසොල් රජ ක්‍රමයෙන් (අඩුකොට) සහල් නැලියක බත් වැඩියම කන තරම්හි සිටියේය.) එකල කොසොල් රජ ඉන්පසු සැහැල්ලු ශරීර ඇත්තේ අත්ලෙන් ශරීරාවයව පිරිමදිමින් ඒවේලෙහි මේ ප්‍රීති වාක්‍යය පහළ කෙළේය: “ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මට මෙලෝ පරලෝ යන දෙලොවම වැඩෙන් අනුකම්පා කළ සේක.”
|
| 4. පඨමසඞ්ගාමසුත්තං | 4. සඞගාමවත්‍ථු සූත්‍රය |
|
125
සාවත්ථිනිදානං. අථ ඛො රාජා මාගධො අජාතසත්තු වෙදෙහිපුත්තො චතුරඞ්ගිනිං සෙනං සන්නය්හිත්වා රාජානං පසෙනදිං කොසලං අබ්භුය්‍යාසි යෙන කාසි. අස්සොසි ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො - ‘‘රාජා කිර මාගධො අජාතසත්තු වෙදෙහිපුත්තො චතුරඞ්ගිනිං සෙනං සන්නය්හිත්වා මමං අබ්භුය්‍යාතො යෙන කාසී’’ති. අථ
අථ
‘‘ඉධ, භන්තෙ, රාජා මාගධො අජාතසත්තු වෙදෙහිපුත්තො චතුරඞ්ගිනිං සෙනං සන්නය්හිත්වා රාජානං පසෙනදිං කොසලං අබ්භුය්‍යාසි යෙන කාසි. අස්සොසි ඛො, භන්තෙ, රාජා පසෙනදි කොසලො - ‘රාජා
‘‘රාජා, භික්ඛවෙ, මාගධො අජාතසත්තු වෙදෙහිපුත්තො පාපමිත්තො පාපසහායො පාපසම්පවඞ්කො; රාජා ච ඛො, භික්ඛවෙ, පසෙනදි කොසලො කල්‍යාණමිත්තො කල්‍යාණසහායො කල්‍යාණසම්පවඞ්කො. අජ්ජෙව
(අජ්ජතඤ්ච (සී. පී.), අජ්ජෙවං (ස්‍යා. කං.)), භික්ඛවෙ
‘‘ජයං වෙරං පසවති, දුක්ඛං සෙති පරාජිතො;
උපසන්තො සුඛං සෙති, හිත්වා ජයපරාජය’’න්ති.
|
125
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ සිවුරඟ සෙනග සරහා කොසොල් රජුට විරුද්ධව යුද පිණිස කසීරට වෙත ගියේය. පසේනදි කොසොල් රජද මගධාධිපති අජාසත් රජ සිවුරඟ සෙනග සරසා ෙවිරුද්‍ධව කසීරට වෙත ආයේයයි ඇසීය.
පසේනදි කොසොල් රජද සිවුරඟ සෙනග සරසාගෙණ අජාසත් රජුට විරුද්ධව සටන් පිණිස කසීරටට ගියේය. ඉන්පසු මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජද, පසේනදි කොසොල් රජද යුද්ධ කළාහුය. ඒ යුද්ධයේදී මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ පසේනදි කොසොල් රජුන් පැරදවීය. පැරදී පසේනදි කොසොල් රජ සිය රාජධානියවූ සැවැත් නුවරට පසුබැස ගියේය.
එකල බොහෝ භික්‍ෂූහු පෙරවරු කාලයෙහි හැඳ පොරවා, පාත්‍ර සිවුරු ගෙණ සැවැත් නුවරට වැඩ පසුබත් කල්හි පිණ්ඩපාතයෙන් පෙරළා ආවාහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද, එතැනට පැමිණියෝය. පැමිණ, වැඳ, එක්පස්ව හිඳ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීහ. “ස්වාමීනි, මෙහි මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ සිවුරඟ සෙනග සරසාගෙන පසේනදි කොසොල් රජුට විරුද්ධව සටන් පිණිස කසීරටට ගියේය. පසේනදි කොසොල් රජද මගධරට වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ සිවුරඟ සෙනග සරසාගෙන මට විරුද්ධව යුධ පිණිස කසීරටට ආවේයයි’ ඇසීය. ඉක්බිති පසේනදි කොසොල් රජද සිවුරඟ සෙනග සරසාගෙන මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජුට විරුද්ධව යුද පිණිස කසීරටට ගියේය. ඒ දෙදෙන එහි යුද කළහ. ඒ යුදෙහි මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ පසේනදි කොසොල් රජ පැරදවීය. පැරදවීය. ස්වාමීනි, පැරදුනාවූ පසේනදි කොසොල් රජ සිය රාජධානියවූ සැවැත් නුවරට පසුබැස ආවේය.” යනුයි.
“මහණෙනි, මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ පව්කාර මිත්‍රයන් ඇති, පව්කාර යහළුවන් ඇති, පව්කාරයන්ටම නැමුණු කෙනෙක. එහෙත් මහණෙනි, පසේනදි කොසොල් රජ කල්‍යාණ මිත්‍රයන් ඇති, කල්‍යාණ යහළුවන් ඇති, යහපතටම නැමුණු කෙනෙක. මහණෙනි, අද මේ රැය පැරදුනු පසේනදි කොසොල් රජ දුකසේ සයනය කරන්නේය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාරා මේ ගාථාවද වදාළසේක:
“දිනන තැනැත්තේ වෛරය (සතුරන්) රැස් කරන්නේය. පැරදුන තැනැත්තේ දුකසේ වසන්නේය. දිනුම් පැරදුම් දෙකම හැරදමා (කෙලෙස් දුරලීමෙන්) සන්සුන් තැනැත්තේ සැපසේ වසන්නේය.”
|
| 5. දුතියසඞ්ගාමසුත්තං | 5. සඞගාමවත්‍ථු සූත්‍රය |
|
126
(එත්ථ ‘‘අථ ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො චතුරඞ්ගිනිං සෙනං සන්නය්හිත්වා රාජානං මාගධං අජාතසත්තුං වෙදෙහිපුත්තං අබ්භුය්‍යාසී’’ති ආදිනා පාඨෙන භවිතබ්බං. අට්ඨකථායං හි ‘‘අබ්භුය්‍යාසීති පරාජයෙ ගරහප්පත්තො...පෙ.... වුත්තජයකාරණං සුත්වා අභිඋය්‍යාසී’’ති වුත්තං) අථ ඛො රාජා මාගධො අජාතසත්තු වෙදෙහිපුත්තො චතුරඞ්ගිනිං
අථ ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො රඤ්ඤො මාගධස්ස අජාතසත්තුනො වෙදෙහිපුත්තස්ස සබ්බං හත්ථිකායං පරියාදියිත්වා සබ්බං අස්සකායං පරියාදියිත්වා සබ්බං රථකායං පරියාදියිත්වා සබ්බං පත්තිකායං පරියාදියිත්වා ජීවන්තමෙව නං ඔසජ්ජි
(ඔස්සජි (සී.), ඔස්සජ්ජි (ස්‍යා. කං. පී.)).
අථ ඛො සම්බහුලා භික්ඛූ පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පවිසිංසු. සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ භගවන්තං එතදවොචුං -
‘‘ඉධ
‘‘අථ
‘‘විලුම්පතෙව පුරිසො, යාවස්ස උපකප්පති;
යදා චඤ්ඤෙ විලුම්පන්ති, සො විලුත්තො විලුප්පති
(විලුම්පති (සී. පී. ක.)).
‘‘ඨානඤ්හි මඤ්ඤති බාලො, යාව පාපං න පච්චති;
යදා ච පච්චති පාපං, අථ දුක්ඛං නිගච්ඡති.
‘‘හන්තා ලභති
(ලභති හන්තා (සී. ස්‍යා. කං.)) හන්තාරං, ජෙතාරං ලභතෙ ජයං;
අක්කොසකො ච අක්කොසං, රොසෙතාරඤ්ච රොසකො;
අථ කම්මවිවට්ටෙන, සො විලුත්තො විලුප්පතී’’ති.
|
126
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ සිවුරඟ සෙනග සරසාගෙන පසේනදි කොසොල් රජුට විරුද්ධව කසීරටට ගියේය. පසේනදි කොසොල් රජද මගධරට වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ සිවුරඟ සෙනග ගෙන මට විරුද්ධව කාසියට ආවේයයි’ ඇසීය.
ඉක්බිති පසේනදි කොසොල් රජද සිවුරඟ සෙනග සරහා ගෙන මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජුට විරුද්ධව කසීරටට ගියේය. එකල මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජද, පසේනදි කොසොල් රජද, යුද්ධ කළාහුය. ඒ යුද්ධයෙදී පසේනදි කොසොල් රජ මගධරට වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජුන් පැරදවීය. ඒ අජාසත් රජ පණපිටින් අල්වාගත්තේද වේ.
එවිට කොසොල් රජුට මේ සිත විය. මේ මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ දොා්හි නොකරන්නාවූ මට දොා්හි කරන්නේවී නමුත් ඔහු මගේ බෑනා වෙයි. එහෙයින් මම මේ මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජුගේ මුළු ඇත් සෙනගද අල්වාගෙන, අස් සෙනගද අල්වාගෙන, අස් සෙනගද අල්වාගෙන, රිය සෙනගද අල්වාගෙන, පාබල සෙනගද අල්වාගෙන, ඒ අජාසත් රජ පමණක් පණපිටින් මුදාහරින්නෙමි නම් මැනවැයි’ කියායි.
ඉක්බිති පසේනදි කොසොල් රජ, මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජුගේ මුළු ඇත් සෙනගද අල්වාගෙන, අස් සෙනගද අල්වාගෙන, අස් සෙනගද අල්වාගෙන, රිය සෙනගද අල්වාගෙන, පාබල සෙනගද අල්වාගෙන, ඒ අජාසත් රජ පණපිටින් මුදාහැරියේය.
එකල බොහෝ භික්‍ෂූහු පෙරවරු කාලයෙහි හැඳ පොරවා, පා සිවුරු ගෙණ, පිඬු පිණිස සැවැත් නුවරට පිවිස බතින් පසු පිණ්ඩපාතයෙන් පෙරළා ආවාහු, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද, එතැනට පැමිණියෝය. පැමිණ වැඳ, එකත්පස්ව හිඳ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීහ. “ස්වාමීනි, මෙහි මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ සිවුරඟ සෙනග සරහාගෙන පසේනදි කොසොල් රජුට විරුද්ධව කසීරටට ගියේය. පසේනදි කොසොල් රජද මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ සිවුරඟ සෙනග ගෙන මට විරුද්ධව කාසියට ආවේයයි’ ඇසීය.
ඉක්බිති පසේනදි කොසොල් රජද සිවුරඟ සෙනග සරහාගෙන මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජුට විරුද්ධව කසීරටට ගියේය. එකල මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජද, පසේනදි කොසොල් රජද, යුද්ධකළාහුය. ඒ යුද්ධයෙදී පසේනදි කොසොල් රජ මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජුන් පැරදවීය. ඒ අජාසත් රජ පණපිටින් අල්වාගත්තේද වේ.
එවිට කොසොල් රජුට මේ සිත විය: මේ මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජ දොා්හ නොකරන්නාවූ මට දොා්හ කරන්නේවී නමුත් ඔහු මගේ බෑනා වෙයි. එහෙයින් මම මේ මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජුගේ මුළු ඇත් සෙනගද අල්වාගෙන, අස් සෙනගද අල්වාගෙන, අස් සෙනගද අල්වාගෙන, රිය සෙනගද අල්වාගෙන, පාබල සෙනගද අල්වාගෙන, ඒ මගධරට රජවූ අජාසත් රජ පමණක් පණපිටින් මුදාහරින්නෙමි නම් මැනවැයි’ කියායි.
ඉක්බිති පසේනදි කොසොල් රජ, මගධරට රජවූ වේදේහිපුත්ත අජාසත් රජුගේ මුළු ඇත් සෙනගද අල්වාගෙන, අස් සෙනගද අල්වාගෙන, අස් සෙනගද අල්වාගෙන, රිය සෙනගද අල්වාගෙන, පාබල සෙනගද අල්වාගෙන, ඒ අජාසත් රජ පණපිටින් මුදාහැරියේය.” යනුයි.
එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කරුණ දැන එවේලෙහි මේ ගාථාවන් වදාළසේක:
“මිනිස් තෙමේ තමහට හැකිතාක් කල් අනුන් පෙළයි. යම් විටක අන්‍යයෝ ඔහු පෙළත්ද, එකල අනුන් විසින් ඔහු පෙළනු ලබන්නේ වේ, යම්තාක් කල් පව
පල නොදේද, ඒ තාක් ඒ අඥානයා එය සතුටට කරුණක් සේ සිතයි. යම් විටෙක පව විපාක දෙන්නට පටන් ගනීද, එකල ඒ අඥානයා දුකට පැමිණේ. අනුන් පෙළන්නා තමන් පෙළන්නෙකුත් ලබයි. අනුන් පරදවන්නා තමුන් පරදවන්නෙකුත් ලබයි. අණුන්ට බණින්නා තමුන්ට බණින්නෙකුත් ලබයි. අනුන්ට රොස් කරන්නා තමුන්ට රොස් කරන්නෙකුත් ලබයි. නැවත මේ කර්‍මය පෙරළි පෙරළී මුහුකුරා යාමෙන් ඒ පීඩකයා පීඩිතද වේ.
|
| 6. මල්ලිකාසුත්තං | 6. ධීතු සූත්‍රය |
|
127
සාවත්ථිනිදානං
අථ ඛො භගවා රාජානං පසෙනදිං කොසලං අනත්තමනතං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි -
‘‘ඉත්ථීපි හි එකච්චියා, සෙය්‍යා පොස ජනාධිප;
මෙධාවිනී සීලවතී, සස්සුදෙවා පතිබ්බතා.
‘‘තස්සා
තාදිසා සුභගියා
(සුභරියාපුත්තො (ක.)) පුත්තො, රජ්ජම්පි අනුසාසතී’’ති.
|
127
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිනියේය. පැමිණ, වැඳ, එකත්පසෙක හුන්නේය. එවිට එක්තරා මිනිසෙක් කොසොල් රජ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ රජුගේ කණට කොඳුරා රහසින්, ‘මල්ලිකා දේවී දුවක් වැදුවා’ යයි කීයේය. මෙසේ කීකල කොසොල් රජු නොසතුටු සිත් ඇත්තේ විය. ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කොසොල් රජ නොසතුටට පැමිණියවුන් දැන ඒවේලෙහා මේ ගාථා වදාළේය.
“රජතුමනි, ඇතැම් ස්ත්‍රීහු පිරිමින්ට වඩා ශ්‍රේෂ්ඨ වෙති. නුවණැත්තෝද, සිල්වත්ද, සැමියා දේවතාකොට ඇත්තෝද, පතිවත් රක්නෝද වෙති. එහෙයින් ඔවුන් පෝෂණය කරනු මැන. ඇයට යම් පුතෙක් උපදීද ඔහු දික්පති (දිශාවට අධිපති) වෙයි. එබඳු වාසනාවන්තියගේ පුත්‍රයා රජකම් පවා කරන්නේය.”
|
| 7. අප්පමාදසුත්තං | 7. අප්පමාදසුත්තං |
|
128
සාවත්ථිනිදානං
‘‘අත්ථි ඛො, මහාරාජ, එකො ධම්මො යො උභො අත්ථෙ සමධිග්ගය්හ තිට්ඨති - දිට්ඨධම්මිකඤ්චෙව අත්ථං සම්පරායිකඤ්චා’’ති.
‘‘කතමො
‘‘අප්පමාදො ඛො, මහාරාජ, එකො ධම්මො, යො උභො අත්ථෙ සමධිග්ගය්හ තිට්ඨති - දිට්ඨධම්මිකඤ්චෙව අත්ථං සම්පරායිකඤ්චාති. සෙය්‍යථාපි, මහාරාජ, යානි කානිචි ජඞ්ගලානං
(ජඞ්ගමානං (සී. පී.)) පාණානං පදජාතානි, සබ්බානි තානි හත්ථිපදෙ සමොධානං ගච්ඡන්ති, හත්ථිපදං තෙසං අග්ගමක්ඛායති - යදිදං මහන්තත්තෙන; එවමෙව ඛො, මහාරාජ, අප්පමාදො එකො ධම්මො, යො උභො
‘‘ආයුං අරොගියං වණ්ණං, සග්ගං උච්චාකුලීනතං;
රතියො පත්ථයන්තෙන, උළාරා අපරාපරා.
‘‘අප්පමාදං පසංසන්ති, පුඤ්ඤකිරියාසු පණ්ඩිතා;
අප්පමත්තො උභො අත්ථෙ, අධිග්ගණ්හාති පණ්ඩිතො.
‘‘දිට්ඨෙ
අත්ථාභිසමයා ධීරො, පණ්ඩිතොති පවුච්චතී’’ති.
|
128
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, එකත්පසෙක හුන්නේය. එකත් පසෙක හුන් පසේනදි කොසොල් රජ, “ස්වාමීනි, මෙලොව අභිවෘද්‍ධියද පරලොව අභිවෘද්‍ධියද යන දෙයාකාර අර්ත්‍ථසිද්‍ධියම ගෙන දෙන එක් දෙයක් ඇත්තේදැයි” භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් විචාළේය.
“මහරජ, මෙලොව අභිවෘද්‍ධියද පරලොව අභිවෘද්‍ධියද යන දෙවැදෑරුම් අභිවෘද්‍ධියම ඇතිකරණ එක් දෙයක් ඇත්තේය.” “ස්වාමීනි, මෙලොව අභිවෘද්‍ධියද පරලොව අභිවෘද්‍ධියද යන දෙවැදෑරුම් අභිවෘද්‍ධියම ඇතිකරණ එක් දෙය කිමෙක්ද?”
“මහරජ, අප්පමාදයයි (එළඹසිටි සිහි ඇති බව) නම්වූ එකම දේ මෙලොව අභිවෘද්‍ධියද පරලොව අභිවෘද්‍ධියද යන දෙයාකාර අභිවෘද්‍ධියම ගෙනදෙන එක දෙයයි. මහරජ, ඇවිදින තොයි සතුන්ගේත් පියවර හෙවත් පා සටහන් ඇත් පියවර ඇතුළතම යම්සේ පිහිටත්ද, ඒ ඇත් පියවර මහත් බැවින් ඒ හැම පියවරටම වඩා අග්‍රයයි කියනු ලැබේද, එමෙන්ම මේ අප්පමාද නම් එතම ධර්‍මය මෙලෝ පරලෝ යන දෙවැදෑරුම් අභිවෘද්‍ධියම හොඳාකාර දරාසිටී.
ආයුෂද, නීරෝගී බවද, ලක්‍ෂණද, සැපයෙන් අග්‍ර බවද, උසස් කුලයෙහි ඉපදීමද, කුදු මහත් උදාර සම්පත්තීන්ද පතන්නා විසින් පින් දහම් කිරීමෙහි නොපමාව පුරුදුකළ යුතුයයි (බුද්ධාදී) පණ්ඩිතයෝ පසසා පවසති. (පින් දහම්හි) නොපමාවූ නුවණැත්තෝ දෙලෝ වැඩම සිද්‍ධකරගනී. මෙලොව යම් අභිවෘද්‍ධියක් ඇද්ද, පරලොව යම් වැඩකුත් ඇද්ද මෙකී දෙවැඩම අත්කර ගන්නා බැවින් ධෘතිමත් (ස්ථිර) පුද්ගලයා පණ්ඩිතයායයි කියනු ලැබේ.”
|
| 8. කල්‍යාණමිත්තසුත්තං | 8. දුතියප්පමාද සූත්‍රය |
|
129
සාවත්ථිනිදානං. එකමන්තං නිසින්නො ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘ඉධ මය්හං
‘‘එවමෙතං, මහාරාජ, එවමෙතං, මහාරාජ! ස්වාක්ඛාතො
‘‘එකමිදාහං, මහාරාජ, සමයං සක්කෙසු විහරාමි නගරකං නාම සක්‍යානං නිගමො. අථ ඛො, මහාරාජ, ආනන්දො භික්ඛු යෙනාහං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො, මහාරාජ, ආනන්දො භික්ඛු මං එතදවොච - ‘උපඩ්ඪමිදං, භන්තෙ, බ්‍රහ්මචරියස්ස - යදිදං කල්‍යාණමිත්තතා කල්‍යාණසහායතා කල්‍යාණසම්පවඞ්කතා’’’ති.
‘‘එවං වුත්තාහං, මහාරාජ, ආනන්දං භික්ඛුං එතදවොචං - ‘මා හෙවං, ආනන්ද, මා හෙවං, ආනන්ද! සකලමෙව හිදං, ආනන්ද, බ්‍රහ්මචරියං - යදිදං කල්‍යාණමිත්තතා
‘‘කථඤ්ච, ආනන්ද, භික්ඛු කල්‍යාණමිත්තො කල්‍යාණසහායො කල්‍යාණසම්පවඞ්කො
‘‘මමඤ්හි, ආනන්ද, කල්‍යාණමිත්තං ආගම්ම ජාතිධම්මා සත්තා ජාතියා පරිමුච්චන්ති, ජරාධම්මා සත්තා ජරාය පරිමුච්චන්ති, බ්‍යාධිධම්මා සත්තා බ්‍යාධිතො පරිමුච්චන්ති, මරණධම්මා සත්තා මරණෙන පරිමුච්චන්ති, සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසධම්මා සත්තා සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසෙහි පරිමුච්චන්ති. ඉමිනා ඛො එතං, ආනන්ද, පරියායෙන වෙදිතබ්බං යථා සකලමෙවිදං
‘‘තස්මාතිහ තෙ, මහාරාජ, එවං සික්ඛිතබ්බං - ‘කල්‍යාණමිත්තො භවිස්සාමි කල්‍යාණසහායො කල්‍යාණසම්පවඞ්කො’ති. එවඤ්හි තෙ
‘‘කල්‍යාණමිත්තස්ස තෙ, මහාරාජ, කල්‍යාණසහායස්ස කල්‍යාණසම්පවඞ්කස්ස අයං එකො
‘‘අප්පමත්තස්ස තෙ, මහාරාජ, විහරතො අප්පමාදං උපනිස්සාය, ඉත්ථාගාරස්ස අනුයන්තස්ස එවං භවිස්සති - ‘රාජා ඛො අප්පමත්තො විහරති, අප්පමාදං උපනිස්සාය. හන්ද, මයම්පි අප්පමත්තා විහරාම, අප්පමාදං උපනිස්සායා’’’ති.
‘‘අප්පමත්තස්ස
‘‘අප්පමත්තස්ස තෙ, මහාරාජ, විහරතො අප්පමාදං උපනිස්සාය, බලකායස්සපි එවං භවිස්සති - ‘රාජා ඛො අප්පමත්තො විහරති අප්පමාදං උපනිස්සාය. හන්ද, මයම්පි අප්පමත්තා විහරාම, අප්පමාදං උපනිස්සායා’’’ති.
‘‘අප්පමත්තස්ස තෙ, මහාරාජ, විහරතො අප්පමාදං උපනිස්සාය, නෙගමජානපදස්සපි එවං භවිස්සති - ‘රාජා ඛො අප්පමත්තො විහරති, අප්පමාදං උපනිස්සාය. හන්ද, මයම්පි අප්පමත්තා විහරාම, අප්පමාදං උපනිස්සායා’’’ති?
‘‘අප්පමත්තස්ස තෙ, මහාරාජ, විහරතො අප්පමාදං උපනිස්සාය, අත්තාපි ගුත්තො රක්ඛිතො භවිස්සති - ඉත්ථාගාරම්පි ගුත්තං රක්ඛිතං භවිස්සති, කොසකොට්ඨාගාරම්පි ගුත්තං රක්ඛිතං භවිස්සතී’’ති. ඉදමවොච...පෙ....
‘‘භොගෙ
අප්පමාදං පසංසන්ති, පුඤ්ඤකිරියාසු පණ්ඩිතා.
‘‘අප්පමත්තො උභො අත්ථෙ, අධිග්ගණ්හාති පණ්ඩිතො;
දිට්ඨෙ
අත්ථාභිසමයා ධීරො, පණ්ඩිතොති පවුච්චතී’’ති.
|
129
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එකත්පස්ව හුන්නේය. එකත් පසෙක හුන් පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීය. “ස්වාමීනි, විවේකීව හුදකලාව හුන් මට මේ සිත විය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ධර්‍මය යහපත්සේ දෙසන ලද්දේය. හෙද යහපත් මිත්‍රයන් ඇත්තාටය. යහපත් යහළුවන් ඇත්තාටය. යහපතට නැමුණු තැනැත්තාටය, පාප මිත්‍රයන් ඇත්තාට නොවේ. පාප යහළුවන් ඇත්තාට නොවේ. පවට නැමුණහට නොවේ” යි කියායි.
“මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, මවිසින් ධර්‍මය මනාකොට දෙසන ලදී. හෙද යහපත් මිතුරන් ඇත්තාටය. යහපත් යහළුවන් ඇත්තාටය. යහපතට නැමුණු තැනැත්තාටය, පාප මිත්‍රයන් ඇත්තාට නොවේ. පාප යහළුවන් ඇත්තාට නොවේ. පවට නැමුණු තැනැත්තාට නොවේ.
“මහරජ, මම එක් වතාවකදී, ශාක්‍ය ජනපදයේ ශාක්‍ය රජ දරුවන්ගේ නාගරක නම් නියම් ගම්හි වාසය කරමි. මහරජ, එවිට ආනන්ද භික්‍ෂු මා යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, වැඳ එකත්පස්ව හිඳ ආනන්ද භික්‍ෂුව මෙසේ කීයේය. ‘ස්වාමීනි, යහපත් මිතුරන් ඇති බව යහපත් යහළුවන් ඇතිබව යහපතට නැමුනු බව මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාවෙන් බාගයක්සේ සලකමි’ යි.”
මහරජ, මෙසේ කියනු ලැබූ මම, ආනන්ද භික්‍ෂුවට මෙය කීමි. “ආනන්‍දය මෙසේ නොකියව, ආනන්‍දය මෙසේ නොකියව, ආනන්‍දය මාර්‍ග බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව එහෙම පිටින්ම යහපත් මිතුරන් ඇති බවය, යහපත් යහළුවන් ඇති බවය, යහපතට නැමුණු බවය, යහපත් මිතුරන් ඇත්තා, යහපත් යහළුවන් ඇත්තා, යහපතට නැමුණු තැනැත්තා ආර්‍ය්‍ය අෂ්ඨාංගික මාර්‍ගය භාවනා වශයෙන් වඩන්නේය. නැවත නැවත බහුල වශයෙන් සිත් සතන්හි පුරුදු කරන්නේය. යන මේ කරුණ යහපත් මිතුරන් ඇති භික්‍ෂුව විසින් බලාපොරොත්තු විය යුත්තකි.
“ආනන්‍දයෙනි, යහපත් මිතුරන් ඇති, යහපතට නැමුණු භික්‍ෂුව කෙසේනම් ආර්‍ය්‍ය අෂ්ඨාංගික මාර්‍ගය වඩන්නේද? කෙසේනම් ආර්‍ය්‍ය අෂ්ඨාංගික මාර්‍ගය බහුල වශයෙන් දියුණු කරන්නේද?”
“ආනන්‍දය, මේ ශාසනයෙහි භික්‍ෂුතෙමේ කෙලෙසුන්ගෙන් වෙන්වීමයයි කියනලද විවේකය ඇසුරුකළ, කෙලෙසුන් නැතිකිරීමයයි කියනලද නිරෝධය ඇසුරුකළ, කෙලෙසුන් හැරදැමීමයයි කියනලද නිස්සග්ගය කරා නැමුණු සම්මාදිටඨිය යහපත් දැකීම වඩයි. යහපත් කල්පනාව වඩයි. යහපත් වචනය වඩයි, යහපත් කම් වඩයි. යහපත් දිවි පැවතුම් වඩයි, යහපත් උත්සාහය වඩයි, යහපත් සිහිය වඩයි, යහපත් සමාධිය (භාවනාව) වඩයි. ආනන්‍දය, යහපත් මිතුරන් ඇති භික්‍ෂු මෙසේ ආර්‍ය්‍ය අෂ්ඨාංගික මාර්‍ගය වැඩිදියුණු කරන්නේය, භාවනා වශයෙන් නැවත නැවත පුහුණු කරන්නේය.”
“ආනන්‍දය, මේ ක්‍රමයෙන්ද මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව මුළුමනින්ම යහපත් මිතුරන් ඇති බවය, යහපත් යහළුවන් ඇති බවය, යහපතට නැමුණු බවය යනු දතයුතුයි. ආනන්‍දය, කළණ මිත් වූ මාවෙත පැමිණ උත්පත්තිය ස්වභාවකොට ඇති සත්ත්‍වයෝ උත්පත්තියෙන් මිදෙති. ජරාව ස්වභාවකොට ඇති සත්ත්‍වයෝ ජරාවෙන් මිදෙති. ලෙඩ ස්වභාවකොට ඇති සත්ත්‍වයෝ ලෙඩින් මිදෙති. මරණය ස්වභාවකොට ඇති සත්ත්‍වයෝ මරණින් මිදෙති. ශෝක කිරීම්, හැඬීම්, කායික දුක්, මානසික දොම්නස්, දැඩි ආයාස, යන මේ ස්වභාව කොට ඇති සත්ත්‍වයෝ ශෝකයෙන්, ඇඬීමෙන්, කායික දුකින්, මානසික දොම්නසෙන්, දැඩි ආයාසයෙන් මිදෙති. ආනන්‍දය, මේ ක්‍රමයෙන්ද ශාසන බුහ්මචර්‍ය්‍යාව මුළුමනින්ම යහපත් මිතුරන් ඇති බවය, යහපත් යහළුවන් ඇති බවය, යහපතට නැමුණු බව යයි දත යුතුයි.
මහරජ, එහෙයින් මේ කරුණෙහිලා ඔබ විසින්ද මෙසේ හික්මිය යුතුයි, ‘යහපත් මිතුරන් ඇත්තෙක්, යහපත් යහළුවන් ඇත්තෙක්, යහපතට නැමුනෙක් වෙමි’ කියායි. මහරජ, ඔබ විසින් මෙලෙසින්ම හික්මිය යුතුයි. එනම් යහපත් මිතුරන් ඇති, යහපත් යහළුවන් ඇති, යහපතට නැමුණු ඔබ විසින් කුසල් දහම්හි අප්පමාදය යන මේ එකම ධර්‍මය ඇසුරුකොට වාසය කට යුතුය යනුයි.”
“මහරජ, නොපමාව අප්පමාදය ඇසුරුකොට වසන ඔබගේ ස්ත්‍රී නිවාසයටද මෙසේ සිත් වන්නේය. “රජතෙමේ අප්පමාදය ඇසුරුකොට අප්පමත්තව වසයි. එබැවින් අපිදු අප්පමාදය ඇසුරුකොට අප්පමත්තව වසමු’ කියයි.
“මහරජ, අප්පමාදය ඇසුරුකොට අප්‍රමත්තව වසන ඔබගේ අනුවර රජුන්ටද මෙසේ සිත් වන්නේය. “රජතෙමේ අප්පමාදය ඇසුරුකොට අප්‍රමත්තව වසයි. එබැවින් අපිදු අප්පමාදය ඇසුරුකොට අප්‍රමත්තව වසමු’ කියායි.
“මහරජ, අප්පමාදය ඇසුරුකොට අප්‍රමත්තව වසන ඔබගේ බල සෙනගටද මෙසේ සිත් වන්නේය. “රජතෙමේ අප්පමාදය ඇසුරුකොට අප්‍රමත්තව වෙසෙයි. එබැවින් අපිදු අප්පමාදය ඇසුරුකොට අප්‍රමත්තව වසමු’ කියායි.
“මහරජ, නොපමාව වසන ඔබගේ නියම්ගම් දනව් වැස්සන්ටද මෙසේ සිත් වන්නේය. “රජ අප්පමාදය ඇසුරුකොට නොපමාව වසෙයි. එහෙයින් අපිදු අප්පමාදය ඇසුරුකොට වසමු’ කියායි.
“මහරජ, අප්පමාදය ඇසුරුකොට නොපමාව වසන ඔබගේ (ආත්මයද) තමා ගෝපිතවූයේ රැකුනේවෙයි. ස්ත්‍රී නිවාසයද රැකුනේ වෙයි. ධන ගබඩා ධාන්‍ය ගබඩාද රක්‍ෂිත සුරක්‍ෂිත වෙති.
“නොයෙක් ආකාර මහත් භෝග සම්පත් පතන්නා විසින් පින්කම්හි නොපමාව පුහුණු කටයුතුයයි, පණ්ඩිතයෝ පසසා පවසති. කුසල් දහම්හි නොපමාව, නුවණැත්තා මෙලෝ වැඩද පරලෝ වැඩද යන දෙයාකාර අභිවෘද්ධිය ලැබගනී. දෙලෝ වැඩම සිද්‍ධකරගන්නා කාරණයෙන් ඒ ධීමතා පණ්ඩිතයයි කියනු ලැබේ.”
|
| 9. පඨමඅපුත්තකසුත්තං | 9. පඨමා පුත්තක සූත්‍රය |
|
130
සාවත්ථිනිදානං. අථ ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො දිවා දිවස්ස යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො රාජානං පසෙනදිං කොසලං භගවා එතදවොච - ‘‘හන්ද, කුතො නු ත්වං, මහාරාජ, ආගච්ඡසි දිවා දිවස්සා’’ති?
‘‘ඉධ, භන්තෙ, සාවත්ථියං සෙට්ඨි ගහපති කාලඞ්කතො. තමහං අපුත්තකං සාපතෙය්‍යං රාජන්තෙපුරං අතිහරිත්වා ආගච්ඡාමි. අසීති, භන්තෙ, සතසහස්සානි හිරඤ්ඤස්සෙව, කො පන
‘‘එවමෙතං, මහාරාජ, එවමෙතං, මහාරාජ! අසප්පුරිසො ඛො, මහාරාජ, උළාරෙ භොගෙ ලභිත්වා නෙවත්තානං සුඛෙති පීණෙති, න මාතාපිතරො සුඛෙති පීණෙති, න පුත්තදාරං සුඛෙති පීණෙති, න දාසකම්මකරපොරිසෙ
‘‘සෙය්‍යථාපි, මහාරාජ, අමනුස්සට්ඨානෙ පොක්ඛරණී අච්ඡොදකා සීතොදකා සාතොදකා සෙතොදකා සුපතිත්ථා රමණීයා. තං ජනො නෙව හරෙය්‍ය න පිවෙය්‍ය න නහායෙය්‍ය න යථාපච්චයං වා කරෙය්‍ය. එවඤ්හි තං, මහාරාජ, උදකං සම්මා අපරිභුඤ්ජියමානං
(අපරිභුඤ්ජමානං (ස්‍යා. කං.)) පරික්ඛයං ගච්ඡෙය්‍ය
‘‘සප්පුරිසො ච ඛො, මහාරාජ, උළාරෙ භොගෙ ලභිත්වා අත්තානං සුඛෙති පීණෙති, මාතාපිතරො සුඛෙති පීණෙති, පුත්තදාරං සුඛෙති පීණෙති, දාසකම්මකරපොරිසෙ සුඛෙති පීණෙති, මිත්තාමච්චෙ සුඛෙති පීණෙති, සමණබ්‍රාහ්මණෙසු උද්ධග්ගිකං දක්ඛිණං පතිට්ඨාපෙති සොවග්ගිකං
‘‘සෙය්‍යථාපි, මහාරාජ, ගාමස්ස වා නිගමස්ස වා අවිදූරෙ පොක්ඛරණී අච්ඡොදකා සීතොදකා සාතොදකා සෙතොදකා සුපතිත්ථා රමණීයා. තඤ්ච උදකං ජනො හරෙය්‍යපි පිවෙය්‍යපි නහායෙය්‍යපි යථාපච්චයම්පි කරෙය්‍ය. එවඤ්හි තං, මහාරාජ, උදකං සම්මා පරිභුඤ්ජියමානං පරිභොගං ගච්ඡෙය්‍ය, නො පරික්ඛයං. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, සප්පුරිසො උළාරෙ භොගෙ ලභිත්වා අත්තානං සුඛෙති පීණෙති, මාතාපිතරො සුඛෙති පීණෙති, පුත්තදාරං සුඛෙති පීණෙති, දාසකම්මකරපොරිසෙ සුඛෙති පීණෙති, මිත්තාමච්චෙ සුඛෙති පීණෙති, සමණබ්‍රාහ්මණෙසු උද්ධග්ගිකං දක්ඛිණං පතිට්ඨාපෙති සොවග්ගිකං සුඛවිපාකං සග්ගසංවත්තනිකං. තස්ස තෙ භොගෙ එවං සම්මා පරිභුඤ්ජියමානෙ නෙව රාජානො හරන්ති, න චොරා හරන්ති, න අග්ගි ඩහති, න උදකං වහති, න අප්පියා දායාදා හරන්ති. එවංස තෙ, මහාරාජ, භොගා සම්මා පරිභුඤ්ජියමානා පරිභොගං ගච්ඡන්ති, නො පරික්ඛය’’න්ති.
‘‘අමනුස්සට්ඨානෙ
තදපෙය්‍යමානං පරිසොසමෙති;
එවං ධනං කාපුරිසො ලභිත්වා,
නෙවත්තනා භුඤ්ජති නො දදාති.
ධීරො ච විඤ්ඤූ අධිගම්ම භොගෙ,
සො භුඤ්ජති කිච්චකරො ච හොති;
සො ඤාතිසඞ්ඝං නිසභො භරිත්වා,
අනින්දිතො සග්ගමුපෙති ඨාන’’න්ති.
|
130
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහ නුවර සමීපයෙහි කලන්‍දක නිවාප නම්වූ වේළුවනයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජ මැදුම් දවල් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එකත්පස්ව හුන්නේය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ, එකත් පස්ව හුන් පසේනදි කොසොල් රජහුගෙන් “මහරජ, ඔබ මේ මැදුම් දවල් කොහි සිට එහිදැ” යි ඇසීය.
“ස්වාමීනි, මෙහි සැවැත් නුවර සිටු ගෘහපතියා මැරුණෙය. මම ඔහුගේ ඒ දරුවන් නැති වස්තුව ඇතුළු නුවරට හැර යවා එමි. ස්වාමීනි, රන් (කහවනු) කාසිම අසූ ලක්‍ෂයකි. රිදී කාසි ගැන කියනුම කවරේද? ස්වාමීනි, ඒ සිටු ගෘහ පතියාගේ බත් කෑම මෙසේ වෙයි. ‘මිරිස් හොදි සමග නිවුඩු හාලේ බත කයි. ඇඳුම් හැඳීම මෙසේ වෙයි, තුන් කඩක් එකට මූට්ටුකළ හණවැහැරියක් අඳියි. යාන පරිභෝගය මෙබඳු වූවක් වෙයි. කොළ කුඩයක් (තල අත්තක්) ඉහලමින් දිරාගිය රථයෙන් යයි.”
මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, අසත් පුරුෂයා වනාහි මහත් වස්තුව ලැබ තමන්ද සැපවත් නොකෙරෙයි. නොම පිණවයි. මව් පියන්ද සැපවත් නොකෙරෙයි. දස් කම්කරු මිනිසුන්ද (වැඩ කාරයින්ද) සැපවත් නොකෙරෙයි. නොම පිණවයි. මිත්‍රාමාත්‍යයන්ද (වැඩපල කරදෙන යහළුවන්ද) සැපවත් නොකෙරෙයි. නොම පිණවයි. මහණ බමුණන් විෂයෙහිද මතු සැප ගෙන දෙන, සුගතියට හිතවත්වූ, සැපවිපාක ගෙන දෙන, දිව්‍යලෝකයේ උප්පත්තිය ඇතිකරණ දාන නොම පිහිටවයි. මෙසේ හොඳින් පරිභෝග නොකරන්නාවූ ඔහුගේ ඒ ධනය රජවරු හෝ පැහැර ගනිති. හොරු හෝ ගෙන යති. ගින්න හෝ දවයි. ජලය හෝ පාකර හරියි. මව් පියන්ද සැපවත් නොකෙරෙයි. නොම පිණවයි. අඹු දරුවන්ද සැපවත් නොකෙරෙයි. නොම පිණවයි. දස් කම්කරු මිනිසුන්ද සැපවත් නොකෙරෙයි. නොම පිණවයි. වැඩපොල කරදෙන යහළුවන්ද අප්‍රිය නෑයෝ හෝ හැරගෙන යති. මහරජ, මෙසේ ඇති කල්හි හොඳින් පරිභෝග නොකරණ වස්තු විනාශයට යති. පරිභෝගයට (පාවිච්චියට) නොයති.
“මහරජ, යම්සේ නම් අමනුෂ්‍යාධිගෘහිත ස්ථානයෙක්හිවූ ප්‍රසන්න ජලය ඇති, ශීතල ජලය ඇති, රසවත් ජලය ඇති, සුදු වැලිතලා ඇති, මනාව පිහිටි තොටුපොල ඇති, මනොඥවූ පොකුණක් වේද, එහි ජලය මහජනයා පරිභෝගයට නොම ගෙණ යන්නේය. නොබොන්නේය. නොනාන්නේය. ඒ ජලයෙන් රිසිවූ කිසිවක් නොකරන්නේය. මෙසේ ඇතිකල්හි, මහරජ, ඒ ජලය හොඳින් පාවිච්චි නොකරණු ලබන්නේ ක්‍ෂයව යයි, පරිභෝගයට නොයයි.”
“මහරජ, එසේම අසත්පුරුෂයා මහත් භෝගවස්තු ලැබ තමන් සැපවත් නොකෙරේ. නොම පිණවයි. මව් පියන්ද සැපවත් නොකෙරෙයි. නොම පිණවයි. අඹු දරුවන්ද සැපවත් නොකෙරෙයි. නොම පිණවයි. දස් කම්කරු මිනිසුන්ද සැපවත් නොකෙරෙයි. නොම පිණවයි. වැඩපොල කරදෙන යහළුවන්ද අප්‍රිය නෑයෝ හෝ හැරගෙන යති. මහරජ, මෙසේ ඇති කල්හි හොඳින් පරිභෝග නොකරනු ලබන්නෝ විනාශයට පැමිණෙති. පරිභෝගයට නොපැමිණෙති.”
මහරජ,සත්පුරුෂයා වනාහි මහත්භෝග සම්පත් ලැබ තමන් සුවපත් කෙරෙයි. පිනවයි. මව් පියන් සැපවත් කෙරෙයි. පිනවයි. අඹු දරුවන් සැපවත් කෙරෙයි, පිනවයි. දස් කම්කරු පුරුෂයන් සැපවත් කෙරෙයි. පිනවයි. වැඩපොල කරදෙන යහළුවන්ද සැපවත් කෙරෙයි, පිනවයි. මහණ බමුණන් විෂයෙහි මතු කල සැප ගෙන දෙන, සුගතියට හිතවත්වූ, සැපවිපාක ඇතිකරණ, සග සැප පිණිස පවත්නා දාන පිහිටවයි. මෙසේ යහපත්ව පරිභෝග කරනු ලබන ඔහුගේ ඒ වස්තු රජවරු හැර නොගනිත්. හොරු නොගෙනියත්. ගින්න නොදවයි. ජලය හෝ පාකොට නොහරියි. අප්‍රිය නෑයෝ නොගෙනියත්. මහරජ, මෙසේ ඇති කල්හි මනාකොට පාවිච්චිකරනු ලබන්නාවූ ඒ සම්පත් පරිභෝගයට පැමිණෙති. (නිකරුනේ)ු විනාශයට නොපැමිණෙති.
“මහරජ, යම්සේ නම් ගමක් හෝ නියම් ගමක් සමීපයෙහි පහන් දිය ඇති, සිහිල් දිය ඇති, රසවත් දිය ඇති, සුදු වැලිතලා ඇති, මනාව පිහිටි තොටුපල ඇති, මනොඥවූ පොකුණක් වේද, එහි දිය ජනයා සිත්සේ ගෙණ යන්නේද, බොන්නේද, නහන්නේද, රුචිසේ පාවිච්චි කරන්නේද වෙයි. මහරජ, ඒ ජලය මනාව පරිභෝග කරනු ලබන්නේ පරිභෝගට පැමිණෙයි. නිකරුණේ විනාශයට නොපැමිණෙයි.
මහරජ, එසේම නුවණැති සත්පුරුෂයා මහත් සම්පත් ලැබ තමන් සැපවත් කෙරෙයි. පිනවයි. මව් පියන් සැපවත් කෙරෙයි. පිනවයි. අඹු දරුවන් සැපවත් කෙරෙයි, පිනවයි. දස් කම්කරු පුරුෂයන් සැපවත් කෙරෙයි. පිනවයි. වැඩපොල කරදෙන යහළුවන් සැපවත් කෙරෙයි, පිනවයි. මහණ බමුණන් විෂයෙහි මතු කල සැප ගෙන දෙන, සුගතියට හිතවත්වූ, සැපවිපාක ඇතිකරණ, සග සැප පිණිස පවත්නා දාන පිහිටවයි. මෙසේ යහපත්ව පරිභෝග කරනු ලබන ඔහුගේ ඒ වස්තු රජවරු හැර නොගනිත්. හොරු නොගෙනියත්. ගින්න නොදවයි. ජලය හෝ පාකොට නොහරියි. අප්‍රිය නෑයෝ නොගෙනියත්. මහරජ, මෙසේ ඇති කල්හි මනාකොට පාවිච්චිකරනු ලබන්නාවූ ඒ සම්පත් පරිභෝගයට පැමිණෙති. (නිකරුනේ) විනාශයට නොපැමිණෙති. මෙසේ ඇතිකල්හි ඒ භෝගයෝ මනාව පරිභෝග කරනු ලබන්නෝ පරිභෝගයට භුක්තිවිඳීමට පැමිණෙති, නිකරුනේ විනාශයට නොපැමිණෙති.
“අමනුෂ්‍යාධිගෘහිත ස්ථානයෙක්හි පිහිටි දිය නොබීම යම්සේ නිකරුනේ වියලීයාද, එමෙන් නින්‍දිත පුරුෂයා ධනය ලැබ තමනුත් පරිභෝග නොකරයි. අනුන්ටත් නොදෙයි. නුවණැති පණ්ඩිත යම් පුද්ගලයෙක් වේද, හෙතෙමේ සම්පත් ලැබ තමනුත් පරිභෝග කෙරෙයි. කටයුතු දේත් කරයි. ඒ උතුම් පුද්ගලයා නෑ සමූහයාද පෝෂණයකොට ප්‍රශංසා ලබා මරණින් පසු සුගතියට පැමිණේ.
|
| 10. දුතියඅපුත්තකසුත්තං | 10. දුතියාපුත්තක සූත්‍රය |
|
131
අථ
‘‘ඉධ, භන්තෙ, සාවත්ථියං සෙට්ඨි ගහපති කාලඞ්කතො. තමහං අපුත්තකං සාපතෙය්‍යං රාජන්තෙපුරං අතිහරිත්වා ආගච්ඡාමි. සතං, භන්තෙ, සතසහස්සානි හිරඤ්ඤස්සෙව, කො පන වාදො රූපියස්ස! තස්ස ඛො පන, භන්තෙ, සෙට්ඨිස්ස ගහපතිස්ස එවරූපො භත්තභොගො අහොසි - කණාජකං භුඤ්ජති බිලඞ්ගදුතියං. එවරූපො වත්ථභොගො අහොසි - සාණං ධාරෙති තිපක්ඛවසනං
‘‘එවමෙතං, මහාරාජ, එවමෙතං, මහාරාජ! භූතපුබ්බං සො, මහාරාජ, සෙට්ඨි ගහපති තග්ගරසිඛිං නාම පච්චෙකසම්බුද්ධං පිණ්ඩපාතෙන පටිපාදෙසි. ‘දෙථ සමණස්ස පිණ්ඩ’න්ති වත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමි. දත්වා ච පන පච්ඡා විප්පටිසාරී අහොසි - ‘වරමෙතං පිණ්ඩපාතං දාසා වා කම්මකරා වා භුඤ්ජෙය්‍යු’න්ති. භාතු ච පන එකපුත්තකං සාපතෙය්‍යස්ස කාරණා ජීවිතා වොරොපෙසි.
‘‘යං ඛො සො, මහාරාජ, සෙට්ඨි ගහපති තග්ගරසිඛිං පච්චෙකසම්බුද්ධං පිණ්ඩපාතෙන පටිපාදෙසි, තස්ස කම්මස්ස විපාකෙන සත්තක්ඛත්තුං සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජි. තස්සෙව
‘‘ධඤ්ඤං ධනං රජතං ජාතරූපං, පරිග්ගහං වාපි යදත්ථි කිඤ්චි;
දාසා කම්මකරා පෙස්සා, යෙ චස්ස අනුජීවිනො.
‘‘සබ්බං
යඤ්ච කරොති කායෙන, වාචාය උද චෙතසා.
‘‘තඤ්හි තස්ස සකං හොති, තඤ්ච ආදාය ගච්ඡති;
තඤ්චස්ස අනුගං හොති, ඡායාව අනපායිනී.
‘‘තස්මා කරෙය්‍ය කල්‍යාණං, නිචයං සම්පරායිකං;
පුඤ්ඤානි පරලොකස්මිං, පතිට්ඨා හොන්ති පාණින’’න්ත්න්ත්ති.
|
131
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජ මැදුම් දවල් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එකත්පස්ව හුන්නේය. එකත් පස්ව හුන් පසේනදි කොසොල් රජහුගෙන් “මහරජ, මේ මැදුම් දවල් ඔබ කොහි සිට එහිදැ” භාග්‍යවත්හු විචාළෝය.
“ස්වාමීනි, මෙහි සැවැත් නුවර සිටු ගෘහපතියා මැරුණෙය. දරුවන් නැති ඔහුගේ ඒ වස්තුව මම ඇතුළු නුවරට යවා එමි. ස්වාමීනි, රන් කාසිම (කහවනු)ලක්‍ෂයකි. රිදී කාසි ගැන කියනුම කවරේද? ස්වාමීනි, ඒ සිටු ගෘහ පතියාගේ බත් කෑම මෙසේය. ‘මිරිස් හොදි සහිත නිවුඩු හාලේ බත කයි. ඇඳුම් ඇඳීම මෙසේයි: තුන් කඩක් එකට මූට්ටුකළ හණවැහැරියක් හඳියි. රථ පරිභෝගය මෙසේයි: කොළ කුඩයක් (තල අත්තක්) ඉහලමින් පරණ කරත්ත කබලකින් යයි.”
“මහරජ, ඒ එසේය, මහරජ, ඒ එසේය, පෙර වූවක් කියමි. මහරජ, ඒ සිටු ගැහැවියා තගරසිඛී නම් පසේ බුදුන්ට පිණ්ඩපාත දානයක් දෙවීය. ‘ශුමණයාට පිණ්ඩදානය දෙව්’ ය කියා හුනස්නෙන් නැගිට ගියේය. එසේදී පසුව මේ දුන් පිණ්ඩපාතය මගේ දාසයෝ හෝ කම්කරුවෝ කෑවාහුනම් වඩා හොඳයයි සිතමින් පසුතැවිලි වූයේය. සහෝදරයාගේ එකම පුතාද වස්තුව හේතුකොටගෙනම මැරවීය.
“මහරජ, සිටු ගෘහපතියා යම්හෙයකින් තගරසිඛී පසේ බුදුන්ට පිණ්ඩපිතය දෙවීද, ඒ කර්‍මයාගේ විපාකයෙන් සත්වරක් ස්වර්‍ගයෙහි උපන්නේය. ඒ කර්‍මයාගේ ඉතිරි විපාකයෙන් මේ සැවැත්නුවරම සත් වරක් සිටු තනතුර කරවීය.
“මහරජ, යම් හෙයකින් පිණ්ඩපාතය දෙවා පසුව දාසයෝ හෝ කම්කරුවෝ හෝ කෑවාහුනම් වඩා හොඳයයි පසුතැවිලි වීද ඒ කර්‍මයාගේ විපාකයෙන් ප්‍රණීත ආහාර වැළඳීමට ඔහුගේ සිත නොනැමෙයි. වටිනා ඇඳුම් ඇඳීමට ඔහුගේ සිත නොනැමෙයි. ඉතා වටිනා රථ වාහන පරිත්‍භා්ගයට ඔහුගේ සිත නොනැමෙයි. මන වඩන පස්කම් සැප අනුභවයටද ඔහුගේ සිත නොනැමෙයි.
“මහරජ, යම් හෙයකින් ඔහුගේ සහෝදරයාගේ එකම පුතා වස්තුව කරණකොටගෙණ මැරවීද, ඒ කර්‍මයාගේ විපාකයෙන් බොහෝ සිය ගනන් බොහෝ දහස් ගනන් බොහෝ සිය දහස් ගනන් අවුරුදු නිරයෙහි පැසුණේය. ඒ කර්‍මයාගේම ඉතිරි විපාකයෙන් දරුවන් නැති ඔහුගේ වස්තුව රාජකොෂ්ටාගාරයට ගෙණයන සත්වන වාරය මෙයයි. මහරජ, ඒ සිටු ගෘහපතියාගේ පුරාණ පින ගෙවී අවසානය. අළුත් පිනක්ද රැස් නොකෙළේය. මහරජ, අද සිටු ගෘහපතියා රෞරව නම් නරකාදියෙහි පැසෙන්නේය.”
“ස්වාමීනි, එසේද? සිටු ගැහැවියා රෞරව නරකයෙහි උපන්නේද?” “එසේය, මහරජ, සිටු ගැහැවියා රෞරව නරකයෙහි උපන්නේය.”
“ධාන්‍යය, ධනය, රිදීය, රත්රන්ය, අඹුදරු ආදී අනික් යම් දෙයක් ඇත්නම් එය, දාසයෝය, කම්කරුවෝය, පණිවිඩ කරුවෝය, තමන් අනුව ජීවත් වන්නෝය, යන මේ සියල්ලම පරලොව යාමේදී ගෙණයා නොහැකිය. ඒ සියල්ලම මෙහි දමා යා යුතුයි. කයින් හෝ වචනයෙන් හෝ සිතින් හෝ යම් කර්‍මයක් කෙරේනම් එය පමණක් ඔහුට ස්වකීය වස්තුව වේ. එය රැගෙන පරලොව යන්නේද වේ. ඒම ඔහු නොහැර පසු පස යන සෙවනැල්ල මෙන් ඔහු අනුව යන්නේ වේ. එහෙයින් පරලොව හිත සැප පිණිස රැස්කටයුතු පින්ම කටයුතු වේ. සත්‍වයන්ට පරලොවදි පින් පිහිට වෙති.”
|
| 3. තතියවග්ගො | 3. තුන්වෙනි වර්ගය |
| 1. පුග්ගලසුත්තං | 1. පුග්ගල සූත්‍රය |
|
132
සාවත්ථිනිදානං
‘‘කථඤ්ච, මහාරාජ පුග්ගලො තමොතමපරායනො හොති? ඉධ, මහාරාජ, එකච්චො පුග්ගලො නීචෙ කුලෙ පච්චාජාතො හොති, චණ්ඩාලකුලෙ වා වෙනකුලෙ
(වෙණකුලෙ (සී. ස්‍යා. කං. පී.)) වා නෙසාදකුලෙ වා රථකාරකුලෙ වා පුක්කුසකුලෙ වා දලිද්දෙ අප්පන්නපානභොජනෙ කසිරවුත්තිකෙ
‘‘සෙය්‍යථාපි, මහාරාජ
‘‘කථඤ්ච, මහාරාජ, පුග්ගලො තමොජොතිපරායනො හොති? ඉධ, මහාරාජ, එකච්චො පුග්ගලො නීචෙ කුලෙ පච්චාජාතො හොති, චණ්ඩාලකුලෙ වා වෙනකුලෙ වා නෙසාදකුලෙ වා රථකාරකුලෙ වා පුක්කුසකුලෙ වා දලිද්දෙ අප්පන්නපානභොජනෙ කසිරවුත්තිකෙ, යත්ථ කසිරෙන ඝාසච්ඡාදො ලබ්භති. සො ච ඛො හොති දුබ්බණ්ණො දුද්දසිකො
‘‘සෙය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසො පථවියා වා පල්ලඞ්කං ආරොහෙය්‍ය, පල්ලඞ්කා වා අස්සපිට්ඨිං ආරොහෙය්‍ය, අස්සපිට්ඨියා වා හත්ථික්ඛන්ධං ආරොහෙය්‍ය, හත්ථික්ඛන්ධා වා පාසාදං ආරොහෙය්‍ය. තථූපමාහං, මහාරාජ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවං ඛො, මහාරාජ, පුග්ගලො තමොජොතිපරායනො හොති.
‘‘කථඤ්ච, මහාරාජ, පුග්ගලො ජොතිතමපරායනො හොති? ඉධ
‘‘සෙය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසො පාසාදා වා හත්ථික්ඛන්ධං ඔරොහෙය්‍ය, හත්ථික්ඛන්ධා වා අස්සපිට්ඨිං ඔරොහෙය්‍ය, අස්සපිට්ඨියා වා පල්ලඞ්කං ඔරොහෙය්‍ය, පල්ලඞ්කා වා පථවිං ඔරොහෙය්‍ය, පථවියා වා අන්ධකාරං පවිසෙය්‍ය. තථූපමාහං, මහාරාජ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවං ඛො, මහාරාජ, පුග්ගලො ජොතිතමපරායනො හොති.
‘‘කථඤ්ච, මහාරාජ, පුග්ගලො ජොතිජොතිපරායනො හොති? ඉධ, මහාරාජ, එකච්චො පුග්ගලො උච්චෙ කුලෙ පච්චාජාතො හොති, ඛත්තියමහාසාලකුලෙ වා බ්‍රාහ්මණමහාසාලකුලෙ වා ගහපතිමහාසාලකුලෙ
‘‘සෙය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසො පල්ලඞ්කා වා පල්ලඞ්කං සඞ්කමෙය්‍ය, අස්සපිට්ඨියා වා අස්සපිට්ඨිං සඞ්කමෙය්‍ය, හත්ථික්ඛන්ධා වා හත්ථික්ඛන්ධං සඞ්කමෙය්‍ය, පාසාදා වා පාසාදං සඞ්කමෙය්‍ය. තථූපමාහං, මහාරාජ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවං ඛො, මහාරාජ, පුග්ගලො ජොතිජොතිපරායනො හොති. ඉමෙ
‘‘දලිද්දො පුරිසො රාජ, අස්සද්ධො හොති මච්ඡරී;
කදරියො පාපසඞ්කප්පො, මිච්ඡාදිට්ඨි අනාදරො.
‘‘සමණෙ බ්‍රාහ්මණෙ වාපි, අඤ්ඤෙ වාපි වනිබ්බකෙ;
අක්කොසති පරිභාසති, නත්ථිකො හොති රොසකො.
‘‘දදමානං නිවාරෙති, යාචමානාන භොජනං;
තාදිසො පුරිසො රාජ, මීයමානො ජනාධිප;
උපෙති නිරයං ඝොරං, තමොතමපරායනො.
‘‘දලිද්දො පුරිසො රාජ, සද්ධො හොති අමච්ඡරී;
දදාති
‘‘සමණෙ බ්‍රාහ්මණෙ වාපි, අඤ්ඤෙ වාපි වනිබ්බකෙ;
උට්ඨාය අභිවාදෙති, සමචරියාය සික්ඛති.
‘‘දදමානං
තාදිසො පුරිසො රාජ, මීයමානො ජනාධිප;
උපෙති තිදිවං ඨානං, තමොජොතිපරායනො.
‘‘අඩ්ඪො
කදරියො පාපසඞ්කප්පො, මිච්ඡාදිට්ඨි අනාදරො.
‘‘සමණෙ බ්‍රාහ්මණෙ වාපි, අඤ්ඤෙ වාපි වනිබ්බකෙ;
අක්කොසති පරිභාසති, නත්ථිකො හොති රොසකො.
‘‘දදමානං නිවාරෙති, යාචමානාන භොජනං;
තාදිසො පුරිසො රාජ, මීයමානො ජනාධිප;
උපෙති නිරයං ඝොරං, ජොතිතමපරායනො.
‘‘අඩ්ඪො චෙ පුරිසො රාජ, සද්ධො හොති අමච්ඡරී;
දදාති සෙට්ඨසඞ්කප්පො, අබ්‍යග්ගමනසො නරො.
‘‘සමණෙ බ්‍රාහ්මණෙ වාපි, අඤ්ඤෙ වාපි වනිබ්බකෙ;
උට්ඨාය අභිවාදෙති, සමචරියාය සික්ඛති.
‘‘දදමානං න වාරෙති, යාචමානාන භොජනං;
තාදිසො පුරිසො රාජ, මීයමානො ජනාධිප;
උපෙති තිදිවං ඨානං, ජොතිජොතිපරායනො’’ති.
|
132
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ ජේතවනයෙහි අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ආරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එකත්පස්ව හුන්නේය. එකත් පස්ව හුන් පසේනදි කොසොල් රජුට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළේය. එනම්:- “මහරජ, මේ ලෝකයෙහි පුද්ගලයෝ සතර දෙනෙක් ඇත්තාහ. විද්‍යමානයහ. කවර සතර දෙනෙක්ද යත්:- අඳුරෙන් අඳුරට යන්නාය, අඳුරෙන් එලියට යන්නාය, එලියෙන් අඳුරට යන්නාය, එලියෙන් එලියට යන්නාය (යන සතරදෙනා වෙත්.)
“මහරජ, කෙසේනම් පුද්ගලයා අඳුරෙන් අඳුරට යන්නේ වේද? මහරජ, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් දිළිඳුවූ, ආහාරපාන දුර්ලභවූ, දුෂ්කර පැවතුම් ඇති, ඉතා දුකසේ කෑම ඇඳීම ලබන, සැඩොල් කුලයෙහි හෝ කුළුපොතු කුලයෙහි හෝ, වැදි කුලයෙහි හෝ, රියකරු කුලයෙහි හෝ, කසලශෝධක කුලයෙහි හෝ, එබඳු පහත් කුලයෙහි උපන්නේවේද, හෙතෙමේත් අවලක්‍ෂණවූයේ, අප්‍රිය දැකුම් ඇත්තේ, ලකුණ්ටක (මිටි) වූයේ, ලෙඩින් පීඩිතවූයේ වේද, කණෙක් හෝ, අත් කොරෙක් හෝ, පා කොරෙක් හෝ, නටුවාවූ අඩකය ඇත්තෙක් හෝ වේද, ආහාර, පාන, වස්ත්‍ර, යාන, මල් ගඳ විලවුන්, නිදන තැන්, වසන තැන්, පහන් දල්වන දේ නොලබන්නෙකුත් වේද, හෙතෙම කයින්ද දුසිරිතෙහි හැසිරෙයි. වචනයෙන්ද දුසිරිතෙහි හැසිරෙයි. සිතෙන්ද දුසිරිතෙහි හැසිරෙයි, හෙතෙම කයින්ද දුසිරිතෙහි හැසිර, වචනයෙන්ද දුසිරිතෙහි හැසිර, සිතෙන්ද දුසිරිතෙහි හැසිරී කය බිඳීමෙන් මරණින් මතු සැපයෙන් තොරවූ, දුක් පැවතුම් ඇති, වහා වැටීම් ඇති නරකාදියෙහි උපදින්නේය.
මහරජ, යම්සේ නම් පුරුෂයෙක් අන්‍ධකාරයෙන් අන්‍ධකාරයට, කළුවරෙන් කළුවරට, ලේ කිලුටෙන් ලේ කිළුටට පැමිණේද, මහරජ, මේ පුද්ගලයාත් එබඳුයයි මම කියමි. මහරජ, අඳුරෙන් අඳුරට යන පුද්ගලයා මෙසේයි.
“මහරජ, අඳුරෙන් එලියට යන පුද්ගලයා කෙසේද? මහරජ, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක්, දිළිඳුවූ,දුර්ලභ ආහාරපාන ඇති, දුෂ්කර පැවතුම් ඇති, ඉතා දුකසේ කෑම ඇඳීම ලබන, සැඩොල් කුලයෙහි හෝ කුළුපොතු කුලයෙහි හෝ, වැදි කුලයෙහි හෝ, රියකරු කුලයෙහි හෝ, කසලශෝධක කුලයෙහි හෝ, යන මෙබඳු පහත් කුලයෙහි උපන්නේවේද, හෙතෙමේත් අවලක්‍ෂණවූයේ, දැකීමට අප්‍රිය වූවෙක් වූයේ, ලකුණ්ටකයෙක් (මි්ට්ටෙක්) වූයේ, නිතර ලෙඩින් පීඩිතයෙක් වූයේ, කණෙක් හෝ, අත් කොරෙක් හෝ, පා කොරෙක් හෝ, පක්‍ෂඝාතයෙක් හෝ වූයේ, ආහාර, පාන, වස්ත්‍ර, රථ, මල් ගඳ විලවුන්, නිදන හිඳින තැන්, පහන් දල්වන උපකරණ නොලබන්නෙකුත් වේද, හෙතෙමේ කයින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙන්නේ වේ. වචසින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙන්නේ වේ. සිතින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙන්නේ වේ, හෙතෙමේ කයින් සුචරිතයෙහි හැසිර, වචනයෙන් සුසිරිෙතහි හැසිර, සිතෙන් සුසිරිතෙහි හැසිර, කය බිඳීමෙන් මරණින් මතු ශොභන ගති ඇති, සැපයෙන් අග්‍රවූ දෙව්ලොව උපදියි.
“මහරජ, යම්සේ යම් පුරුෂයෙක් බිමෙන් අසුනකට නගීද, අසුනෙන් අසෙකු පිටට නගීද, අසෙකු පිටින් ඇතෙකු පිටට නගීද, ඇතෙකු පිටින් පහයකට නගීද, මේ පුද්ගලයා එබඳුයයි මම කියමි. මහරජ, මෙසේනම්
පුද්ගලයා අඳුරෙන් එලියට යන්නේ වේ.
“මහරජ, කෙසේනම් පුද්ගලයා එලියෙන් අඳුරට යන්නේ වේද? මහරජ, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් ධනයෙන් පිරීගිය මහත් ධන ඇති, මහත් භෝග සම්පත් ඇති, බොහෝ රන් රිදී ඇති, මන වඩන බොහෝ උපකරණ ඇති, බොහෝ ධන ධාන්‍ය ඇති, ක්‍ෂත්‍රිය මහසල් කුලයෙහි හෝ බමුණු මහසල් කුලයෙහි හෝ, ගෘහපති මහසල් කුලයෙහි හෝ එබඳු උසස් කුලයෙහි උපන්නේ වේද? හෙතෙමේත් ඉතා ලක්‍ෂණ වූයේ, දැකීමට ප්‍රියයෙක් වූයේ, දුටුවන් පහදවන්නෙක් වූයේ, උතුම් සුන්දර රූ සටහනින් යුක්ත වූයේ, කන දේ, බොන දේ, අඳින දේ, යහන්, මල් ගඳ විලවුන්, නිදන වසන තැන්, පහන් දල්වන උපකරණ පහසුවෙන් ලබන්නෙකුත් වේද හෙතෙමේ කයින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙයි, වචනයෙන් දුසිරිතෙහි හැසිරෙයි, සිතින් දුසිරිතෙහි හැසිරෙයි. හෙතෙමේ කයින් දුසිරිතෙහි හැසිරී, වචනයෙන් දුසිරිතෙහි හැසිරී, සිතින් දුසිරිතෙහි හැසිරී, කය බිඳීමෙන් මරණින් මතු සැපයෙන් තොරවූ, දුඃඛිත පැවතුම් ඇති, වහා වැටෙන සුළු නරකයෙහි උපදින්නේය.
“මහරජ, යම්සේ යම් පුරුෂයෙක් පහයෙන් ඇතු පිටට බසින්නේද, ඇතු පිටින් අසු පිටට බසින්නේද, අසු පිටින් අසුනකට බසින්නේද, අසුනකින් බිමට බසින්නේද, මහරජ, මේ පුද්ගලයා එබඳු යයි මම කියමි. මහරජ, මෙසේ නම් පුද්ගලයා එලියෙන් අඳුරට යන්නේ වෙයි.
“මහරජ, කෙසේ නම් පුද්ගලයා එලියෙන් එලියට යන්නේ වේද? මහරජ, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක්, ධනයෙන් පිරීගිය මහත් ධන ඇත්තාවූ මහත් භෝග සම්පත් ඇත්තාවූ, බොහෝ රන් රිදී ඇත්තාවූ, මනවඩන බොහෝ අබරණ ඈ වස්තූපකරණ ඇත්තාවූ, බොහෝ ධන ධාන්‍ය ඇත්තාවූ, මහාසාර ක්‍ෂත්‍රිය කුලයෙහි හෝ මහාසාර බ්‍රාහ්මණ කුලයෙහි හෝ, මහාසාර ගෘහපති කුලයෙහි හෝ එබඳු උසස් කුලයෙක්හි උපන්නේ වේද, හෙතෙමේත් විශිෂ්ට රූ ඇත්තේ, දැකුම් කටයුත්තේ, දුටුවන් පහදවන්නෙක් වූයේ, උත්තම ලක්‍ෂණ රූ සටහනින් යුක්තවූයේ, ආහාර, පාන, වස්ත්‍ර, යාන, මල් ගඳ විලවුන්, නිදන වසන තැන්, පහන් දල්වන උපකරණ පහසුවෙන් ලබන්නෙක් වේද, හෙතෙමේ කයින් සුසිරිතෙහි හැසිරෙයි, වචනහෙන් සුසිරිතෙහි හැසිරෙයි, සිතෙන් සුසිරිතෙහි හැසිරෙයි. හෙතෙම කයින් සුසිරිතෙහි හැසිර, වචනයෙන් සුසිරිතෙහි හැසිර, සිතෙන් සුසිරිතෙහි හැසිර, කය බිඳී යාමෙන් මරණින් මතු යහපත් ගති ඇති සැපයෙන් අග්‍රවූ දෙව්ලොව උපදී.
මහරජ, යම්සේ යම් පුරුෂයෙක් අසුනෙන් අසුනට මාරුවන්නේද, අසු පිටින් අසු පිටට මාරුවන්නේද, ඇතු පිටින් ඇතු පිටට මාරුවන්නේද, පහයෙන් පහයට මාරුවන්නේද, මහරජ, මේ පුද්ගලයා එබඳු යයි මම කියමි. මහරජ, එලියෙන් එලියට යන පුද්ගලයා මෙසේය.ි මහරජ, මේ පුද්ගලයෝ සතරදෙන ලෝකයෙහි විද්‍යාමාන වෙති.
“මහරජ, ශ්‍රද්‍ධා නැත්තාවූ, මසුරුවූ, දැඩි ලෝභ ඇත්තාවූ, ලාමක කල්පනා ඇත්තාවූ, මිසදිටු ගත්තාවූ, ආදර නැත්තාවූ, යම්කිසි දිළිඳු පුරුෂයෙක් මහණුන්ටද, බමුණන්ටද, අනික් යාචකයන්ටද,බැනුම් අපහාස කෙරේද? යහපත් ක්‍රියාවන්හි යහපත් විපාක නැත්තේය යන දෘෂ්ටි ඇත්තේ වේද, අනුන්ට ද්වේෂ කරන්නේ වේද, යාචකයන්ට දෙනු ලබන භෝජනය වළකන්නේ වේද, ජනාධිපති රජුනි, එබඳු පුද්ගලයා මැරෙන්නේ දරුණු නිරයට පැමිණෙයි. මේ අඳුරෙන් අඳුරට යන පුද්ගලයාය.
රජුනි, දිළිඳුවූ යම් පුරුෂයෙක් ශ්‍රද්‍ධා ඇත්තේ, මසුරු චේතනා නැත්තේ, උසස් කල්පනා ඇත්තේ, එකඟ සිත් ඇත්තේ, දන්දේද, මහණුන්, බමුණන්, තදන්‍ය යාචකයන් දැක හුනස්නෙන් නැගිට වඳීද, සම පැවතුම්හි හික්මේද, යාචකයන්ට දෙනු ලබන භෝජනය නොවළක්වයිද?
“ජනාධිපති රජුනි, එබඳු පුරුෂයා මැරෙන්නේ දෙව්ලොවට පැමිණෙන්නේය. මේ අඳුරෙන් එලියට යන පුද්ගලයාය.
“රජුනි, ධනයෙන් පිරීගියාවූ යම්කිසි පුද්ගලයෙක් ඉදින් ශ්‍රද්‍ධා නැත්තේ, මසුරු චේතනා ඇත්තේ, දැඩි ලෝභ ඇත්තේ, ලාමක චේතනා ඇත්තේ, මිසදිටු ගත්තේ, ආදර රහිත වූයේ, මහණුන්, බමුණන්, තදන්‍ය යාචකයන් දැක ආක්‍රොශ පරිභව කෙරේද, නාස්තික දෘෂ්ටි ඇත්තේ වේද, අනුන්ට ද්වේෂ කරන්නේ වේද, යාචකයන්ට දෙනු ලබන භෝජනය වළකන්නේ වේද, ජනාධිපති රජුනි, මෙබඳු පුරුෂයා මැරෙන්නේ දරුණු නරකයට උත්පත්ති වශයෙන් පැමිණෙන්නේය, මේ එලියෙන් අඳුරට යන පුද්ගලයායි.
“මහරජ, ධනයෙන් පිරීගියාවූ යම් පුරුෂයෙක් ඉදින් ශ්‍රද්‍ධාවෙන් යුක්ත වූයේ, මසුරු චේතනා නැත්තේ, උතුම් චිත්ත සංකල්පනා ඇත්තේ, එකඟ සිතින් යුක්තව දන් දේන්නේවේද, මහණුන්, බමුණන්, තදන්‍ය යාචකයන් දැක අසුනෙන් නැගිට වඳීද, සම චරියාවෙහි හික්මේද, යාචකයන්ට දෙනු ලබන භෝජනය නොවළක්වයිද, ජනාධිපති රජුනි, එබඳු පුරුෂයා මිය පරලොව යන්නේ උත්පත්ති පිණිස දෙව්ලොවට යන්නේය. මේ එලියෙන් එලියට යන පුද්ගලයායි.
|
| 2. අය්‍යිකාසුත්තං | 2. අය්‍යතා සූත්‍රය |
|
133
සාවත්ථිනිදානං
‘‘අය්‍යිකා
‘‘එවමෙතං, මහාරාජ, එවමෙතං, මහාරාජ! සබ්බෙ සත්තා මරණධම්මා
‘‘සබ්බෙ සත්තා මරිස්සන්ති, මරණන්තඤ්හි ජීවිතං;
යථාකම්මං ගමිස්සන්ති, පුඤ්ඤපාපඵලූපගා;
නිරයං පාපකම්මන්තා, පුඤ්ඤකම්මා ච සුග්ගතිං.
‘‘තස්මා කරෙය්‍ය කල්‍යාණං, නිචයං සම්පරායිකං;
පුඤ්ඤානි පරලොකස්මිං, පතිට්ඨා හොන්ති පාණින’’න්ති.
|
133
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජ මැදුම් දවල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එකත්පස්ව හුන්නේය. එකත් පස්ව හුන් පසේනදි කොසොල් රජුගෙන් “මහරජ, මේ මැදුම් දවල් ඔබ කොහි සිට එහිදැ” යි භාග්‍යවත්හු විචාළෝය.
“ස්වාමීනි, මාගේ මුත්තනිය මැරුණාය. ඈ ජරාජීර්‍ණය, වයොවෘද්‍ධය, මහළුය, ඉක්මගිය බොහෝ කල් ඇත්තීය. පිළිවෙළින් අන්තිම වයසට පැමිණියාය, උත්පත්තියෙන් එකසිය විසි අවුරුදු වයස් ඇත්තීය. ස්වාමීනි, මට මේ මුත්තනිය ඉතා ප්‍රිය වූවාය. ඉතා මනාපය, ස්වාමීනි, මගේ හස්ති රත්නය දීමෙන් මුත්තනිය මරණින් මුදා ගත හැකිවීනම් මුත්තනිය නොමැරේවායි හස්ති රත්නය නමුත් දෙමි. අශ්වරත්නය දීමෙන් මුත්තනිය මරණින් මුදා ගත හැකිවීනම් අශ්වරත්නය නමුත් දෙමි. ගම් වරයක් දීමෙන් මුත්තනිය මරණින් මුදාගත හැකිවී නම් මුත්තනිය නොමැරේවායි ගම් වරයක් නමුත් දෙමි. දනව්වක් දීමෙන් මුත්තනිය මරණින් මුදා ගත හැකිවීනම් මුත්තනිය නොමැරේවායි දනව්වක් නමුත් දෙමි.” යි කීයේය.
“මහරජ, සියලු සත්හු මරණය ස්වභාවකොට ඇත්තෝය. මරණයෙන් අවසන් වන්නෝය. මරණය නොඉක්මවූවෝය” යි භගවත්හු වදාළෝය.
“ස්වාමීනි, පුදුමයි, ස්වාමීනි, ඉතා පුදුමයි, ‘හැම සත්හු මැරෙණ ස්වභාවයය. මරණින් අවසන්වන්නෝය. මරණය නොඉක්මවූවෝය’ යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් වදාරණ ලද්ද කෙතරම් සුභාෂිතයක්ද? කෙතරම් යහපත් කියමනක්දැ?’ යි රජ කීයේය.
“මහරජ, ඒ එසේය, මහරජ, ඒ එසේය, සියලු සත්හු මරණය ස්වභාවකොට ඇත්තෝය. මරණයෙන් අවසන් වන්නෝය. මරණය නොඉක්මවූවෝය. මහරජ, යම්සේ කුඹලා විසින් සාදනලද අමුවූද, පුළුස්සන ලද්දාවූද, යම් ඒ බඳුන් වෙත්ද, ඒ සියල්ලම බිඳෙනසුළුද, බිඳීමෙන් අවසන් වෙත්ද, බිඳීම් ස්වභාව නොඉක්මවූවාහුද, මහරජ, එසේ හැම සත්තුම මරණය ස්වභාවකොට ඇත්තෝය. මරණය නොඉක්මවූවෝය.
“හැම සත්හුම මැරෙන්නාහ. ජීවිතය මරණය අවසන්කොට ඇත්තේය. (මරණින් පසු) පින් පව් පල අනුව කම්වූ පරිදි පරලොව යන්නාහ. පව්කම් ඇත්තෝ නිරයටද, පින්කම් ඇත්තෝ සුගතියටද යන්නාහ. එහෙයින් පරලොව පිණිස රැස් කටයුතු කුසල් කම් කරන්නේය. පින් පරලොවදී
සත්‍වයන්ට පිහිට වෙති.”
|
| 3. ලොකසුත්තං | 3. ලොක සූතුය |
|
134
සාවත්ථිනිදානං
‘‘ලොභො
හිංසන්ති අත්තසම්භූතා, තචසාරංව සම්ඵල’’න්ති.
|
134
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එකත්පස්ව හුන්නේය. එකත් පස්ව හුන් පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවේය. “ස්වාමීනි, උපදින්නාවූ කොතෙක් දහම් ලෝකයාට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස, අපහසු පිණිස, විහරණය පිණිස උපදිද්ද?
“මහරජ, උපදිනා දහම් තුනක් ලෝකයාට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස, අපහසු පිණිස, විහරණය පිණිස වෙති. කවර දහම් තුනක්ද යත්? මහරජ, ලෝභය ලෝකයට අහිත පිණිස, දුක පිණිස, අපහසු විහරණය පිණිස උපදනේය, ද්වේෂය ලෝකයට අහිත පිණිස, දුක පිණිස, අපහසු විහරණය පිණිස උපදනේය. මෝහය ලෝකයට අහිත පිණිස, දුක පිණිස, අපහසු විහරණය පිණිස උපදනේය,
“මහරජ, උපදනාවූ මේ දහම් තුන ලෝකයට අහිත පිණිස, දුක පිණිස, අපහසු විහරණය පිණිස උපදනේය.
“ලෝභයද, ද්වේෂයද, මෝහයද (තම සන්තානයෙහි පහළවූවෝ) ලාමක අදහස් ඇති පුද්ගලයා පෙළති. කුමක් මෙන්ද හත්? පොත්ත හරයකොට (අරටුවකොට) ඇති ගසක ඵලය එබඳු ගසක් පෙළා වනසන්නාක් මෙනි.”
|
| 4. ඉස්සත්තසුත්තං | 4. ඉස්සත්ත සූත්‍රය |
|
135
සාවත්ථිනිදානං. එකමන්තං නිසින්නො ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච - ‘‘කත්ථ නු ඛො, භන්තෙ, දානං දාතබ්බ’’න්ති? ‘‘යත්ථ ඛො, මහාරාජ, චිත්තං පසීදතී’’ති. ‘‘කත්ථ පන, භන්තෙ, දින්නං මහප්ඵල’’න්ති? ‘‘අඤ්ඤං ඛො එතං, මහාරාජ, කත්ථ දානං දාතබ්බං, අඤ්ඤං පනෙතං කත්ථ දින්නං මහප්ඵලන්ති? සීලවතො ඛො, මහාරාජ, දින්නං මහප්ඵලං, නො තථා දුස්සීලෙ. තෙන හි, මහාරාජ, තඤ්ඤෙවෙත්ථ පටිපුච්ඡිස්සාමි. යථා, තෙ ඛමෙය්‍ය, තථා නං බ්‍යාකරෙය්‍යාසි. තං කිං මඤ්ඤසි, මහාරාජ, ඉධ ත්‍යස්ස යුද්ධං පච්චුපට්ඨිතං සඞ්ගාමො සමුපබ්‍යූළ්හො
(සමූපබ්බූළ්හො (සී.), සමුපබ්බුළ්හො (පී.)). අථ ආගච්ඡෙය්‍ය ඛත්තියකුමාරො අසික්ඛිතො අකතහත්ථො අකතයොග්ගො අකතූපාසනො
‘‘තං කිං මඤ්ඤසි, මහාරාජ, ඉධ ත්‍යස්ස යුද්ධං පච්චුපට්ඨිතං සඞ්ගාමො සමුපබ්‍යූළ්හො. අථ ආගච්ඡෙය්‍ය
‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යස්මා කස්මා චෙපි
(යස්මා චෙපි (සී. ස්‍යා. කං. ක.)) කුලා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො හොති, සො ච හොති පඤ්චඞ්ගවිප්පහීනො පඤ්චඞ්ගසමන්නාගතො, තස්මිං
‘‘ඉස්සත්තං
(ඉස්සත්ථං (සී. ස්‍යා. කං.)) බලවීරියඤ්ච
(බලවිරියඤ්ච (සී. ස්‍යා. කං. පී.)), යස්මිං විජ්ජෙථ මාණවෙ;
තං යුද්ධත්ථො භරෙ රාජා, නාසූරං ජාතිපච්චයා.
‘‘තථෙව ඛන්තිසොරච්චං, ධම්මා යස්මිං පතිට්ඨිතා;
අරියවුත්තිං මෙධාවිං, හීනජච්චම්පි පූජයෙ.
‘‘කාරයෙ අස්සමෙ රම්මෙ, වාසයෙත්ථ බහුස්සුතෙ;
පපඤ්ච විවනෙ කයිරා, දුග්ගෙ සඞ්කමනානි ච.
‘‘අන්නං
දදෙය්‍ය උජුභූතෙසු, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘යථා හි මෙඝො ථනයං, විජ්ජුමාලී සතක්කකු;
ථලං නින්නඤ්ච පූරෙති, අභිවස්සං වසුන්ධරං.
‘‘තථෙව සද්ධො සුතවා, අභිසඞ්ඛච්ච භොජනං;
වනිබ්බකෙ තප්පයති, අන්නපානෙන පණ්ඩිතො.
‘‘ආමොදමානො පකිරෙති, දෙථ දෙථාති භාසති;
තං
සා පුඤ්ඤධාරා විපුලා, දාතාරං අභිවස්සතී’’ති.
|
135
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටුහු විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එකත්පස්ව හුන්නේය. එකත් පස්ව හුන් පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවේය. “ස්වාමීනි, කාහට දන් දිය යුතුද?”
“මහරජ, යම් කෙනෙකුන් කෙරෙහි සිත පහදීද ඔවුන්ට දිය යුතුය” යි වදාළේය.
“කාට දුන් දේ මහත්ඵල ඇතිවේද?”
“මහරජ, කාහට දන් දිය යුතුද? යන්න අනිකකි. (එක ප්‍රශ්නයකි.) කවුරුන්ට දෙන ලද්දේ මහත්ඵල ඇතිවේද? යන්න අනිකකි. (වෙන ප්‍රශ්නයකි.)
“මහරජ, සිල්වතාට දෙන ලද්ද මහත්ඵල ඇත්තේ වේ. දුශ්හීලයාට දෙන ලද්ද එසේ නොවේ. එසේවී නම් මහරජ, මෙහිලා ඔබම පිළිවිසිමි. ඔබට වැටහෙන පරිදි විසඳන්න.
“මහරජ, ඒ කුමැයි හඟනෙහිද? මෙහිදී ඔබට යුද්ධයෙක් එළඹ සිටියේනම්, යුද සෙනගත් රැස්වූවාහු නම් එකළ දුනු ශිල්පයෙහි පුහුණු නොවූ, ශිල්පාභ්‍යාසයෙහි පලපුරුදුකම් නැති, ශිල්ප යෙදීම නොකළ, රජුන් ඉදිරියෙහි ශිල්ප නොදැක්වූ බියගුලු තැතිගන්නා ගති ඇති, වෙව්ලන ස්වභාව ඇති, පැන යන ගති ඇති, ක්‍ෂත්‍රිය තරුණයෙක් ඔබ වෙත එන්නේනම්, ඔබ ඒ පුරුෂයා සඞ්ග්‍රහ කිරීමෙන් පෝෂණය කරන්නෙහිද? එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් ඔබට ප්‍රයෝජන ඇත්තේද?”
“ස්වාමීනි, මම එබඳු පුරුෂයෙක් පෝෂණය නොකරන්නෙමි. එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් මට ප්‍රයෝජන නැත්තේය.”
ඉක්බිති දුනුශිල්පයෙහි නොපුරුදු දුනුශිල්පාභ්‍යාසයෙහි පලපුරුදුකම් නැති, ශිල්ප යෙදීම නොකළ, රජුන් ඉදිරියෙහි ශිල්ප නොදැක්වූ, බියගුලු තැතිගන්නා ගති ඇති, වෙව්ලන ස්වභාව ඇති, පැන යන ගති ඇති, බ්‍රාහ්මණ තරුණයෙක් එන්නේනම්, ඔබ ඒ පුරුෂයා සඞග්‍රහ කිරීමෙන් පෝෂණය කරන්නෙහිද?” “ස්වාමීනි, මම එබඳු පුරුෂයෙක් පෝෂණය නොකරන්නෙමි. එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් මට ප්‍රයෝජන නැත්තේය.”
ඉක්බිති දුනුශිල්පයෙහි නොපුරුදු දුනුශිල්පාභ්‍යාසයෙහි පලපුරුදුකම් නැති, ශිල්ප යෙදීම නොකළ, රජුන් ඉදිරියෙහි ශිල්ප නොදැක්වූ, බියගුලු තැතිගන්නා ගති ඇති, වෙව්ලන ස්වභාව ඇති, පැන යන ගති ඇති, වෛශ්‍ය තරුණයෙක් එන්නේනම්, ඔබ ඒ පුරුෂයා සඞග්‍රහ කිරීමෙන් පෝෂණය කරන්නෙහිද?”
“ස්වාමීනි, මම එබඳු පුරුෂයෙක් පෝෂණය නොකරන්නෙමි. එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් මට ප්‍රයෝජන නැත්තේය.”
ඉක්බිති දුනුශිල්පයෙහි නොපුරුදු දුනුශිල්පාභ්‍යාසයෙහි පලපුරුදුකම් නැති, ශිල්ප යෙදීම නොකළ, රජුන් ඉදිරියෙහි ශිල්ප නොදැක්වූ, බියගුලු තැතිගන්නා ගති ඇති, වෙව්ලන ස්වභාව ඇති, පැන යන ගති ඇති, ශ්‍රද්‍ර තරුණයෙක් එන්නේනම්, ඔබ ඒ පුරුෂයා සඞග්‍රහ කිරීමෙන් පෝෂණය කරන්නෙහිද?”
“ස්වාමීනි, මම එබඳු පුරුෂයෙක් පෝෂණය නොකරන්නෙමි. එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් මට ප්‍රයෝජන නැත්තේය.”
“මහරජ, ඒ කුමැයි සිතන්නෙහිද? මෙහි ඔබට යුධයක් එළඹ සිටියේනම්, යුද සෙනගත් රැස්වීනම්, එකල දුනු ශිල්පයෙහි හික්මුණාවූ, ශිල්ප දැක්වීම්කොට පලපුරුදුවූ, ශිල්ප දැක්වීමෙහි යෙදී පලපුරුදු, රජුන් ඉදිරියෙහි ශිල්ප දක්වා ඇති, බියගුලු නුවූ, තැතිගැනීම් නැති, නොවෙව්ලන, පැන නොයන, ක්‍ෂත්‍රිය තරුණයෙක් ඔබ වෙත එන්නේනම්, ඔබ ඔහු පෝෂණය කරන්නෙහිද? එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් ඔබට ප්‍රයෝජනද?”
“ස්වාමීනි, මම එබඳු පුරුෂයෙක් පෝෂණය කරන්නෙමි. මට එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් ප්‍රයෝජනය.”
“ඉක්බිති දුනු ශිල්පයෙහි හික්මුණාවූ, ශිල්ප දැක්වීම්කොට පලපුරුදුවූ, ශිල්ප දැක්වීමෙහි යෙදී පලපුරුදු, රජුන් ඉදිරියෙහි ශිල්ප දක්වා ඇති, බියගුලු නුවූ, තැතිගැනීම් නැති, නොවෙව්ලන, පැන නොයන, බ්‍රාහ්මණ තරුණයෙක් ඔබ වෙත එන්නේනම්, ඔබ ඔහු පෝෂණය කරන්නෙහිද? එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් ඔබට ප්‍රයෝජනද?”
“ස්වාමීනි, මම එබඳු පුරුෂයෙක් පෝෂණය කරන්නෙමි. මට එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් ප්‍රයෝජනය.”
ඉක්බිති දුනු ශිල්පයෙහි හික්මුණාවූ, ශිල්ප දැක්වීම්කොට පලපුරුදුවූ, ශිල්ප දැක්වීමෙහි යෙදී පලපුරුදු, රජුන් ඉදිරියෙහි ශිල්ප දක්වා ඇති, බියගුලු නුවූ, තැතිගැනීම් නැති, නොවෙව්ලන, පැන නොයන, වෛශ්‍ය තරුණයෙක් ඔබ වෙත එන්නේනම්, ඔබ ඔහු පෝෂණය කරන්නෙහිද? එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් ඔබට ප්‍රයෝජනද?”
“ස්වාමීනි, මම එබඳු පුරුෂයෙක් පෝෂණය කරන්නෙමි. මට එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් ප්‍රයෝජනය.”
ඉක්බිති දුනු ශිල්පයෙහි හික්මුණාවූ, ශිල්ප දැක්වීම්කොට පලපුරුදුවූ, ශිල්ප දැක්වීමෙහි යෙදී පලපුරුදු, රජුන් ඉදිරියෙහි ශිල්ප දක්වා ඇති, බියගුලු නුවූ, තැතිගැනීම් නැති, නොවෙව්ලන, පැන නොයන, ශුද්‍ර තරුණයෙක් ඔබ වෙත එන්නේනම්, ඔබ ඔහු පෝෂණය කරන්නෙහිද? එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් ඔබට ප්‍රයෝජනද?”
“ස්වාමීනි, මම එබඳු පුරුෂයෙක් පෝෂණය කරන්නෙමි. මට එබඳු පුරුෂයෙකුගෙන් ප්‍රයෝජනය.”
“මහරජ, එලෙසින්ම යම් ඒ කොයි කුලයකින් නමුත් ගිහිගේ හැර, සස්නෙහි පැවිදිවූ යමෙක් කරුණු පසක් හැර දැමූයේ නම් තරුණු පසකින් යුක්තවූයේ නම්, ඔහුට දුන් දන මහත්ඵල ඇතිවන්නේය.”
හැර දැමූ ඒ කරුණු පස මොනවාද? ඔහු විසින් කාම ආශාව හැර දැමූයේ වෙයි. අනුන්ට ද්වේෂ කිරීම හැර දැමූයේ වෙයි. (සිත නය දෙකේ අලසකමයයි කියනලද) ථීනම්ද්‍ධය හැර දැමූයේ වෙයි. සිතෙහි නොසන්සුන්කම හා පසුතැවිල්ල හැර දැමූයේවෙයි. (බුද්ධාදී අටතන්හි) සැකය හැර දැමූයේ වෙයි. මේ කරුණු පස ඔහු විසින් හැරදමන ලද්දාහු වෙති.
“කිනම් කරුණු පසෙකින් යුක්තවූයේ වේද? රහතුන් පිළිබඳ ශීල රාශියෙන් යුක්තවූයේ වෙයි. රහතුන් පිළිබඳ සමාධි රාශියෙන් යුක්තවූයේ වෙයි. රහතුන් පිළිබඳ ප්‍රඥා රාශියෙන් යුක්තවූයේ වෙයි. රහතුන් පිළිබඳ මිදීම් රාශියෙන් යුක්තවූයේ වෙයි. රහතුන් පිළිබඳ මිදුම් නැණ දසුන් රැසින් යුක්තවූයේ වෙයි. මේ කරුණු පසින් යුක්තවූයේ වෙයි. මෙසේ කරුණු පසක් හැර දැමුවාවූ කරුණු පසකින් යුක්තවූ තැනැත්තාට දුන් දෙය මහත්ඵල ඇතිවන්නේය.”
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක. සුගතයන් වහන්සේ මෙය වදාරා නැවත අන්‍යවූ මේ ගාථාද වදාළ සේක.
“ආයුධ ශිල්පයෙහි දක්‍ෂකමද, කායික බලය හා මානසික වීර්‍ය්‍යයද යම් මිනිසෙකු කෙරෙහි ඇත්තේනම් යුදයෙන් වැඩ ඇති රජ එබඳු මිනිසා පෝෂනය කරන්නේය. ශූර නොවන්නා ජාතිය පමණක් සලකා පෝෂණය නොකරන්නේය.
“එසේම ඉවසීම් සුරත බව යන ූණ ධර්‍මයෝ යම් කෙනෙකු කෙරෙහි හොඳින් පිහිටියාහු නම්, උත්තම පැවතුම් ඇති, නුවණැති එබඳු තැනැත්තා හීන ජාතියෙකු වුවද පිදිය යුත්තේය.
“රම්‍යවූ ආශ්‍රම කරවිය යුතුයි. උගත් භික්‍ෂූහු ඒ අසපුවල වැසවිය යුතුයි. වෙනෙහි පොකුණු තැනවිය යුතුයි. දුර්‍ග ප්‍රදේශවල සම මාර්‍ග සෑදවිය යුතුයි.
“අවඞක පුද්ගලයන්ට (රහතුන්ට) පහන් සිතින් ආහාර පාන, කන දේ, වස්ත්‍ර, සෙනසුන් දිය යුතුයි.
“යම්සේ සිය ගණන් වළාකුළු ඇති, විදුලි පෙළ ඇති මහා මේඝය ගර්ජනා කරමින් වසින්නේ, උස් පහත් බිම් ඇති මහපොළොව පුරාද,
“එමෙන්ම ශ්‍රද්‍ධා ඇති දහම් දැන උගත් නුවණැති පුද්ගලයා දාන වස්තු සකසා රැස්කොට ආහාර පාන වර්‍ගවලින් යාචකයන් සතප්පවයි. සන්තෝෂයෙන් දන් විසුරුවයි. “දෙව්, දෙව්” නියා අනුන්ටත් කියයි.
“ඔහුගේ ඒ කියමන වහින වැස්සේ ගර්ජනාව වැනිය. මහත්වූ ඒ පින් වැහි ධාරාව පින් පලදීම් වශයෙන් දායකයා තෙමා ලන්නේය.”
|
| 5. පබ්බතූපමසුත්තං | 5. පබ්බතූපම සූත්‍රය |
|
136
සාවත්ථිනිදානං
‘‘තං කිං මඤ්ඤසි, මහාරාජ, ඉධ තෙ පුරිසො ආගච්ඡෙය්‍ය
‘‘එවරූපෙ මෙ, භන්තෙ, මහති මහබ්භයෙ සමුප්පන්නෙ දාරුණෙ මනුස්සක්ඛයෙ දුල්ලභෙ මනුස්සත්තෙ කිමස්ස කරණීයං අඤ්ඤත්‍ර ධම්මචරියාය අඤ්ඤත්‍ර සමචරියාය අඤ්ඤත්‍ර කුසලකිරියාය අඤ්ඤත්‍ර පුඤ්ඤකිරියායා’’ති?
‘‘ආරොචෙමි ඛො තෙ, මහාරාජ, පටිවෙදෙමි ඛො තෙ, මහාරාජ, අධිවත්තති ඛො තං, මහාරාජ, ජරාමරණං. අධිවත්තමානෙ චෙ තෙ, මහාරාජ, ජරාමරණෙ කිමස්ස කරණීය’’න්ති? ‘‘අධිවත්තමානෙ ච මෙ, භන්තෙ, ජරාමරණෙ කිමස්ස කරණීයං අඤ්ඤත්‍ර ධම්මචරියාය සමචරියාය කුසලකිරියාය පුඤ්ඤකිරියාය? යානි තානි, භන්තෙ, රඤ්ඤං ඛත්තියානං මුද්ධාවසිත්තානං ඉස්සරියමදමත්තානං
‘‘එවමෙතං, මහාරාජ, එවමෙතං, මහාරාජ! අධිවත්තමානෙ ජරාමරණෙ කිමස්ස කරණීයං අඤ්ඤත්‍ර ධම්මචරියාය සමචරියාය කුසලකිරියාය පුඤ්ඤකිරියායා’’ති? ඉදමවොච භගවා...පෙ.... සත්ථා -
‘‘යථාපි
සමන්තානුපරියායෙය්‍යුං, නිප්පොථෙන්තො චතුද්දිසා.
‘‘එවං ජරා ච මච්චු ච, අධිවත්තන්ති පාණිනෙ
(පාණිනො (සී. ස්‍යා. කං. පී.));
ඛත්තියෙ බ්‍රාහ්මණෙ වෙස්සෙ, සුද්දෙ චණ්ඩාලපුක්කුසෙ;
න
‘‘න තත්ථ හත්ථීනං භූමි, න රථානං න පත්තියා;
න චාපි මන්තයුද්ධෙන, සක්කා ජෙතුං ධනෙන වා.
‘‘තස්මා හි පණ්ඩිතො පොසො, සම්පස්සං අත්ථමත්තනො;
බුද්ධෙ ධම්මෙ ච සඞ්ඝෙ ච, ධීරො සද්ධං නිවෙසයෙ.
‘‘යො
ඉධෙව නං පසංසන්ති, පෙච්ච සග්ගෙ පමොදතී’’ති.
|
136
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක.
එකල්හි පසේනදි කොසොල් රජ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එකත්පස්ව හුන්නේය. එකත් පස්ව හුන් පසේනදි කොසොල් රජුගෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ “මහරජ, මේ මැදුම් දවල් කොහි සිට එහිදැ” යි ඇසූ සේක.
“ස්වාමීනි, ඔටුනු පැළැන්දාවූ, ඓශචර්‍ය්‍ය මදයෙන් මත්වූ, කාම සම්පතෙහි ගිජුකමින් වැඩුනාවූ, දනව්වල ස්ථිරත්‍වයට පැමිණ, මහත් මිහිමඬල (පොළොව) දිනා වසන්නාවූ, ක්‍ෂත්‍රිය රජවරුන් පිළිබඳ යම් ඒ කටයුතු වෙත් නම්, මම දැන් ඒ කාර්‍ය්‍යයන්හි උද්‍යොගවත් බවට පැමිණ සිටිමි.”
“මහරජ, ඒ කුමැයි සිතනෙහිද? මහරජ, ඇදහිය යුතු වචන ඇති, විශ්වාස කටයුතු වචන ඇති, පුරුෂයෙක් මෙහිදී පෙරදිග සිට ඔබවෙත එන්නේය. ඔහු ඔබ වෙත පැමිණ, මෙසේ කියන්නේය. ‘මහරජ, දන්නෙහිද? මම පෙරදිග සිට එමි. මම එහි අහස සම මහ පර්‍වතයක් හැම සතුන් සුනු විසුනු කරමින් පෙරළී එනු දිටිමි. මහරජ, ඔබ විසින් යමක් කටයුතු නම් ඒ කරනු මැනව.’
“නැවත, ඇදහිය යුතු වචන ඇති, විශ්වාස කටයුතු වචන ඇති, දෙවෙනි පුරුෂයෙක් මෙහිදී බටහිරදිග සිට ඔබවෙත එන්නේය. ඔහු ඔබ වෙත පැමිණ, මෙසේ කියන්නේය. ‘මහරජ, දන්නෙහිද? මම බටහිරදිග සිට එමි. මම එහි අහස සම මහ පර්‍වතයක් හැම සතුන් සුනු විසුනු කරමින් පෙරළී එනු දිටිමි. මහරජ, ඔබ විසින් යමක් කටයුතු නම් ඒ කරනු මැනව.’
“නැවත, ඇදහිය යුතු වචන ඇති, විශ්වාස කටයුතු වචන ඇති, තුන්වෙනි පුරුෂයෙක් මෙහිදී උතුරුදිග සිට ඔබවෙත එන්නේය. ඔහු ඔබ වෙත පැමිණ, මෙසේ කියන්නේය. ‘මහරජ, දන්නෙහිද? මම උතුරුදිග සිට එමි. මම එහි අහස සම මහ පර්‍වතයක් හැම සතුන් සුනු විසුනු කරමින් පෙරළී එනු දිටිමි. මහරජ, ඔබ විසින් යමක් කටයුතු නම් ඒ කරනු මැනව.’
“නැවත, ඇදහිය යුතු වචන ඇති, විශ්වාස කටයුතු වචන ඇති, හතරවෙනි පුරුෂයෙක් මෙහිදී දකුණුදිග සිට ඔබවෙත එන්නේය. ඔහු ඔබ වෙත පැමිණ, මෙසේ කියන්නේය. ‘මහරජ, දන්නෙහිද? මම දකුණුදිග සිට එමි. මම එහි අහස සම මහ පර්‍වතයක් හැම සතුන් සුනු විසුනු කරමින් පෙරළී එනු දිටිමි. මහරජ, ඔබ විසින් යමක් කටයුතු නම් ඒ කරනු මැනව.’
“මහරජ, දරුණුවූ, මිනිසුන් වනසන්නාවූ, මහත්වූ මෙබඳු භයක් හටගත් කල්හි, දුර්ලභවූ මිනිසත් බැව්හි සිටින ඔබ විසින් කුමක් කටයුතුද?” “ස්වාමීනි, දරුණුවූ, මිනිසුන් වනසන්නාවූ, මහත්වූ මෙබඳු භයක් හටගත් කල්හි, දුර්ලභ මනුෂ්‍යාතමයෙහි සිටින මවිසින් ධර්‍මයෙහි හැසිරීම, සම බැව්හි හැසිරීම, කුසල් කිරීම, පින් කිරීම හැර කුමක් කටයුතුද?”
“මහරජ, මම ඔබට කියමි. මම ඔබට දන්වමි. මහරජ, ජරා මරණ දෙක ඔබ මැඩගෙන සිටිති. මහරජ, ජරා මරණ දෙක ඔබ මැඩගෙන සිටින කල්හි ඊට කුමක් කටයුතුද?
“ස්වාමීනි, ජරා මරණ දෙක මා මැඩගෙන සිටින කල්හි ධර්‍මයෙහි හැසිරීම, සම බැව්හි හැසිරීම, කුසල් කිරීම, පින් කිරීම හැර කුමක් කටයුතුද?” ස්වාමීනි, ඔටුනු පැළැන්දාවූ, ඉසුරුමදින් මත්වූ, කම් සැපෙහි ගිජුකමින් වැඩුනු, දනව්වල ස්ථිරත්‍වයට පැමිණි, මහපොළොව දිනා වසන, ක්‍ෂත්‍රිය රජවරුන්ගේ යම් ඒ ඇත් යුද වෙත්ද? ස්වාමීනි, ජරා මරණ දෙක අප මඩින කල ඒ ඇත් යුදවලින්ද පිහිටක් නැත. අප රැකීමට ඒ ඇත් යුදවලට සමත්කමක් නැත. ස්වාමීනි, ඔටුනුපලන් ක්‍ෂත්‍රිය රජවරුන්ගේ යම් ඒ අශ්ව යුද්ධ වෙත්ද? ස්වාමීනි, ජරා මරණ දෙක අප මඩින කල ඒ අශ්ව යුද්ධවලින්ද පිහිටක් නැත. අප රැකීමට ඒ අශ්ව යුද්ධවලට සමත්කමක් නැත. ස්වාමීනි, ඔටුනුපලන් ක්‍ෂත්‍රිය රජවරුන්ගේ යම් ඒ රථ යුද්ධ වෙත්ද? ස්වාමීනි, ජරා මරණ දෙක අප මඩින කල ඒ රථ යුද්ධවලින්ද පිහිටක් නැත. අප රැකීමට ඒ රථ යුද්ධවලට සමත්කමක් නැත. ස්වාමීනි, ඔටුනුපලන් ක්‍ෂත්‍රිය රජවරුන්ගේ යම් ඒ පාබල සෙනගින් කරන යුද්ධ වෙත්ද? ස්වාමීනි, ජරා මරණ දෙකින් අප මඩින කල්හි ඒ පාබල යුද්ධවලින්ද ඩැඩක් නැත. ඒ යුද්ධවලට අප රැකීමට පුළුවන්කමක් නැත.
“ස්වාමීනි, විරුද්ධව පැමිණි සතුරන් මන්ත්‍රණයෙන් බිඳ හැරීමෙහි පොහොසත්වූ, මන්ත්‍රණයෙහි දක්‍ෂ මහ ඇමතියෝ මේ රාජකුලයෙහි ඇත්තාහ. ස්වාමීනි, ජරා මරණ දෙක අප මඩින කල්හි ඒ මන්ත්‍රණ යුද්ධවලින්ද ප්‍රයෝජනයක් නැත. ඒ මන්ත්‍රණ යුද්ධවලින් අප රැකීමට නුපුළුවන.
“ස්වාමීනි, පැමිණි පසමිතුරන් ධනයෙන් පොළඹවන්ට සමත්වූ පොළොවෙහි නිදන් කළාවූද, උඩ තැබුවාවූද, බොහෝ රත්රන් මේ රාජකුලයෙහි ඇත්තාහ. ස්වාමීනි, ජරා මරණ දෙක අප මඩින කල්හි ඒ ධන යුද්ධවලින්ද වැඩක් නැත. ඒ ධන යුද්ධවලින්ද අප රැක්ක නොහැක.
“ස්වාමීනි, ජරා මරණ දෙක අප මඩින කල්හි කුසල් දහම්හි හැසිරීම, සම චරියාවෙහි හැසිරීම, කුසල් කිරීම, පින් කිරීම හැර වෙන කුමක් නම් කටයුතුද?”
“මහරජ, ඒ එසේය. මහරජ, ඒ එසේය. ජරා මරණ දෙකින් ඔබ මඩින කල්හි ධර්‍මයෙහි හැසිරීම, සමබැව්හි හැසිරීම, කුසල් කිරීම, පින් කිරීම හැර වෙන කුමක් නම් කටයුතුද?” (නැත්මය.)
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළේය. මෙය වදාරා නැවත අන්‍යවූ මේ ගාථාද වදාලේය.
“යම්සේ අහස හැපී සිටි මහත්වූ ශෛලමය පර්‍වත දෙකක් හාත්පස සිව්දිගින් හැම දෙය මැඩ සුනුවිසුනු කරමින් පෙරලී එත්ද, එසේම ජරාවද මරණයද යන දෙක ක්‍ෂත්‍රියයන්ද, බ්‍රාහ්මණයන්ද, වෛශ්‍යයන්ද, ශ්‍රද්‍රයන්ද, චණ්ඩාලයන්ද, කසල ශෝධකයන්ද යන හැම සතුන්ම මැඩගෙන සිටිති. කිසිවෙකු අත් නොහරියි. හැම දෙනම මැඩලයි.
“එහිදී හෙවත් ජරා මරණ සතුන් මැඩලීමේදී ඇත් සෙනගටද, අස් සෙනගටද, රිය සෙනගටද, පාබල සෙනගටද, විෂයවූ භූමියක් නැත. මන්ත්‍රණ යුද්‍ධයෙන්ද,ධනයෙන්ද ඒ ජරා මරණ පරදවන්නට නොහැක්කේය.
“එහෙයින් පණ්ඩිත පුරුෂයා තමහට වැඩ කැමැත්තේ ධෘතිසම්පන්නවූයේ බුදුන්, දහම්, සඞඝ යන රත්නත්‍රය විෂයෙහි ශ්‍රද්‍ධාව පිහිට වන්නේය.
“යමෙක් කයින්ද, වචනයෙන්ද, නැවත සිතින්ද, ධර්‍මයෙහි හැසිරේද, ඔහුට මෙලොවදීත් පසසති. පරලොව ස්වර්‍ගයෙහි සතුටට පත්වේ.
|