| 3. චක්කවත්තිසුත්තං | 3. චක්කවත්ති සීහනාද සූත්‍රය |
| අත්තදීපසරණතා | අත්තදීපසරණතා |
|
80
එවං
‘‘ගොචරෙ, භික්ඛවෙ, චරථ සකෙ පෙත්තිකෙ විසයෙ. ගොචරෙ, භික්ඛවෙ, චරතං සකෙ පෙත්තිකෙ විසයෙ න ලච්ඡති මාරො ඔතාරං, න ලච්ඡති මාරො ආරම්මණං
(ආරමණං (?)). කුසලානං, භික්ඛවෙ, ධම්මානං සමාදානහෙතු එවමිදං පුඤ්ඤං පවඩ්ඪති.
|
80
මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මගධරට මාතුලා නම් ගමෙහි වැඩවාසය කළාහුය. එකල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘මහණෙනි’ කියා භික්ෂූන්ට කථාකළෝය. භික්ෂූන් වහන්සේලාද ‘ස්වාමීන් වහන්ස’ යයි භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්නෝය. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ මතු දැක්වෙන ධර්ම කොට්ඨාසය දේශනා කළහ.
“මහණෙනි, තමන්ම ආරක්ෂාස්ථාන කොට තමන්ම පිහිට කොට වාසය කරව්, එයින් අනෙක් පිහිටක් නැත්තෝව වසවු. ධර්මය ආරක්ෂාස්ථාන කොට, ධර්මය පිහිට කොට වසව්, එයින් අනෙක් සරණක් නැත්තෝව වසව්.
මහණෙනි, මහණ තෙමේ කෙසේ නම් තමන්ම ආරක්ෂාස්ථාන කොට, තමන්ම පිහිට කොට අනෙක් සරණක් නැතිව, ධර්මයම ආරක්ෂාස්ථාන කොට ධර්මය පිහිට කොට අනෙක් සරණක් නැතිව වාසය කෙරේද? යත්:
මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙමේ කයෙහි කය අනුව බලන්නෙක්ව, කෙළෙස් තවන විර්යය ඇතිව, යහපත් නුවණින් යුක්තව, සිහි ඇතිව, ස්කන්ධ ලෝකයෙහි ඇලීමත් මානසික දුකක් දුරලා වාසය කෙරේ.
වේදනාවන්හි වේදනා අනුව බලන්නෙක්ව, සිතෙහි සිත අනුව බලන්නෙක්ව, ධර්මයන්හි ධර්ම අනුව බලන්නෙක්ව කෙළෙස් තවන වීර්යය ඇතිව යහපත් නුවණින් යුක්තව, සිහි ඇතිව ස්කන්ධ ලෝකයෙහි ඇල්මත් මානසික දුකත් දුරලා වාසය කෙරේ.
මහණෙනි, මහණ තෙමේ තමන්ම ආරක්ෂාස්ථාන කොට, තමන්ම පිහිටකොට, අන්‍ය පිහිටක් නැතිව ධර්මය ආරක්ෂාස්ථාන කොට, ධර්මය පිහිටකොට අන්පිහිටක් නැතිව මෙසේ වාසය කරන්නේය.
මහණෙනි, පියාගෙන් තමන්ට උරුමව පැමිණි හැසිරිය යුතු ප්‍රදෙශයෙහි හැසිරෙව්. සිය පියාගෙන් පැමිණි හැසිරිය යුතු ප්‍රදෙශයෙහි හැසිරෙන්නවුන්ගේ සිදුරක් මාර තෙමේ නොලබන්නේය. මාර තෙමේ අරමුණක් නොලබන්නේය. මහණෙනි, මෙසේ කුශල ධර්මයන්ගේ සමාදානය හේතුකොට ගෙන පින් වැඩෙන්නේයයි වදාළේය.
|
| දළ්හනෙමිචක්කවත්තිරාජා | දළ්හනෙමී චක්‍රවර්ත්ති රජ |
|
81
‘‘භූතපුබ්බං
|
81
මහණෙනි, පෙර ධාර්මිකවූ, ධර්මරාජන්වූ, මහාද්වීප සතරට අධිපතිවූ, දිනන ගති ඇති ජනපදයෙහි ස්ථිරභාවයට පැමිණියාවූ රත්න හතකින් යුක්තවූ “දළ්හනෙමී” නම් චක්‍රවර්ත්ති රජෙක් වීය. ඔහුට මේ රත්න හත වූහ. කවරහුද? යත්: චක්‍රරත්නය, හස්තිරත්නය, අශ්වරත්නය, මාණික්‍ය රත්නය, ස්ත්‍රීරත්නය, ගෘහපතිරත්නය, සත්වැනිවූ පරිණායක රත්නයද යන මොව්හුයි. ඒ රජුට ශූරවූ, දිව්‍ය පුත්‍රයන්ට සමාන ශරීර ඇත්තාවූ, සතුරු සේනාවන් මර්දනය කරන්නාවූ දහසකටත් වැඩි පුත්‍රයෝ වූහ. හෙතෙමේ සාගරය අවසානකොට ඇති මේ පොළොව දඬුවම් කිරීමක් නැතිව, ධර්මයෙන් සමගියෙන් දිනා වාසය කළේය.
|
|
82
‘‘අථ
|
82
මහණෙනි, එවිට “දළ්හනෙමී” රජතෙමේ බොහෝ අවුරුදු ගණනක් බොහෝ අවුරුදු සියගණනක් බොහෝ අවුරුදු දහසක් ඉක්මීමෙන් පසු එක්තරා පුරුෂයෙකුට කථා කළේය. කථාකොට ‘පින්වත් පුරුෂය, නුඹ දිව්‍ය චක්‍රරත්නය තුබුණු තැනින් මඳක් හෝ මුළුමනින් හෝ යම් දිනක ඉවත් වූවොත් මට දන්වව’යි කීයේය. ඒ පුරුෂයාද දෙවයන් වහන්ස, එසේයයි පිළිතුරු දුන්නේය. මහණෙනි, ඒ පුරුෂ තෙමේ බොහෝ අවුරුදු ගණනක්, බොහෝ අවුරුදු සිය ගණනක්, බොහෝ අවුරුදු දහස් ගණනක් ඉක්මීමෙන් පසු දිව්‍ය චක්‍රරත්නය තුබුණු තැනින් ස්වල්පයක් ඉවත්වූ බව දුටුවේය. දැක, දළ්හනේමි රජු කරා ගොස් “පින්වත් දෙවයන් වහන්ස, ඔබ වහන්සේගේ දිව්‍ය චක්‍ර රත්නය තුබූ තැනින් ඉවත්වූ බව දන්නවාදැයි ඇසීය. එවිට දළ්හනෙමි රජ තමාගේ වැඩිමහළු පුත්‍රයාට කථා කොට මෙසේ කීවේය.
“පුත්‍ර කුමාරය, මාගේ දිව්‍යචක්‍රරත්නය තුබූ තැනින් ඉවත් වූයේය. යම් සක්විති රජකුගේ දිව්‍ය චක්‍රරත්නය තුබූ තැනින් ඉවත් වූවොත් ඒ රජු වැඩිකල් ජීවත් නොවන බව මා අසා තිබේ. මම මනුෂ්‍යයන්ට අයිති කම් සැප අනුභව කෙළෙමි. දැන් දිව්‍යමය කම්සැප සෙවීමට කාලයයි. පුත්‍රය, මෙහි එව. මේ සමුද්‍රය අවසාන කොට ඇති පොළොව පාලනය කරව. මම කෙස් රැවුල් කප්පවා, කසා වස්ත්‍ර හැඳ, ගිහි ගෙයින් නික්ම තාපස භාවයෙන් මහණ වන්නෙමි.”
|
|
83
‘‘අථ ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා දළ්හනෙමි ජෙට්ඨපුත්තං කුමාරං සාධුකං රජ්ජෙ සමනුසාසිත්වා කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජි. සත්තාහපබ්බජිතෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, රාජිසිම්හි දිබ්බං චක්කරතනං අන්තරධායි.
‘‘අථ ඛො, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤතරො පුරිසො යෙන රාජා ඛත්තියො මුද්ධාභිසිත්තො
(මුද්ධාවසිත්තො (සී. ස්‍යා. පී.) එවමුපරිපි) තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා රාජානං ඛත්තියං මුද්ධාභිසිත්තං එතදවොච - ‘යග්ඝෙ, දෙව, ජානෙය්‍යාසි, දිබ්බං චක්කරතනං අන්තරහිත’න්ති. අථ ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා ඛත්තියො මුද්ධාභිසිත්තො දිබ්බෙ චක්කරතනෙ අන්තරහිතෙ අනත්තමනො අහොසි, අනත්තමනතඤ්ච පටිසංවෙදෙසි. සො යෙන රාජිසි තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා රාජිසිං එතදවොච - ‘යග්ඝෙ, දෙව, ජානෙය්‍යාසි, දිබ්බං චක්කරතනං අන්තරහිත’න්ති. එවං වුත්තෙ, භික්ඛවෙ, රාජිසි රාජානං ඛත්තියං
|
83
මහණෙනි, ඉක්බිති දළ්හනෙමී රජ තෙමේ වැඩිමහල් පුත්‍රයා මනා කොට රාජ්‍යයෙහි පිහිටුවා, කෙස් රැවුල් කප්පවා කසා වස්ත්‍රය හැඳ, ගිහි ගෙයින් නික්ම තාපස භාවයෙන් මහණ විය. මහණෙනි, රාජ ඍෂිවරයා මහණවී සත් දිනකින් දිව්‍ය චක්‍රරත්නය නොපෙනී ගියේය.
මහණෙනි, එවිට එක්තරා පුරුෂයෙක් ක්ෂත්‍රියවූ අළුත ඔටුණු පළඳවන ලද රජු කරා ගියේය. ගොස් ඒ රජුට මෙසේ කීවේය. “පින්වත් දේවයන් වහන්ස, දිව්‍ය චක්‍රරත්නය නොපෙනී ගිය බව දන්නවාද?”
මහණෙනි, එකල්හි ඔටුණු පැළැඳීම කරන ලද ඒ ක්ෂත්‍රිය රජ තෙමේ ඒ අසා ශෝකයට පැමිණියේය. ශොකී බවද ඇඟෙව්වේය. ඒ රජ තෙමේ එසේ කොට රාජර්ෂි (තාපසයා) වෙත ගොස් මෙසේ දැන්වීය. ‘පින්වත් දෙවයෙනි, දිව්‍ය චක්‍රරත්නය නොපෙනී ගිය බව දන්නෙහිද?’ මහණෙනි, මෙසේ කී කල්හි ඒ රාජ ඍෂි තෙමේ පුත්‍රවූ ක්ෂත්‍රිය රජුට මේ කාරණය කීයේය.
‘පුත්‍රය, නුඹ දිව්‍ය චක්‍රරත්නය නොපෙනී යාම ගැන ශොක නොකරව, ශොකී බව නොහඟව. පුත්‍රය, මේ දිව්‍ය චක්‍රරත්නය පියාගෙන් ලත් දායාදයෙක් නොවේ. පුත්‍රය නුඹ දොස් නැති සක්විතිවත් සම්පූර්ණ කරව. මේ කිය යුත්තක් ඇත. සක්විති වත් පුරන නුඹට පුර පසළොස්වක් පොහෝදා හිස් සෝදා දිය නා පෙහෙවස් සමාදන්ව ප්‍රාසාදයාගේ උඩුමහල් තලයෙහි හිඳිනකල දැති සහිත, පට්ටම සහිත බොස් ගෙඩිය සහිත සියලු විදියෙන් සම්පූර්ණවූ දිව්‍ය චක්‍රරත්නය පහළ වන්නේය.
|
| චක්කවත්තිඅරියවත්තං | සක්විතිවත් |
|
84
‘‘‘කතමං
|
84
‘දෙවයන් වහන්ස, ඒ නිවැරදි සක්විතිවත් කවරේද’ (මෙසේයි)
[1] “පුත්‍රය, නුඹ ධර්මයෙහි පිහිටා ධර්මයට සත්කාර කරමින් ධර්මය ගරු කරමින්, ධර්මය ප්‍රිය කරමින්, ධර්මය පුදමින්, ධර්මය වඳිමින්, ධර්මධ්වජයක්ව ධර්මකෙතුවක්ව ධර්මය ප්‍රධාන කොට ගෙන, සිය අඹුදරුවන් සීලය අනුව හැසිරීමෙහි පිහිටුවා, ඔවුනට කළයුතු ධාර්මික ආරක්ෂා පිළියෙළ කරව.
[2] බල සෙනඟද සීලයෙහි පිහිටුවා ඔවුනට කළයුතු ධාර්මික ආරක්ෂා පිළියෙළ කරව.
[3] ක්ෂත්‍රියයන්ද සීලයෙහි පිහිටුවා ඔවුනට කළයුතු ධාර්මික ආරක්ෂා පිළියෙළ කරව.
[4] බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතීන්ද සීලයෙහි පිහිටුවා ඔවුනට කළයුතු ආරක්ෂාව පිළියෙළ කරව.
[5] නිගම ජනපද වාසීන්ද රැක ගැනීම කරව.
[6] මහණ බමුණන්ද රැක ගැනීම කරව.
[7] සිවුපාවුන් හා කුරුල්ලන්ද, ජීවිත දානයෙන් ආරක්ෂා කරව.
[8] සිය රටෙහි අධර්මක්‍රියා නොපවත්නා ලෙස කටයුතු කරව.
[9] සිය රටෙහි ජීවත්වන දුප්පතුන්ට ධනය දෙව.
[10] පුත්‍රය, සිය රටෙහි ආසා ආදි මදයෙන් හා පඤ්චකාම ගුණයෙන් වෙන්වූ ඉවසීමෙහි හා කරුණාවන්ත භාවයෙහි පිහිටියාවූ රාගාදිය දමනය කළ, සමනයකළ විනාශ කළ යම් මහණ බමුණු කෙනෙක් වෙත්ද, ඔවුන් කරා කලින්කල පැමිණ ‘ස්වාමීනි, කුශලය නම් කුමක්ද? අකුශලය නම් කුමක්ද? වරද නම් කුමක්ද? නිවරද නම් කුමක්ද? කුමක් සේවනය කළ යුතුද? කුමක් සේවනය නොකළ යුතුද? කුමක් කරනු ලබන්නාවූ මට බොහෝ කලක් අහිත පිණිස දුක් පිණිස වන්නේද? කුමක් හෝ කරනු ලබන්නාවූ මට හිත පිණිස, සැප පිණිස වන්නේදැ”යි ප්‍රශ්න කළ යුතුයි. මෙසේ උන්වහන්සේලාගෙන් අසා යමක් අකුසල්ද එය අත්හැරිය යුතුයි. යමක් කුසල්ද එය පිළිගෙන පැවතිය යුතුයි. පුත්‍රය, නිවැරදි සක්විතිවත් මේවායි’ කීය.
|
| චක්කරතනපාතුභාවො | චක්කරතනපාතුභාවො |
|
85
‘‘‘එවං, දෙවා’ති ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා ඛත්තියො මුද්ධාභිසිත්තො රාජිසිස්ස පටිස්සුත්වා අරියෙ චක්කවත්තිවත්තෙ
(අරියං චක්කවත්තිවත්තං (ක.)) වත්ති. තස්ස අරියෙ චක්කවත්තිවත්තෙ වත්තමානස්ස තදහුපොසථෙ පන්නරසෙ සීසංන්හාතස්ස උපොසථිකස්ස
‘‘අථ ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා ඛත්තියො මුද්ධාභිසිත්තො උට්ඨායාසනා එකංසං උතරාසඞ්ගං කරිත්වා වාමෙන හත්ථෙන භිඞ්කාරං ගහෙත්වා දක්ඛිණෙන හත්ථෙන චක්කරතනං අබ්භුක්කිරි - ‘පවත්තතු භවං චක්කරතනං, අභිවිජිනාතු භවං චක්කරතන’න්ති.
‘‘අථ ඛො තං, භික්ඛවෙ, චක්කරතනං පුරත්ථිමං දිසං පවත්ති, අන්වදෙව රාජා චක්කවත්තී සද්ධිං චතුරඞ්ගිනියා සෙනාය. යස්මිං ඛො පන, භික්ඛවෙ, පදෙසෙ චක්කරතනං පතිට්ඨාසි, තත්ථ රාජා චක්කවත්තී වාසං උපගච්ඡි සද්ධිං චතුරඞ්ගිනියා සෙනාය. යෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, පුරත්ථිමාය දිසාය පටිරාජානො, තෙ රාජානං චක්කවත්තිං උපසඞ්කමිත්වා එවමාහංසු - ‘එහි ඛො, මහාරාජ, ස්වාගතං තෙ
(සාගතං (සී. පී.)) මහාරාජ, සකං තෙ, මහාරාජ, අනුසාස, මහාරාජා’ති. රාජා චක්කවත්තී එවමාහ - ‘පාණො න හන්තබ්බො, අදින්නං නාදාතබ්බං, කාමෙසුමිච්ඡා න චරිතබ්බා, මුසා න භාසිතබ්බා, මජ්ජං න පාතබ්බං, යථාභුත්තඤ්ච භුඤ්ජථා’ති. යෙ
|
85
මහණෙනි, ඔටුණුපැළඳි ඒ ක්ෂත්‍රිය රජතෙමේ ‘එසේය, දේවයන්වහන්සැ’යි පිය රජ ඍෂීන් කී පරිදි පිළිගෙන නිවැරදි සක්විතිවත් පිරූයේය. නිවැරදි සක්විතිවත් පුරන්නාවූ පුර පසළොස්වක් පොහෝදින හිස් සෝදා නහා උපොසථ සීලයෙහි පිහිටා ප්‍රාසාදයේ මතුමහල් තලයෙහි හුන්නාවූ ඒ රජුට දහසක් දැති ඇති, නිම්වලලු සහිත, නාභි සහිත සියලු ආකාරයෙන් සම්පූර්ණවූ දිව්‍ය චක්‍රරත්නය පහළ විය. ඒ දැක ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජුට මෙබඳු අදහසෙක් වීය. පුර පසළොස්වක් පොහෝ දින හිස් සෝදා නහා උපොසථ සීලයෙහි පිහිටා ප්‍රාසාදයාගේ මතුමහල් තලයට පැමිණියාවූ ඔටුණු පැළඳි යම්කිසි ක්ෂත්‍රිය රජකුට, දහසක් දැති ඇති නිම්වලලු සහිත, නාභි සහිත, සම්පූර්ණවූ දිව්‍ය චක්‍රරත්නය සියලු ආකාරයෙන් පහළවන්නේ නම් හෙතෙමේ සක්විති රජ වන්නේයයි මා විසින් අසන ලද්දේය. මම එකාන්තයෙන්ම සක්විති රජ වූයෙමි.’
මහණෙනි, අනතුරුව ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජතෙමේ ආසනයෙන් නැගිට උතුරු සළුව එක් අංසයෙක්හි කොට පොරවා ‘පින්වත් චක්‍රරත්නය පැවැත්ම වේවා, පින්වත් චක්‍රරත්නය දිසාවන් දිනාවා’යි වම් අතින් කෙණ්ඩිය ගෙන දකුණු අතින් චක්‍රරත්නයට දිය ඉස්සේය.
මහණෙනි, අනතුරුව සිවුරඟ සෙනඟ සහිත සක්විති රජ සමඟ ඒ චක්‍රරත්නය පූර්වදිශාවට ගමන් කෙළේය. මහණෙනි, යම් ප්‍රදෙශයක චක්‍රරත්නය පිහිටියේද සක්විති රජ තෙමේ සිවුරඟ සෙනඟ සමග එහි වාසය කෙළේය.
මහණෙනි, පූර්වදිශාවෙහි ඒ විරුද්ධ රජදරුවෝ වෙත්ද? ඔවුහු සක්විති රජු කරා පැමිණ මෙසේ කීවාහුය. ‘මහරජ එනු මැනව. මහරජ, ඔබගේ පැමිණීම යහපත් පැමිණීමකි. මහරජ, මේ දිවයින ඔබ අයත්ය. මහරජ, අනුශාසනා කරනු මැනවැ’යි කීය. සක්විති රජ තෙමේ මෙසේ අවවාද කළේය.
‘ප්‍රාණවධ නොකට යුතුයි. හොරකම් නොකට යුතුයි. කාමමිථ්‍යාචාරයෙහි නොහැසිරිය යුතුයි. බොරු නොකිය යුතුයි. මත්පැන් නොබිය යුතුයි. පෙර රාජ්‍යය අනුභව කළ පරිදිම අනුභව කරව්, යනුවෙනි.
මහණෙනි, නැගෙනහිර දිශාවෙහි යම් ඒ රජදරුවෝ වෙත්ද, ඒ සියල්ලෝම සක්විති රජ අනුව යන්නෝ වූහ.
|
|
86
‘‘අථ ඛො තං, භික්ඛවෙ, චක්කරතනං පුරත්ථිමං සමුද්දං අජ්ඣොගාහෙත්වා
(අජ්ඣොගහෙත්වා (සී. ස්‍යා. පී.)) පච්චුත්තරිත්වා දක්ඛිණං දිසං පවත්ති...පෙ.... දක්ඛිණං සමුද්දං අජ්ඣොගාහෙත්වා පච්චුත්තරිත්වා පච්ඡිමං දිසං පවත්ති, අන්වදෙව රාජා චක්කවත්තී සද්ධිං චතුරඞ්ගිනියා සෙනාය. යස්මිං ඛො පන, භික්ඛවෙ, පදෙසෙ චක්කරතනං පතිට්ඨාසි, තත්ථ රාජා චක්කවත්තී වාසං උපගච්ඡි සද්ධිං චතුරඞ්ගිනියා සෙනාය. යෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, පච්ඡිමාය දිසාය පටිරාජානො, තෙ රාජානං චක්කවත්තිං උපසඞ්කමිත්වා එවමාහංසු - ‘එහි ඛො, මහාරාජ, ස්වාගතං තෙ, මහාරාජ, සකං තෙ, මහාරාජ, අනුසාස, මහාරාජා’ති. රාජා චක්කවත්තී
|
86
මහණෙනි, අනතුරුව ඒ චක්‍රරත්නය නැගෙනහිර සාගරයට වැද එතරව සිවුරඟ සෙනඟ සහිත සක්විති රජ සමග දකුණු දිසාවට ගමන් කෙළේය. මහණෙනි, යම් ප්‍රදෙශයෙක්හි දිව්‍ය චක්‍රරත්නය පිහිටියේද, සිවුරඟ සෙනඟ සහිත සක්විති රජතෙමේ ඒ ප්‍රදෙශයෙහි වාසය කෙළේය. මහණෙනි, දකුණු දිශාවෙහි යම් ඒ විරුද්ධ රජදරුවෝ වූවාහුද, ඔව්හු සියල්ලෝ සක්විති රජු කරා පැමිණ, මෙසේ කීවාහුය. ‘මහරජ එනු මැනවි, මහරජ ඔබගේ පැමිණීම යහපත් පැමිණීමකි. මහරජ, මේ දිවයින ඔබ අයත්ය. මහරජ, අනුශාසනා කරනු මැනවි.’ සක්විති රජ තෙමේ මෙසේ අවවාද කළේය.
“ප්‍රාණවධ නොකටයුතුයි. හොරකම් නොකටයුතුයි. කාමමිථ්‍යාචාරයෙහි නොහැසිරිය යුතුයි. බොරු නොකිය යුතුයි. මත්පැන් නොබිය යුතුයි. තමන් සතු රාජ්‍ය පෙර සේම භුක්ති විඳිව්.”
“මහණෙනි, දකුණු දිශාවෙහි යම් ඒ විරුද්ධ රජදරුවෝ වූවාහුද, ඒ සියල්ලෝම සක්විති රජ අනුව යන්නෝ වූහ.
මහණෙනි, අනතුරුව ඒ චක්‍රරත්නය දකුණු සාගරයට වැද එතරව බස්නාහිර දිශාවට සිවුරඟ සෙනඟ සහිත සක්විති රජ සමඟ ගමන් කෙළේය. මහණෙනි, යම් ප්‍රදෙශයෙක්හි වනාහි දිව්‍ය චක්‍රරත්නය පිහිටි යේද ඒ ප්‍රදෙශයෙහි වනාහි සිවුරඟ සෙනඟ සහිත සක්විති රජ තෙමේ වාසයට එළඹියේය. මහණෙනි, බස්නාහිර දිසාවෙහි යම් ඒ විරුද්ධ රජදරුවෝ වෙත්ද, ඔවුහු සක්විති රජු කරා පැමිණ මෙසේ කීවාහුය. ‘මහරජ එනු මැනවි. මහරජ ඔබගේ පැමිණීම යහපත් පැමිණීමකි. මහරජ මේ ඔබ අයත්ය. මහරජ අනුශාසනා කරනු මැනවැයි කීහ.’ සක්විති රජ තෙමේ මෙසේ අවවාද කළේය.
“ප්‍රාණ වධ නොකටයුතුයි. හොරකම් නොකට යුතුයි. කාමමිථ්‍යාචාරයෙහි නො හැසිරිය යුතුයි. බොරු නොකිය යුතුයි. මත්පැන් නොබිය යුතුයි. තමන් සතු රාජ්‍ය පෙර සේම භුක්තිවිඳිව්” කියායි.
මහණෙනි, බස්නාහිර දිශාවෙහි යම් ඒ විරුද්ධ රජ දරුවෝ වූවාහුද? ඔව්හු සක්විති රජ අනුව යන්නෝ වූහ.
|
|
87
‘‘අථ ඛො තං, භික්ඛවෙ, චක්කරතනං පච්ඡිමං සමුද්දං අජ්ඣොගාහෙත්වා පච්චුත්තරිත්වා උත්තරං දිසං පවත්ති, අන්වදෙව රාජා චක්කවත්තී සද්ධිං චතුරඞ්ගිනියා සෙනාය. යස්මිං
‘‘අථ ඛො තං, භික්ඛවෙ, චක්කරතනං සමුද්දපරියන්තං පථවිං අභිවිජිනිත්වා තමෙව රාජධානිං පච්චාගන්ත්වා රඤ්ඤො චක්කවත්තිස්ස අන්තෙපුරද්වාරෙ අත්ථකරණපමුඛෙ
(අඩ්ඩකරණපමුඛෙ (ක.)) අක්ඛාහතං මඤ්ඤෙ අට්ඨාසි රඤ්ඤො චක්කවත්තිස්ස අන්තෙපුරං උපසොභයමානං.
|
87
මහණෙනි, ඉක්බිති ඒ චක්‍රරත්නය බස්නාහිර සාගරයට වැද එතරව උතුරු දිශාවට සිවුරඟ සෙනග සහිත සක්විති රජ සමග ගමන් කෙළේය. මහණෙනි, යම් ප්‍රදෙශයෙක්හි දිව්‍ය චක්‍රරත්නය පිහිටියේද, සිවුරඟ සෙනඟ සහිත සක්විති රජතෙමේ ඒ ප්‍රදෙශයෙහි වාසය කෙළේය. මහණෙනි, උතුරු දිශාවෙහි යම් ඒ විරුද්ධ රජදරුවෝ වූවාහුද, ඔව්හු සියල්ලෝ සක්විති රජු කරා පැමිණ මෙසේ කීවාහුය. ‘මහරජ එනු මැනවි. මහරජ, ඔබගේ පැමිණීම යහපත් පැමිණීමකි. මහරජ, මේ ඔබ අයත්ය. මහරජ, අනුශාසනා කරනු මැනවි.’ සක්විති රජතෙමේ මෙසේ අවවාද කළේය.
“ප්‍රාණවධ නොකටයුතුයි. හොරකම් නොකටයුතුයි. කාමමිථ්‍යාචාරයෙහි නොහැසිරිය යුතුයි. බොරු නොකිය යුතුයි. මත්පැන් නොබිය යුතුයි. තමන් සතු රාජ්‍ය පෙර සේම භුක්ති විඳිව්.
“මහණෙනි, උතුරු දිශාවෙහි යම් ඒ විරුද්ධ රජදරුවෝ වූවාහුද, ඔව්හු සක්විති රජ අනුව පවත්නෝ වූහ.
මහණෙනි, එවිට ඒ චක්‍රරත්නය සමුද්‍රය කෙළවර කොට ඇති මුළුපොළොව දිනා ඒ රාජධානියටම පෙරළා අවුත් සක්විතිරජුන්ගේ ඇතුල් වාසල් දොරටුවෙහි, මුරකරනතැන ඉදිරියෙහි සක්විතිරජුගේ ඇතුල් වාසල අලංකාර කරමින් අකුරෙහි ගැසූවාක් මෙන් සිටියේය.
|
| දුතියාදිචක්කවත්තිකථා | දුතියාදිචක්කවත්තිකථා |
|
88
‘‘දුතියොපි ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා චක්කවත්තී...පෙ.... තතියොපි ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා චක්කවත්තී... චතුත්ථොපි ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා චක්කවත්තී... පඤ්චමොපි ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා චක්කවත්තී... ඡට්ඨොපි ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා චක්කවත්තී... සත්තමොපි ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා චක්කවත්තී බහුන්නං වස්සානං බහුන්නං වස්සසතානං බහුන්නං වස්සසහස්සානං අච්චයෙන අඤ්ඤතරං පුරිසං ආමන්තෙසි - ‘යදා ත්වං, අම්භො පුරිස, පස්සෙය්‍යාසි දිබ්බං චක්කරතනං ඔසක්කිතං ඨානා චුතං, අථ මෙ ආරොචෙය්‍යාසී’ති. ‘එවං, දෙවා’ති ඛො, භික්ඛවෙ, සො පුරිසො රඤ්ඤො චක්කවත්තිස්ස පච්චස්සොසි. අද්දසා ඛො
|
88
මහණෙනි, දෙවෙනි සක්විති රජ තෙමේද, මහණෙනි, තුන්වැනි සක්විති රජතෙමේද, මහණෙනි, සතරවැනි සක්විති රජ තෙමේද, මහණෙනි, පස්වැනි සක්විති රජ තෙමේද, මහණෙනි, සයවැනි සක්විති රජ තෙමේද මහණෙනි, සත්වැනි සක්විති රජ තෙමේද, බොහෝ වර්ෂ ගණනක්හුගේ බොහෝ වර්ෂ සියයක්හුගේ බොහෝ වර්ෂදහසක්හුගේ ඇවෑමෙන්, එක්තරා පුරුෂයකුට කථාකොට මෙසේ කීයේය. “පින්වත් පුරුෂය, නුඹ යම් දිනක දිව්‍යචක්‍රරත්නය තුබුණු තැනින් මඳක් හෝ මුළුමනින් හෝ ඉවත් වුවොත් මට දන්වව’යි කීයේය. මහණෙනි, ඒ පුරුෂයාද ‘දේවයන් වහන්ස එසේයයි’ පිළිතුරු දුන්නේය. මහණෙනි, ඒ පුරුෂ තෙමේ බොහෝ වර්ෂ ගණනක්හුගේ බොහෝ වර්ෂ සියයක්හුගේ බොහෝ වර්ෂ දහසක්හුගේ ඉක්මීමෙන් චක්‍රරත්නය තුබුණු තැනින් ස්වල්පයක් ඉවත්වූ බව දුටුවේය. දැක සක්විති රජ යම් තැනකද එහි පැමිණියේය. පැමිණ සක්විති රජුට මෙසේ කීයේය. ‘පින්වත් දෙවයන් වහන්ස, ඔබ වහන්සේගේ දිව්‍ය චක්‍ර රත්නය තුබූ තැනින් ඉවත්වූ බව දන්නවාදැයි’ ඇසීය.
|
|
89
‘‘අථ ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා චක්කවත්තී ජෙට්ඨපුත්තං කුමාරං ආමන්තාපෙත්වා එතදවොච - ‘දිබ්බං කිර මෙ, තාත කුමාර, චක්කරතනං ඔසක්කිතං, ඨානා චුතං, සුතං ඛො පන මෙතං - යස්ස රඤ්ඤො චක්කවත්තිස්ස දිබ්බං චක්කරතනං ඔසක්කති, ඨානා චවති, න දානි තෙන රඤ්ඤා චිරං ජීවිතබ්බං හොතීති. භුත්තා ඛො පන මෙ මානුසකා කාමා, සමයො දානි මෙ දිබ්බෙ කාමෙ පරියෙසිතුං, එහි ත්වං, තාත කුමාර, ඉමං සමුද්දපරියන්තං පථවිං පටිපජ්ජ
‘‘අථ ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා චක්කවත්තී ජෙට්ඨපුත්තං කුමාරං සාධුකං රජ්ජෙ සමනුසාසිත්වා කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජි. සත්තාහපබ්බජිතෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, රාජිසිම්හි දිබ්බං චක්කරතනං අන්තරධායි.
|
89
මහණෙනි, එවිට සක්විති රජ තෙමේ වැඩිමහළු පුත්‍රයාට කථා කොට මෙසේ කීයේය. ‘පුත්‍රකුමාරය, මාගේ දිව්‍ය චක්‍රරත්නය තුබූ තැනින් ඉවත් වූයේය. යම් සක්විති රජකුගේ දිව්‍ය චක්‍ර රත්නය තුබූ තැනින් ඉවත් වුවොත් ඒ රජු වැඩිකල් ජීවත් නොවන බව මා අසා තිබේ. මම මනුෂ්‍යයන්ට අයිති කම්සැප අනුභව කෙළෙමි. දැන් දිව්‍යමය කම්සැප සෙවීමට කාලයයි. පුත්‍ර කුමාරය, එව මේ සමුද්‍රය අවසාන කොට ඇති පොළොව පාලනය කරව. මම කෙස් රැවුල් කප්පවා, කාසායවස්ත්‍රය හැඳ ගිහි ගෙයින් නික්ම පැවිදි වන්නෙමි.’
මහණෙනි, එවිට සක්විති රජ තෙමේ වැඩිමහල් කුමාරයා මනාකොට රාජ්‍යයෙහි පිහිටුවා, කෙස් රැවුල් කප්පවා කසාවස්ත්‍ර හැඳ, ගිහි ගෙයින් නික්ම තාපස භාවයෙන් මහණ වීය. මහණෙනි, රාජ ඍෂිවරයා පැවිදිවී සත් දිනකින් දිව්‍ය චක්‍රරත්නය නොපෙනී ගියේය.
|
|
90
‘‘අථ ඛො, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤතරො පුරිසො යෙන රාජා ඛත්තියො මුද්ධාභිසිත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා රාජානං ඛත්තියං මුද්ධාභිසිත්තං එතදවොච - ‘යග්ඝෙ, දෙව, ජානෙය්‍යාසි, දිබ්බං චක්කරතනං අන්තරහිත’න්ති? අථ ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා ඛත්තියො මුද්ධාභිසිත්තො දිබ්බෙ චක්කරතනෙ අන්තරහිතෙ අනත්තමනො අහොසි. අනත්තමනතඤ්ච පටිසංවෙදෙසි; නො ච ඛො රාජිසිං උපසඞ්කමිත්වා අරියං චක්කවත්තිවත්තං පුච්ඡි. සො සමතෙනෙව සුදං ජනපදං පසාසති. තස්ස සමතෙන ජනපදං පසාසතො පුබ්බෙනාපරං
‘‘අථ ඛො, භික්ඛවෙ, අමච්චා පාරිසජ්ජා ගණකමහාමත්තා අනීකට්ඨා දොවාරිකා මන්තස්සාජීවිනො සන්නිපතිත්වා රාජානං ඛත්තියං මුද්ධාභිසිත්තං එතදවොචුං - ‘න
|
90
මහණෙනි, එවිට එක්තරා පුරුෂයෙක් අලුත ඔටුණු පළඳවනලද රජු කරා ගොස් දිව්‍ය චක්‍රරත්නය නොපෙනීගිය බව දන්නවාදැයි’, ඇසී. මහණෙනි, එකල්හි ඔටුණු පැළන්දාවූ ඒ ක්ෂත්‍රිය රජ තෙමේ දිව්‍ය චක්‍රරත්නය නැතිවී ගිය බව අසා ශෝකයට පැමිණියේය. ශෝකී බවද ඇඟෙව්වේය. රාජඍෂිවරයා වෙත පැමිණ දොස් නැති සක්විතිවත් නොවිචාළේය. හෙතෙමේ තමන්ගේ මතය පරිදි රට අනුශාසනා කරයි. නිදොස් සක්විති වත්හි පිහිටි පෙර රජුන්ගේ කාලයෙහි යම්සේද, එසේ තමන්ගේ මතය පරිදි රට අනුශාසනා කරන්නාවූ ඔහුගේ කාලයෙහි රට වැස්සෝ දියුණුවට නොපැමිණෙත්. මහණෙනි, එවිට අමාත්‍යයෝද, රජපිරිසද, ගණිතඥයෝද, මහාඅමාත්‍යයෝද, හස්ත්‍යාචාර්‍ය්‍යාදීහුද, දොරටුපාලයෝද, පණ්ඩිතමහාමාත්‍යයෝද, රැස්ව ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජුකරා පැමිණ මෙසේ කීවාහුය. නිදොස් සක්විතිවත්හි පිහිටි පෙර රජුන්ගේ කාලයෙහි යම් සේද එසේ තමන්ගේ මතය පරිදි රටපාලනය කරන්නාවූ ඔබගේ කාලයෙහි රට වැස්සෝ දියුණුවට නොපැමිණෙත්. දෙවයන් වහන්ස, ඔබගේ රාජ්‍යයෙහි අමාත්‍යවූද, රජපිරිසට අයත්වූද, ගණිතඥවූද, මහාමාත්‍යවූද, හස්ත්‍යාචාර්‍ය්‍යවූද, දොරටුපාලවූද, පණ්ඩිත මහාමාත්‍යවූද, අප සහ අන්‍යයෝද යන අපි නිදොස් සක්විතිවත් දන්නෙමු. දෙවයන්වහන්ස, ඔබවහන්සේ අප අතින් නිදොස් සක්විතිවත් අසන්නේ නම් යහපති. එසේ අසනලද්දාවූ අපි ඔබට නිදොස් සක්විතිවත් ප්‍රකාශ කරන්නෙමු.’ යි කීහ.
|
| ආයුවණ්ණාදිපරියානිකථා | ආයුවණ්ණාදිපරියානිකථා |
|
91
‘‘අථ ඛො, භික්ඛවෙ, රාජා ඛත්තියො මුද්ධාභිසිත්තො අමච්චෙ පාරිසජ්ජෙ ගණකමහාමත්තෙ අනීකට්ඨෙ දොවාරිකෙ මන්තස්සාජීවිනො සන්නිපාතෙත්වා අරියං චක්කවත්තිවත්තං පුච්ඡි. තස්ස තෙ අරියං චක්කවත්තිවත්තං පුට්ඨා බ්‍යාකරිංසු. තෙසං සුත්වා ධම්මිකඤ්හි ඛො රක්ඛාවරණගුත්තිං සංවිදහි, නො ච ඛො අධනානං ධනමනුප්පදාසි. අධනානං ධනෙ අනනුප්පදියමානෙ දාලිද්දියං වෙපුල්ලමගමාසි. දාලිද්දියෙ වෙපුල්ලං ගතෙ අඤ්ඤතරො පුරිසො පරෙසං අදින්නං
‘‘අඤ්ඤතරොපි ඛො, භික්ඛවෙ, පුරිසො පරෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියි. තමෙනං අග්ගහෙසුං. ගහෙත්වා රඤ්ඤො ඛත්තියස්ස මුද්ධාභිසිත්තස්ස දස්සෙසුං - ‘අයං, දෙව, පුරිසො පරෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියී’ති. එවං වුත්තෙ, භික්ඛවෙ, රාජා ඛත්තියො මුද්ධාභිසිත්තො තං පුරිසං එතදවොච - ‘සච්චං
|
91
මහණෙනි, ඉක්බිති ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජ තෙමේ අමාත්‍යයන්ද, රජපිරිසෙහි වූවන්ද, ගණිතඥයන්ද, මහාමාත්‍යයන්ද, හස්ත්‍යාචාර්‍ය්‍යාදීන්ද, දොරටු පාලයන්ද, පණ්ඩිතමහාමාත්‍යයන්ද රැස් කරවා නිදොස් සක්විතිවත් ඇසුවේය. එසේ අසනලද්දාවූ ඔව්හු රජුට නිදොස් සක්විතිවත් ප්‍රකාශ කළාහුය. ඒ සක්විතිවත් අසා දැහැමි ආරක්ෂා, ආවරණ, රැකවල් තැබීය. එසේද වුවත් දුප්පතුන්ට ධනය නුදුන්නේය. දුප්පතුන්ට ධනය නොදීමෙන් දිළිඳුකම මහත්විය. දිළිඳුකම මහත්වූ කල්හි එක්තරා පුරුෂයෙක් අනුන් අයත්, වස්තුහිමියන් විසින් නුදුන් වස්තුව හොරහිතින් ගත්තේය. මිනිස්සු ඒ පුරුෂයා අල්ලා ගත්තාහුය. අල්ලා ගෙන ඔටුණුපැළඳි, ක්ෂත්‍රිය රජුට දැක්වූවාහුය. දෙවයන් වහන්ස, මේ පුරුෂ තෙමේ අනුන් අයත්, වස්තු හිමියන් විසින් නුදුන් වස්තුව සොර සිතින් ගත්තේය.
මහණෙනි, එකල්හි ඔටුණු පළන් ක්ෂත්‍රිය රජ තෙමේ ඒ පුරුෂයාට මෙසේ කීයේය. ‘පින්වත් පුරුෂය, නුඹ අනුන් අයත් වස්තු හිමියන් නුදුන් වස්තුව සොරසිතින් ගත්තේය යන කීම ඇත්තද? ‘දෙවයන් වහන්ස ඇත්තය.’ කවර කරුණක් නිසාද? ‘දෙවයන් වහන්ස, ජීවත්වීමට ක්‍රමයක් නැති නිසායි.’ මහණෙනි, එවිට ඔටුණු පළඳින ලද, ක්ෂත්‍රිය රජ තෙමේ ඒ පුරුෂයාට ධනය දුන්නේය. පින්වත් පුරුෂය, නුඹ මේ ධනයෙන් තමාද ජීවත් වෙව. මව්පියන් ද පොෂ්‍ය කරව, අඹුදරුවන්ද පොෂ්‍ය කරව, කර්මාන්තද කරව, මතුමත්තෙහි යහපත් විපාක ඇත්තාවූ, ස්වර්ගයට හිතවූ, සැප විපාක උපදවන්නාවූ, ස්වර්ගය පිණිස පවත්නාවූ දක්ෂිණාව ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන් කෙරෙහි පිහිටුවව. මහණෙනි, ඒ පුරුෂ තෙමේ ‘දෙවයන් වහන්ස, එසේය’යි ඔටුණු පැළඳි ක්ෂිත්‍රිය රජුට උත්තර දුන්නේය. මහණෙනි, අනෙක් පුරුෂයෙක්ද අනුන් අයත්, වස්තුහිමියන් විසින් නුදුන් වස්තුව හොර හිතින් ගත්තේය. මිනිස්සු ඒ පුරුෂයා අල්ලාගත්තාහුය. අල්ලාගෙන ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජුට දැක්වූවාහුය. දෙවයන් වහන්ස, මේ පුරුෂයා අනුන් අයත්, වස්තු හිමියන් විසින් නුදුන් වස්තුව, සොරසිතින් ගත්තෙහියයි කීවාහුය. මහණෙනි එකල්හි ඔටුනු පැළඳි, ක්ෂත්‍රිය රජ තෙමේ ඒ පුරුෂයාට මෙසේ කීයේය. පින්වත් පුරුෂය, නුඹ අනුන් අයත්, වස්තු හිමියන් නුදුන්වස්තු සොරසිතින් ගත්තේය යන කීම ඇත්තද?’ දෙවයන් වහන්ස, ඇත්තය. කවර කරුණක් නිසාද, දෙවයන් වහන්ස, ජීවත් වීමට ක්‍රමයක් නැති නිසයි’ මහණෙනි, ඉක්බිති ඔටුණු පළඳින ලද, ක්ෂත්‍රිය රජ තෙමේ ඒ පුරුෂයාටද ධනය දුන්නේය. ‘පින්වත් පුරුෂය, නුඹ මේ ධනයෙන් නුඹද ජීවත් වෙව. මව්පියන්ද පොෂ්‍යකරව, අඹුදරුවන්ද පොෂ්‍ය කරව. කර්මාන්තද කරව, මතුමත්තෙහි යහපත් විපාක ඇත්තාවූ, ස්වර්ගයට හිතවූ, දක්ෂිණාව ශ්‍රමණබ්‍රාහ්මණයන් කෙරෙහි පිහිටුවව. මහණෙනි, ඒ පුරුෂයා ‘දෙවයන් වහන්ස, එසේයයි’ ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජුට උත්තර දුන්නේය.
|
|
92
‘‘අස්සොසුං ඛො, භික්ඛවෙ, මනුස්සා - ‘යෙ කිර, භො, පරෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියන්ති, තෙසං රාජා ධනමනුප්පදෙතී’ති. සුත්වාන තෙසං එතදහොසි - ‘යංනූන මයම්පි පරෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියෙය්‍යාමා’ති. අථ ඛො, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤතරො පුරිසො පරෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියි. තමෙනං අග්ගහෙසුං. ගහෙත්වා රඤ්ඤො ඛත්තියස්ස මුද්ධාභිසිත්තස්ස දස්සෙසුං - ‘අයං, දෙව, පුරිසො පරෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියී’ති. එවං
|
92
යම් කෙනෙක් අනුන් අයත්, වස්තුහිමියන් විසින් නුදුන් වස්තුව, සොර සිතින් ගණිත්ද, ඔවුන්ට රජ තෙමේ ධනය දෙන්නේයයි’ මිනිසුන් විසින් අසනලදී. ඒ අසා ඔවුන්ට මෙබඳු අදහසෙක් වීය. අපිද අනුන් අයත් නුදුන් වස්තුව, සොරහිතින් ගන්නමු නම් ඉතා යහපතැයි’ කියායි.
මහණෙනි, එවිට එක්තරා පුරුෂයෙක් අනුන් අයත් නුදුන් වස්තුව, සොරසිතින් ගත්තේය. මිනිස්සු ඒ පුරුෂයා අල්ලා ගත්තාහුය. අල්ලාගෙන, ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජුට දැක්වූවාහුය. දෙවයන් වහන්ස, මේ පුරුෂයා අනුන් අයත් නුදුන් වස්තුව, සොරහිතින් ගත්තේය’ කියායි. මහණෙනි, එකල්හි ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජ තෙමේ ඒ පුරුෂයාට මෙසේ කීයේය. ‘පින්වත් පුරුෂය, නුඹ අනුන් අයත් නුදුන් වස්තුව, සොර සිතින් ගත්තේය යන කීම ඇත්තද?’ ‘දෙවයන් වහන්ස, ඇත්තයි. කවර කරුණක් නිසාද? දෙවයන් වහන්ස, ජීවත් වීමට ක්‍රමයක් නැති නිසායි.’
මහණෙනි, එවිට ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රියරජුට මෙබඳු අදහසෙක් වීය. ‘ඉඳින් යම් කෙනෙක් අනුන් අයත්, නුදුන් වස්තුව, සොරසිතින් ගන්නේද, ඒ ඒ අයට මම ධනය දෙන්නෙමි. මේ කාරණයෙන් සොරකම වැඩෙන්නේය. මම මේ පුරුෂයා නැවත සොරකම් නොකරණ සේ වළකන්නෙම් නම් ඉතා යෙහෙකි. මුල් සිඳින්නෙම් නම් ඉතා යෙහෙකි, මේ පුරුෂයගේ හිස සිඳින්නෙම් නම් ඉතා යෙහෙකි. මහණෙනි, එවිට ඔටුණු පැළඳි, ක්ෂත්‍රිය රජ තෙමේ රාජ පුරුෂයන්ට අණ කෙළේය. රාජපුරුෂයිනි, එසේවීනම් මේ පුරුෂයා අත් පස්සට තබා රැහැනින් දැඩි කොට බැඳ, හිස මුඩු කොට, වදබෙර හඬින් වීථියක් පාසා මංසන්ධියක් පාසා පමුණුවා නුවර දකුණු දොරින් පිටතට ගෙන ගොස්, නුවරට දකුණු පැත්තේදී නැවත සොරකම් නොකරන සේ වලකව්, මුල්සිඳිව්, මොහුගේ හිස සිඳිව්ය’යි නියම කෙළේ.
“මහණෙනි, ‘දෙවයන් වහන්ස එසේයයි’ ඒ පුරුෂයෝ ඔටුණු පැළඳි, ක්ෂත්‍රිය රජුට උත්තරදී ඒ පුරුෂයා අත් පස්සට තබා රැහැනින් දැඩිකොට බැඳ හිස මුඩුකොට, වදබෙර හඬින්, වීථියක් පාසා මංසන්ධියක් පාසා පමුණුවා නුවර දකුණු දොරින් පිටතට ගෙණ ගොස් නුවරට දකුණු පැත්තේදී නැවත සොරකම් නොකරන සේ වැළැක්වූවාහුය. මුල් සින්දාහුය. හිස සින්දාහුය.
|
|
93
‘‘අස්සොසුං ඛො, භික්ඛවෙ, මනුස්සා - ‘යෙ කිර, භො, පරෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියන්ති, තෙ රාජා සුනිසෙධං නිසෙධෙති, මූලඝච්චං කරොති, සීසානි තෙසං ඡින්දතී’ති. සුත්වාන තෙසං එතදහොසි - ‘යංනූන මයම්පි තිණ්හානි සත්ථානි කාරාපෙස්සාම
(කාරාපෙය්‍යාම (ස්‍යා. පී.) කාරාපෙය්‍යාමාති (ක. සී.)), තිණ්හානි සත්ථානි කාරාපෙත්වා යෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියිස්සාම, තෙ සුනිසෙධං
|
93
මහණෙනි, යම් ඒ කෙනෙක් අනුන් අයත්, නුදුන් වස්තුව, සොරසිතින් ගණිත්ද? රජතෙමේ, ඔවුන් නැවත සොරකම් නොකරනසේ වළකයි මුල්සිඳියි. ඔවුන්ගේ හිස් සිඳී, යයි මිනිස්සු ඇසුවාහුය. අසා, “අපිත් තියුණු ආයුධ සාදවන්නෙමු නම් සාදවා යම් ඒ කෙනෙකුන්ගේ නුදුන් වස්තුව සොර සිතින් ගන්නමුද ඔවුන් වළකන්නමු නම් ඔවුන්ගේ මුල් සිඳින්නමු නම් ඔවුන්ගේ හිස් සිඳින්නමු නම් ඉතා යෙහෙකැ”යි ඔවුනට මෙබඳු අදහසෙක් වීය. ඔව්හු තියුණු ආයුධ කරවුවාහුය. තියුණු ආයුධ කරවා ගම් පැහැරීමට පටන් ගත්තාහුය. නියම්ගම් පැහැරීමට පටන්ගත්තාහුය. නගර පැහැරීමට පටන්ගත්තාහුය. මංකොල්ලකෑමට පටන්ගත්තාහුය. ඔව්හු යම් කෙනෙකුන්ගේ නුදුන් වස්තුව සොර සිතින් ගණිත්ද? ඔවුන්ගේ වැළකීම කෙරෙත්. මුල් සිඳිත්. හිස් සිඳිත්.
|
|
94
‘‘ඉති ඛො, භික්ඛවෙ, අධනානං ධනෙ අනනුප්පදියමානෙ දාලිද්දියං වෙපුල්ලමගමාසි, දාලිද්දියෙ වෙපුල්ලං ගතෙ අදින්නාදානං වෙපුල්ලමගමාසි, අදින්නාදානෙ වෙපුල්ලං ගතෙ සත්ථං වෙපුල්ලමගමාසි, සත්ථෙ
‘‘චත්තාරීසවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු අඤ්ඤතරො පුරිසො පරෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියි. තමෙනං අග්ගහෙසුං. ගහෙත්වා රඤ්ඤො ඛත්තියස්ස මුද්ධාභිසිත්තස්ස දස්සෙසුං - ‘අයං, දෙව, පුරිසො පරෙසං අදින්නං ථෙය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියී’ති. එවං වුත්තෙ, භික්ඛවෙ, රාජා ඛත්තියො
|
94
මහණෙනි, මෙසේ දුප්පතුන්ට ධනය නොදෙනු ලබන කල්හි දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිරී ගියේය. දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිරී ගිය කල්හි සොරකම මහත් වීය. සොරකම මහත්වූ කල්හි අවි ආයුධ වැඩී ගියේය. අවි ආයුධ වැඩුණු කල්හි ප්‍රාණඝාතය වැඩී ගියේය. ප්‍රාණඝාතය වැඩී ගිය කල්හි ඒ සත්වයන්ගේ ආයුෂද පිරිහිණි. වර්ණයද පිරිහිණි. ආයුෂයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, වර්ණයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද අසූ දහසක් අවුරුදු ආයු ඇති ඒ සත්වයන්ගේ පුත්‍රයෝ, සතළිස් දහසක් අවුරුදු ආයු ඇත්තෝ වූහ. මහණෙනි, මනුෂ්‍යයන් අතර සතළිස්දහසක් අවුරුදු ආයු ඇති කල්හි එක්තරා පුරුෂයෙක්, අනුන් අයත් නුදුන් වස්තුව සොර සිතින් ගත්තේය. ඒ පුරුෂයා අල්ලා ගත්තාහුය. අල්ලාගෙන රජුට දැක්වූවාහුය. ‘දෙවයන් වහන්ස, මේ පුරුෂයා අනුන් අයත්, නුදුන් වස්තුව සොරසිතින් ගත්තේය. මහණෙනි, එසේ කී කල්හි ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජතෙමේ ඒ පුරුෂයාට මෙසේ කීයේය. ‘පින්වත් පුරුෂය, අනුන් අයත් නුදුන් වස්තුව, සොරසිතින් ගත්තේය යන මේ කීම ඇත්තක්ද? ‘දෙවයන් වහන්ස, නැතැයි දැන දැන බොරු කීයේය.’
|
|
95
‘‘ඉති
‘‘වීසතිවස්සසහස්සායුකෙසු
|
95
මහණෙනි, මෙසේ වනාහි දුප්පතුන්ට ධනය නොදෙනු ලබන කල්හි දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිරී ගියේය. දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිරී ගිය කල්හි සොරකම මහත්වීය. සොරකම මහත්වූ කල්හි අවි ආයුධ වැඩී ගියේය. අවි ආයුධ වැඩුණු කල්හි ප්‍රාණඝාතය වැඩී ගියේය. ප්‍රාණඝාතය වැඩුණ කල්හි බොරුකීම වැඩී ගියේය. බොරුකීම වැඩීගිය කල්හි ඒ සත්වයන්ගේ ආයුෂද පිරිහිණි. වර්ණයද පිරිහිණි. ආයුෂයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, වර්ණයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, සතළිස්දහසක් අවුරුදු ආයු ඇති ඒ සත්වයන්ගේ පුත්‍රයෝ, විසිදහසක් අවුරුදු ආයු ඇත්තෝ වූහ.
‘මහණෙනි, මිනිසුන් අතර විසිදහසක් අවුරුදු ආයු ඇතිකල්හි එක්තරා පුරුෂයෙක් අනුන් අයත් නුදුන් වස්තුව, සොරසිතින් ගත්තේ’ යයි ඔටුණු පැළඳි ක්ෂත්‍රිය රජුට කේලම් කීයේය.
|
|
96
‘‘ඉති ඛො, භික්ඛවෙ, අධනානං ධනෙ අනනුප්පදියමානෙ දාලිද්දියං වෙපුල්ලමගමාසි. දාලිද්දියෙ වෙපුල්ලං ගතෙ අදින්නාදානං වෙපුල්ලමගමාසි, අදින්නාදානෙ වෙපුල්ලං ගතෙ සත්ථං වෙපුල්ලමගමාසි, සත්ථෙ වෙපුල්ලං ගතෙ පාණාතිපාතො වෙපුල්ලමගමාසි, පාණාතිපාතෙ වෙපුල්ලං ගතෙ මුසාවාදො වෙපුල්ලමගමාසි, මුසාවාදෙ වෙපුල්ලං ගතෙ පිසුණා වාචා වෙපුල්ලමගමාසි, පිසුණාය වාචාය වෙපුල්ලං ගතාය තෙසං සත්තානං ආයුපි පරිහායි, වණ්ණොපි පරිහායි. තෙසං ආයුනාපි පරිහායමානානං වණ්ණෙනපි පරිහායමානානං වීසතිවස්සසහස්සායුකානං මනුස්සානං දසවස්සසහස්සායුකා පුත්තා අහෙසුං.
‘‘දසවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු එකිදං සත්තා වණ්ණවන්තො හොන්ති, එකිදං සත්තා දුබ්බණ්ණා. තත්ථ යෙ තෙ සත්තා දුබ්බණ්ණා, තෙ වණ්ණවන්තෙ සත්තෙ අභිජ්ඣායන්තා පරෙසං දාරෙසු චාරිත්තං ආපජ්ජිංසු.
|
96
“මහණෙනි, මෙසේ වනාහි දුප්පතුන්ට ධනය නොදෙනු ලබන කල්හි දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිරී ගියේය. දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිරී ගිය කල්හි සොරකම මහත්වීය. සොරකම මහත්වූ කල්හි අවි ආයුධ වැඩී ගියේය. අවි ආයුධ වැඩී ගිය කල්හි ප්‍රාණඝාතය වැඩී ගියේය. ප්‍රාණඝාතය වැඩී ගිය කල්හි බොරුකීම වැඩී ගියේය. බොරුකීම වැඩී ගිය කල්හි කේලාම් කීම වැඩී ගියේය. කේලාම් කීම වැඩී ගිය කල්හි ඒ සත්වයන්ගේ ආයුෂද පිරිහිණි. වර්ණයද පිරිහිණි. ආයුෂයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, වර්ණයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද විසි දහසක් අවුරුදු ආයු ඇති ඒ මනුෂ්‍යයන්ගේ පුත්‍රයෝ දස දහසක් අවුරුදු ආයු ඇත්තෝ වූහ.
‘මහණෙනි, මිනිසුන් අතර දසදහසක් අවුරුදු ආයු ඇති කල්හි ඇතැම් සත්ව කෙණෙක් යහපත් වර්ණ ඇත්තාහු වෙත්. ඇතැම් සත්ව කෙනෙක් අයහපත් වර්ණ ඇත්තාහු වෙත්. ඔවුන් අතර යම් ඒ සත්ව කෙනෙක් දුර්වර්ණ වූවාහුද? ඔව්හු ශොභමාන අය කෙරෙහි ඇල්ම උපදවා පරදාර සේවනයෙහි යෙදුනාහ.
|
|
97
‘‘ඉති ඛො, භික්ඛවෙ, අධනානං ධනෙ අනනුප්පදියමානෙ දාලිද්දියං වෙපුල්ලමගමාසි. දාලිද්දියෙ වෙපුල්ලං ගතෙ...පෙ.... කාමෙසුමිච්ඡාචාරො වෙපුල්ලමගමාසි, කාමෙසුමිච්ඡාචාරෙ වෙපුල්ලං ගතෙ තෙසං සත්තානං ආයුපි පරිහායි, වණ්ණොපි පරිහායි. තෙසං ආයුනාපි
|
97
මහණෙනි, මෙසේ වනාහි දුප්පතුන්ට ධනය නොදෙනු ලබන කල්හි දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිරී ගියේය. දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිරී ගිය කල්හි සොරකම මහත් වීය. පරදාර සේවනය මහත්වූ කල අවි ආයුධ වැඩී ගියේය. අවි ආයුධ වැඩී ගිය කල්හි ප්‍රාණඝාතය වැඩී ගියේය. ප්‍රාණඝාතය වැඩී ගිය කල්හි බොරුකීම වැඩී ගියේය. බොරුකීම වැඩී ගිය කල්හි කේලාම් කීම වැඩී ගියේය. කේලාම් කීම වැඩී ගිය කල්හි කාමයන්හි වරදවා හැසිරීම වැඩී ගියේය. කාමයන්හි වරදවා හැසිරීම වැඩී ගිය කල්හි ඒ සත්වයන්ගේ ආයුෂද පිරිහිණි. වර්ණයද පිරිහිණි. ආයුෂයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, වර්ණයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, දසදහසක් අවුරුදු ආයුෂ ඇති ඒ මනුෂ්‍යයන්ගේ පුත්‍රයෝ පන්දහසක් අවුරුදු ආයුෂ ඇත්තෝ වූහ.
|
|
98
‘‘පඤ්චවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ
|
98
මහණෙනි, පන්දහසක් අවුරුදු ආයු ඇති මිනිසුන් අතර මේ ධර්මයෝ දෙදෙනෙක් මහත් භාවයට ගියහ. පරුෂ වචනය, සම්ඵප්‍රලාපය (හිස් වචනකීම) යන දෙකයි. මේ ධර්ම දෙක අතිශයින් පැතිරී ගිය කල්හි ඒ සත්වයන්ගේ ආයුෂද පිරිහිණි. වර්ණයද පිරිහිණි. ආයුෂයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, වර්ණයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද පන්දහසක් අවුරුදු ආයුෂ ඇති මිනිසුන්ගේ පුත්‍රයෝ, ඇතැම් කෙනෙක් දෙදහස් පන්සියයක් අවුරුදු ආයුෂ ඇත්තෝ වූහ. ඇතැම් කෙනෙක් දෙදහසක් අවුරුදු ආයුෂ ඇත්තෝ වූහ.
|
|
99
‘‘අඩ්ඪතෙය්‍යවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු අභිජ්ඣාබ්‍යාපාදා වෙපුල්ලමගමංසු. අභිජ්ඣාබ්‍යාපාදෙසු වෙපුල්ලං ගතෙසු තෙසං සත්තානං ආයුපි පරිහායි, වණ්ණොපි පරිහායි. තෙසං ආයුනාපි පරිහායමානානං වණ්ණෙනපි පරිහායමානානං අඩ්ඪතෙය්‍යවස්සසහස්සායුකානං මනුස්සානං වස්සසහස්සායුකා පුත්තා අහෙසුං.
|
99
මහණෙනි, දෙදහස් පන්සියයක් අවුරුදු ආයුෂ ඇති මිනිසුන් අතර තද ආශාව. ක්‍රෝධය යන දෙක අතිශයින් පැතුරුනේය. තද ආශාව ක්‍රෝධය යන දෙක අතිශයින් පැතිරී ගිය කල්හි ඒ සත්වයන්ගේ ආයුෂද පිරිහිණි. වර්ණයද පිරිහිණි. ආයුෂයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, වර්ණයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, දෙදහස් පන්සියයක් අවුරුදු ආයුෂ ඇති ඒ මිනිසුන්ගේ පුත්‍රයෝ දහසක් අවුරුදු ආයුෂ ඇත්තෝ වූහ.
|
|
100
‘‘වස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු මිච්ඡාදිට්ඨි වෙපුල්ලමගමාසි. මිච්ඡාදිට්ඨියා වෙපුල්ලං ගතාය තෙසං සත්තානං ආයුපි පරිහායි, වණ්ණොපි පරිහායි. තෙසං ආයුනාපි පරිහායමානානං වණ්ණෙනපි පරිහායමානානං වස්සසහස්සායුකානං මනුස්සානං පඤ්චවස්සසතායුකා පුත්තා අහෙසුං.
|
100
මහණෙනි, දහසක් අවුරුදු ආයුෂ ඇති මිනිසුන් අතර මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය අතිශයින් පැතිරී ගියේය. මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය අතිශයින් පැතිරී ගිය කල්හි ඒ සත්වයන්ගේ ආයුෂද පිරිහිණි. වර්ණයද පිරිහිණි. ආයුෂයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, වර්ණයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, දහසක් අවුරුදු ආයු ඇති ඒ සත්වයන්ගේ පුත්‍රයෝ පන්සියයක් අවුරුදු ආයුෂ ඇත්තෝ වූහ.
|
|
101
‘‘පඤ්චවස්සසතායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු තයො ධම්මා වෙපුල්ලමගමංසු. අධම්මරාගො විසමලොභො මිච්ඡාධම්මො. තීසු ධම්මෙසු වෙපුල්ලං ගතෙසු තෙසං සත්තානං ආයුපි පරිහායි, වණ්ණොපි පරිහායි. තෙසං ආයුනාපි පරිහායමානානං වණ්ණෙනපි පරිහායමානානං පඤ්චවස්සසතායුකානං මනුස්සානං අප්පෙකච්චෙ අඩ්ඪතෙය්‍යවස්සසතායුකා, අප්පෙකච්චෙ ද්වෙවස්සසතායුකා පුත්තා අහෙසුං.
‘‘අඩ්ඪතෙය්‍යවස්සසතායුකෙසු, භික්ඛවෙ
|
101
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර පන්සියයක් අවුරුදු ආයු ඇතිවූ කල්හි අධර්ම රාගය, (මවු පිය නැදි මයිල් ආදීවූ අයුතු තන්හි උපදින රාගය) විසම ලෝභය, (බලවත් තණ්හාව) මිථ්‍යාධර්මය (පුරුෂයන් පුරුෂයන් කෙරෙහිත් ස්ත්‍රීන් ස්ත්‍රීන් කෙරෙහිත් උපදවන රාගය) යන තුන අතිශයින් පැතිරී ගියේය. මේ අධර්ම තුන අතිශයින්පැතිරී ගිය කල්හි ඒ සත්වයන්ගේ ආයුෂද පිරිහිණි. වර්ණයදපිරිහිණි. ආයුෂයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, වර්ණයෙන්පිරිහෙනු ලබන්නාවූද පන්සියයක් අවුරුදු ආයුෂ ඇති ඒ සත්වයන්ගේ පුත්‍රයෝ, ඇතැම් කෙනෙක් දෙසිය පණහක් අවුරුදු ආයුෂ ඇත්තෝද, ඇතැම් කෙනෙක් දෙසියයක්අවුරුදු ආයුෂ ඇත්තෝදවූහ.
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර දෙසියපණසක් ආයුෂ ඇති කල්හි මව කෙරෙහි වරදවා පිළිපැදීම, පියාකෙරෙහි වරදවා පිළිපැදීම, ශ්‍රමණයන් කෙරෙහි වැරදිලෙස හැසිරීම, බ්‍රාහ්මණයන් කෙරෙහි වැරදි ලෙස හැසිරීම, සියපවුලෙහි වැඩිහිටියන්ට යටහත් නොවන බව, යන මේ වරදපස පැතිර ගියේය.
|
|
102
‘‘ඉති
|
102
මහණෙනි, මෙසේ වනාහි දුප්පතුන්ට ධනය නොදීමෙන් දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිර ගියේය. දිළිඳු බව අතිශයින් පැතිර ගිය කල්හි සොරකම මහත් වීය. සොරකම මහත්වූ කල්හි අවි ආයුධ වැඩී ගියේය. අවි ආයුධ වැඩී ගිය කල්හි ප්‍රාණඝාතය වැඩී ගියේය. ප්‍රාණඝාතය වැඩීගිය කල්හි බොරු කීම වැඩී ගියේය. බොරුකීම වැඩී ගිය කල්හි කේලාම් කීම වැඩී ගියේය. කේලාම් කීම වැඩී ගිය කල්හි කාමයන්හි වරදවා හැසිරීම වැඩී ගියේය. කාමයන්හි වරදවා හැසිරීම වැඩී ගිය කල්හි පරුෂවචන, සම්ඵප්‍රලාප (හිස්වචන) දෙකවැඩී ගියේය. මේ දෙක වැඩී ගිය කල්හි තද ආසාව ක්‍රෝධය යන දෙක වැඩී ගියේය. ඒ දෙක වැඩී ගිය කල්හ මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය වැඩී ගියේය. මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය වැඩී ගිය කල්හි අධර්ම රාගය, විසමලෝභය, මිථ්‍යාධර්මය යන වරද තුණ වැඩී ගියේය. මේ තුණ වැඩී ගිය කල්හි මව කෙරෙහි වරදවා පිළිපැදීම, පියා කෙරෙහි වරදවා පිළිපැදීම, ශ්‍රමණයන් කෙරෙහි වැරදිලෙස පිළිපැදීම, බ්‍රාහ්මණයන් කෙරෙහි වැරදි ලෙස හැසිරීම, සිය පවුලෙහි වැඩි හිටියන්ට ගරු නොකිරීම, යන මේ වරද පස වැඩී ගියේය. මේ පස වැඩී ගිය කල්හි ඒ සත්වයන්ගේ ආයුෂද පිරිහිණි. වර්ණයද පිරිහිණි. ආයුෂයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, වර්ණයෙන් පිරිහෙනු ලබන්නාවූද, දෙසියපණසක් අවුරුදු ආයුෂ ඇති සත්වයන්ගේ පුත්‍රයෝ අවුරුදු සියයක් ආයු ඇත්තාහු වූහ.
|
| දසවස්සායුකසමයො | දසවස්සායුකසමයො |
|
103
‘‘භවිස්සති
‘‘දසවස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු දස කුසලකම්මපථා සබ්බෙන සබ්බං අන්තරධායිස්සන්ති, දස අකුසලකම්මපථා අතිබ්‍යාදිප්පිස්සන්ති
(අතිවිය දිප්පිස්සන්ති (ස්‍යා. පී.), අතිව්‍යාදිප්පිස්සන්ති (සී.)). දසවස්සායුකෙසු
‘‘දසවස්සායුකෙසු
‘‘දසවස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු තෙසං සත්තානං අඤ්ඤමඤ්ඤම්හි තිබ්බො ආඝාතො පච්චුපට්ඨිතො භවිස්සති තිබ්බො බ්‍යාපාදො තිබ්බො මනොපදොසො තිබ්බං වධකචිත්තං. මාතුපි පුත්තම්හි පුත්තස්සපි මාතරි; පිතුපි පුත්තම්හි පුත්තස්සපි පිතරි; භාතුපි භගිනියා භගිනියාපි භාතරි තිබ්බො ආඝාතො පච්චුපට්ඨිතො භවිස්සති තිබ්බො බ්‍යාපාදො තිබ්බො මනොපදොසො තිබ්බං වධකචිත්තං. සෙය්‍යථාපි, භික්ඛවෙ, මාගවිකස්ස මිගං දිස්වා තිබ්බො ආඝාතො පච්චුපට්ඨිතො හොති තිබ්බො බ්‍යාපාදො තිබ්බො මනොපදොසො තිබ්බං වධකචිත්තං; එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, දසවස්සායුකෙසු මනුස්සෙසු තෙසං සත්තානං අඤ්ඤමඤ්ඤම්හි තිබ්බො ආඝාතො පච්චුපට්ඨිතො භවිස්සති තිබ්බො බ්‍යාපාදො තිබ්බො මනොපදොසො තිබ්බං වධකචිත්තං. මාතුපි පුත්තම්හි පුත්තස්සපි මාතරි; පිතුපි පුත්තම්හි පුත්තස්සපි පිතරි; භාතුපි භගිනියා භගිනියාපි භාතරි තිබ්බො ආඝාතො
|
103
යම් හේතුවකින් මේ මිනිසුන්ගේ පුත්‍රයෝ අවුරුදු දහයක් ආයුෂ ඇත්තෝ වන්නාහුද? එබඳු කාලයක් වන්නේය. මහණෙනි, මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි පස් අවුරුදු කුමරිය ස්වාමියකුට දීමට සුදුසු කොට සලකන්නාහ. මහණෙනි, මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි ගිතෙල්, වෙඬරු, තල තෙල්, මී, සකුරු, ලුණු යන මේ රස නැතිවී යන්නේය. මහණෙනි, යම් සේ මේ කාලයෙහි ආහාර අතුරෙන් හැල්බත්, මස් අග්‍රභොජනය වන්නේද? එසේ මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි කුරහන් අග්‍රභෝජනය වන්නේය. මහණෙනි, මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි දශකුශල කර්පපථයෝ මුළුමනින් නැති වන්නාහ. දශඅකුශල කර්මපථයෝ අතිශයින් පැතිරෙන්නාහ. මහණෙනි, මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි කුශලය යන නමවත් ඇති නොවන්නේය. එසේ කල කුසල් කරන්නෙක් කොයින්ද?
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි මව කෙරෙහි වරදවා පිළිපදින්නාවූ, පියා කෙරෙහි වරදවා පිළිපදින්නාවූ, ශ්‍රමණයන් කෙරෙහි වැරදි ලෙස හැසිරෙන්නාවූ, බ්‍රාහ්මණයන් කෙරෙහි වැරදිලෙස හැසිරෙන්නාවූ සිය පවුලෙහි වැඩිහිටියන්ට ගරු නොකරන්නාවූ යම් ඒ කෙනෙක් වන්නාහුද, ඔව්හු පිදිය යුත්තෝද ප්‍රශංසා කළ යුත්තෝද වන්නාහ. මහණෙනි මේ කාලයෙහි මව කෙරෙහි මනාව පිළිපදින්නාවූ, පියා කෙරෙහි මනාව පිළිපදින්නාවූ, ශ්‍රමණයන් කෙරෙහි නිවැරදි ලෙස හැසිරෙන්නාවූ, බ්‍රාහ්මණයන් කෙරෙහි නිවැරදි ලෙස හැසිරෙන්නාවූ, සිය පවුලෙහි වැඩිහිටියන්ට ගරු කරන්නාවු අය යම්සේ පිදිය යුත්තාහු, ප්‍රශංසා කළ යුත්තාහු වෙත්ද, මහණෙනි, එපරිද්දෙන් මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි මව කෙරෙහි වරදවා පිළිපදින්නාවූ, පියා කෙරෙහි වරදවා පිළිපදින්නාවූ, ශ්‍රමණයන් කෙරෙහි වැරදිලෙස හැසිරෙන්නාවූ, බ්‍රාහ්මණයන් කෙරෙහි වැරදිලෙස හැසිරෙන්නාවූ, සිය පවුලෙහි වැඩිහිටියන්ට ගරු නොකරන්නාවූ අය පිදියයුත්තෝද, ප්‍රශංසා කළ යුත්තෝද වන්නාහුය.
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි මවය කියා හෝ සුලු මවය කියා හෝ නැන්දාය කියා හෝ ගුරුභාර්‍ය්‍යයා කියා හෝ සුලු පියාගේ භාර්‍ය්‍යාවය කියා හෝ නොවන්නේය. එළුවන්, බැටළුවන්, ඌරන්, කුකුළන්, බල්ලන්, සිවලුන් යම්සේද එසේ ලෝවැසි තෙමේ වෙනසකට නොපැමිණෙන්නේය. මහණෙනි මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි ඒ සත්වයන් තුළ ඔවුනොවුන් කෙරෙහි දැඩි කෝපය, දැඩි ව්‍යාපාදය දැඩි ද්වේෂය, දැඩි වධක චිත්තය (මැරීමේ ආශාව) ඇති වන්නේය. මහණෙනි, මුවන් මරන්නකුට මුවකු දැක දැඩි කෝපය, දැඩි ව්‍යාපාදය, දැඩි ද්වේෂය, දැඩි වධක චිත්තය ඇති වන්නේ යම්සේද එසේ පුත්‍රයා කෙරෙහි මවටද, මව කෙරෙහි පුත්‍රයාටද, පුත්‍රයා කෙරෙහි පියාටද, පියා කෙරෙහි පුත්‍රයාටද, සහෝදරිය කෙරෙහි සහෝදරයාටද, සහෝදරයා කෙරෙහි සහෝදරියටද ඔවුනොවුන් කෙරෙහි දැඩි කෝපය, දැඩි ව්‍යාපාදය, දැඩි ද්වේෂය, දැඩි වධකචිත්තය ඇතිවන්නේය.
|
|
104
‘‘දසවස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු සත්තාහං සත්ථන්තරකප්පො භවිස්සති. තෙ අඤ්ඤමඤ්ඤම්හි මිගසඤ්ඤං පටිලභිස්සන්ති. තෙසං තිණ්හානි
‘‘අථ ඛො තෙසං, භික්ඛවෙ, සත්තානං එකච්චානං එවං භවිස්සති - ‘මා ච මයං කඤ්චි
(කිඤ්චි (ක.)), මා ච අම්හෙ කොචි, යංනූන මයං තිණගහනං වා වනගහනං වා රුක්ඛගහනං වා නදීවිදුග්ගං වා පබ්බතවිසමං වා පවිසිත්වා වනමූලඵලාහාරා යාපෙය්‍යාමා’ති. තෙ තිණගහනං වා වනගහනං වා රුක්ඛගහනං වා නදීවිදුග්ගං වා පබ්බතවිසමං වා
(තෙ තිණගහනං වනගහනං රුක්ඛගහනං නදීවිදුග්ගං පබ්බතවිසමං (සී. පී.)) පවිසිත්වා සත්තාහං වනමූලඵලාහාරා යාපෙස්සන්ති. තෙ තස්ස සත්තාහස්ස අච්චයෙන තිණගහනා වනගහනා රුක්ඛගහනා නදීවිදුග්ගා පබ්බතවිසමා නික්ඛමිත්වා අඤ්ඤමඤ්ඤං ආලිඞ්ගිත්වා සභාගායිස්සන්ති සමස්සාසිස්සන්ති - ‘දිට්ඨා, භො, සත්තා ජීවසි, දිට්ඨා, භො, සත්තා ජීවසී’ති.
|
104
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර දස අවුරුද්ද පරමායුෂකොට ඇති කල්හි සත්දවසක් මුළුල්ලෙහි ශස්ත්‍ර අන්තර් කල්පය (ආයුධවලින් ඇන කොටා ගෙන විනාශ වන කාලය) වන්නේය. ජනයා අතර ඔවුනොවුන් කෙරෙහි මෘගසංඥාව (මුවෙකැයි යන හැඟීම) ඇති වන්නේය. ඔවුන් අතට අසුවූ අසුවූ දැය ආවුධ වන්නේය. ඔව්හු තියුණු ආවුධවලින් මේ මුවෙක මේ මුවෙකැයි ඔවුනොවුන් කපා, කොටා ජීවිත විනාශකර ගන්නාහ.
මහණෙනි, ඒ මිනිසුන්ට මෙබඳු අදහසක් වන්නේය. “ අපි කිසිවෙකු නොමරමු. කිසිවෙක් අප නොමරත්වා. අපි තණ ලැහැප්වලට හෝ පඳුරුවලින් ගැවසීගත් ස්ථානවලට හා ගස්වලින් ගැවසීගත් ස්ථානවලට හෝ ගංගා මැද දූපත් වලට හෝ කඳු මුදුන්වලට හෝ පැමිණ, වනයෙහිවූ අලමුල් පල වැල කා ජීවත්වන්නෙමු නම් යහපතැ’යි සිතා, ඔව්හු ඒ තණවලින් ගැවසීගත් ස්ථාන ආදියට පැමිණ සතියක් ජීවත්වෙත්. නැවත ඒ තණලැහැප් ආදීන් නික්ම අවුත් ඔවුනොවුන් වැළඳ ගෙන ‘අපි යම්සේ ජීවත් වෙමුද එසේ ජීවත්වන සත්වයෝ දක්නා ලද්දාහුයයි’ සතුටුසාමීචි කථාකොට මිත්‍රයන් කෙරෙත්.
|
| ආයුවණ්ණාදිවඩ්ඪනකථා | ආයුවණ්ණාදිවඩ්ඪනකථා |
|
105
‘‘අථ
‘‘අථ ඛො තෙසං, භික්ඛවෙ, සත්තානං එවං භවිස්සති - ‘මයං ඛො කුසලානං ධම්මානං
‘‘තෙ කුසලානං ධම්මානං සමාදානහෙතු ආයුනාපි වඩ්ඪිස්සන්ති, වණ්ණෙනපි වඩ්ඪිස්සන්ති. තෙසං ආයුනාපි වඩ්ඪමානානං වණ්ණෙනපි වඩ්ඪමානානං වීසතිවස්සායුකානං මනුස්සානං චත්තාරීසවස්සායුකා පුත්තා භවිස්සන්ති... චත්තාරීසවස්සායුකානං මනුස්සානං අසීතිවස්සායුකා පුත්තා භවිස්සන්ති... අසීතිවස්සායුකානං මනුස්සානං සට්ඨිවස්සසතායුකා පුත්තා භවිස්සන්ති... සට්ඨිවස්සසතායුකානං මනුස්සානං වීසතිතිවස්සසතායුකා පුත්තා භවිස්සන්ති... වීසතිතිවස්සසතායුකානං මනුස්සානං චත්තාරීසඡබ්බස්සසතායුකා පුත්තා භවිස්සන්ති. චත්තාරීසඡබ්බස්සසතායුකානං මනුස්සානං ද්වෙවස්සසහස්සායුකා පුත්තා භවිස්සන්ති... ද්වෙවස්සසහස්සායුකානං මනුස්සානං චත්තාරිවස්සසහස්සායුකා
|
105
මහණෙනි, එකල්හි ඒ මිනිසුන්ට මෙබඳු අදහසක් වන්නේය. අපි අකුශලධර්මයන්හි යෙදුනබැවින් මහත්වූ මෙබඳුවූ නැදෑයින් විනාසයට පැමිණියෝ වමු. අපි කුසල්කරන්නෙමු නම් යහපති. කවර කුසලක් කරන්නමුද? අපි ප්‍රාණඝාතයෙන් වළකින්නමු නම් මැනවි. මේ කුසල ධර්මය සමාදන්ව පවත්නෝවමු’ කියායි. ඔව්හු ප්‍රාණඝාතයෙන් වළකින්නාහුය. මේ කුසල ධර්මය සමාදන්ව පවත්නාහුය. ඔව්හු කුශල ධර්මයන් සමාදන්වීම හේතුකොට ගෙන ආයුෂයෙන්ද වැඩෙන්නාහ. වර්ණයෙන්ද වැඩෙන්නාහ. ආයුෂයෙන්ද වර්ණයෙන්ද වැඩෙනු ලබන්නාවූ ඒ මිනිසුන්ට විසිවස් ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ.
මහණෙනි, ඒ මිනිසුන්ට මෙබඳු අදහසෙක් වන්නේය. ‘අපි වනාහි කුශලධර්ම සමාදන්ව ආරක්ෂා කිරීම නිසා ආයුෂයෙන්ද වර්ණයෙන්ද වැඩෙමු. අපි අතිශයින් කුසල් කරන්නමු නම් ඉතා යහපත්ය කියායි. කවර කුසලක් කරන්නමුද? අපි හොරකමින් වළකින්නමු නම් ඉතා යහපති. කාමමිථ්‍යාචාරයෙන්, මුසාවාදයෙන්, කේලාම් කීමෙන්, ඵරුස වචනයෙන්, සම්ඵප්‍රලාපයෙන් වළකින්නමු නම්, තද ආසාව දුරුකරන්නමු නම්, ක්‍රෝධය දුරුකරන්නමු නම්, මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය දුරුකරන්නමු නම්, අධර්මරාගය (මව් පිය නැදි මයිල් ආදි අයුතු තැන උපදවන රාගය), විසම ලෝභය (පරිභොග කළ යුතු වස්තුවෙහිද ඉතා බලවත් ආශාව), මිථ්‍යාධර්මය (පුරුෂයන් පුරුෂයන් කෙරෙහිද, ස්ත්‍රීන් ස්ත්‍රීන් කෙරෙහිද උපදවන රාගය) යන තුන දුරුකරන්නමු නම් යහපති. අපි මව කෙරෙහි, පියා කෙරෙහි, ශ්‍රමණයන් කෙරෙහි, බ්‍රාහ්මණයන් කෙරෙහි, මනාකොට පවත්නෝ වමු. කුලදෙටුවන් පුදන්නෝ වමු නම් යහපතැයි සිතා, මහණෙනි, ඔව්හු මව කෙරෙහි, පියා කෙරෙහි, ශ්‍රමණයන් කෙරෙහි, බ්‍රාහ්මණයන් කෙරෙහි මනාකොට පවත්නෝ වන්නාහුය. කුලදෙටුවන් පුදන්නෝ වන්නාහුය. මෙසේ කුශලධර්ම සමාදන්ව පවතිත්. ඔව්හු කුසල ධර්ම සමාදන්ව පැවතීමෙන් ආයුෂයෙන්ද වර්ණයෙන්ද වැඩෙන්නාහ. ආයුෂයෙන්ද, වර්ණයෙන්ද වැඩෙනු ලබන්නාවූ විසි අවුරුද්දක් පරමායුෂ කොට ඇති ඒ මිනිසුන්ට අවුරුදු සතලිසක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු සතලිසක් පරමායුෂ ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු අසූවක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු අසූවක් පරමායුෂ ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු එකසිය හැටක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු එකසිය හැටක් පරමායුෂ ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු තුන්සිය හැටක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු තුන්සිය හැටක් පරමායුෂ ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු හයසිය සතලිසක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු හයසිය සතලිසක් පරමායුෂ ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු දෙදහසක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු දෙදහසක් ආයු ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු සාරදහසක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු සාර දහසක් පරමායුෂ ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු අට දහසක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු අටදහසක් පරමායුෂ ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු විසිදහසක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු විසිදහසක් පරමායුෂ ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු සතලිස් දහසක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ. අවුරුදු සතලිස් දහසක් පරමායුෂ ඇති මිනිසුන්ට අවුරුදු අසූදහසක් පරමායුෂ ඇති පුත්‍රයෝ වන්නාහ.
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර අවුරුදු අසූදහසක් පරමායුෂ ඇති කල්හි අවුරුදු පන්සියයක් වයස්වූ කුමාරිකාවෝ ස්වාමි කුලයට යායුතු වන්නාහ.
|
| සඞ්ඛරාජඋප්පත්ති | සඩ්ඛ රජ උපත |
|
106
‘‘අසීතිවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු තයො ආබාධා භවිස්සන්ති, ඉච්ඡා, අනසනං, ජරා. අසීතිවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු අයං ජම්බුදීපො ඉද්ධො චෙව භවිස්සති ඵීතො ච, කුක්කුටසම්පාතිකා ගාමනිගමරාජධානියො
(ගාමනිගමජනපදා රාජධානියො (ක.)). අසීතිවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු අයං ජම්බුදීපො අවීචි මඤ්ඤෙ ඵුටො භවිස්සති මනුස්සෙහි, සෙය්‍යථාපි නළවනං වා සරවනං
(සාරවනං (ස්‍යා.)) වා. අසීතිවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු අයං බාරාණසී කෙතුමතී නාම රාජධානී භවිස්සති ඉද්ධා චෙව ඵීතා ච බහුජනා ච ආකිණ්ණමනුස්සා ච සුභික්ඛා ච. අසීතිවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු
|
106
මිනිසුන් අතර අවුරුදු අසූ දහසක් පරමායුෂ ඇති කල්හි ආහාර ආශාවය, බත්මතය, මහළුවීමය යන ආබාධ තුන පමණක් ඇත්තේ වෙයි.
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර අවුරුදු අසූදහසක් පරමායුෂ ඇති කල්හි මේ දඹදිව අතිශයින් සමෘද්ධ වූයේද, සම්පත්තියෙන් පිරුණේද වන්නේය. ගම්, නියම්ගම්, ජනපද, රාජධානි එකිනෙක සම්බන්ධව පවත්නේය.
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර අවුරුදු අසූදහසක් පරමායුෂ ඇති කල්හි මේ දඹදිව උන වනයක් බට වනයක් මෙන් මිනිසුන් ගෙන් අතුරු සිදුරු නැති වන්නේය.
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර අසූදහසක් අවුරුදු පරමායුෂ ඇති කල්හි මේ බරණැස් නුවර, දියුණුව බොහෝ ජනයන්ගෙන් ගැවසී ගත්තාවූ බොහෝ ආහාර ඇතිවූ කෙතුමතී නම් රාජධානියක් වන්නේය. මහණෙනි, මිනිසුන් අතර අසූ දහසක් අවුරුදු පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි මේ දඹදිව කෙතුමති රාජධානිය ප්‍රමුඛ කොට ඇති අසූසාර දහසක් නගරයෝ වහළෙන් වහළයට කුකුළෙකුට යා හැකි සේ වන්නාහ.
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර අසූදහසක් අවුරුදු පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි ඒ කෙතුමතී නම් නුවර ධාර්මිකවූ සාගර හතර කෙළවර කොට ඇති මුළු පොළොව ජය ගත්තාවූ ජනපදයන්හි ස්ථිර බවට පැමිණියාවූ, චක්‍රරත්නය, හස්ති රත්නය, අශ්වරත්නය, මාණික්‍යරත්නය, ස්ත්‍රී රත්නය, ගෘහපති රත්නය, පරිනායකරත්නය යන රත්න හතෙන් යුක්තවූ සඩ්ඛ නම් චක්‍රවර්ති රජෙක් වන්නේය. ඒ රජුට සූරවූ, වීරවූ, පරසෙනා මර්දනය කරන්නාවූ දහසකට අධික පුත්‍රයෝ වන්නාහ. ඒ රජ තෙමේ දඬුවම් නොකොට, ආයුධ නොගෙන මේ මුළු පොළොව ධර්මයෙන් දිනා වාසය කරන්නේය.
|
| මෙත්තෙය්‍යබුද්ධුප්පාදො | මෛත්‍රෙය බුදු උපත |
|
107
‘‘අසීතිවස්සසහස්සායුකෙසු, භික්ඛවෙ, මනුස්සෙසු මෙත්තෙය්‍යො
|
107
මහණෙනි, මිනිසුන් අතර අසූදහසක් අවුරුදු පරමායුෂ කොට ඇති කල්හි, මම දැන් යම් සේ ලෝකයෙහි උපන්නාවූ, අර්හත්වූ, සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ, විද්‍යාචරණ සම්පන්නවූ, සුගතවූ, ලෝකවිදූවූ, නිරුත්තරවූ, පුරිසදම්මසාරථීවූ දෙවිමිනිසුන්ට ශාස්තෘවූ බුද්ධවූ භාග්‍යවත් වූයේ යම්සේද එසේ අර්හත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ, විද්‍යාචරණ සම්පන්නවූ, සුගතවූ, ලොකවිදූ වූ, නිරුත්තරවූ, පුරිසදම්මසාරථීවූ දෙවි මිනිසුන්ට ශාස්තෘවූ, බුද්ධවූ, මෛත්‍රෙය නම් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ලෝකයෙහි උපදින්නේය. ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේ දෙවියන් සහිත, මාරයන් සහිත, බ්‍රහ්මයන් සහිත මේ ලෝකයද, මහණ බමුණන් සහිත දෙවි මිනිසුන් සහිත ජනයාද තමන් වහන්සේගේ උසස් ඥානයෙන් දැන ප්‍රකාශ කරන්නේය. මම දැන් දෙවියන් සහිත, මාරයන් සහිත බ්‍රහ්මයන් සහිත මේ ලෝකයද, මහණ බමුණන් සහිත දෙවි මිනිසුන් සහිත ජනයාද යම්සේ දැන ප්‍රකාශ කෙරෙම්ද එසේය. මම යම්සේ දැන් මුල යහපත්වූ, මැද යහපත්වූ, අවසානය යහපත්වූ, අර්ථ සහිතවූ, ව්‍යඤ්ජන සහිතවූ, සර්වසම්පූර්ණවූ, පිරිසිදුවූ, බ්‍රහ්මචර්‍යය ප්‍රකාශ කෙරෙම්ද එසේ ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේ මුල යහපත්වූ, මැද යහපත්වූ, අවසානය යහපත්වූ, අර්ථ සහිතවූ, ව්‍යඤ්ජන සහිතවූ, සර්ව සම්පූර්ණවූ, බ්‍රහ්මචර්‍යය ප්‍රකාශ කරන්නේය. යම්සේ මම දැන් නොයෙක් සියගණන් භික්ෂු සංඝයා පරිහරණය කෙරෙම්ද එසේ ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේ නොයෙක් සිය දහස් ගණන් භික්ෂු සංඝයා පරිහරණය කරන්නේය.
|
|
108
‘‘අථ ඛො, භික්ඛවෙ, සඞ්ඛො නාම රාජා යො සො යූපො රඤ්ඤා මහාපනාදෙන කාරාපිතො. තං යූපං උස්සාපෙත්වා අජ්ඣාවසිත්වා තං දත්වා
|
108
මහණෙනි, එකල්හි සඩ්ඛ නම් රජතෙමේ මහාපනාද නම් රජහු විසින් කරවනලද ගංගා නදියෙහි ගිලී පවත්නා ප්‍රාසාදය මතුකොට ගොඩට නංවා එහි කලක් වැස එය අන්‍යයනට හැරදමා මහණ, බමුණු, දුගී, මගී, යාචක, ආදීන්ට දන්දී මෛත්‍රෙය නම් අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධයන් වහන්සේ සමීපයෙහි කෙස් රැවුල් කපා සිවුරු හැඳ ගිහිගෙයින් නික්ම ශාසනයෙහි පැවිදි වන්නේය. මෙසේ පැවිදිවූ හෙතෙමේ තනිව අප්‍රමාදව කෙළෙස් තවන වීර්යයෙන් යුක්තව නිවන් පිණිස යොමු කරන ලද සිත් ඇතිව වාසය කරන්නේ නොබෝ කලකින්ම යමක් පිණිස කුලපුත්‍රයෝ මනාකොට ගිහිගෙයින් නික්ම ශාසනයෙහි පැවිදි වෙත්ද ඉතා උසස්වූ බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යය අවසාන කොට ඇති ඒ අර්හත් ඵලය තමාම ඉතා උසස් ඥානයෙන් අවබෝධ කොට එයට පැමිණ වාසය කරන්නේය.
|
|
109
‘‘අත්තදීපා, භික්ඛවෙ, විහරථ අත්තසරණා අනඤ්ඤසරණා, ධම්මදීපා ධම්මසරණා අනඤ්ඤසරණා. කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්තදීපො විහරති අත්තසරණො අනඤ්ඤසරණො ධම්මදීපො ධම්මසරණො අනඤ්ඤසරණො? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කායෙ කායානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්ඣාදොමනස්සං. වෙදනාසු වෙදනානුපස්සී...පෙ.... චිත්තෙ චිත්තානුපස්සී...පෙ.... ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්ඣාදොමනස්සං. එවං
|
109
මහණෙනි, තමාම ආරක්ෂාස්ථාන කොට තමාම පිහිට කොට අනෙක් සරණක් නැත්තෝව වසව්. ධර්මයම ආරක්ෂාස්ථාන කොට ධර්මයම පිහිටකොට අනෙක් සරණක් නැත්තෝව වසව්. මහණෙනි, මහණ තෙමේ කෙසේ නම් තමාම ආරක්ෂාස්ථාන කොට තමාම පිහිටකොට, අනෙක් සරණක් නැතිව ධර්මයම ආරක්ෂාස්ථාන කොට ධර්මයම පිහිටකොට අනෙක් සරණක් නැතිව වෙසේද යත්:
මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙමේ කෙළෙස් තවන වීර්යය ඇතිව, යහපත් නුවණින් යුක්තව, සිහි ඇතිව ස්කන්ධ ලෝකයෙහි ඇල්මත් මානසික දුකත් දුරලා කායානුපස්සනා, වේදනානුපස්සනා, චිත්තානුපස්සනා, ධම්මානුපස්සනා යන මෙහි යෙදී වාසය කරයි. මහණෙනි, මහණ තෙමේ තමාම ආරක්ෂාස්ථාන කොට, තමාම පිහිට කොට, අනෙක් සරණක් නැතිව, ධර්මයම ආරක්ෂාස්ථාන කොට ධර්මයම පිහිටකොට අනෙක් සරණක් නැතිව වසනුයේ මෙසේය.
|
| භික්ඛුනොආයුවණ්ණාදිවඩ්ඪනකථා | භික්ඛුනොආයුවණ්ණාදිවඩ්ඪනකථා |
|
110
‘‘ගොචරෙ, භික්ඛවෙ, චරථ සකෙ පෙත්තිකෙ විසයෙ. ගොචරෙ, භික්ඛවෙ, චරන්තා සකෙ පෙත්තිකෙ විසයෙ ආයුනාපි වඩ්ඪිස්සථ, වණ්ණෙනපි වඩ්ඪිස්සථ, සුඛෙනපි වඩ්ඪිස්සථ, භොගෙනපි වඩ්ඪිස්සථ, බලෙනපි වඩ්ඪිස්සථ.
‘‘කිඤ්ච
‘‘කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො වණ්ණස්මිං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සීලවා හොති, පාතිමොක්ඛසංවරසංවුතො
‘‘කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො සුඛස්මිං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු විවිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි සවිතක්කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. විතක්කවිචාරානං වූපසමා...පෙ.... දුතියං ඣානං...පෙ.... තතියං ඣානං...පෙ.... චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො, සුඛස්මිං.
‘‘කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො භොගස්මිං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු මෙත්තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්වා
‘‘කිඤ්ච
‘‘නාහං, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤං එකබලම්පි සමනුපස්සාමි යං එවං දුප්පසහං, යථයිදං, භික්ඛවෙ, මාරබලං. කුසලානං
|
110
මහණෙනි, (බුදුරජාණන් වහන්සේ) නමැති පියාගෙන් උරුමව තමන්ට පැමිණි ගෝචරයෙහි හැසිරෙව්, සිය පියාගෙන් පැමිණි හැසිරිය යුතු ප්‍රදේශයෙහි හැසිරෙන්නාහු ආයුෂයෙන්ද, වර්ණයෙන්ද, සුවයෙන්ද සම්පත්තියෙන්ද, බලයෙන්ද වැඩෙන්නාහුය.
මහණෙනි, භික්ෂුවගේ ආයුෂයට කාරණය කුමක්ද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙමේ ඡන්ද සමාධිය ප්‍රධාන කොට ඇති සංස්කාරයන්ගෙන් යුක්තවූ ඍද්ධිපාදය වඩයි, වීර්යය සමාධිය ප්‍රධාන කොට ඇති සංස්කාරයන්ගෙන් යුක්තවූ ඍද්ධිපාදය වඩයි. චිත්ත සමාධිය ප්‍රධානකොට ඇති සංස්කාරයන්ගෙන් යුක්තවූ ඍද්ධිපාදය වඩයි. වීමංසා සමාධිය ප්‍රධාන කොට ඇති සංස්කාරයන්ගෙන් යුක්තවූ ඍද්ධිපාදය වඩයි. හෙතෙමේ මේ සතර ඍද්ධි පාදයන් වැඩූ බැවින් ඉදින් කැමැත්තේ නම් නියම ආයුෂ කාලය හෝ එයට වැඩියක් හෝ සිටින්නේය. මහණෙනි, මේ භික්ෂුවගේ ආයුෂයට කාරණයයි.
මහණෙනි, භික්ෂුවගේ වර්ණයට කාරණය කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙමේ සිල්වත් වූයේ වෙයි. ප්‍රාතිමොක්ෂ සංවර සීලයෙන් යුක්ත වූයේ ආචාර ගොචර සම්පන්න වූයේ ස්වල්ප මාත්‍ර වරදෙහිද භය දක්නා සුලු වූයේ වාසය කරයි, ශික්ෂා පද සමාදන්ව හික්මෙයි. මහණෙනි, මේ භික්ෂුවගේ වර්ණයට කාරණයයි.
මහණෙනි, භික්ෂුවගේ සැපයට කාරණය කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙමේ කාමයන්ගෙන් වෙන්ව, අකුශල ධර්මයන් ගෙන් වෙන්ව, විතර්ක සහිත, විචාර සහිත විවේකයෙන් හටගත්තාවූ ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. විතර්ක විචාරයන් සන්සිඳවීමෙන් ද්විතීයධ්‍යාන, තෘතීයධ්‍යාන, චතුර්ථධ්‍යාන යන ධ්‍යානවලට පැමිණ වාසය කරයි. මහණෙනි, මේ භික්ෂුවගේ සැපයට කාරණයයි.
මහණෙනි, භික්ෂුවගේ සම්පතට කාරණය කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙමේ මෛත්‍රී සහගත සිතින් එක් දිසාවක් පතුරුවා වාසය කරයි. එසේ දිසා දෙකක්, දිසා තුනක්, දිසා සතරක් එසේ උඩයට සරස සියලු තැන, සියලු ලෝකය මහත්වූ, අප්‍රමාණවූ අවෛරීවූ ක්‍රොධ රහිතවූ මෛත්‍රී සහගත සිතින් පතුරුවා වාසය කරයි. එසේම කරුණා සහගත සිතින්ද, මුදිතා සහගත සිතින්ද, උපෙක්ඛා සහගත සිතින්ද එක් දිසාවක්, දිසා දෙකක්, දිසා තුනක්, දිසා සතරක්, උඩ යට සියලු තැන, සියලු ලෝකය පතුරුවා වාසය කරයි. මහණෙනි, මේ භික්ෂුවගේ සම්පතට කාරණයයි.
මහණෙනි, භික්ෂුවගේ බලයට කාරණය කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙමේ කෙලෙස් නැති කිරීමෙන් කෙලෙස් රහිත අර්හත් ඵලය මේ ආත්මයෙහි ඉතා උසස් ඥානයෙන් අවබෝධ කොට එයට පැමිණ වාසය කරයි. මහණෙනි, මේ භික්ෂුවගේ බලයට කාරණයයි.
මහණෙනි, මාර බලය තරම් මැඩපැවැත්වීමට අමාරු අන් බලයක් මම නොදනිමි. එයද මේ අර්හත් බලයෙන් මැඩපැවතේ. මහණෙනි, කුශල ධර්ම සමාදන්ව පැවතීම් හේතුවෙන් මෙසේ පින් වැඬේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙසේ දේශනා කළෝය. සතුටු සිත් ඇති ඒ භික්ෂුහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ දේශනාවට සතුටු වූහ.
|