21-2 කිකිළි බිත්තර කෑ තැනැත්තිය පිළිබඳ කථා පුවත
පරදුක්ඛූපදානෙන අත්තනො සුඛමිච්ඡති
වෙරසංසග්ගසංසට්ඨො වෙරා සො න පරිමුච්චති.
(අනුන් තළා පෙළා ගැති කොට ගෙණ) පරහට දුක් දීමෙන් යමෙක් තමාට සුව කැමැති වේ නම්, හෙ තෙම (බිණුවාහුට පෙරළා බිණීම ය, ගැසුවහුට පෙරළා ගැසීමය යන ආදීන් උනුනට කරණ ලද) වෛර සංසර්‍ගයෙන් මිශ්‍ර වූයේ වෛරයෙන් නො මිදෙන්නේ ය. (වෛර වශයෙන් සතතයෙන් දුකට පැමිණෙන්නේ යී සේ යි).
"පර දුක්ඛුපධා නෙන” යන මේ ධර්ම දේශනය ශාස්තෲන් වහන්සේ දෙව්රම වැඩසිටියදී එක් කිකිළි බිජුවට කෑ කුමාරිකාවක අරමුණු කරගෙන දේශනා කළහ. සැවැත් නුවරට නොදුරෙහි පණ්ඩුපුර නම් එක් ගමක් ඇත. එහි එක් - ධීවරයෙක් වාසය කරයි. ඔහු සැවැත් නුවරට යන්නේ අචිරවතී ගඟ අසල කැබෑවකුගේ බිත්තර දැක ඒවා ගෙන සැවතට ගොස් එක් ගෙයකදී උයවා කමින් ඒ ගෙදර එක් දැරියකටද එක් බිජුවක් දුන්නේය. ඇය එය කා එතැන් සිට වෙනත් කෑයුතු දෙයක් නොකමැතිවෙයි. අනතුරුව ඇගේ මව කිකිළියක් බිජු දැමු තැනකින් එක් බිත්තරයක් ගෙන දුන්නාය. ඇය එය කා රස තෘෂ්ණාවෙන් බැඳුනේ එතැන් පටන් තමන්ම කිකිළියන්ගේ බිජු ලබාගෙන කයි. ඇය දැක ඇගෙන් පීඩාවට පත් කිකිළිය වෛර බැන්දාය ඉන් චුතව යක්‍ෂණියක් වී තිගේ දරුවන් කෑමට සමත් වී උපදිනෙමියි ප්‍රාර්ථනා කර මරණයට පත්ව ඒ ගෙදරම බැළලියක් වී උපනී. අනෙක් තැනැත්තිය ද කළුරිය කොට එහිම කිකිළියක් වි උපන්නාය. කිකිළිය බිජු දැම්මාය බැළලිය පැමිණ ඒවා කා දෙවැනි වරද තෙවැනි වරද කෑවාය. කිකිළිය තුන්වරක් මගේ බිජු කා දැයි මද කෑමට කැමති ය. මෙයින් චුතව පුතුන් සහිත ඇය කෑමට ලැබේවායි ප්‍රාර්ථනා කර එයින් චුතව කොටි දෙනක් වී ඉපදුනි අනෙක් අය (කිකිළි) මුව දෙන්නෙක් වී උපනි. ඇය වදනකළ කොටි දෙන පැමිණ ඇය පුතු සමගම කෑවාය. මෙලෙස කමින් ආත්මභාව පන්සියයක් එකිනෙකාට දුක් උපදවා අවසානයේදී එක් යක්‍ෂණියක්ව උපදිති. අනෙක් තැනැත්තී සැවැත් නුවර එක් කළ දියණියක්ව ඉපදුනි. මෙයින් පසුව නහී වේරාන වේරානි යන ගාථා වර්ණනාව කී පරිද්දෙන් දත යුතුය.
මෙහි වනාහි බුදුහු වෛරය අවෛරයෙන් සන්සිදේයයි පවසා වෛරයෙන් වෛරය කිසිදා නොසන්සිඳී යයි මේ ගාථාව පැවසුහ.
අනුන් හට දුක් දී
සිටියත් තමන් සුව දී
වයිරයෙන් පෙර දී
කවදා නමුත් වර දී
අන් අයට දුක් ඇතිකර තමන් සුවය කැමතිවේද වෛරයෙන් ගැටුනේ ද ඔහු වෛරයෙන් නොමිදේ.
එහි පරදුක්ඛුපදානෙන - යනු අන් අයට දුක් ඇතිකරලීමෙන් යන අර්ථයි. වෙරසංසග්ග සංඝටෙඨා යම් පුද්ගලයෙක් ආක්‍රෝෂකිරීම, ආදී ලෙස එකිනෙකා හා වෛර බැදීමෙන් ගැටුනේ ඔහු වෛරයෙන් නොමිදේ. වෙරා සොන පරිමුච්චති නිත්‍ය වශයෙන් වෛරී ලෙසට දුකටම පැමිණේ. යන අර්ථයි.
දෙසුම අවසානයේ යකින්න සරණෙයෙහි පිහිටා පන්සිල් සමාදන්ව වෛරයෙන් මිදුනි. අනෙක් තැනැත්තියද සෝවාන් ඵලයෙහි පිහිටියාය. පැමිණ පිරිසටද දේශනය සාර්ථක විය.