8. මච්ඡරියං චිත්තස්ස උපක්කිලේසෝ

තමා අයත් සම්පත් අනුන් හා සාධාරණ වනු නො ඉවසීම, සාධාරණවීමට නො කැමති බව මච්ඡරිය නමි. මසුරු බව යනු ද එයට ම නමි. මෙය හටගත් කල්හි සිත අඳුරු කරවන හෙයින් චිත්තෝපක්ලේශයකි. තමා අයත් සම්පත් අනුන් හා සාධාරණ වීම යනු ඒවා අන්හට හිමිවීම හා තමාගේ අයිතිය තිබියදී ම ඒවායින් අනුන් විසින් ද ප්‍රයෝජන ගැනීමය. මච්ඡරිය නම් වූ මේ චෛතසික ධර්මය සිත්හි හටගත් කල්හි එයට ඒ පුද්ගලයා විරුද්ධ වෙයි. මසුරු පුද්ගලයා ශ්‍ර‍මණ බ්‍රාහ්මණාදි කිසිවකුට බත් සැන්දකුදු දෙනු කැමති නො වෙයි. නමුත් මච්ඡරියය ලෝභය නොවේ. එය ක්‍රෝධය සේ රෞද්‍ර නොවූ සූක්ෂ්ම ද්වේෂය හා එක්ව හටගන්නා ධර්මයකි. ලෝභය හා එක් ව කිසිකලෙක නූපදී. නමුත් මච්ඡරියය පහළ වීමට, එයට පූර්වභාගයෙහි හටගන්නා වූ ලෝභය උපනිඃශ්‍ර‍ය වෙයි. මෙය ඊර්‍ෂ්‍යාවට ද බොහෝ සමානය. වෙනස නම් ඊර්‍ෂ්‍යාව අනුන් අයත් සම්පත් සම්බන්ධයෙන් පැවැත්ම හා මච්ඡරිය තමා අයත් සම්පත් සම්බන්ධයෙන් පැවැත්මය. ලෝභ, ඉස්සා, මච්ඡරිය යන තුන අවුල් කර නොගනිත්වා!

ලෝභියා ද මසුරා ද යන දෙදෙන ම දීමට විරුද්ධත්වයෙන් සම වෙති. ලෝභියා වස්තුව කෙරෙහි ඇල්ම නිසා නො දෙයි. මසුරා අනුන්ට හිමි වීමට නො කැමැත්ත නිසා නො දෙයි. තමහට ඕනෑවට වඩා රැස්වී තිබෙන බොහෝ ද්‍ර‍ව්‍ය දිර දිරා යද්දී ද කුණු වෙවී යද්දී ද මසුරා ඒවා එසේ ම විනාශ වන්නට හරිනු මිස අනිකකුට නො දෙයි. කොපමණ වස්තුව තිබුණත් සියල්ලම සඟවා කිසිවක් නැති බව දැක්වීම ද මසුරාගේ ස්වභාවයෙකි. මේ මසුරුකම බොහෝ අනිෂ්ට විපාක දෙන්නා වූ පාපයකි. මසුරෝ මසුරුකම නිසා මෙලොවමත් නොයෙක් පිරිහීම්වලට භාජනය වෙති. ස්වභාවයෙන් ම මසුරෝ සෙස්සන්ට තබා ස්වකීය අඹුදරුවන්ට පවා අප්‍රිය වෙති. එබැවින් අන්‍යයන්ගේ සහයෝගය ලැබිය යුතු තැන්වලදී එය ඔවුහු නො ලබති. ඔවුන්ට විපත්තියේ දී සතුටු වන්නෝ ම බොහෝ වෙති. අනුකම්පා කරන්නෝ අත්‍යල්ප වෙති.

සමහර විටෙකදී මසුරෝ අදින්නපුබ්බක බමුණා මෙන් මහා පිරිහීම්වලට ද මහා දුක්වලට ද පත්වෙති. අදින්න පුබ්බක බමුණා තද මසුරෙකි. සතළිස්කෝටියක් ධනය ඇත ද යාචකයකුට බත් සැන්දකුදු නොදෙයි. ඔහුට සිටියේ එක ම පුත්‍රයෙක් පමණෙකි. ඔහු ගිලන් වූ කල්හි ද බමුණා වැටුප් දෙනු නො කැමැත්තෙන් වෙදකු නො ගෙන්වීය. එයින් ඔහුට සිටියා වූ එක ම පුත්‍ර‍යා නැතිවිය. මෙසේ මසුරෝ නොයෙක් විට ස්වල්ප දෙයක් රක්නට ගොස් මහා පිරිහීම්වලට පත්වෙති. මරණින් මතු ද මසුරෝ බොහෝ සෙයින් ප්‍රේතව ඉපද, අහර සොයා දවස මුළුල්ලේ ම යොදුන් ගණන් දුර ඇවිද කිසිදු අහරක් නො ලබමින්, පැන් නො ලබමින්, හඳනට වස්ත්‍ර‍ නැත්තෙන් නග්නව, වාසස්ථාන නැත්තෙන් බිම නිදමින් තමා රැස්කර තැබූ ධනය අනුන් භුක්ති විඳිනු බලා සුසුම් ලමින් බිම සැපි සැපී හඬමින් දීර්ඝ කාලයක් දුක් විඳිති. මිනිස් ලොව උපන්නාහු ද ආනන්ද සිටු මෙන් මනුෂ්‍ය ප්‍රේත වෙති.