ලෝකයෙහි පරමාර්ථ සත්‍ය වශයෙන් ඇත්තේ නාම රූප ධර්ම පමණෙකි. ඒ ධර්මයෝ සත්ත්වයෝ නොවෙති. පුද්ගලයෝ නොවෙති. ආත්ම නොවෙති. බාල දරුවන් පොල් කටුවල වැලි දමා ඒවාට බත්ය මාළුය කියා නම් තබන නමුත් ඒවා වැලි ම මිස බත් මාළු නො වන්නාක් මෙන්, නාම රූප ධර්මයනට සත්ත්වයාය, පුද්ගලයාය, මමය, නුඔය, නෝනාය, මහත්තයාය, රාළහාමිය, අප්පුහාමිය යනාදි නම් තැබුයේ වී නමුත් ඒවා නාම රූප ධර්ම මිස සත්ත්ව පුද්ගල ආත්මයෝ නොවෙති. නෝනාවරු, මහත්වරු, රාළහාමිලා, අප්පුහාමිලා නොවෙති. ඒවා වචන පමණකි.
ගල් බදාම ලී උළු ආදිය එක්තරා ආකාරයකින් සිටි කල්හි ගෙය ය යන සම්මුතිය ඇති වන්නාක් මෙන් නාම රූපයන් ඇති කල්හි සත්ත්ව පුද්ගල ආත්මාදී නාමයෝ පවතින්නාහ.
ශරීරයක් නැති බැවිත් නාමයට ගමනාදී ක්‍රියා නො කළ හැකිය. දැනුමක් නැති බැවින් රූපයට ද ගමනාදී ක්‍රියා කළ හැකි ශක්තියක් තැත. නාම රූප දෙක එක්වූ කල්හි ගමනාදී ක්‍රියා සිදුවන්නාහ.
සාගරයෙහි නැව නිසා මිනිසුන් යන්නාක් මෙන් රූප කය නිසා නාමය පවත්නේය. සාගරයෙහි මිනිසුන් නිසා නැව යන්නාක් මෙන් නාමය නිසා රූප කය පවත්නේය.
රූපය නිසා නාමය පවත්නේය. නාමය නිසා රූපය පවත්නේය. එකකට එකක් හේත්තු කොට තැබූ දර මිටි දෙකින් එකක් වැටුණු කල්හි අනෙක ද වැටෙන්නාක් මෙන් නාම රූප දෙකින් එකක් වැටුණු කල්හි අනෙක ද වැටෙන්නේය.
නාම රූප යයි කියනු ලබන සංස්කාර ධර්මයන්ගෙන් එකකටවත් ඉපදීමට හෝ පැවැත්මට ශක්තියක් නැත. ඒවා ඉපදීමට හේතු වන අන්‍ය ධර්මයන්ගේ බලයෙන් ම ඉපිද අන්‍ය ධර්මයන්ගේ බලයෙන් ම පවත්නාහුය. අන්‍ය ධර්මයන් නිසා පවන්නා වූ ඒ සංස්කාරයෝ අති දුර්වලයෝය.
මේ නාම රූප මිශ්‍රක භාවනාව දෙසතියක් හෝ මසක් හෝ කරුණු හොඳින් පරීක්‍ෂා කරමින් කළ යුතුය. මෙතෙකින් දෘෂ්ටි විශුද්ධිය සඳහා කළ යුතු භාවනාව අවසානය. මෙහි කියන ලද පරිදි හොඳින් භාවනාව පුරුදු කරගෙන ආ තැනැත්තෙක් වී නම් ඔහුට මේ භාවනාවෙන් නාම රූප ධර්මයන් හොඳින් වෙන් වෙන් වී පෙනී ඒවා කෙරෙහි පෙර පැවති සම්මෝහයන් දුරුවී ඒවා සත්ත්වයෝය, පුද්ගලයෝය යන දෘෂ්ටිය දුරු වී, නාම රූප ධර්ම විෂයෙහි විශුද්ධ දර්ශනය ඇති වනු ඇත. එය දෘෂ්ටි විශුද්ධිය ය. ඉන් පසු ඔහුට දකින්නට ලැබෙන ස්ත්‍රී පුරුෂයන් මායාවන් සේ පෙනෙනු ඇත. ස්ත්‍රී පුරුෂයන්ගේ දර්ශනයෙන් ඇතිවන රාගාදි ක්ලේශයන් ඔහුට පෙර සේ නූපදිනු ඇත.
මෙසේ භාවනා කළ තැනැත්තා හට තමා කෙරෙහි පෙර පැවති සම්මෝහයන් දුරු වූ බව ද නාම-රූප පිළිබඳ විශුද්ධ දර්ශනයක් තමා කෙරෙහි ඇති වී තිබෙනු ද පෙනේ නම්, කාංක්ෂාවිතරණ විශුද්ධිය සම්පාදනයට පටන් ගත යුතුය. නාම රූපයන් නො වැටහෙන්නේ නම් සත්ත්වයකු පුද්ගලයකු ඇතය, ආත්මයක් ඇතය යන දෘෂ්ටිය පවතී නම් ඉදිරියට යාමට ඉක්මන් නොවී නැවතත් වරක් මුල පටන් දෘෂ්ටි විශුද්ධි භාවනාව ම කළ යුතුය. විදර්ශනා භාවනාවෙහි ඉතා අමාරු කොටසත් කල් ගත වන්නා වූ කොටසත් දෘෂ්ටි විශුද්ධි භාවනාව ය.
මෙතකින් දෘෂ්ටි විශුද්ධි භාවනා ක්‍රමය නිමියේය.