“යො පන භික්ඛු රතනං වා රතනසම්මතං වා අඤ්ඤත්‍ර‍ අජ්ඣාරාමා වා අජ්ඣාවසථා වා උග්ගණ්හෙය්‍ය වා උග්ගණ්හාපෙය්‍ය වා පාචිත්තියං. රතනං වා පන භික්ඛුනා රතනසම්මතං වා අජ්ඣාරාමෙ වා අජ්ඣාවසථෙ වා උග්ගහෙත්වා වා උග්ගහාපෙත්වා වා නික්ඛිපිතබ්බං, යස්ස භවිස්සති සො හරිස්සතීති. අයං තත්ථ සාමීචි.”^[1]

යම් මහණෙක් රත්නයක් හෝ රත්නසම්මත දෙයක් හෝ ආරාමය තුළදී හෝ ගෙය තුළදී හෝ නො ව අන් තැනකදී තෙමේ ම ගනී නම් හෝ අනිකකු ලවා ගන්වා නම් හෝ පචිති වේ. රත්නයක් හෝ රත්නසම්මත දෙයක් හෝ ආරාමය තුළදී හෝ ගෙය තුළදී තමා විසින් ගෙන හෝ අන්‍යයන් ලවා ගන්වා හෝ යමෙකුගේ නම් ඔහු ගෙන යන්නේ ය යි තැන්පත් කොට තැබිය යුතු ය. මේ එහි වතය.

මේ සිකපදය අනුන් අයත් වස්තූන් පරෙස්සම් කිරීම සම්බන්ධයෙන් පනවන ලද්දකි. රත්න නම් මුතු, මැණික්, වෙරළුමිණි, සක්, වර්ණවත් ගල්, පබළු, රන්, රිදී, රතු මැණික්, කබර මැණික් යන මේවා ය. රත්න සම්මත දෙය යනු කන පළඳින තල්පත් කැබෙල්ලේ පටන් මනුෂ්‍යයන්ගේ උපභෝග පරිභෝග වස්තු සියල්ල ය.

භික්ෂූන් වෙසෙන ආරාමයේ හෝ තාවකාලික වශයෙන් වුව ද භික්ෂූන් වාසය කරන ගෙයක හෝ හිමියාට අමතක වී තුබූ අන් සතු වස්තුවක් නැති වුව හොත් එහි වෙසෙන භික්ෂූහු සැක කළ යුත්තෝ වෙති. එක්තරා ප්‍ර‍මාණයකින් ඒ ගැන වගකිව යුත්තෝ වෙති. එබැවින් අමතක වී හෝ වැටී හෝ තිබෙන අන් සතු වස්තුවක් දුටු විට එය ඇල්ලීම අකැප වස්තුවක් වුව ද තමා විසින් ම ගෙන හෝ අනුන් ලවා ගන්වා හෝ පරෙස්සම් කර තැබිය යුතු ය. එසේ කිරීමෙන් ඇවැත් නො වේ.

පරික්ෂේපයක් ඇති ආරාමයක නම් පරික්ෂේපය තුළ තුබූ දෙය ගෙන පරෙස්සම් කර තැබිය යුතු ය. පරික්ෂේපයක් නැති අරමක නම් උපචාරයෙහි තුබූ දෙය ද ගෙන තැබිය යුතු ය. ආරාම උපචාරය නම් ආරාමභූමි කෙළවරේ පටන් ලෙඩ්ඩුපාත දෙකකි. පරික්ෂේපයක් ඇති ගෙයක නම් ගෙය තුළ වූ දෙය ගෙන තැබිය යුතු ය. පරික්ෂේපයක් නැති ගෙයක නම් උපචාරයෙහි තුබූ දෙය ද ගෙන තැබිය යුතු ය. ගෙයක උපචාරය ගෙයි සිට කුල්ලක් හෝ මෝලක් වීසි කළ විට වැටෙන දුර ප්‍ර‍මාණය ය. විශාල ආරාමවල භික්ෂූන් වෙසෙන ආවාසවලට දුරින් තිබූ දේවල් ගෙන නො තැබිය යුතු ය. නැති වුව හොත් භික්ෂූන් ද සැකයට හේතු වන ප්‍ර‍මාණයේ තිබෙන දෙය පමණක් ගෙන තැබිය යුතු ය.

ජාතරූපරජතයන් තමාගේ ප්‍රයෝජනය පිණිස ගැනීමෙන් ගැන්වීමෙන් නිසගි පචිති වේ. සංඝයාගේ හෝ ගණයාගේ හෝ පුද්ගලයකුගේ හෝ ප්‍රයෝජනය පිණිස හා චෛත්‍ය කර්මාන්ත නවකර්මාන්තයන් පිණිස ද ගැනීමෙන් ගැන්වීමෙන් දුකුළා ඇවැත් වේ. අකප්පිය වූ හෝ කප්පිය වූ හෝ ගිහියකු අයත් වස්තුවක් පරෙස්සම් කිරීමට බාර ගැනීමෙන් පචිති වේ. මාපියන් සතු දෙය වුව ද පරෙස්සම් කිරීමට බාර ගැනීමෙන් පචිති ඇවැත් වේ. ඉදින් අවශ්‍යයෙන් පරෙස්සම් කළ යුතු මාපියන් අයත් දෙයක් ඇත්තේ නම් එය තමා අයත් කොට ගෙන පරෙස්සම් කළ යුතු ය. ආරාමයේ වැඩ කරන කම්කරුවන්ගේ කැති උදලු ආදි භාණ්ඩ වුව ද පරෙස්සම් කිරීමට බාර ගත හොත් ඇවැත් වේ. ඔවුන් තමන්ගේ උපකරණ පරෙස්සම් කර දෙන ලෙස භික්ෂුවට කියුව හොත් තැබීමට තැනක් දීම සුදුසු ය. එසේ කිරීමෙන් ඇවැත් නො වේ. භික්ෂුව සමීපයේ යමක් පරෙස්සමට තැබීමට ආ කෙනකු භික්ෂුව එය භාර නො ගැනීමෙන් කෝප වී ආරාමයේ දමා ගියේ නම් එයට භික්ෂුවට වග කියන්නට සිදුවන බැවින් පරෙස්සම් කර දිය යුතු ය. එයින් ඇවැත් නො වේ.

ආරාමයේ තිබී කිසියම් වස්තුවක් ආරක්ෂා කරගෙන සිටින භික්ෂුව වෙත කෙනකු පැමිණ තමාගේ දෙයක් නැති වූයේය යි ඉල්ලා නම් ඔහුගේ නැති වූ බඩුවේ ලකුණු විමසා ඔහු කියන ලකුණු එහි ඇත්තේ නම් එය ඔහුට භාර දිය යුතු ය. ඔහු කියන ලකුණු තමා වෙත ඇති භාණ්ඩයේ නැත්තේ නම් ඔහුට අන් තැන්වල සොයන්නය යි කිය යුතු ය. භාණ්ඩයක් පරෙස්සම් කරගෙන ඉන්නා භික්ෂුව ඒ විහාරය හැර යන්නේ නම් එහි වෙසෙන අන් සුදුසු භික්ෂුවකට එය බාර දී යා යුතු ය. බාරදීමට සුදුස්සකු විහාරයේ නැති නම් සමීපයේ වෙසෙන සුදුසු ගිහියකුට වුව ද බාර දී යා යුතු ය.

එසේ පරෙස්සම් කරගෙන සිටි වස්තුවක හිමියා නො පැමිණ බොහෝ කලක් ගත වූයේ නම් එය යම්කිසි වැඩකට යෙදිය යුතු බව කියා තිබේ. එහෙත් එය පරෙස්සම් කරන භික්ෂුව තමාගේ පෞද්ගලික වැඩකට වැය නො කළ යුතු ය. චෛත්‍යයක් කරවීම පොකුණක් ළිඳක් කැණවීම ආවාසයක් කරවීම ආදි ස්ථිර වැඩකට යෙදිය යුතු ය. වස්තු හිමියා බෝකල් ගත වී එය සොයා ආයේ නම් කළ දෙය දක්වා ඔහුට පින් අනුමෝදනා කරවිය යුතු ය. එයින් ඔහු සතුටු වූයේ නම් යහපති. ඔහු එයින් සතුටු නො වී තමාගේ ධනය ම ඉල්ලා නම් සුදුසු පරිදි අන්‍යයන්ගෙන් ඉල්ලා ඔහුගේ ධනය සපයා දිය යුතු ය. මේ විහාරස්ථානයේ අමතකව දමා ගිය වස්තුව සම්බන්ධයෙන් පිළිපැදිය යුතු ආකාරය ය.

1. පාචි - 138 පි. ↑