අධ්‍යාත්ම බාහිර සිත් දැනගන්නා ආකාරය කායානුපස්සනාවෙහි කී සේ මැයි. මෙනෙහි කිරීමක් මෙනෙහි කිරීමක් පාසා පහළ වී එන චිත්ත යන්ගේ ක්ෂණයක් පාසා ඇතිව නැතිව යන ස්වභාවය දැන ගැනීම, සමුදය වය දැන ගැනීම ය යි කියනු ලැබේ. සිත හා එක් ව යෙදෙන චෛතසික නාමර්ධම සහ, සිත ඇසුරු කරන රූප ධර්ම ද යන මේ නාම රූපයන් නිසා සිත ඇතිවෙයි. ඒ නාම රූපයන් නැතහොත් සිත ඇති නොවේ ය යි කියා ද, පුර්ව කර්මය නිසා සිත ඇතිවෙයි. ඒ කර්මය නැතහොත් සිත ඇති නොවෙයි. අවිද්‍යාව නිසා සිත ඇතිවෙයි. අවිද්‍යාව නැතහොත් සිත ඇති නො වෙයි. තණ්හාව නිසා සිත ඇතිවෙ යි. තණ්හාව නැතහොත් සිත ඇති නොවෙයි කියා ද මෙසේ දක්නා ලද, අසන ලද කරුණු අනුව මෙනෙහි කිරීමෙනුත් සිත දැන ගැනීම සිදුවෙයි. “සමුදය ධම්මානුපස්සී වා චිත්තස්මිං විහරති” යන ආදිය වදාළේ ඒ සඳහා ය.