චතුරාර්‍ය්‍ය සත්‍යය දත් පමණින් ම දුකින් මිදෙන්නේ නො වේ. චතුරාර්‍ය්‍ය සත්‍ය විෂයෙහි කළ යුතු වැඩ සතරක් ඇත්තේ ය. චතුරාර්‍ය්‍ය සත්‍යය දැන ගැනීමේ නියම ඵලය ලැබෙන්නේ ඒ කෘත්‍ය සතර ද කොට නිම කළ කල්හි ය. ඒ සත්‍ය කෘත්‍යයෝ නම් පරිඥා කෘත්‍යය, ප්‍ර‍හාණ කෘත්‍යය, සාක්ෂාත් කරණ කෘත්‍යය, භාවනා කෘත්‍යය යන මොහු ය.
එහි පරිඥා කෘත්‍යය දුඃඛ සත්‍යය පිළිබඳ වූවකි. දුඃඛ සත්‍යයට අයත් නාම රූප ධර්මයන්ගේ වෙන් වෙන් වූ ලක්ෂණ හා අනිත්‍යාදි සාධාරණ ලක්ෂණ ද මනාකොට පිරිසිඳ දැන ගැනීම පරිඥා කෘත්‍යය යි. ප්‍ර‍හාණ කෘත්‍යය සමුදය සත්‍යය පිළිබඳ වූවකි. සමුදය සත්‍යය සංඛ්‍යාත තෘෂ්ණාව ස්වසන්තානයෙන් බැහැර කිරීම ප්‍ර‍හාණ කෘත්‍යය යි. සාක්ෂාත්කරණය නිරෝධ සත්‍යය පිළිබඳ වූවකි. නිරෝධ සත්‍යය සංඛ්‍යාත නිර්වාණය ප්‍ර‍ත්‍යක්ෂ කර ගැනීම් වශයෙන් ලබා ගැනීම සාක්ෂාත් කරණය යි. භාවනා කෘත්‍යය මාර්ග සත්‍යය පිළිබඳ වූවකි. මාර්ගාංග ධර්මයන් ලෝකෝත්තරත්වයෙන් ස්වසන්තානයෙහි පහළවන තෙක් දියුණු කිරීම මාර්ග සත්‍යය පිළිබඳ භාවනා කෘත්‍යය යි. මේ චතුරාර්‍ය්‍ය සත්‍ය ධර්මය ආදරයෙන් දැන උගෙන පරිඥා ප්‍ර‍හාණාදි සත්‍ය කෘත්‍යයන් ද කොට නිමවා සියල්ලෝ ම සසර දුකින් මිදෙත්වා!
මේ චතුරාර්‍ය්‍ය සත්‍ය ධර්ම වර්ණනාව සම්පාදනය කිරීමෙන් අප විසින් අත්පත් කර ගන්නා ලද පුණ්‍ය ස්කන්ධයාගේ ආනුභාවයෙන් සියලු සත්ත්වයෝ ම සසර දුකින් මිදී උතුම් නිවන් පුරයට පැමිණෙත්වා!
චතුරාර්‍ය්‍ය සත්‍ය වර්ණනාව නිමියේ ය.