දසපාරමිතා ප්‍රතිපත්ති සාරාංශය

මෙසේ සම්‍යක්සම්බෝධියට කරන ලද ප්‍රාර්ථනා ඇති, මහා බෝධිසත්ත්‍වයන් විසින් මා විසින් අද කවර කුශලසම්භාරයක් ඥානසම්භාරයක් රැස්කරන ලදද, මා විසින් අද කවර පරවැඩක් කරනලද්දේදැ යි, දවස දවස ප්‍රත්‍යවෙක්‍ෂා කොට සියලු සත්ත්‍වයන්ට වැඩ සැප එළවීමට උත්සාහ කටයුත්තේය. සියලු සත්ත්‍වයන්ට උපකාර පිණිස තමාගේ කායජීවිතය පරිත්‍යාගය කටයුත්තේය. සියලුම සත්ත්‍වයෝ අනොදිසො ඵරණ මෙත්තාවෙන් හා කරුණාවෙන් පැතිරිය යුත්තාහුය.

තවද, සියලු සත්ත්‍වයන්ට උපදනා යම් දුකෙක් ඇත්නම් ඒ සියලු දුක් තමා කෙරෙහි කැමැතිවිය යුත්තේය. සියල්ල වුන්ගේ කුශලය විශේෂයෙන් අනුමෝදන් වියයුත්තේය. බුද්ධ මහත්වය එක්වන් සැලකිය යුත්තේය. කයින්, වචසින් යම්කිසි කුශල කර්මයක් කරන්නේ වීනම් ඒ සියලු කුශලකර්මය සම්‍යක් සම්බෝධිඥානය පූර්වඞ්ගම කොට කටයුත්තේය. මෙසේ කරන්නාවූ මේ ක්‍රියාවෙන් බෝධිසත්ත්‍වවරයන්ට ප්‍රමාණාතික්‍රාන්ත වූ කුශල සම්භාරය රැස් වන්නේය. තවද සියලු සත්ත්‍වයන්ට ප්‍රයෝජන පිණිස හා සියලු සත්ත්‍වයන් රක්‍ෂා කරනු පිණිසත් මාගේ ශරීරයත් ජීවිතයත් පරිත්‍යාග කොට ක්‍ෂුධාපිපාසා, ශීතොෂ්ණ, වාතාතපාදි, දුඃඛප්‍රතිකාරය සෙවිය යුත්තේය. තවද ඒ මහා බෝධිසත්ත්‍වතෙම යථොක්ත වූ ක්‍ෂුධා පිපාසාදි දුඃඛප්‍රතිකාරයෙන් උපන්නා වූ යම් සැපයෙක් තෙමේ විඳීද එපරිද්දෙන්ම සිත්කලු වූ අරම, උයන, ප්‍රාසාදතලය, අරණ්‍යායතනය යන මේ සියලු ස්ථානයෙහි කයට, සිතට තැව්ලියක් නැති බැවින් නිවියා වූ ආත්ම ඇත්තේ, සැපවිඳිනේය. තවද: ඒ මහාබෝධිසත්ත්‍ව තෙමේ බුද්ධ, ප්‍රත්‍යෙකබුද්ධ, ආර්ය ශ්‍රාවක බෝධිසත්ත්‍වවරයන්ට ඉහාත්මභාවයෙහි සැපවිහරණය ඇත්තාවූ යම් ධ්‍යාන සමාපත්ති සැපයක් අසාද, ඒ සියලු සැපය සියලු සත්ත්‍වයන් කෙරෙහි සාමාන්‍යයෙන් එළවන්නේය. තෙමේත් විද්‍යමාන වූ ධ්‍යාන සමාපත්ති ආදී වූ විශේෂයකට පැමිණේනම් උපන්නාවූ ප්‍රීතිසෞමනස්‍ය සැපය සියලු සත්ත්‍වයන් කෙරෙහි පිහිටුවන්නේය. තවද ඒ මහාබෝධිසත්ත්‍වයන් විසින් මහත්වූ සංසාරදුඃඛයෙහි ඒ සංසාරදුඃඛයට කාරණවම ගැලුනා වූ සත්ත්‍වසමූහයා දැක එහිදු සිඳීම, බිඳීම, පැසීම, විසිරීම, නරකගින්නෙන් තැවීම යන මේ ආදියෙන් උපන්නා වූ තීව්‍ර වූ කර්කශ වූ දුඃඛවේදනාවෙන් අතරක් නැතිව බොහෝ කලක් දුක් විඳිනා වූ නාරකික සත්ත්‍වයන්ද, ඔවුනොවුන්ට කිපීම, තැතිගැන්ම, පීඩාකිරීම, නැසීම, මෙරමා අයත්වීම යන මේ ආදියෙන් දුක්විඳිනා වූ තිරශ්චීන සත්ත්‍වයන්ද, වහ්නිජ්වාලාවෙන් ගැවසීගන්නා වූ ශරීර ඇති දොහොත් හිස තබා මොරගා හඬන්නා වූ මුඛයෙන් නික්මෙන ගිනිසිළු ඇති ක්‍ෂුධාපිපාසාදියෙන් දන්නා වූ මෙරමා විසින් වමනය කරන ලද ආහාරදිය හා දමනලද කෙළ, සෙම්, සොටු ආදිය ආහාරකොට ඇත්තාවූ මහත් දුක් අනුභවකරන්නා වූ ප්‍රේතයන්ද, වස්තුපර්යේෂණය මුල්කොට ඇති, මහත්වූ අවැඩට දුකට පැමිණෙන්නාවූ හස්තපාද, කර්ණ, නාසාදින්ගේ ඡේදනයෙන් දුක් කම්කටුලට පැමිණීමෙන්ද, දිළිඳුබව ආදියෙන්ද ක්‍ෂුධාපිපාසාදියෙන් මිරිකීමෙන් ද, ප්‍රභූසත්ත්‍වයන් විසින් මැඩපවත්නා විසින්ද, අනුන් අයිතිබැවින්ද, නාරකිකසත්ත්‍වයන්, ප්‍රේතයන්, තිරශ්චීනයන් ඉක්මපවත්නාහුයයි, අපාය දුකට නො වෙනස්වූ මහදුක් අනුභවකරන්නාවූ මනුෂ්‍යප්‍රේතයන්ද, පඤ්චකාමවිෂය අනුභවකිරීමෙන් වික්‍ෂිප්ත වූ සිත් ඇති බැවින් රාගාදීන් දන්නා වූ මාරුතවේගයෙන් නැගි වහ්නිජ්වලාවෙන් සමෘද්ධ වූ වියලී දරගොඩෙහි ඇවිලෙන වහ්නිස්කන්‍ධයක් වැනි වූ නො සන්හුන් කාමාස්වාදය අයිතිව පවත්නා වූ කාමාවචර දෙවියන්ද, මහත්වූ ව්‍යායාමයෙන් පක්‍ෂප්‍රහාර කොට ඉතාදුරුවූ ආකාශයට නැඟි පක්‍ෂීන් මෙන්ද, ශක්තිසම්පන්න ධනුර්ධරයන් විසින් විදිනාලද ශරයන්මෙන්ද, කල්පායුෂ්කව බොහෝ කලක් පැවැතීම් ඇති කල්හිදු අනිත්‍යය කෙළවර කොට ඇති බැවින් ආයුකෙළවර බ්‍රහ්මලෝකයෙන් පිරිහීම් හේතුකොටගෙන නොඉක්මුනාවූ ජාති, ජරා, මරණ ඇති රූපාවචර, අරූපාවචර දෙවියන්ද, දක්නා වූ මහාබෝධිසත්ත්‍වයන් විසින් සියලු සත්ත්‍වයෝ සාමාන්‍යයෙන් මෙත්තා, කරුණා දෙකින් පැතිරිය යුත්තාහ.

මෙසේ සියලු සත්ත්‍වයන්ට සැපයට සුදුසු වූ උපකරණ දන් දීමෙන් නොයෙක් පරිද්දෙන් අනුග්‍රහ කිරීම දානයෙන් වන්නාවූ ප්‍රතිපත්තිය. සියලු සත්ත්‍වයන් ජීවිතය රැකීම, සම්පත් රැකීම, පුත්‍රදාරයන් රැකීම, කේලාම් ආදියෙන් ඔවුනොවුන් නො බිඳවීම, පියතෙපුල් කීම, වැඩට නිසීබස් කීම, මැරීම් තැලීම් ආදී වූ හිංසාපීඩාවක් නොකිරීම යන මේ ආදි සීලයෙන් වන්නා වූ ප්‍රතිපත්ති නම් වන්නේය.

ඒ සියලු සත්ත්‍වයන්ගේ ආහාරපානවර්ගාදි ආමිෂ පිළිගැන්ම හා ධර්මාදානාදි නොයෙක් පරිද්දෙන් වැඩකිරීම නෛෂ්කර්මයෙන් වන්නා වූ ප්‍රතිපත්තිය. ඒ සියලු සත්ත්‍වයන්ට වැඩ සිද්ධ වන්ට සුදුසු වූ කරුණා ප්‍රඥා දෙක සන්තානයෙහි පිහිටවීම ප්‍රඥාවෙන් වන්නා වූ ප්‍රතිපත්තිය. ඒ ප්‍රඥාප්‍රතිපත්තියෙහි උත්සාහය පටන්ගැන්මය-පටන්ගත් වීර්යය නොනැසීමය යන මේ සියල්ල වීර්යයෙන් වන්නාවූ ප්‍රතිපත්තිය. ඒ සියලු සත්ත්‍වයන්ගේ අපරාධ සහනය කිරීම ක්‍ෂාන්තියෙන් වන්නාවූ ප්‍රතිපත්තිය. ඒ සියලු සත්ත්‍වයන්ට අතිශයින් උපකාර කිරීමෙහි සමාදානය-අවිසංවාදය යන මේ ආදිය සත්‍යයෙන් වන්නාවූ ප්‍රතිපත්තිය. ඒ සියලු සත්ත්‍වයන් අනුපකාර කිරීමෙන් තමහට අවැඩට පැමිණෙන කල්හිදු නිශ්චලව පිහිටීම අධිෂ්ඨානයෙන් වන්නාවූ ප්‍රතිපත්තිය. සියලු සත්ත්‍වයන්ට හිතසැප වනසේ එක්වන් සිතීම මෛත්‍රියෙන් වන්නා වූ ප්‍රතිපත්තිය. ඒ සියලු සත්ත්‍වයන් කරන්නා වූ උපකාර අපකාර දෙකෙහි වෙනසකට නොපැමිණ මධ්‍යස්ථාකාරයෙන් පැවැත්ම උපේක්‍සාවෙන් වන්නාවූ ප්‍රතිපත්තියයි. මෙසේ ප්‍රාමාණාතික්‍රාන්ත වූ සත්ත්‍වයන් අරභයා අනුකම්පා කරනලද සියලු සත්ත්‍වයන් ඇති මහාබෝධිසත්ත්‍වයන් අවශේෂ පෘථග්ජන සත්ත්‍වයන් හා අසාධාරණ වූ ප්‍රමාණාතික්‍රාන්ත වූ කුශල සම්භාරය හා ප්‍රඥාසම්භාරය හා රැස්කිරීම මේ දානප්‍රතිපත්ති ආදී වූ දශවිධප්‍රතිපත්තීන් නිසා වන්නේයයි දතයුත්තේය. මේ දශවිධපාරමිතාවන්ගේ යම් ප්‍රත්‍යයෙක් කියනලද්දේ වී නම් ඒ ප්‍රත්‍යයාගේ සකස් කොට සමෘද්ධ කිරීම දශපාරමිතා ප්‍රතිපත්ති නම් වන්නේය.