පාරමීලක්ෂණාදිය

සියලුම පාරමිතාවෝ සාමාන්‍යයෙන් මෙරමාට අනුග්‍රහකිරීම ස්වභාවකොට ඇත්තාහ. මෙරමාට උපකාර කිරීම හා විකල්ප සහිත බව කෘත්‍යකොට ඇත්තාහ. හිතෛෂීබව හා බුද්ධත්‍වයම නුවණට වැටහීම් කොට ඇත්තාහ. මහාකරුණාව හා කරුණොපාය ප්‍රඥාව ආසන්නකාරණ කොට ඇත්තාහ. විශේෂයෙන් වූ කලි යම්හෙයකින් කරුණාව හා උපාය ප්‍රඥාවෙන් පිරිසිඳ ගන්නාලද ආත්මොපකරණ පරිත්‍යාගචේතනාව දානපාරමිතා නම් වේද,

කරුණාව හා කාරණප්‍රඥාවෙන් පිරිසිඳගන්නාලද කාය වාක් සුචරිතයද, කාරණහෙයින් අකර්තව්‍යයෙන් වැළකීම හා කර්තව්‍යය කරන්නාවූ චේතනාව සීලපාරමිතා නම් වේද,

කරුණාව හා උපායප්‍රඥාවෙන් පිරිසිඳ ගන්නාලද ආදීනවය දැක්මකොට ඇති කාමභවයෙන් නික්මෙන්නා වූ සිතිවිල්ල නෛෂ්ක්‍රම්‍යපාරමිතා නම් වේද,

කරුණාව හා කාරණප්‍රඥාවෙන් පිරිසිඳ ගන්නා ලද ධර්මයන්ගේ සාමාන්‍යාවබෝධ හා විශේෂාවබෝධය කිරීම ප්‍රඥාපාරමිතා නම් වේද,

කරුණාව හා උපායකෞශල්‍යඥානයෙන් පිරිසිඳගන්නාලද කයින් හා සිතින් මෙරමාට වැඩකිරීමට උත්සාහකිරීම වීර්ය පාරමිතා නම් වේද,

කරුණාව හා උපායප්‍රඥාවෙන් පිරිසිඳගන්නා ලද සංස්කාරයන්ගේ අපරාධසහනය කිරීම හා අද්වෙෂය ප්‍රධානකොට ඇති තදාකාරප්‍රවෘත්ත චිත්තොත්පාදය ක්‍ෂාන්තිපාරමිතා නම් වේද,

කරුණාව හා උපායප්‍රඥාවෙන් පිරිසිඳගන්නා ලද විරතිචෙතනාදීන්ගේ භේදය නො වැරදීම සත්‍යපාරමිතා නම් වේද,

කරුණාව හා කාරණයෙහි දක්‍ෂව පවත්නා නුවණින් පිරිසිඳ ගන්නා ලද අචලසමාදානයෙහි අධිෂ්ඨාන හා ඒ ඒ ප්‍රකාරයෙන් පැවැත්තාවූ චිත්තොත්පාදය අධිෂ්ඨානපාරමිතා නම් වේද,

කරුණාව හා උපායකෞශල්‍යඥානයෙන් පිරිසිඳගන්නා ලද ලොව හිත සැප එළවීම හා කාරණහෙයින් සියලු සත්ත්‍වයන් කෙරෙහි ද්වේෂනොකිරීම මෛත්‍රීපාරමිතා නම් වේද,

කරුණාව හා කාරණප්‍රඥාවෙන් පිරිසිඳගන්නා ලද අනුනය ප්‍රතිඝය නැසීම හා ඉෂ්ටානිෂ්ටයෙහිත් සත්ත්‍වසංස්කාරයන් කෙරෙහිත් සමප්‍රවෘත්ති ඇති බව උපේක්‍ෂාපාරමිතා නම් වේද,

එසේ හෙයින් දානය වස්තුපරිත්‍යාගය ලක්‍ෂණකොට ඇත්තේය. දෙයධර්මයෙහි ලොභ නැසීම කෘත්‍යකොට ඇත්තේය. තමා අයත් බව නැතිකිරීම හා භවසම්පත්තිය නුවණට වැටහීම් කොට ඇත්තේය. පරිත්‍යාගකටයුතු වස්තුව ආසන්නකාරණ කොට ඇත්තේය. ශීලය ප්‍රතිෂ්ඨාව ලක්‍ෂණකොට ඇත්තේය. දුශ්ශීල බව නැසීම කෘත්‍යකොට ඇත්තේය. සුචිබව නුවණට වැටහීම් කොට ඇත්තේය. භය ලජ්ජා දෙක ආසන්නකාරණ කොට ඇත්තේය. “නෛෂ්ක්‍රම්‍යය” කාමයෙන් හා භවයෙන් නික්මීම ස්වභාවකොට ඇත්තේය. කාමය හා භවයෙහි ආදීනව ප්‍රකාශකිරීම කෘත්‍යකොට ඇත්තේය. ඒ කාමයෙන් හා භවයෙන් පරාඞ්මුඛව නික්මෙන බවක් මෙන් වැටහීම් කොට ඇත්තේය. චිත්තොත්‍රාසය හා ශරීරකම්පාව ආසන්න කාරණ කොට ඇත්තේය. “ප්‍රඥාව” දක්‍ෂ වූ දුනුවායක්හු විසින් විදිනාලද ශරවෙගයක් මෙන් යථාස්වභාව ප්‍රතිවේධය හා අස්ඛලිත ප්‍රතිවේධය ලක්‍ෂණකොට ඇත්තේය. ප්‍රදීපයක් මෙන් අරමුණුව බැබලීම කෘත්‍යයකොට ඇත්තේය. අරණ්‍යගත සුදෙශිකයක්හු මෙන් නුමුලාවීම වැටහීම් කොට ඇත්තේය. සමාධිය හා චතුරාර්යසත්‍යය ආසන්නකාරණ කොට ඇත්තේය. “වීර්යය” උත්සාහ ස්වභාවකොට ඇත්තේය, උපස්තම්භකත්‍වය කෘත්‍යකොට ඇත්තේය. නො පසුබැස්ම නුවණට වැටහීම් කොට ඇත්තේය. අෂ්ටවීර්යවස්තුව හා සංවේගය ආසන්නකාරණකොට ඇත්තේය. “ක්‍ෂාන්තිය” ඉවසීම ස්වභාවකොට ඇත්තේය. ඉෂ්ටානිෂ්ට සහනය කිරීම කෘත්‍යකොට ඇත්තේය. ඉවසීම වැටහීම්කොට ඇත්තේය. අවිරෝධය හා තත්වූ පරිද්දෙන් දැන්ම ආසන්න කාරණකොට ඇත්තේය. “සත්‍යය” අවිසංවාදය ස්වභාවකොට ඇත්තේය. යථාස්වභාවය ප්‍රකාශ කරන බව කෘත්‍යකොට ඇත්තේය. සාධුබව වැටහීම්කොට ඇත්තේය. විනීතබව ආසන්න කාරණකොට ඇත්තේය. “අධිෂ්ඨානය” බෝධිසම්භාරයෙහි පිහිටුවීම ස්වභාවකොට ඇත්තේය. ඒ බෝධිසම්භාරයන්ගේ ප්‍රතිපක්‍ෂධර්මයන් මැඩපැවැත්ම කෘත්‍යකොට ඇත්තේය. ඒ බෝධි සම්භාරයන් කෙරෙහි නිශ්චලබව වැටහීම් කොට ඇත්තේය. බෝධිසම්භාරය ආසන්නකාරණ කොට ඇත්තේය. “මෙත්තාව” සත්ත්‍වයන්ට හිතකරණයෙන් පවත්නා බව ස්වභාව කොට ඇත්තේය. සත්ත්‍වයන්ට අභිවෘද්ධි එළවන බව හා ආඝාත දුරුකරණ බව කෘත්‍යකොට ඇත්තේය. සෞම්‍ය බව වැටහීම් කොට ඇත්තේය. සත්ත්‍වයන්ට මනාපබව දැක්වීම ආසන්නකාරණ කොට ඇත්තේය. “උපෙක්‍ෂාව” මධ්‍යස්ථාකාරයෙන් පවත්නා බව ස්වභාවකොට ඇත්තේය. සාධාරණකොට දැක්ම කෘත්‍යකොට ඇත්තේය. අනුනය ප්‍රතිඝය සන්හිඳීම නුවණට වැටහීම්කොට ඇත්තේය. කුශලාකුශලකම්මය ස්වසන්තක බැවින් ප්‍රත්‍යවේක්‍ෂා කිරීම ආසන්නකාරණ කොට ඇත්තේය. මෙහි මනුෂ්‍යාත්මභාවය ප්‍රධාන කොට ඇති අෂ්ටධර්මයන්ගේ සමොධානවසයෙන් ද, “බුද්ධොබොධෙය්‍යං” යනාදි මූලප්‍රණිධානවශයෙන් ද, පැවැත්තාවූ ප්‍රථම ප්‍රණිධානය සියලු පාරමිතාවන්ට ප්‍රත්‍යය වන්නේය. ඒ අභිනීහාර ප්‍රවෘත්තියෙන් මත්තෙහි සියලු පාරමිතාවන්ගේ සෙවීමය, නුවණට වැටහීමය, සමාදානය, අධිෂ්ඨානය, නිෂ්පත්තිය යන මේ සියල්ල මහාපුරුෂ වූ බොධිසත්ත්‍වවරයන්ට සම්භ වන හෙයින් මූලප්‍රාර්ථනාව දානශීලාදී සියලු පාරමිතාවන්ට ප්‍රත්‍යය වන්නේය. ප්‍රථම ප්‍රාර්ථනාව යම්සේ ප්‍රත්‍යය වේද, එපරිද්දෙන්ම මහාකරුණාව උපායප්‍රඥාවද සියලු පාරමීධර්මයන්ට ප්‍රත්‍යය වන්නේය. යම්සේ මහාපුරුෂයන්ට ආත්මසැපයෙහි නිරපේක්‍ෂබවද, නිරන්තරයෙන් අනුන්ට වැඩකිරීමෙහි තත්පර බවද, නො කොටගත හැක්කා වූ මහාබෝධිසත්ත්‍ව චරිතයෙන් භේදයක් නැති බවද, බෝධිසත්ත්‍වචරිතයෙහි ප්‍රසාදය ඇතිබවද, ප්‍රසාදය වැඩීමද සත්ත්‍වයන්ගේ දර්ශනාවස්ථාවය-ශ්‍රවණාවස්ථාවය-අනුස්මරණාවස්ථාවය යන මේ ත්‍රිවිධාවස්ථාවෙහිම සත්ත්‍වයන්ට හිතසැප එළවීමට කාරණබව සිද්ධවන්නේය. ඒ එසේමැයි:-

ප්‍රඥාවෙන් බුද්ධත්වය සිද්ධවන්නේය. කරුණාවෙන් බුද්ධකාරක ධර්මය සිද්ධවන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් තුමූ සසරින් එතරවෙති. කරුණාවෙන් අනුන් එතරකෙරෙති. ප්‍රඥාවෙන් අනුන්ගේ දුක් පිරිසිඳ දකිති. කරුණාවෙන් අනුන්ගේ දුකට පිළියම් කරන්ට පටන් ගනිති. ප්‍රඥාවෙන් දුඃඛයෙහි කළකිරෙති. කරුණාවෙන් දුඃඛය පිළිගනිති. ප්‍රඥාවෙන් නිර්වාණයට අභිමුඛවන්නේය. කරුණාවෙන් නිර්වාණයට නො පැමිණෙන්නේය. කරුණාවෙන් සංසාරයට අභිමුඛවන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් ඒ සංසාරයෙහි නො ඇලෙන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් හැමතන්හි විරක්තවන්නේය. කරුණාවෙන් අනුව පවත්නා ඥානයක් බැවින් හැමසත්ත්‍වයන්ට අනුග්‍රහ කිරීමෙහි නො පවත්නේ නො වෙයි. කරුණාවෙන් සියලු සත්ත්‍වයන්ට අනුකම්පා කරන්නේය. කරුණාව අනුව පවත්නා නුවණ බැවින් හැමසත්ත්‍වයන් කෙරෙහි නො ඇලුනා වූ සිත් ඇත්තේ නො වෙයි. ප්‍රඥාවෙන් මමය මාගේය යන්නක් නැති බව සිද්ධවන්නේය. කරුණාවෙන් වීර්යය ඇතිබව සිද්ධවන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් තමා නො තවන බව සිද්ධ වන්නේය. කරුණාවෙන් අනුන් නො තවන බව සිද්ධවන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් තමහට වැඩ සිද්ධවන්නේය. කරුණාවෙන් අනුන්ට වැඩ සිද්ධ වන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් නිර්භය බව සිද්ධවන්නේය. කරුණාවෙන් සංසාරයෙහි නො ඇලෙනබව සිද්ධවන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් ධර්මයට අධිපතිබව සිද්ධවන්නේය. කරුණාවෙන් ලොවට අධිපතිබව සිද්ධවන්නේය. කරුණාවෙන් පූර්වොපකාර ඇතිබව සිද්ධවන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් මොහවිනාශය සිද්ධවන්නේය. කරුණාවෙන් තෘෂ්ණා විනාශය සිද්ධවන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් විදර්ශනඥානාදිවිද්‍යා සිද්ධවන්නේය. කරුණාවෙන් ප්‍රාතිමෝක්‍ෂසංවරශීලාදි චරණසිද්ධිය වන්නේය. ප්‍රඥාවෙන් ශ්‍රද්ධාබලාදි දශබල සිද්ධිය වන්නේය. කරුණාවෙන් අන්තරායකර ධර්මාදියෙහි වෛශාරද්‍යසිද්ධිය වන්නේය. සියලු පාරමිතාඵලයට විශේෂයෙන් උපාය බැවින් ප්‍රඥා කරුණා දෙක සියලු පාරමිතාවන්ට ප්‍රත්‍යය වන්නේය. මේ කරුණා ප්‍රඥා දෙක වූකලි දානශීලාදි වූ සියලු දශපාරමිතාවන්ට මෙන් “බුද්ධො බොධෙය්‍යං” යනාදි මූලප්‍රාර්ථනාවටද ප්‍රත්‍යය වන්නේය.

තවද: “කතිනු ඛො භන්තෙ බුද්ධභූමියො? චතස්සො ඛො සාරිපුත්ත බුද්ධභූමියො, කතමා චතස්සො? උස්සාහොච හොති විරියං උම්මග්ගොච හොති පඤ්ඤාභාවනා අවත්‍ථානං ච හොති අධිට්ඨානං මෙත්තාභාවනා ච හොති හිතචරියා ඉමා ඛො සාරිපුත්ත චතස්සො බුද්ධභූමියො”යි. දක්වන ලද උත්සාහාදි චතුර්විධ බුද්ධභූමීහුද, “නෙක්ඛම්මජ්ඣාසයා බොධිසත්තා කාමෙසු දොසදස්සාවිනො පවිවෙකජ්ඣාසයා බොධිසත්තා සඞ්ගණිකාය දොසදස්සාවිනො අලොභජ්ඣාසයා බොධිසත්තා ලොභෙ දොසදස්සාවිනො අදොසජ්ඣාසයා බොධිසත්තා දොසෙ දොසදස්සාවිනො අමොහජ්ඣාසයා බොධිසත්තා මොහෙ දොසදස්සාවිනො නිස්සරණජ්ඣාසයා බොධිසත්තා සබ්බභවෙසු දොසදස්සාවිනො”යි. දක්වන ලද මහබෝසතුන්ගේ අදහස් සයද, “කතිනු ඛො භන්තෙ බොධාය චරන්තානං බොධිසත්තානං අජ්ඣාසයා? දස ඛො සාරිපුත්ත බොධාය චරන්තානං බොධිසත්තානං අජ්ඣාසයා? කතමෙදස දානජ්ඣාසයා සාරිපුත්ත බොධිසත්තා මච්ඡෙරෙ දොසදස්සාවිනො සීලජ්ඣාසයා සාරිපුත්ත බොධිසත්තා අසංවරෙ දොසදස්සාවිනො -පෙ- උපෙක්ඛජ්ඣාසයා සාරිපුත්ත බොධිසත්තා සුඛදුක්ඛෙ දොසදස්සාවිනො ඉමෙ ඛො සාරිපුත්ත බොධාය චරන්තානං බොධිසත්තානං දසඅජ්ඣාසයා”යි දක්වන ලද මහාබොධිසත්ත්‍වවරයන්ගේ දානාධ්‍යාශයාදි දශවිධ අධ්‍යාශය ද, දානශීලාදි සියලු පාරමිතාවන්ට ප්‍රත්‍යය වන්නේය. එසේම වස්තූන්ගේ අපරිත්‍යාගයෙහි ආදීනවය හා පරිත්‍යාගයෙහි අනුසස් දැක්ම දානාදි පාරමිතාවන්ට ප්‍රත්‍යය වන්නේය.