අවශේෂ දිව්‍යමනුෂ්‍යයන්ගේ අභිසමය

මෙසේ ශඞ්ඛ නම් චක්‍රවර්ති රජ්ජුරුවන්ගේ ප්‍රව්‍රජ්‍යාව දක්වා දැන් අවශේෂ දිව්‍යමනුෂ්‍යයන්ගේ අභිසමය දක්වන්නාවූ සර්වඥයන් වහන්සේ:-

“තතො දෙවා මනුස්සා ච උපෙත්‍වා ලොකනායකං,

අරහන්තවරමාරම්හ පඤ්හං පුච්ඡිස්සරෙ ජිනං”

යනාදීන් මෙසේ වදාළ සේක.

ඉක්බිත්තෙන් සියලු දිව්‍යමනුෂ්‍යයෝ නිර්වාණයට අභිමුඛකොට ලෝකවාසී සත්ත්‍වයා පමුණුවන හෙයින් ලෝකනායක වූ සර්වඥයන් වහන්සේ කරා එළඹ ස්වාමීනි බුදුරජාණන් වහන්ස! අර්හත්‍වය නම් කවරේද? ඒ අර්හත්‍වයට පැමිණෙන්නෝ කව්රුද? ඒ අර්හත්‍වයට පැමිණෙන්නාවූ ප්‍රතිපත්තිය කවරීද? යනාදී ක්‍රමයෙන් උතුම් වූ අර්හත්ඵලය උදෙසා ප්‍රශ්න විචාරන්නාහ.

එසඳ සර්වඥයන් වහන්සේ ඒ දිව්‍යමනුෂ්‍යයන්ට උතුම්වූ අර්හත්ඵලය පැමිණෙන පිණිස ඒ අර්හත්ඵලප්‍රතිපත්ති සඞ්ඛ්‍යාත උපාය ප්‍රකාශකරන්නාහු ප්‍රශ්නව්‍යාකරණය කරන සේක. ඒ ප්‍රශ්න විසර්ජනය හේතුකොට ගෙන අසූකෙළදහසක් දිව්‍ය මනුෂ්‍යයන් ගෙන් තුන්වැනි අභිසමය වන්නේය.

මෙසේ අභිසමයතුන වෙන වෙන දක්වා දැන් ඒ ත්‍රිවිධ වූ අභිසමය එක්කොට දක්වන්නාවූ සර්වඥයන් වහන්සේ:-

“ඛීණාසවානං විමලානං සන්තචිත්තානතාදිනං,

කොටිසතසහස්සානං පඨමො භෙස්සති සමාගමො”යි.

යනාදීන් මෙසේ වදාළ සේක.

එහි කාමාසවය, භවාසවය, දිට්ඨාසවය, අවිජ්ජාසවය යන චතුරාශ්‍රවයන් ක්‍ෂය කළ හෙයින් ක්‍ෂීණාශ්‍රව නම් වූ පහවූ රාගාදී ක්ලේශමල ඇතිහෙයින් නිර්මල වූ ක්ලේශසංක්‍ෂෙප හයක් නැති හෙයින් සන්හුන්නාවූ සිත් ඇති ලාභාලාභ, අයස යස, නින්දාප්‍රශංසා සුඛදුඃඛයෙහි සමව පැවැත්තාවූ සිත් ඇති බැවින් තාදි ගුණයෙන් යුක්තවූ දම්සක් පවතුන් සූත්‍රදේශනාවෙහි අර්හත්ඵලයට පැමිණියාවූ කෙළලක්‍ෂයක් භික්‍ෂූන් වහන්සේගෙන් පළමුවන ශ්‍රාවකසමාගමය වන්නේය මේ පළමුවන ශ්‍රාවකසන්නිපාතය වන්නේය.

තවද ඒ මෛත්‍රෙය සර්වඥයන් වහන්සේ පළමු වනවස වැස පවරන්ට සිටිපසු සියලු දිව්‍යමනුෂ්‍යයන් පවුරුණුඝෝෂය කළ කල්හි ශංඛ නම් චක්‍රවර්තිරජ්ජුරුවන් හාස මග එහිභික්‍ෂුප්‍රවජ්‍යාවෙන් පැවිදිව රහත්වූ අනූකෙළදහසක් රහතුන්වහන්සේ හා සමග විශුද්ධිපවාරණයෙන් පවරන සේක. මේ දෙවෙනි ශ්‍රාවක සන්නිපාතය වන්නේය.

තවද යම් සමයෙක්හි ඒ මෛත්‍රෙයසර්වඥයන් වහන්සේ හිම නම් පිනිබින්‍දු සමූහනයට වාසස්ථාන බැවින් “හිමාලය” නමූ වූ වනයෙහි ඇතුළට වන් වන් සත්ත්‍වයන් කළුවැල් ආදි මූලගන්‍ධයෙන්ද, සඳුන් ආදි සාරගන්‍ධයෙන්ද, සරළාදි ඓග්ගුගන්‍ධයෙන්ද, ලමගසුඹුළු ආදි තවගන්‍ධයෙන්ද, ගිවුළුආදි පපටිකාගන්‍ධයෙන්ද, සදොළමළ ආදි රසගන්‍ධයෙන්ද, තමාලපත්‍රාදි පත්‍රගන්‍ධයෙන්ද, නාඟකුඞ්කුමාදි පුෂ්පගන්‍ධයෙන්ද, ජාතිඵලකක්කොලාදි ඵලගන්‍ධයෙන්ද, සකලගන්‍ධයෙන් මිශ්‍රවූ ගන්‍ධයෙන්ද යන මේ දශවිධ වූ සුගන්‍ධයෙන් සම්බන්ධව උන්මාදය කරවන හෙයින් “ගන්‍ධමාදන” නම් වූ පර්වතයෙහි ස්වර්ණපර්වතය ඇතුළෙහි පිහිටි රජතමය ප්‍රාග්භාරයෙහි ගණයා කෙරෙන් තමන් වහන්සේ වෙන්කොට ගැන්මයයි කියනලද කායවිවෙකය, කාමච්ඡන්‍දනීවරණාදි ක්ලේශධර්මයන් කෙරෙන් දුරුව රූපාවචරාරූපාවචර සමාධි ඉපදවීමය යි කියන ලද චිත්තවිවෙකය, ස්කන්‍ධොපධි ක්ලේශොපධි ආදියෙන් දුරුවූ බැවින් නිර්වාණධර්මසඞ්ඛ්‍යාත උපධිවිවෙකය යන මේ ත්‍රිවිධ විවෙකයෙන් යුක්තව වාසය කරන සේක් සන්හුන්නාවූ සිත් ඇති ඉෂ්ටානිෂ්ටයෙහි නිර්විකාරී වූ රාගමලාදිය දුරුකළාවූ චතුරාශ්‍රවයන් ක්‍ෂය කළා වූ අර්හත්ඵලප්‍රශ්න ව්‍යාකරණයෙහිදී සංසාරබන්‍ධනයෙන් මිදුනාවූ අසූකෙළදහසක් ක්‍ෂීණාශ්‍රව භික්‍ෂූන් වහන්සේ හා සමග ආලඹනාදීන් ස්මරණය කරන්නාවූ අර්ථයෙන් ධ්‍යානය යි ලබනලද නම් ඇති රූපාවචරධ්‍යානයට අනුලොමය, ප්‍රතිලොමය, උභතොවර්ධනය, මධ්‍යසංක්‍ෂෙපය යන පඤ්චකනයින් සමවදනා සේක. විදර්ශනාවට පටන් ගෙන ඵලසමාපත්තියට සමවැද ලක්‍ෂණොපනිධ්‍යානයෙන් ධ්‍යානක්‍රීඩාව කරන සේක. මේ තුන් වැනි ශ්‍රාවකසන්නිපාතය වන්නේය.