අරති සූත්‍රය

ත්‍රිපිටකය

අන්තර්ගතය තරුයෙදූ

8. වඞ්ගීසසංයුත්තං	8. වඞ්ගීස සංයුත්තය
1. නික්ඛන්තසුත්තං	1. නිකඛන්ත සූත්‍රය
209 එවං මෙ සුතං - එකං සමයං ආයස්මා වඞ්ගීසො ආළවියං විහරති අග්ගාළවෙ චෙතියෙ ආයස්මතා නිග්‍රොධකප්පෙන උපජ්ඣායෙන සද්ධිං. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා වඞ්ගීසො නවකො හොති අචිරපබ්බජිතො ඔහිය්‍යකො විහාරපාලො. අථ ඛො සම්බහුලා ඉත්ථියො සමලඞ්කරිත්වා යෙන අග්ගාළවකො ආරාමො තෙනුපසඞ්කමිංසු විහාරපෙක්ඛිකායො. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස තා ඉත්ථියො දිස්වා අනභිරති උප්පජ්ජති, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි - ‘‘අලාභා වත මෙ, න වත මෙ ලාභා; දුල්ලද්ධං වත මෙ, න වත මෙ සුලද්ධං; යස්ස මෙ අනභිරති උප්පන්නා, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති, තං කුතෙත්ථ ලබ්භා, යං මෙ පරො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙය්‍ය. යංනූනාහං අත්තනාව අත්තනො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙය්‍ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො අත්තනාව අත්තනො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි - ‘‘නික්ඛන්තං වත මං සන්තං, අගාරස්මානගාරියං; විතක්කා උපධාවන්ති, පගබ්භා කණ්හතො ඉමෙ. ‘‘උග්ගපුත්තා මහිස්සාසා, සික්ඛිතා දළ්හධම්මිනො; සමන්තා පරිකිරෙය්‍යුං, සහස්සං අපලායිනං. ‘‘සචෙපි එතතො (එත්තතො (සී. පී. ක.), එත්තකා (ස්‍යා. කං.)) භිය්‍යො, ආගමිස්සන්ති ඉත්ථියො; නෙව මං බ්‍යාධයිස්සන්ති (බ්‍යාථයිස්සන්ති (?)), ධම්මෙ සම්හි පතිට්ඨිතං. ‘‘සක්ඛී හි මෙ සුතං එතං, බුද්ධස්සාදිච්චබන්ධුනො; නිබ්බානගමනං මග්ගං, තත්ථ මෙ නිරතො මනො. ‘‘එවඤ්චෙ මං විහරන්තං, පාපිම උපගච්ඡසි; තථා මච්චු කරිස්සාමි, න මෙ මග්ගම්පි දක්ඛසී’’ති.	209 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක් කලෙක ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අලව් නුවර අග්ගාළව චෛත්‍යයෙහි නිග්‍රොධමූලයෙහි වෙසෙන ස්වකීය උපාධ්‍යාය කප්ප තෙරුන් සමග වෙසෙයි. එකල වනාහි ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අලුත පැවිදිවූයේ විහාරය රක්නා පිණිස නවතා යන ලද නවකයෙක් (අලුත් පැවිද්දෙක්) විය. ඉක්බිති බොහෝ ස්ත්‍රීහු සැරසීගෙන විහාරය බලනු කැමැත්තාහු ආරාමයට පැමිණියහ. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීසයන්ට ඒ ස්ත්‍රීන් දැක අනභිරතිය (කුසල් කිරීමෙහි නොකැමැත්ත) උපන. රාගය ඔහුගේ කුසල් සිත නැසීය. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීසයන්ට මෙබඳු සිතෙක් විය: යම්බඳුවූ මට නොකැමැත්ත උපදීද, රාගය තෙමේ (මාගේ) කුසල චිත්තය නැසීද, එබඳුවූ මට ඒකාන්තයෙන් අලාභයෙක්ම විය. මට ඒකාන්තයෙන් ලාභයෙක් නම් නොවීය. මා විසින් ඒකාන්තයෙන් නපුරක්ම ලබනලද. ඒකාන්තයෙන් යහපතක්නම් නොලද්දේය. අන්‍යයෙක් මාගේ නොඇල්ම දුරුකොට ඇල්ම උපදවන්නේය යන්නක් කොයින් ලැබිය හැකිද? යම් හෙයකින් මමම මාගේ නොඇල්ම දුරුකොට ඇල්ම උපදවම් නම් ඒ ඉතා මැනව” (කියායි.) ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම තමාම තමාගේ නොඇල්ම දුරුකොට ඇල්ම උපදවා ඒ වේලෙහි ගාථාවෙන් මෙසේ කීය: “ගිහිගෙන් නික්මුනාවූ, පැවිද්දට පැමිණියාවූ මා කරා මාරයා වෙතින් නැගුණු බිය සැක නැති ඒ විතර්‍කයෝ (කල්පනා) ඒකාන්තයෙන් දිව එති. “උතුම් කුලපුත්‍රවූ, මහත් දුනුගත්තාවූ, දුනු ශිල්පයෙහි මොනවට පුහුණුවූ, උත්තම ප්‍රමාණයෙහි අතිවිශාල දුනු දරන්නාවූ, (නිර්භීත ධනුර්ධරයන්) දහසක් දෙන (ඔවුන්ගේ ඊතල) හාත්පස විසුරුවත්ද, “ඒ නමුත් ඊටත් වඩාවූ ස්ත්‍රීන් පැමිණියත් ඔවුහු මා නොපෙළන්නාහුය. මම ස්වකීය ධර්‍මයෙහි පිහිටියේ වෙමි. “සූර්‍ය්‍යබන්ධුවූ සර්‍වඥයන් වහන්සේගේ හමුයෙන්ම මේ නිර්‍වාණ ගමන් මාර්‍ගය මා විසින් අසන ලද්දෙමි. එහි මාගේ සිත ඇලුනේවේ. “පවිටු මාරය, ඉදින් මෙසේ වාසය කරන්නාවූ මා කරා තෝ පැමිණෙහිද? මා ගිය මගවත් යම්සේ තෝ නොදක්නෙහිද, එසේ කරන්නෙමි.”
2. අරතිසුත්තං	2. අරති සූත්‍රය
210 එකං සමයං...පෙ.... ආයස්මා වඞ්ගීසො ආළවියං විහරති අග්ගාළවෙ චෙතියෙ ආයස්මතා නිග්‍රොධකප්පෙන උපජ්ඣායෙන සද්ධිං. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා නිග්‍රොධකප්පො පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො විහාරං පවිසති, සායං වා නික්ඛමති අපරජ්ජු වා කාලෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස අනභිරති උප්පන්නා හොති, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි - ‘‘අලාභා වත මෙ, න වත මෙ ලාභා; දුල්ලද්ධං වත මෙ, න වත මෙ සුලද්ධං; යස්ස මෙ අනභිරති උප්පන්නා, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති; තං කුතෙත්ථ ලබ්භා, යං මෙ පරො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙය්‍ය. යංනූනාහං අත්තනාව අත්තනො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙය්‍ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො අත්තනාව අත්තනො අනභිරතිං විනොදෙත්වා අභිරතිං උප්පාදෙත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි - ‘‘අරතිඤ්ච රතිඤ්ච පහාය, සබ්බසො ගෙහසිතඤ්ච විතක්කං; වනථං න කරෙය්‍ය කුහිඤ්චි, නිබ්බනථො අරතො ස හි භික්ඛු (ස භික්ඛු (ක.)). ‘‘යමිධ පථවිඤ්ච වෙහාසං, රූපගතඤ්ච ජගතොගධං; කිඤ්චි පරිජීයති සබ්බමනිච්චං, එවං සමෙච්ච චරන්ති මුතත්තා. ‘‘උපධීසු ජනා ගධිතාසෙ (ගථිතාසෙ (සී.)), දිට්ඨසුතෙ පටිඝෙ ච මුතෙ ච; එත්ථ විනොදය ඡන්දමනෙජො, යො එත්ථ න ලිම්පති තං මුනිමාහු. ‘‘අථ සට්ඨිනිස්සිතා සවිතක්කා, පුථූ ජනතාය අධම්මා නිවිට්ඨා; න ච වග්ගගතස්ස කුහිඤ්චි, නො පන දුට්ඨුල්ලභාණී ස භික්ඛු. ‘‘දබ්බො චිරරත්තසමාහිතො, අකුහකො නිපකො අපිහාලු; සන්තං පදං අජ්ඣගමා මුනි පටිච්ච, පරිනිබ්බුතො කඞ්ඛති කාල’’න්ත්න්ත්ති.	210 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක් කලෙක ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අලව් නුවර අග්ගාළව චෛත්‍යයෙහි ස්වකීය උපාධ්‍යායවූ ආයුෂ්මත් නිග්‍රෝධකප්ප ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමග වෙසෙයි. එකල වනාහි ආයුෂ්මත් නිග්‍රෝධකප්ප ස්ථවිරයන් වහන්සේ පසුබත්හි පිණ්ඩපාකය ඉක්මවූයේවෙහෙරට පැමිණෙයි. (එසේ පැමිණ) සවස හෝ පසුවදා පිණ්ඩපාත කාලයෙහි හෝ ඉන් බැහැර යෙති. එකල වනාහි ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරයන්ට ශාසනයෙහි නොඇල්මෙක් උපන්නේ වෙයි. රාගය (කුසල් සිත) විනාශ කරයි. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරයන් වහන්සේට මෙබඳු අදහසෙක් විය: “යම්බඳුවූ මට ශාසනයෙහි නොඇල්ම උපදීද, රාගය කුසල් සිත නසයිද, එබඳුවූ මට ඒකාන්තයෙන් අලාභයෙක්ම විය. ලාභයෙක් නොවීය. මවිසින් ඒකාන්තයෙන් නපුරක්ම ලබන ලදී. යහපතක් නොලද්දේය. අන්‍යයෙක් මාගේ ශාසනයෙහි නොඇල්ම දුරුකොට ඇල්ම උපදවන්නේය යන්නක් කොයින් ලැබිය හැකිද? යම් හේතවකින් මමම මාගේ නොඇල්ම දුරුකොට ඇල්ම උපදවම් නම් ඒ ඉතා මැනව” (කියායි.) ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරයන් වහන්සේ තමාම තමාගේ නොඇල්ම දුරුකොට ඇල්ම උපදවා ඒ වේලෙහි ගාථාවෙන් මෙසේ කීහ: “(ශාසනයෙහි) නොඇල්මද, (කාම ගුණයන්හි) ඇල්මද, කාමගුණ ඇසුරු කළාවූ (ළාමකවූ) විතර්කයද, සියලු ආකාරයෙන් දුරුකොට කිසි අරමුණෙක ක්ලේශ නමැති මහා වනය නොකරන්නේ (නොවටින්නේ) ද, කෙලෙස් වන නැති, තණ්හා ඇල්ම නැති, හෙතෙම භික්‍ෂු නම් වේ. “මෙලොව පොළොවෙහි පිහිටි දේද, අහසෙහි වූ දේද, පෘථිවිය තුළ වූ දේද, යම්කිසි රූපයක් වේ නම් ඒ සියල්ලද, සම්පූර්‍ණයෙන් දිරයි, අනිත්‍යයි, දැනගන්නාලද ආත්මභාවය ඇති නුවණැත්තෝ මෙසේ අවබෝධකොට වෙසෙත්. “ලෞකික සත්ත්‍වයෝ උපධීන්හිද, දක්නාලද රූපයන්හි හා අසනලද ශබ්දයන්හිද, ගන්‍ධ රස දෙක්හිද, ස්පර්‍ශයෙහිද, ගැලුණාහු වෙත්. යමෙක් මේ පඤ්චකාමයෙහි ආශාව දුරුකොට, තණ්හාව නැත්තේ, මෙහි නොඇලේ නම්, ඔහු මුනි යයි කියත්. “තවද රූපාදී අරමුණු සය ඇසුරු කළ බොහෝ අධර්‍ම විතර්‍කයෝ සත්ත්‍වයන් තුළ බැස ගනිත්. යමෙක් කිසි තැනෙකත් ඒ කෙලෙස් වසයට නොපැමිණෙන්නේද, අශිෂ්ට වචන කියන්නෙක් නොවන්නේද, හෙතෙම භික්‍ෂු නම් වන්නේය. “පණ්ඩිතවූ, දීර්ඝ කාලයක් මුලුල්ලෙහි වඩනලද සමාධි ඇති, කුහක නොවූ, පැසුණු ප්‍රඥා ඇති, තණ්හා නැති, මුනිවරයා නිර්‍වාණයට පැමිණියේය. එසේ නිර්‍වාණයට පැමිණ, ක්ලේශ පරිනිර්‍වාණයෙන් පිරිනිවියේ පිරිනිවෙන කාලය බලාපොරොත්තුවෙයි.”
3. පෙසලසුත්තං	3. පේසල අතිමඤඤනා සූත්‍රය
211 එකං සමයං ආයස්මා වඞ්ගීසො ආළවියං විහරති අග්ගාළවෙ චෙතියෙ ආයස්මතා නිග්‍රොධකප්පෙන උපජ්ඣායෙන සද්ධිං. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා වඞ්ගීසො අත්තනො පටිභානෙන අඤ්ඤෙ පෙසලෙ භික්ඛූ අතිමඤ්ඤති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි - ‘‘අලාභා වත මෙ, න වත මෙ ලාභා; දුල්ලද්ධං වත මෙ, න වත මෙ සුලද්ධං; ය්වාහං අත්තනො පටිභානෙන අඤ්ඤෙ පෙසලෙ භික්ඛූ අතිමඤ්ඤාමී’’ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො අත්තනාව අත්තනො විප්පටිසාරං උප්පාදෙත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි - ‘‘මානං පජහස්සු ගොතම, මානපථඤ්ච පජහස්සු; අසෙසං මානපථස්මිං, සමුච්ඡිතො විප්පටිසාරීහුවා චිරරත්තං. ‘‘මක්ඛෙන මක්ඛිතා පජා, මානහතා නිරයං පපතන්ති; සොචන්ති ජනා චිරරත්තං, මානහතා නිරයං උපපන්නා. ‘‘න හි සොචති භික්ඛු කදාචි, මග්ගජිනො සම්මාපටිපන්නො; කිත්තිඤ්ච සුඛඤ්ච අනුභොති, ධම්මදසොති තමාහු පහිතත්තං. ‘‘තස්මා අඛිලොධ පධානවා, නීවරණානි පහාය විසුද්ධො; මානඤ්ච පහාය අසෙසං, විජ්ජායන්තකරො සමිතාවී’’ති.	211 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක් කලෙක ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අලව් රට අග්ගාළව චෛත්‍යයෙහි තමන්ගේ උපාධ්‍යායවූ ආයුෂ්මත් නිග්‍රෝධකප්ප ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමග වාස කෙරයි. එකල ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම තමාගේ වැටහෙන ඥානය කරණකොට අනෙක් සිල්වත් භික්‍ෂූන් අවමන් කරන්නේය. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරයන්ට මෙබඳු අදහසෙක් විය: ‘මම මාගේ වැටහෙන ඥානය කරණකොට අනෙක් සිල්වත් භික්‍ෂූන් අවමන් කරන්නෙමි. එබඳුවූ මට ඉන් ඒකාන්තයෙන් අලාභයෝ වන්නාහ. ලාභයෝ නොවන්නාහ. මා විසින් ඒකාන්තයෙන් එයින් නපුරක්ම ලබන ලද්දේය. යහපතක් නොලබන ලද්දේය.’ ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම තමාම තමා තුළම පසුතැවිල්ල උපදවා ඒ වේලායෙහි මේ ගාථාවන් කීය: “ගෞතමය මානය සම්පූර්‍ණයෙන්ම දුරුකරව. මානයේ අරමුණුද, මානය සමග උපදනා ධර්‍මද, හාත්පසින් බැහැර කරව. මානයාගේ අරමුණු සහ මානය සමග උපදනා ධර්‍මයන්දහිද මුළාවූ තැනැත්තේ බොහෝ කාලයක් මුලුල්ලෙහි පසුතැවිල්ල ඇත්තෙක් විය. “අනුන් ගුණ මකන ස්වභාවයෙන් මැකුනාවූ සත්ත්‍වයෝ මානයෙන් වැසුනාහු නරකයෙහි වැටෙත්. මානයෙන් වැනසුනු ඒ සත්ත්‍වයෝ නිරයෙහි ඉපිද දිගුකලක් මුළුල්ලෙහි ශෝක කෙරෙත්. “ආර්‍ය්‍ය මාර්‍ගයෙන් කෙලෙස් නැසූ සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවෙහි මනාව පිළිපන්නාවූ මහණතෙම, කිසි කලෙකත් ශෝක නොකෙරේමය, හෙතෙම කීර්තියද, සුවයද අනුභව කරයි. ස්ථිර සිත් ඇති උන්වහන්සේ ධර්‍මය අවබෝධ කළ තැනැත්තේයයි කියත්. “එහෙයින් මේ ශාසනයෙහි කෙලෙස් බාධාවන් නැත්තාවූ වීර්‍ය්‍යයෙන් යුත් භික්‍ෂුතෙම නීවරනයන් පහකොට හාත්පසින් පිරිසිදුද වෙයි. සියලු මානය නසා, මාර්‍ග විද්‍යාවෙන් කෙලෙස් කෙළවර කරන්නෙක්ද වෙයි. කෙලෙසුන් සමනය කරන්නෙක්ද වෙයි.”
4. ආනන්දසුත්තං	4. ආනන්‍ද සූත්‍රය
212 එකං සමයං ආයස්මා ආනන්දො සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පාවිසි ආයස්මතා වඞ්ගීසෙන පච්ඡාසමණෙන. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස අනභිරති උප්පන්නා හොති, රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො ආයස්මන්තං ආනන්දං ගාථාය අජ්ඣභාසි - ‘‘කාමරාගෙන ඩය්හාමි, චිත්තං මෙ පරිඩය්හති; සාධු නිබ්බාපනං බ්‍රූහි, අනුකම්පාය ගොතමා’’ති. ‘‘සඤ්ඤාය විපරියෙසා, චිත්තං තෙ පරිඩය්හති; නිමිත්තං පරිවජ්ජෙහි, සුභං රාගූපසංහිතං. ‘‘සඞ්ඛාරෙ පරතො පස්ස, දුක්ඛතො මා ච අත්තතො; නිබ්බාපෙහි මහාරාගං, මා ඩය්හිත්ථො පුනප්පුනං. ‘‘අසුභාය චිත්තං භාවෙහි, එකග්ගං සුසමාහිතං; සති කායගතා ත්‍යත්ථු, නිබ්බිදාබහුලො භ. ‘‘අනිමිත්තඤ්ච භාවෙහි, මානානුසයමුජ්ජහ; තතො මානාභිසමයා, උපසන්තො චරිස්සසී’’ති.	212 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක්කලෙක ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරතෙම සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසනසේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරතෙම පෙරවරුයෙහි හැඳ පෙරවා පාත්‍ර සිවුරු ගෙන, පසු සමණකු වශයෙන් ආයුෂ්මත් වංගීසයන් ගෙන, සැවැත් නුවරට පිඬු පිණිස පිවිසියේය. එකල ආයුෂ්මත් වංගීස තෙරුන්ට ශාසනයෙහි නොඇල්ම උපන්නේ වෙයි, රාගයද ඔහුගේ සිත නසයි. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වංගීසතෙම ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට ගාථායෙන් (මෙසේ) කීය: “ගෞතම ගෝත්‍රයෙහිවූ ආනන්‍දයන් වහන්ස, මම කාම රාගයෙන් දැවෙමි. මාගේ සිත හාත්පසින් දැවෙයි. අනුකම්පාකොට (මා හට) එය නිවන ක්‍රමයක් වදාළ මැනව.” “සඥා විපර්‍ය්‍යාස හේතුවෙන් තාගේ සිත දැවෙයි. රාගෝත්පත්තියට හේතුවූ ශුභ වශයෙන් ගන්නා ලද අරමුණ දුරු කරව. “සියලු සංස්කාරයන් අනිත්‍ය වශයෙන් බලව, දුක් වශයෙන් බලව, ආත්ම වශයෙන් නොබලව, මහා රාග ගින්න නිවව. ඉන් නැවත නැවත නොදැවෙව. “අශුභ භාවනාවෙන් සිත එකඟකොට, වඩව. තොපට කය අනුව ගියාවූ සිහිය වේවා. කලකිරීම් බහුලකොට ඇතියෙක් වෙව. “විදර්‍ශනාවද වඩව. මානානුසය උදුරා හරුව, එසේ මානය නැති කිරීම හේතුකොටගෙන සන්සිඳුනෙක්ව හැසිරෙන්නෙහිය.”
5. සුභාසිතසුත්තං	5. සුභාසිත සූත්‍රය
213 සාවත්ථිනිදානං. තත්‍ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි - ‘‘භික්ඛවො’’ති. ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච - ‘‘චතූහි, භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතා වාචා සුභාසිතා හොති, නො දුබ්භාසිතා; අනවජ්ජා ච අනනුවජ්ජා ච විඤ්ඤූනං. කතමෙහි චතූහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සුභාසිතංයෙව භාසති නො දුබ්භාසිතං, ධම්මංයෙව භාසති නො අධම්මං, පියංයෙව භාසති නො අප්පියං, සච්චංයෙව භාසති නො අලිකං. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, චතූහි අඞ්ගෙහි සමන්නාගතා වාචා සුභාසිතා හොති, නො දුබ්භාසිතා, අනවජ්ජා ච අනනුවජ්ජා ච විඤ්ඤූන’’න්ති. ඉදමවොච භගවා, ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා - ‘‘සුභාසිතං උත්තමමාහු සන්තො, ධම්මං භණෙ නාධම්මං තං දුතියං; පියං භණෙ නාප්පියං තං තතියං, සච්චං භණෙ නාලිකං තං චතුත්ථ’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච - ‘‘පටිභාති මං භගවා, පටිභාති මං සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි - ‘‘තමෙව වාචං භාසෙය්‍ය, යායත්තානං න තාපයෙ; පරෙ ච න විහිංසෙය්‍ය, සා වෙ වාචා සුභාසිතා. ‘‘පියවාචංව භාසෙය්‍ය, යා වාචා පටිනන්දිතා; යං අනාදාය පාපානි, පරෙසං භාසතෙ පියං. ‘‘සච්චං වෙ අමතා වාචා, එස ධම්මො සනන්තනො; සච්චෙ අත්ථෙ ච ධම්මෙ ච, ආහු සන්තො පතිට්ඨිතා. ‘‘යං බුද්ධො භාසතෙ වාචං, ඛෙමං නිබ්බානපත්තියා; දුක්ඛස්සන්තකිරියාය, සා වෙ වාචානමුත්තමා’’ති.	213 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක්කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසනසේක. එකල වනාහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ “මහණෙනි” යි භික්‍ෂූන්ට කථාකළ සේක. “ස්වාමීනි” යි කියා ඒ භික්‍ෂූහු පිළිවදන් දුන්හ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළසේක: “මහණෙනි, කරුණු සතරෙකින් යුක්තවූ වචනය සුභාෂිත වෙයි. දුර්භාෂිත නොවෙයි, දොස් නැතිද වෙයි, නුවණැත්තන් විසින් වරද නොකියන ලද්දේද වෙයි. කවර සතරකින්ද යත්, මහණෙනි, මහණතෙම යහපත් වචනයක්ම කියයිද, අයහපත් වචනයක් නොකියයිද, ධර්‍මයම කියයිද, අධර්‍මයක් නොකියයිද, ප්‍රිය වූවක්ම කියයිද, අප්‍රිය වූවක් නොකියයිද, සත්‍යයක්ම කියයිද, අසත්‍යයක් නොකියයිද, මහණෙනි, මේ අංග සතරෙන් සමන්විත වචනය සුභාෂිත වෙයි. දුර්භාෂිත නොවෙයි, දොස් නැතිද වෙයි, නුවණැත්තන් විසින් වරද නොකියන ලද්දේද වෙයි.” භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළසේක: ශාස්තෘවූ සුගතයන් වහන්සේ මෙය වදාරා නැවත මේ (ගාථාවන්) වදාළසේක: “(බුද්‍ධාදී) සත්පුරුෂයෝ උතුම් සුභාෂිතයක්ම කියත්. දැහැමිවූවක්ම කියන්නේය. දැහැමි නොවූවක් නොකියන්නේය. එය දෙවෙනි අඞ්ගයයි. ප්‍රියවූවක්ම කියන්නේය, අප්‍රියවූවක් නොකියන්නේය. එය තුන්වෙනි අඞ්ගයයි. සත්‍යයක්ම කියන්නේය, බොරු නොකියන්නේය. එය සතරවෙනි අඞ්ගයයි.” ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අසුනෙන් නැගිට සිවුර ඒකාංශ කොට පොරවා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත ඇඳිලි බැඳ මෙය කීය: “භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මට (කරුණක්) වැටහෙයි. සුගතයන් වහන්ස, මට වැටහෙයි.” “වඞ්ගීස, තට වැටහේවා, (ඒ කියව)” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළසේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හමුයෙහි සුදුසු ගාථායෙන් ස්තූති කෙළේය: “යම් වචනයක් කරණකොට තමාත් නොතැවෙන්නේද, අනුනුත් නොවෙහෙසෙන්නේද, ඒ මානය ඒකාන්තයෙන් සුභාෂිත නම් වේ. එබඳු වචනම කියන්නේය. “යම් වචනයක් ප්‍රියද ඒ ප්‍රිය වචනයම කියන්නේය,යම් හෙයකින් ඒ ලාමක වචන නොගෙන ප්‍රිය බස්ම අනුන්ට කියන්නේය. “සත්‍ය වචනය ඒකාන්තයෙන් අමෘත වචනයයි. මේ පුරාණ සිරිතයි. සත්පුරුෂයෝ සත්‍යයෙහිද, තමන්ට හා අනුන්ට අප්‍රිය සහිතද, උභයාර්ත්‍ථයෙහිද, ධර්‍මයෙහිද පිහිටියෝයයි කියත්. “බුදුරජාණන් වහන්සේ නිවන් පැමිණීම පිණිස, දුක් කෙළවර කිරීම පිණිස, නිර්භයව හේතුවූ යම් බසක් වදාරත්ද ඒ වචනය (සියලු) වචනයන් අතුරෙන් ඒකාන්තයෙන් උතුම් වේ.
6. සාරිපුත්තසුත්තං	6. සාරිපුත්ත සූත්‍රය
214 එකං සමයං ආයස්මා සාරිපුත්තො සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා සාරිපුත්තො භික්ඛූ ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති පොරියා වාචාය විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය (අනෙළගලාය (සී. ක.), අනෙලගළාය (ස්‍යා. කං. පී.)) අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි - ‘‘අයං ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො භික්ඛූ ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති පොරියා වාචාය විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. යංනූනාහං ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවෙය්‍ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච - ‘‘පටිභාති මං, ආවුසො සාරිපුත්ත, පටිභාති මං, ආවුසො සාරිපුත්තා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, ආවුසො වඞ්ගීසා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි - ‘‘ගම්භීරපඤ්ඤො මෙධාවී, මග්ගාමග්ගස්ස කොවිදො; සාරිපුත්තො මහාපඤ්ඤො, ධම්මං දෙසෙති භික්ඛුනං. ‘‘සංඛිත්තෙනපි දෙසෙති, විත්ථාරෙනපි භාසති; සාළිකායිව නිග්ඝොසො, පටිභානං උදීරයි (උදීරියි (ස්‍යා. කං.) උදීරියති (සාමඤ්ඤඵලසුත්තටීකානුරූපං)). ‘‘තස්ස තං දෙසයන්තස්ස, සුණන්ති මධුරං ගිරං; සරෙන රජනීයෙන, සවනීයෙන වග්ගුනා; උදග්ගචිත්තා මුදිතා, සොතං ඔධෙන්ති භික්ඛවො’’ති.	214 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක්කලෙක ආයුෂ්මත් සාරිපුත්‍ර ස්ථවිර තෙම සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසනසේක. එසමයෙහි ආයුෂ්මත් සාරිපුත්‍ර ස්ථවිර තෙම සම්පූර්‍ණවූ, ගොත නොගසන්නාවූ, නිර්දෝෂවූ, නොගිලිහුණු පද ව්‍යඤ්ජන ඇත්තාවූ, අර්ත්‍ථය හැඟවීමෙහි සමර්ත්‍ථවූ වචන ඇති, දැහැමි කථායෙන් භික්‍ෂූන්ට කරුණු දක්වයි. පිළිගැන්වීම අවබෝධ කරවයි, තෙදගන්වයි, සතුටු කරවයි. ඒ භික්‍ෂූහුද අර්ත්‍ථවත් කොට, මෙනෙහි කොට, එහි ප්‍රයෝජනය තකා ඒ කරුණු හාත් පසින් සිතට ඇතුළු කොට, කන් යොමු කොට ඒ ධර්මය අසත්. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරයන්ට මෙබඳු අදහසෙක් විය: “මේ ආයුෂ්මත් සාරිපුත්‍ර ස්ථවිර තෙම, සම්පූර්‍ණවූ, ගොත නොගසන්නාවූ, නිර්දෝෂවූ, නොගිලිහුණු පද ව්‍යඤ්ජන ඇත්තාවූ, අර්ත්‍ථය හැඟවීමට සමර්ත්‍ථ වචන ඇති, දැහැමි කථායෙන් භික්‍ෂූන්ට කරුණු දක්වයි. පිළිගැන්වීම අවබෝධ කරවයි, තෙදගන්වයි, සතුටු කරවයි. ඒ භික්‍ෂූහුද අර්ත්‍ථවත් කොට, මෙනෙහි කොට සියල්ල සිතට ඇතුළු කොට, කන් යොමු කොට ධර්මය අසති. මම ආයුෂ්මත් සාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් හමුවෙහි සුදුසු ගාථායෙන් ප්‍රශංසා කරන්නෙම් නම් මැනවැයි” යි (කියායි.) ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිර තෙම, අසුනෙන් නැගිට සිවුර ඒකාංශකොට සැරියුත් තෙරුන්වෙත ඇඳිලි බැඳ (අත් එකට තබා වැඳ)ආයුෂ්මත් සැරියුත් තෙරුන්ට මෙසේ කීය: “ආයුෂ්මත් සාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයෙනි, මට (අදහසක්) වැටහේ.” “ආයුෂ්මත් වඞ්ගීසයෙනි, එහ (තොපට) වැටහේවා.” ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිර තෙම, ආයුෂ්මත් සාරිපුත්‍ර ස්ථවිරයන් හමුවෙහි සුදුසු ගාථායෙන් ප්‍රසංශා කෙළේය: “ගැඹුරු ප්‍රඥා ඇති, නුවණැති, මාර්‍ගාමාර්‍ග දැනීමෙහි දක්‍ෂ, මහා ප්‍රඥාවත්වූ ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරතෙම භික්‍ෂූන්ට ධර්‍ම දේශනා කරයි. “(හෙතෙම) සංක්‍ෂෙපයෙන්ද දේශනා කරයි, විස්තර වශයෙන්ද බණ වදාරයි. මධුරස්වරය සැළලිහිණි හඬ හා සමානය. ප්‍රතිභාණය නගී. “(භික්‍ෂූහු) ඇලුම් කටයුතුවූ, ශ්‍රවණය කටයුතුවූ, ප්‍රීති ගෙනදෙන ස්වරයෙන් යුක්තවූ, දහම් දෙසන ඔහුගේ මිහිරි තෙපුල් අසත්. ඔද වැඩි සිත් ඇති, ප්‍රමුදිත සිත් ඇති, ඒ භික්‍ෂූහු ඔහුගේ වචනයට කන් යොමු කෙරෙත්.”
7. පවාරණාසුත්තං	7. පවාරණ සූත්‍රය
215 එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති පුබ්බාරාමෙ මිගාරමාතුපාසාදෙ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සබ්බෙහෙව අරහන්තෙහි. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා තදහුපොසථෙ පන්නරසෙ පවාරණාය භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතො අබ්භොකාසෙ නිසින්නො හොති. අථ ඛො භගවා තුණ්හීභූතං භික්ඛුසඞ්ඝං අනුවිලොකෙත්වා භික්ඛූ ආමන්තෙසි - ‘‘හන්ද දානි, භික්ඛවෙ, පවාරෙමි වො. න ච මෙ කිඤ්චි ගරහථ කායිකං වා වාචසිකං වා’’ති. එවං වුත්තෙ, ආයස්මා සාරිපුත්තො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච - ‘‘න ඛො මයං, භන්තෙ, භගවතො කිඤ්චි ගරහාම කායිකං වා වාචසිකං වා. භගවා හි , භන්තෙ, අනුප්පන්නස්ස මග්ගස්ස උප්පාදෙතා, අසඤ්ජාතස්ස මග්ගස්ස සඤ්ජනෙතා, අනක්ඛාතස්ස මග්ගස්ස අක්ඛාතා, මග්ගඤ්ඤූ මග්ගවිදූ මග්ගකොවිදො. මග්ගානුගා ච, භන්තෙ, එතරහි සාවකා විහරන්ති පච්ඡා සමන්නාගතා; අහඤ්ච ඛො, භන්තෙ, භගවන්තං පවාරෙමි. න ච මෙ භගවා කිඤ්චි ගරහති කායිකං වා වාචසිකං වා’’ති. ‘‘න ඛ්වාහං තෙ, සාරිපුත්ත, කිඤ්චි ගරහාමි කායිකං වා වාචසිකං වා. පණ්ඩිතො ත්වං, සාරිපුත්ත, මහාපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත , පුථුපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත, හාසපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත, ජවනපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත, තික්ඛපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත, නිබ්බෙධිකපඤ්ඤො ත්වං, සාරිපුත්ත. සෙය්‍යථාපි, සාරිපුත්ත, රඤ්ඤො චක්කවත්තිස්ස ජෙට්ඨපුත්තො පිතරා පවත්තිතං චක්කං සම්මදෙව අනුප්පවත්තෙති; එවමෙව ඛො ත්වං, සාරිපුත්ත, මයා අනුත්තරං ධම්මචක්කං පවත්තිතං සම්මදෙව අනුප්පවත්තෙසී’’ති. ‘‘නො චෙ කිර මෙ, භන්තෙ, භගවා කිඤ්චි ගරහති කායිකං වා වාචසිකං වා. ඉමෙසං පන, භන්තෙ, භගවා පඤ්චන්නං භික්ඛුසතානං න කිඤ්චි ගරහති කායිකං වා වාචසිකං වා’’ති. ‘‘ඉමෙසම්පි ඛ්වාහං, සාරිපුත්ත, පඤ්චන්නං භික්ඛුසතානං න කිඤ්චි ගරහාමි කායිකං වා වාචසිකං වා. ඉමෙසඤ්හි, සාරිපුත්ත, පඤ්චන්නං භික්ඛුසතානං සට්ඨි භික්ඛූ තෙවිජ්ජා, සට්ඨි භික්ඛූ ඡළභිඤ්ඤා, සට්ඨි භික්ඛූ උභතොභාගවිමුත්තා, අථ ඉතරෙ පඤ්ඤාවිමුත්තා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච - ‘‘පටිභාති මං භගවා, පටිභාති මං සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි - ‘‘අජ්ජ පන්නරසෙ විසුද්ධියා, භික්ඛූ පඤ්චසතා සමාගතා; සංයොජනබන්ධනච්ඡිදා , අනීඝා ඛීණපුනබ්භවා ඉසී. ‘‘චක්කවත්තී යථා රාජා, අමච්චපරිවාරිතො; සමන්තා අනුපරියෙති, සාගරන්තං මහිං ඉමං. ‘‘එවං විජිතසඞ්ගාමං, සත්ථවාහං අනුත්තරං; සාවකා පයිරුපාසන්ති, තෙවිජ්ජා මච්චුහායිනො. ‘‘සබ්බෙ භගවතො පුත්තා, පලාපෙත්ථ න විජ්ජති; තණ්හාසල්ලස්ස හන්තාරං, වන්දෙ ආදිච්චබන්ධුන’’න්ති.	215 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක්කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර පූර්‍වාරාමයෙහි මිගාරමාතු ප්‍රාසාදයෙහි සියලුදෙනම රහත්වූ පන්සියයක් පමණ භික්‍ෂූන්ගෙන් යුත් මහත් භික්‍ෂු සංඝයා සමග වැඩවසන සේක. එකල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එදිනට පැමිණි පසළොස්වක් පොහෝ දිනයෙහි වස් පවාරණය පිණිස භික්‍ෂු සඞ්ඝයා විසින් පිරිවරනලදසේක් එළිමහනෙහි වැඩහුන්සේක. ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිශ්ශබ්දවූ සංඝයා බලා භික්‍ෂූන්ට කථාකළසේක. “මහණෙනි, දැන් ඉතින් තොපගෙන් විචාරමි. මාගේ කායික හෝ වාචසික කිසිවකට තෙපි ගරහව්ද?” මෙසේ වදාළ කල ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිර තෙම අස්නෙන් නැගිට සිවුර ඒකාංශකොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත ඇඳිලි බැඳ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ට මෙසේ කීය: “ස්වාමීනි, අපි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ කායිකවූ හෝ වාචසිකවූ හෝ කිසිවක් නොගරහමු. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි නොයිපදවූ, ඇති මාර්‍ගය ඉපිදවූසේක. (කලින් නොතිබූ) මාර්‍ගය ඇතිකළසේක. අන් කෙනෙකු නොදෙසූ මාර්‍ගය දෙසූසේක. මාර්‍ගය දත්සේක. මාර්‍ගය අවබෝධ කළ සේක. මාර්‍ගයෙහි දක්‍ෂසේක. ස්වාමීනි, දැන් ශ්‍රාවකයෝ (ඔබ) දැක්වූ මාර්‍ගයට අනුව යමින් වෙසෙත්. (ඔවුහු) ඒ මාර්‍ගය (ඔබට) පසුව ලබාගත්තෝ වෙති. ස්වාමීනි, මමත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අතින් විචාරමි. කායිකවූ හෝ වාචසිකවූ හෝ මාගේ කිසිවකට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ගරහත්ද?” “ශාරීපුත්‍රය, තාගේ කායිකවූ හෝ වාචසිකවූ හෝ කිසිවකට මම නොගරහමි. ශාරීපුත්‍රය, තෝ පණ්ඩිතයෙහිය. ශාරීපුත්‍රය, තෝ මහාප්‍රාඥවෙහිය, ශාරීපුත්‍රය, තෝ පැතිරසිටි ප්‍රඥා ඇත්තෙහිය. ශාරීපුත්‍රය, තෝ බබළන ප්‍රඥා ඇත්තෙහිය. ශාරීපුත්‍රය, තෝ ජවන (වහා ක්‍රියා කරන) පුඥා ඇත්තෙහිය. ශාරීපුත්‍රය, තෝ තීක්‍ෂණ ප්‍රාඥයෙහිය, ශාරීපුත්‍රය, තෝ නිර්‍වෙධික (විනිවිද යන) ප්‍රඥා ඇත්තෙහිය. ශාරීපුත්‍රය, සක්විති රජුගේ වැඩිමහල් පුත් තෙම පියා විසින් පවත්වන ලද (ආඥා) චක්‍රය මනාව (ඔහු) අනුව පවත්වන්නේ යම්සේද, ශාරීපුත්‍රය, එසේම මා විසින් පවත්වනලද ධර්‍මචක්‍රය තෝ යහපත්ලෙස (මා) අනුව පවත්වන්නෙහිය.” “ස්වාමීනි, ඉදින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මාගේ කය හෝ වචනය පිළිබඳ කිසිවකට නොගරහනසේක් නම්, ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ පන්සියයක් භික්‍ෂූන්ගේ කායිකවූ හෝ වාචසිකවූ හෝ කිසිවකටත් නොගරහනසේක්ද?” “ශාරීපුත්‍රය, මම මේ පන්සියයක් භික්‍ෂූන්ගේද කායිකවූද වාචසිකවූද කිසිවකට නොගරහමි. ශාරීපුත්‍රය, මේ පන්සියයක් භික්‍ෂූන් අතුරෙන් සැට දෙනෙක් ත්‍රිවිද්‍යාලාභීහුය, සැට දෙනෙක් ෂඩභිඥා ලාභීහුය, සැට දෙනෙක් උභතො විමුක්තියහ. (අරූප සමාපත්ති අර්‍හත් මාර්‍ග යන දෙයාකාරයෙන් මිදුණාහු), නැවත අන්‍යයෝ ප්‍රඥාවිමුක්තයහ” (ප්‍රඥාවෙන් මිදුනාහු.) ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අස්නෙන් නැගිට සිව්ර ඒකාංශකොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත ඇඳිලි බැඳ (වැඳ) භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීය: “භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මට අදහසක් වැටහේ. සුගතයන් වහන්ස, මට (අදහසක්) වැටහේ.” “වඞ්ගීස, තොට ඒ වැටහේවා” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළසේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි සුදුසු ගාථාවලින් ප්‍රශංසා කළේය. “සංයෝජන වූද, බන්‍ධන වූද, කෙලෙස් සිඳදැමූ, දුක් නැත්තා වූ, මතු ඉපදීම නැතැකළා වූ, ඎෂි වූ, පන්සියයක් භික්‍ෂූහු අද පසළාස්වක පොහෝ දින විශුද්‍ධිය පිණිස රැස්වූහ. “සක්විති රජ තෙම ඇමති ගණයා විසින් පිරිවරණ ලදුව සාගරය කෙළවරකොට ඇති මේ පෘථිවිය හාත්පස යම් සේ පිළිවෙලින් ගමන් කෙරේද, “එසේම ත්‍රිවිද්‍යාලාභීවූ, (කෙලෙස්) මරුන් නැසූ ශ්‍රාවකයෝ දිනන ලද (රාග ද්වේෂ මෝහ) යුද්‍ධ ඇති, නිරුත්තර, (තමාට වඩා උසස් කෙනෙක් නැති) සත්‍වාහයන් (නම් වූ භාග්‍යවතුන්) වහන්සේ ආශ්‍රය කෙරෙත්. “මේ සියල්ලෝම භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පුත්‍රයෝ වෙති. මේ පිරිස්හි ඇතුළ හිස් දුශ්ශීලයෙක් නැත. තණ්හා හුල නසන්නාවූ සූර්‍ය්‍යබන්‍ධුවූ සර්‍වඥයන් වහන්සේ වඳිමි.”
8. පරොසහස්සසුත්තං	8. පරෝසහස්ස සූත්‍රය
216 එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං අඩ්ඪතෙලසෙහි භික්ඛුසතෙහි. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා භික්ඛූ නිබ්බානපටිසංයුත්තාය ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි - ‘‘අයං ඛො භගවා භික්ඛූ නිබ්බානපටිසංයුත්තාය ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. යංනූනාහං භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවෙය්‍ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච - ‘‘පටිභාති මං භගවා, පටිභාති මං සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි - ‘‘පරොසහස්සං භික්ඛූනං, සුගතං පයිරුපාසති; දෙසෙන්තං විරජං ධම්මං, නිබ්බානං අකුතොභයං. ‘‘සුණන්ති ධම්මං විමලං, සම්මාසම්බුද්ධදෙසිතං; සොභති වත සම්බුද්ධො, භික්ඛුසඞ්ඝපුරක්ඛතො. ‘‘නාගනාමොසි භගවා, ඉසීනං ඉසිසත්තමො; මහාමෙඝොව හුත්වාන, සාවකෙ අභිවස්සති. ‘‘දිවාවිහාරා නික්ඛම්ම, සත්ථුදස්සනකම්‍යතා (සත්ථුදස්සනකාමතා (සී. ස්‍යා. කං.)); සාවකො තෙ මහාවීර, පාදෙ වන්දති වඞ්ගීසො’’ති. ‘‘කිං නු තෙ, වඞ්ගීස, ඉමා ගාථායො පුබ්බෙ පරිවිතක්කිතා, උදාහු ඨානසොව තං පටිභන්තී’’ති? ‘න ඛො මෙ, භන්තෙ, ඉමා ගාථායො පුබ්බෙ පරිවිතක්කිතා, අථ ඛො ඨානසොව මං පටිභන්තී’ති. ‘තෙන හි තං, වඞ්ගීස, භිය්‍යොසොමත්තාය පුබ්බෙ අපරිවිතක්කිතා ගාථායො පටිභන්තූ’ති. ‘එවං, භන්තෙ’ති ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවතො පටිස්සුත්වා භිය්‍යොසොමත්තාය භගවන්තං පුබ්බෙ අපරිවිතක්කිතාහි ගාථාහි අභිත්ථවි - ‘‘උම්මග්ගපථං (උම්මග්ගසතං (ස්‍යා. කං. ක.)) මාරස්ස අභිභුය්‍ය, චරති පභිජ්ජ ඛිලානි; තං පස්සථ බන්ධපමුඤ්චකරං, අසිතං භාගසො පවිභජං. ‘‘ඔඝස්ස නිත්ථරණත්ථං, අනෙකවිහිතං මග්ගං අක්ඛාසි; තස්මිඤ්චෙ අමතෙ අක්ඛාතෙ, ධම්මද්දසා ඨිතා අසංහීරා. ‘‘පජ්ජොතකරො අතිවිජ්ඣ (අතිවිජ්ඣ ධම්මං (සී. ස්‍යා. කං.)), සබ්බට්ඨිතීනං අතික්කමමද්දස; ඤත්වා ච සච්ඡිකත්වා ච, අග්ගං සො දෙසයි දසද්ධානං. ‘‘එවං සුදෙසිතෙ ධම්මෙ, කො පමාදො විජානතං ධම්මං (කො පමාදො විජානතං (සී. ස්‍යා. කං.)); තස්මා හි තස්ස භගවතො සාසනෙ; අප්පමත්තො සදා නමස්සමනුසික්ඛෙ’’ති.	216 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක්කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවනාරාමයෙහි එක්දහස් දෙසිය පණසක් පමණ වූ භික්‍ෂු සංඝයා සමග වැඩවසන සේක. එකල වනාහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිවන් පිළිබඳ ධර්‍ම කථායෙන් භික්‍ෂූන්ට කරුණු දක්වනසේක. ඔවුන් එහි අවබෝධ කරවන සේක. තෙද ගන්වන සේක. සතුටු කරවන සේක. ඒ භික්‍ෂූහුද අර්ත්‍ථවත් කොට මෙනෙහි කොට, මුළු සිත එහි යොමු කොට, කන් යොමා ධර්‍මය අසත්. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස තෙරුන්ට මෙබඳු අදහසෙක් විය: “මේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිවන් පිළිබඳ කථායෙන් භික්‍ෂූන්ට කරුණු දක්වන සේක, ඔවුන්ට අවබෝධ කරවන සේක, තෙද ගන්වන සේක, සතුටු කරවන සේක, ඒ භික්‍ෂූහු ද අර්ත්‍ථවත් කොට මෙනෙහි කොට, සිතට ඇතුළු කොට, කන් යොමා ධර්‍මය අසති. මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හමුයෙහි සුදුසු ගාථායෙන් ප්‍රශංසා කරන්නෙම් නම් මැනවැ” (යි කියායි.) ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අස්නෙන් නැගිට සිව්ර ඒකාංශකොට ඇඳිලි බැඳ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීය: “භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මට (අදහසක්) වැටහෙයි. සුගතයන් වහන්ස, මට (අදහසක්) වැටහෙයි.” “වඞ්ගීසය, තට වැටහේවා” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළසේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හමුයෙහි සුදුසු ගාථාවලින් ප්‍රශංසාකළේය. “දහසකට අධිකවූ භික්‍ෂු සඞ්ඝ තෙම භයෙන් මිදුනු නිර්‍මලවූ, නිර්‍වාණධර්‍මය දේශනා කරන සුගතයන් වහන්සේ ආශ්‍රය කෙරෙයි. “සම්මාසම්බුදුන් විසින් දේශනා කළ නිර්‍මල ධර්‍මය (ඔවුහු) අසත්. භික්‍ෂු සඞඝයා විසින් පෙරටුකොට පිහිටුවාගත් සම්බුද්‍ධයන් වහන්සේ ඒකාන්තයෙන් හොබනාසේක. “භාග්‍යවතුන් වහන්ස, ඔබ වහන්සේ (පව් නොකරන හෙයින්) නාග නම් වන සේක. ඎෂීන් අතුරෙන් ශ්‍රේෂ්ඨතම ඎෂි වන සේක, මහා මේඝයක් මෙන් ශ්‍රාවකයන් වැස්සෙන් තෙමන සේක. “මහා වීරයන් වහන්ස, ඔබ වහන්සේගේ ශ්‍රාවකවූ වඞ්ගීස තෙම ශාස්තෲන් වහන්සේ දකිණු කැමැත්තෙන් දිවා විහරණයෙන් නික්ම අවුත් සිරිපා වඳී. “ “කිමෙක්ද වඞ්ගීස, තා විසින් මේ ගාථා පෙර කල්පනා කොට කරනලද්දාහු ද නොහොත් ඒ හිටිවනම තාගේ සිතට නැගුනාහු ද?” “ස්වාමීනි, මේ ගාථා මා විසින් පෙර නොසිතන ලද්දෝය. ප්‍රස්තාවට සුදුසු සේම මට වැටහී ගියහ.” “වඞ්ගීසය, එසේ වී නම් පෙර නොසිතන ලද ගාථාවෝ තව බොහෝ සෙයින් තට වැටහෙත්වා.” “එසේය, ස්වාමීනි,” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම උත්තර දී පෙර නොසිතන ලද තව බොහෝ වූ ගාථායෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ප්‍රශංසා කළේය. “මාරයාගේ උමං මාර්ගයන් මැඩ, ඛීලයන් (බාධාවන්) බිඳ ඔබ වහන්සේ හැසිරෙණ සේක. (කෙලෙස්) බැඳුම් මුදන (රාගාදීන්ගේ) ආශ්‍රයෙක් නැති, කොටස් වශයෙන් ධර්‍මය බෙදන්නාවූ ඒ තථාගතයන් වහන්සේ බලව්. “(කාමාදී) ඕඝය (සැඩපහර) එතරකරන පිණිස නොයෙක් ආකාර මාර්‍ගය ඔබ වදාළසේක. උන්වහන්සේ විසින් වදාරණ ලද ඒ අමෘතයෙහි ඔවුහු ධර්‍ම දර්ශීව, රාගාදියෙන් ගෙනයා නොහැක්කේව සිටිත්. “ඥානාලෝතය පහළකළ ධර්‍මය අවබෝධ කොට, සකල දෘෂ්ටිස්ථානයන්ගේ ඉක්මවීම (නම් නිර්‍වාණය) දුටුසේක. දැනද ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කොටද, ඒ උත්තම ධර්‍මය පස්වග මහණුන්ට දෙසූ සේක. “මෙසේ සුදේසිත ධර්‍මය දන්නවුන්ගේ එහි කවර ප්‍රමාදයෙක් ද? එහෙයින් ඒ තථාගතයන්ට වඳිමින් හැම කල්හි ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශාසනයෙහි අප්‍රමාදීව පිළිවෙළින් හික්මෙන්නේය.”
9. කොණ්ඩඤ්ඤසුත්තං	9. කොණ්ඩඤඤ සූත්‍රය
217 එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. අථ ඛො ආයස්මා අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤො (අඤ්ඤාකොණ්ඩඤ්ඤො (සී. ස්‍යා. කං.)) සුචිරස්සෙව යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්වා භගවතො පාදානි මුඛෙන ච පරිචුම්බති, පාණීහි ච පරිසම්බාහති, නාමඤ්ච සාවෙති - ‘‘කොණ්ඩඤ්ඤොහං, භගවා, කොණ්ඩඤ්ඤොහං, සුගතා’’ති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි - ‘‘අයං ඛො ආයස්මා අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤො සුචිරස්සෙව යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්වා භගවතො පාදානි මුඛෙන ච පරිචුම්බති, පාණීහි ච පරිසම්බාහති, නාමඤ්ච සාවෙති - ‘කොණ්ඩඤ්ඤොහං, භගවා, කොණ්ඩඤ්ඤොහං, සුගතා’ති. යංනූනාහං ආයස්මන්තං අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤං භගවතො සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවෙය්‍ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච - ‘‘පටිභාති මං, භගවා, පටිභාති මං, සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො ආයස්මන්තං අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤං භගවතො සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි - ‘‘බුද්ධානුබුද්ධො සො ථෙරො, කොණ්ඩඤ්ඤො තිබ්බනික්කමො; ලාභී සුඛවිහාරානං, විවෙකානං අභිණ්හසො. ‘‘යං සාවකෙන පත්තබ්බං, සත්ථුසාසනකාරිනා; සබ්බස්ස තං අනුප්පත්තං, අප්පමත්තස්ස සික්ඛතො. ‘‘මහානුභාවො තෙවිජ්ජො, චෙතොපරියායකොවිදො; කොණ්ඩඤ්ඤො බුද්ධදායාදො (බුද්ධසාවකො (පී.)), පාදෙ වන්දති සත්ථුනො’’ති.	217 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක්කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහනුවර කලන්‍දක නිවාප නම්වූ වේළුවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් අඤඤාකොණ්ඩඤඤ ස්ථවිරතෙම බොහෝ කලෙකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පා මුල සිරසින් වැටී මුවින් පා සිඹීමද අතින් පිරිමැදීමද කෙරෙයි. භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මම කොණ්ඩඤඤ වෙමි. භවත් සුගතයන් වහන්ස, මම කොණ්ඩඤඤ වෙමියි, නමද ප්‍රකාශ කරයි. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරයන්ට මෙබඳු අදහසෙක් විය: “ආයුෂ්මත් අඤඤාකොණ්ඩඤඤ ස්ථවිරතෙම බොහෝ කලෙකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනෙකද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පා මුල හිසින් වැටී මුවින් පා සිඹීමද අතින් පිරිමැදීමද කෙරෙයි. භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මම කොණ්ඩඤඤ වෙමි. සුගතයන් වහන්ස, මම කොණ්ඩඤඤ වෙමි, කියා නමද ප්‍රකාශ කරයි. මම ආයුෂ්මත් අඤඤාකොණ්ඩඤඤ තෙරුන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හමුයෙහිදී සුදුසු ගාථායෙන් ප්‍රශංසා කරන්නෙම් නම් ඉතා මැනව” (යි කියායි.) ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අස්නෙන් නැගිට සිව්ර ඒකාංශකොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත ඇඳිලි බැඳ මෙසේ කීය: “භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මට (අදහසක්) වැටහෙයි. සුගතයන් වහන්ස, මට (අදහසක්) වැටහෙයි.” “වඞ්ගීසය, තට ඒ වැටහේවා” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළසේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම, ආයුෂ්මත් අඤඤාකොණ්ඩඤ්ඤ ස්ථවිරයන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හමුයෙහිදී සුදුසු ගාථාවලින් ප්‍රශංසා කළේය. “බුද්‍ධානුබුද්‍ධවූ, තියුණු වීර්‍ය්‍ය ඇති, ඒ කොණ්ඩඤ්ඤ ස්ථවිරතෙම සැප විහරණ ඇති, චිත්තවිවේකයන් නිතර ලබන්නේ වෙයි. “ශාස්තෘශාසනකාරීවූ ශ්‍රාවකයකු විසින් යම් මාර්‍ග ඵලාවබෝධයක් වෙත පැමිණිය යුතුද, අප්‍රමාදීව හික්මෙන ඒ කොණ්ඩඤ්ඤ තෙරුන් විසින් ඒ සියලු මාර්‍ගඵලාවබෝධයන් වෙත පැමිණෙනලදී. “මහානුභාව ඇති, ත්‍රිවිද්‍යාලාභී, සිත පිළිබඳ සියලු දේ දැනුමෙහි දක්‍ෂවූ, බුදුන් විසින් දුන් ධර්‍ම දායාද ඇති, කොණ්ඩඤ්ඤ ස්ථවිරතෙම ශාස්තෲන් වහන්සේගේ (සිරි) පා වඳී.”
10. මොග්ගල්ලානසුත්තං	10. මොග්ගල්ලාන සූත්‍රය
218 එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති ඉසිගිලිපස්සෙ කාළසිලායං මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සබ්බෙහෙව අරහන්තෙහි. තෙසං සුදං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො චෙතසා චිත්තං සමන්නෙසති (සමන්වෙසති (ස්‍යා. අට්ඨ.)) විප්පමුත්තං නිරුපධිං. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි - ‘‘අයං ඛො භගවා රාජගහෙ විහරති ඉසිගිලිපස්සෙ කාළසිලායං මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සබ්බෙහෙව අරහන්තෙහි. තෙසං සුදං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො චෙතසා චිත්තං සමන්නෙසති විප්පමුත්තං නිරුපධිං. යංනූනාහං ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං භගවතො සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවෙය්‍ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච - ‘‘පටිභාති මං, භගවා, පටිභාති මං, සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං භගවතො සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි - ‘‘නගස්ස පස්සෙ ආසීනං, මුනිං දුක්ඛස්ස පාරගුං; සාවකා පයිරුපාසන්ති, තෙවිජ්ජා මච්චුහායිනො. ‘‘තෙ චෙතසා අනුපරියෙති (අනුපරියෙසති (සී. ස්‍යා. කං.)), මොග්ගල්ලානො මහිද්ධිකො; චිත්තං නෙසං සමන්නෙසං (සමන්වෙසං (ස්‍යා. අට්ඨ.)), විප්පමුත්තං නිරූපධිං. ‘‘එවං සබ්බඞ්ගසම්පන්නං, මුනිං දුක්ඛස්ස පාරගුං; අනෙකාකාරසම්පන්නං, පයිරුපාසන්ති ගොතම’’න්ති.	218 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක්කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහනුවර ඉසිගිලි පර්‍වත පාර්ශ්වයෙහි කාළසිලාරාමයෙහි සියලුදෙනම රහත්වූ භික්‍ෂූන් පන්සියයක් පමණවූ මහත් භික්‍ෂු සඞඝයා සමග වසන සේක. ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරතෙම තම සිකින් විශේෂයෙන් මිදුනු, කෙලෙස් රහිත ඔවුන්ගේ සිත් සොයයි. (ප්‍රත්‍යවේක්‍ෂා කරයි.) ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරයන්ට මෙබඳු අදහසෙක් විය: “මේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහනුවර ඉසිගිලි පර්‍වත පාර්ශ්වයෙහි කාළසිලායෙහි සියලුදෙනම රහත්වූ භික්‍ෂූන් පන්සියයක් පමණවූ මහත් භික්‍ෂු සඞඝයා සමග වසනසේක. එහි වනාහි මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරතෙම තම සිකින් ඔවුන්ගේ විශේෂයෙන් මිදුනු, කෙලෙස් රහිත සිත් සොයයි. මම ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හමුයෙහිදී සුදුසු ගාථායෙන් ප්‍රශංසා කරන්නෙම් නම් මැනව” ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අස්නෙන් නැගිට සිව්ර ඒකාංශකොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත ඇඳිලි බැඳ (වැඳ) මෙසේ කීය: “භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මට (අදහසක්) වැටහෙයි. සුගතයන් වහන්ස, මට (අදහසක්) වැටහෙයි.” “වඞ්ගීසය, තට ඒ වැටහේවා” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළසේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම, ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියෙහිදී සුදුසු ගාථායෙන් ප්‍රශංසා කෙළේය. “ත්‍රිවිද්‍යාවත්වූ, (කෙලෙස්) මරු නසා සිටි, (බුද්ධ) ශ්‍රාවකයෝ පර්‍වත පාර්ශ්වයෙහි වැඩහුන්, දුක් කෙළවරට පැමිණි, සම්බුදු මුනිහු ආශ්‍රය කෙරෙත්. “මහත් ඎධි ඇති මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරතෙම ඒ ශ්‍රාවකයන්ගේ සිත් මිදුනේද කෙලෙස් රහිතදැයි සොයමින් සිතින් ඒ ශ්‍රාවකයන් පසුපස්සේ යෙයි. “මෙසේ (ඒ ශ්‍රාවකයෝද මුගලන් තෙරහුද) සියලු ගුණාඞ්ගයෙන් යුක්තවු දුකින් මිදී පරතෙරට ගියාවූ, අනේක ගුණයන්ගෙන් යුක්තවූ මුනිතුමන් ආශ්‍රය කෙරෙත්.”
11. ගග්ගරාසුත්තං	11. ගග්ගරා සූත්‍රය
219 එකං සමයං භගවා චම්පායං විහරති ගග්ගරාය පොක්ඛරණියා තීරෙ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සත්තහි ච උපාසකසතෙහි සත්තහි ච උපාසිකාසතෙහි අනෙකෙහි ච දෙවතාසහස්සෙහි. ත්‍යාස්සුදං භගවා අතිරොචති (අතිවිරොචති (ක.)) වණ්ණෙන චෙව යසසා ච. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස එතදහොසි - ‘‘අයං ඛො භගවා චම්පායං විහරති ගග්ගරාය පොක්ඛරණියා තීරෙ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං පඤ්චමත්තෙහි භික්ඛුසතෙහි සත්තහි ච උපාසකසතෙහි සත්තහි ච උපාසිකාසතෙහි අනෙකෙහි ච දෙවතාසහස්සෙහි. ත්‍යාස්සුදං භගවා අතිරොචති වණ්ණෙන චෙව යසසා ච. යංනූනාහං භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාය ගාථාය අභිත්ථවෙය්‍ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච - ‘‘පටිභාති මං, භගවා, පටිභාති මං, සුගතා’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, වඞ්ගීසා’’ති භගවා අවොච. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාය ගාථාය අභිත්ථවි - ‘‘චන්දො යථා විගතවලාහකෙ නභෙ, විරොචති විගතමලොව භාණුමා; එවම්පි අඞ්ගීරස ත්වං මහාමුනි, අතිරොචසි යසසා සබ්බලොක’’න්ති.	219 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක්කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ චම්පානුවර ගර්‍ගරා පොකුණුතෙර පන්සියයක් භික්‍ෂූන්ගෙන් යුත් මහත් භික්‍ෂුසංඝයාද, සත්සියයක් උපාසකයන්ද, නොයෙක් දහස් ගනන් දේවතාවන්ද සමග වසනසේක. එහි වනාහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ශරීර වර්‍ණයෙන්ද යසසින්ද ඔවුන් පරදවා බබළන සේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරයන්ට මෙබඳු අදහසෙක් විය: “මේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ චම්පානුවර ගර්‍ගරා පොකුණුතෙර පන්සියයක් භික්‍ෂූන්ගෙන් යුත් මහත් භික්‍ෂුසංඝයාද, සත්සියයක් උපාසකයන්ද, නොයෙක් දහස් ගනන් දේවතාවන්ද සමග වසනසේක. ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි ශරීර වර්‍ණයෙන්ද යසසින්ද ඔවුන් පරදවා බබළන සේක. මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හමුයෙහිදී සුදුසු ගාථායෙන් (උන්වහන්සේ) ප්‍රශංසා කරන්නෙම් නම් මැනව” ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අස්නෙන් නැගිට උතුරුසඟ ඒකස්කොට පොරවා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ඇඳිලි බැඳ (වැඳ) මෙය කීය: “භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මට (අදහසක්) වැටහෙයි. සුගතයන් වහන්ස, මට (අදහසක්) වැටහෙයි.” “වඞ්ගීසය, තට ඒ වැටහේවා” යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළසේක. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හමුයෙහි සුදුසු ගාථායෙන් උන්වහන්සේ ප්‍රශංසා කළේය. “චන්‍ද්‍රතෙම වළා පහවූ අහස්හි යම්සේ බබළාද, නිර්‍මලවූ සූර්‍ය්‍ය තෙමේත් යම්සේ බබළාද, මහා මුනිවූ අංගීරසයන් වහන්ස, නුඹවහන්සේද එසේම යසසින් සියලු ලෝකයා ඉක්මවා බබළනසේක.”
12. වඞ්ගීසසුත්තං	12. වංගීස සූත්‍රය
220 එකං සමයං ආයස්මා වඞ්ගීසො සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ . තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා වඞ්ගීසො අචිරඅරහත්තප්පත්තො හුත්වා (හොති (සී. ස්‍යා. කං.)) විමුත්තිසුඛං පටිසංවෙදී (විමුත්තිසුඛපටිසංවෙදී (සී. පී.)) තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි - ‘‘කාවෙය්‍යමත්තා විචරිම්හ පුබ්බෙ, ගාමා ගාමං පුරා පුරං; අථද්දසාම සම්බුද්ධං, සද්ධා නො උපපජ්ජථ. ‘‘සො මෙ ධම්මමදෙසෙසි, ඛන්ධායතනධාතුයො (ඛන්ධෙ ආයතනානි ධාතුයො (ස්‍යා. කං. පී. ක.)); තස්සාහං ධම්මං සුත්වාන, පබ්බජිං අනගාරියං. ‘‘බහුන්නං වත අත්ථාය, බොධිං අජ්ඣගමා මුනි; භික්ඛූනං භික්ඛුනීනඤ්ච, යෙ නියාමගතද්දසා. ‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, මම බුද්ධස්ස සන්තිකෙ; තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං. ‘‘පුබ්බෙනිවාසං ජානාමි, දිබ්බචක්ඛුං විසොධිතං; තෙවිජ්ජො ඉද්ධිපත්තොම්හි, චෙතොපරියායකොවිදො’’ති.	220 මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක්කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත්නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවනලද ජේතවන ආරාමයෙහි වැඩවසනසේක. එකල ආයුෂ්මත් වඞ්ගීස ස්ථවිරතෙම අළුත රහත් වූයේව, අර්හත්ඵල සමාපත්ති සැපය විඳිනුයේ ඒ වේලෙහි ගාථාවෙන් මෙසේ කීය: “පෙර ගමින් ගමද, නුවරින් නුවරද, කව් කීමෙන් මත්ව හැසුරුනම්හ. ඉක්බිති සම්බුද්ධයන් වහන්සේ දුටුම්හ. එසඳ අපට ශ්‍රද්ධා තොමෝ උපනි. “ඒ තථාගතයන් වහන්සේ මට ස්කන්‍ධායතනධාතුන් (ප්‍රකාශ කෙරෙමින්) ධර්‍මය දෙසූසේක. උන්වහන්සේගේ ධර්‍මය අසා අනගාරිකවූ ශාසනයෙහි පැවිදිවූයෙමි. “යම් කෙනෙක් නියත නිර්‍වාණ මාර්‍ගයට පැමිණියෝද බොහෝවූ භික්‍ෂූන්ටද භික්‍ෂුනීන්ටද අර්ත්‍ථ පිණිස මුනිතුමා සම්බෝධියට පැමිණිසේක. “බුදුන්ගේ සමීපයට මාගේ පැමිණීම මට ඒකාන්තයෙන් යහපත් ඊමක් වූයේය. මා විසින් ත්‍රිවිද්‍යාවෝ ලබන ලද්දාහුය. සර්‍වඥයන්වහන්සේගේ අනුශාසනය මා විසින් (සම්පූර්‍ණ) කරන ලද්දේය. “පෙර විසූ ජාති පිළිවෙළ දනිමි. දිවැස විශේෂයෙන් පිරිසිදු කරන ලද්දේය. (මම දිවැස් ලදිමි.) මම ත්‍රිවිද්‍යා ඇත්තෙක්මි. ඎද්ධිවිධ ඥානයට පැමිණියේ වෙමි. සිත පිළිබඳ සියලු දේ දැනුමෙහි දක්‍ෂවෙමි.”