| (17) 2. පටිපදාවග්ගො | (17) 2. පටිපදා වර්‍ගය |
| 1. සංඛිත්තසුත්තං | 1. සංඛිත්ත පටිපදා සූත්‍රය |
|
161
‘‘චතස්සො
|
161
“මහණෙනි, මේ පිළිපැදීම් සතරක් වෙත්. කවර සතරක්ද යත්, දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාවය, (උසස් දැනීම) දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, වහා ලැබෙන අභිඥාවය, සුඛ ප්‍රතිපදාවය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාවය, සැපවූ ප්‍රතිපදාවය, වහා ලැබෙන අභිඥාය, මහණෙනි, මේ සතර අභිඥාවය.”
|
| 2. විත්ථාරසුත්තං | 2. විත්‍ථත පටිපදා සූත්‍රය |
|
162
‘‘චතස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, පටිපදා. කතමා චතස්සො? දුක්ඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, දුක්ඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා.
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දුක්ඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පකතියාපි තිබ්බරාගජාතිකො හොති, අභික්ඛණං රාගජං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. පකතියාපි තිබ්බදොසජාතිකො හොති, අභික්ඛණං දොසජං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. පකතියාපි තිබ්බමොහජාතිකො හොති, අභික්ඛණං මොහජං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. තස්සිමානි පඤ්චින්ද්‍රියානි මුදූනි පාතුභවන්ති - සද්ධින්ද්‍රියං, වීරියින්ද්‍රියං, සතින්ද්‍රියං, සමාධින්ද්‍රියං, පඤ්ඤින්ද්‍රියං. සො ඉමෙසං පඤ්චන්නං ඉන්ද්‍රියානං මුදුත්තා දන්ධං ආනන්තරියං පාපුණාති ආසවානං ඛයාය. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, දුක්ඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා.
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දුක්ඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පකතියාපි තිබ්බරාගජාතිකො හොති, අභික්ඛණං රාගජං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. පකතියාපි තිබ්බදොසජාතිකො හොති, අභික්ඛණං දොසජං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. පකතියාපි තිබ්බමොහජාතිකො හොති
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, සුඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පකතියාපි න තිබ්බරාගජාතිකො හොති, නාභික්ඛණං රාගජං දුක්ඛං දොමනස්සං
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, සුඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පකතියාපි න තිබ්බරාගජාතිකො හොති, නාභික්ඛණං රාගජං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. පකතියාපි න තිබ්බදොසජාතිකො හොති, නාභික්ඛණං දොසජං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. පකතියාපි න තිබ්බමොහජාතිකො හොති, නාභික්ඛණං මොහජං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදෙති. තස්සිමානි පඤ්චින්ද්‍රියානි අධිමත්තානි පාතුභවන්ති - සද්ධින්ද්‍රියං, වීරියින්ද්‍රියං, සතින්ද්‍රියං, සමාධින්ද්‍රියං, පඤ්ඤින්ද්‍රියං
|
162
“මහණෙනි, මේ සතර අභිඥාවෝය. කවර සතරක්ද යත්, දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාවය, (උසස් දැනීම) දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, වහා ලැබෙන අභිඥාවය, සුඛ ප්‍රතිපදාවය, ප්‍රමාද අභිඥාය, සුඛ ප්‍රතිපදාවය, වහා ලැබෙන අභිඥාය.
“මහණෙනි, දුක්වූ ප්‍රතිපදාව හා ප්‍රමාද අභිඥාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි ඇතැමෙක් ප්‍රකෘතියෙන් තද රාග ස්වභාව ඇත්තේ වේද, වහා රාගයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් විඳියි. ප්‍රකෘතියෙන් තද ද්වේෂ ස්වභාව ඇත්තේ වේද, වහා ද්වේෂයෙන් උපන් දුකත් දොම්නසත් විඳීද, ප්‍රකෘතියෙන් තද මුළාවූවෙක් වේද, වහා මෝහයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් විඳිද, ඔහුට සද්‍ධින්‍ද්‍රිය (පැහැදීම), විරියින්‍ද්‍රිය (වීර්‍ය්‍යය), සතින්‍ද්‍රිය (සිහිය), සමාධින්‍ද්‍රිය (එකඟබව), පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය (නුවණ) යන මේ ඉන්‍ද්‍රියයන් පස මෘදුව පහළ වෙත්.
“හෙතෙම මේ ඉන්‍ද්‍රියයන් පස්දෙනාගේ මෘදු බැවින් ආශ්‍රවයන්ගේ ක්‍ෂයවීම පිණිස ප්‍රමාදව දෙවෙනි ආත්ම භාවයට පැමිණෙයි. මහණෙනි, මේ දුක්වූ ප්‍රතිපදාව හා ප්‍රමාදව ලැබෙන අභිඥා ඇත්තේ වේ.
“මහණෙනි, දුක්වූ ප්‍රතිපදාව හා වහා ලබන අභිඥා ඇත්තේ කෙසේ වේද? මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැමෙක් ප්‍රකෘතියෙන් තද රාගය ඇත්තෙක් වේද, වහා රාගයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් විඳියි. ස්වභාවයෙන් තද ද්වේෂ ඇත්තෙක් වේද, වහා ද්වේෂයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් විඳියි, ප්‍රකෘතියෙන් තියුණු මුළා ස්වභාව ඇත්තෙක් වේද, වහා මෝහයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් විඳිද, ඔහුට සද්‍ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය යන මේ ඉන්‍ද්‍රියයන් පස අධිකව පහළ වෙත්ද, හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රිය යන් වැඩි බැවින් වහා ආශ්‍රවයන් ක්‍ෂය කිරීම පිණිස දෙවෙනි ආත්ම භාවයට පැමිණේ. මහණෙනි, මේ දුක්වූ ප්‍රතිපදා හා වහා ලැබෙන අභිඥා ඇත්තේ වේ.
“මහණෙනි, සැපවූ ප්‍රතිපදාව හා ප්‍රමාද අභිඥා ඇත්තේ කෙසේ වේද? මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැමෙක් ප්‍රකෘතියෙන් තියුණු රාග ස්වභාව ඇත්තේ වේද, වහා රාගයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් නොවිඳීද, ප්‍රකෘතියෙන් තද ද්වේෂ ස්වභාව ඇත්තේ නොවේද, වහා ද්වේෂයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් නොවිඳීද, ප්‍රකෘතියෙන් තියුණු මෝහ ස්වභාව ඇත්තෙක් නොවේද, වහා මෝහයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් නොවිඳීද, ඔහුට සද්‍ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය යන මේ ඉන්‍ද්‍රියයන් පස මෘදුව පහළ වෙත්ද, හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන්ගේ මෘදු බැවින් ආශ්‍රව ක්‍ෂයට ප්‍රමාදව දෙවෙනි ආත්ම භාවයට පැමිණෙයි. මහණෙනි, මේ සුවවූ ප්‍රතිපදාව හා ප්‍රමාදවූ අභිඥා ඇත්තේ වේ.
“මහණෙනි, සැපවූ ප්‍රතිපදාව සහ වහා අභිඥා ලැබෙන ප්‍රකිපදාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් ප්‍රකෘතියෙන්ද රාග ඇත්තේ නොවේද, වහා රාගයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් නොවිඳියි. ප්‍රකෘතියෙන් තියුණු ද්වේෂ පුද්ගලයෙක් නොවේද, වහා ද්වේෂයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් නොවිඳීද, ප්‍රකෘතියෙන් තියුණු මුළාවූවෙක් නොවේද, වහා මෝහයෙන් උපන් දුකක් දොම්නසක් නොවිඳීද, ඕහට සද්‍ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය යන මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයෝ වැඩි වශයෙන් පහළ වෙත්. හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන්ගේ වැඩි බැවින් වහා ආශ්‍රව ක්‍ෂයට අනතුරු ආත්මයට පැමිණේ. මහණෙනි, මේ සුවවූ ප්‍රතිපදාව හා තියුණුූ අභිඥා ඇත්තේ වේ. මහණෙනි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවෝයි.”
|
| 3. අසුභසුත්තං | 3. අසුභානු පස්සි සූත්‍රය |
|
163
‘‘චතස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, පටිපදා. කතමා චතස්සො? දුක්ඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, දුක්ඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා.
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දුක්ඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අසුභානුපස්සී
‘‘කතමා
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, සුඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා? ඉධ භික්ඛවෙ, භික්ඛු විවිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි සවිතක්කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති; විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති; පීතියා ච විරාගා උපෙක්ඛකො ච විහරති සතො ච සම්පජානො සුඛඤ්ච කායෙන පටිසංවෙදෙති යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති - ‘උපෙක්ඛකො සතිමා සුඛවිහාරී’ති තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති; සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා පුබ්බෙව සොමනස්සදොමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා අදුක්ඛමසුඛං උපෙක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො ඉමානි පඤ්ච සෙඛබලානි උපනිස්සාය විහරති - සද්ධාබලං...පෙ.... පඤ්ඤාබලං. තස්සිමානි පඤ්චින්ද්‍රියානි මුදූනි පාතුභවන්ති - සද්ධින්ද්‍රියං...පෙ.... පඤ්ඤින්ද්‍රියං. සො ඉමෙසං පඤ්චන්නං ඉන්ද්‍රියානං මුදුත්තා දන්ධං ආනන්තරියං පාපුණාති ආසවානං ඛයාය. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, සුඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා.
‘‘කතමා
|
163
“මහණෙනි, මේ සතර අභිඥාවෝය. කවර සතරක්ද යත්, දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාවය, (උසස් දැනීම) දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, වහා ලැබෙන අභිඥාවය, සුඛ ප්‍රතිපදාවය, ප්‍රමාද අභිඥාය, සුඛ ප්‍රතිපදාවය, වහා ලැබෙන අභිඥාය.
“මහණෙනි, දුක්වූ ප්‍රතිපදාව හා ප්‍රමාදවූ අභිඥාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ශරීරයෙහි අශුභය අනුව බලමින් වාසය කරයි. අහරෙහි පිළිකුල් සංඥා ඇත්තේ සියලු ලෝකයෙහි නොඇලෙන සංඥා ඇත්තේ, සියලු සංස්කාරයන්හි අනිත්‍යය අනුදක්නේ වාසය කරයිද, ඔහුට මරණ සංඥාව අධ්‍යාත්මයෙහි එළඹ සිටියේ වේද? හෙතෙම ශ්‍රද්‍ධා, ලජ්ජා, භය, වීර්‍ය්‍ය, ප්‍රඥා, බලයයි කියන ලද ශෛක්‍ෂ (හික්මෙන) බල පස ඇසුරු කොට වසයි. ඔහුට සද්‍ධින්‍ද්‍රිය, විරියින්‍ද්‍රිය, සතින්‍ද්‍රිය, සමාධින්‍ද්‍රිය, පඤ්ඤින්‍ද්‍රිය සංඛ්‍යාත මේ පඤ්ච ඉන්‍ද්‍රියයන් මෘදුව පහළ වෙත්. හෙතෙම මේ ඉන්‍ද්‍රියයන් පසේ මෘදු බැවින් ප්‍රමාදව ආශ්‍රව ක්‍ෂය පිණිස දෙවෙනි ආත්ම භාවයට පැමිණේ. මහණෙනි, මේ දුක්වූ ප්‍රතිපදාව හා ප්‍රමාදවූ අභිඥා ඇත්තේ වේ.
“මහණෙනි, දුක්වූ ප්‍රතිපදාව සහ තියුණු (වහා ලැබෙන) අභිඥා කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ශරීරයෙහි අසුභය අනුව බලන සුළුවූයේ ආහාරයෙහි පිළිකුල් සංඥාව ඇත්තේ සියලු ලෝකයෙහි නොඇලුනු සංඥාව ඇත්තේ, සියලු සංස්කාරයන් අනිත්‍යය අනුව දකිමින් වාසය කරයි. ඔහුගේ අභ්‍යන්තරයෙහි මරණ සංඥාව එළඹ සිටියේ වේ. හෙතෙම සද්‍ධා, හිරි, ඔත්තප්ප, විරිය, පඤ්ඤා බල නම් පඤ්ච බලයන් ඇසුරු කොට වාසය කරයි. ඔහුට ශ්‍රද්‍ධා, විරිය, සති, සමාධි, ප්‍රඥා නම් මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන් අධිකව පහළ වෙත්. හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන්ගේ අධිකත්‍වයෙන් ආශ්‍රව ක්‍ෂයට වහා දෙවෙනි ආත්මයට පැමිණේ. මහණෙනි, මේ දුක්වූ ප්‍රතිපදාව හා වහා ලැබෙන අභිඥාවේ.
“මහණෙනි, සැපවූ ප්‍රතිපදාව හා ලස්වූ (ප්‍රමාදවූ) අභිඥාව කවරේද?
“මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම කාමයන්ගෙන් වෙන්ව, අකුශල ධර්‍මයන්ගෙන් වෙන්ව, විතර්‍ක සහිත, විචාර සහිත, විවේකයෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. විතර්‍ක විචාරයන්ගේ සන්සිඳීමෙන් අධ්‍යාත්මයෙහි පැහැදීම ඇති, සිත හා එකට පහළවන, විතර්‍ක නැති, විචාර නැති, සමාධියෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැප ඇති, ද්‍විතීයධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. ප්‍රීතියගේ වෙන්වීමෙන් උපෙක්‍ෂා ඇතිව වාසය කරයි. සිහි ඇත්තේද, සම්‍යක් ප්‍රඥා ඇත්තේ, සැපය කයින් විඳියි. ආර්‍ය්‍යයෝ උපේක්‍ෂා ඇත්තේ, සිහි ඇත්තේ, සැප විහාරීයයි යමක් කියත්ද, ඒ තෘතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සැපය ප්‍රහාණයෙන්ද, දුක ප්‍රහාණයෙන්ද, සොම්නස්, දොම්නස් දෙදෙනා නොපෙනී යාමට පූර්‍වයෙහිම, දුක් නැති, සැප නැති, උපෙක්‍ෂා ස්මෘති දෙදෙනාගේ පිරිසිදු බව ඇති සතරවෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි.
“හෙතෙම සද්‍ධා, හිරි, ඔත්තප්ප, විරිය, පඤ්ඤා යන මේ බල පස ඇසුරු කොට වසයි. ඔහුට ශ්‍රද්‍ධා, විරිය, සති, සමාධි, ප්‍රඥා ඉන්‍ද්‍රියන් යන මේ ඉන්‍ද්‍රියයන් පස මෘදුව පහළ වෙත්. හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන්ගේ මෘදුත්‍වයෙන් ආශ්‍රවයන්ගේ ක්‍ෂය පිණිස ප්‍රමාදව දෙවෙනි ආත්මයට පැමිණේ. මහණෙනි, මේ සුව ප්‍රතිපදාව හා ප්‍රමාදවූ අභිඥාවයි.
“මහණෙනි, සැප ප්‍රතිපදාව වහා ලැබෙන අභිඥා කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම කාමයන්ගෙන් වෙන්ව, අකුශල ධර්‍මයන්ගෙන් වෙන්ව, විතර්‍ක සහිත, විචාර සහිත, විවේකයෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. විතර්‍ක විචාරයන්ගේ සන්සිඳීමෙන් අධ්‍යාත්මයෙහි පැහැදීම ඇති, සිත හා එකට පහළවන, විතර්‍ක නැති, විචාර නැති, සමාධියෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැප ඇති, ද්‍විතීයධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. ප්‍රීතියගේ වෙන්වීමෙන් උපෙක්‍ෂා ඇතිව වාසය කරයි. සිහි ඇත්තේද, සම්‍යක් ප්‍රඥා ඇත්තේ, සැපය කයින් විඳියි. ආර්‍ය්‍යයෝ උපේක්‍ෂා ඇත්තේ, සිහි ඇත්තේ, සැප විහාරීයයි යමක් කියත්ද, ඒ තෘතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සැපය ප්‍රහාණයෙන්ද, දුක ප්‍රහාණයෙන්ද, සොම්නස්, දොම්නස් දෙදෙනා නොපෙනී යාමට පූර්‍වයෙහිම, දුක් නැති, සැප නැති, උපෙක්‍ෂා ස්මෘති දෙදෙනාගේ පිරිසිදු බව ඇති සතරවෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි.
හෙතෙම සද්‍ධා, හිරි, ඔත්තප්ප, විරිය, ප්‍රඥා බල සංඛ්‍යාත මේ පඤ්ච ශෛක්‍ෂ බලයන් ඇසුරු කොට වාසය කරයි. ඔහුට සද්‍ධා, විරිය, සති, සමාධි, ප්‍රඥා යන ඉන්‍ද්‍රියයන් පස වැඩිව පහළ වෙත්. හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන්ගේ අධික මාත්‍රත්‍වයෙන් ආශ්‍රවයන් ක්‍ෂය කිරීම පිණිස වහා අනතුරු ආත්මයට පැමිණේ. මහණෙනි, මේ සැප ප්‍රතිපදාව හා වහා ලැබෙන අභිඥාය. මහණෙනි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවෝයි.
|
| 4. පඨමඛමසුත්තං | 4. පච්චක්කොසන සූත්‍රය |
|
164
‘‘චතස්සො
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, ඛමා පටිපදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො අක්කොසන්තං න පච්චක්කොසති, රොසන්තං න පටිරොසති, භණ්ඩන්තං න පටිභණ්ඩති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, ඛමා පටිපදා.
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දමා පටිපදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු චක්ඛුනා රූපං දිස්වා න නිමිත්තග්ගාහී හොති නානුබ්‍යඤ්ජනග්ගාහී; යත්වාධිකරණමෙනං චක්ඛුන්ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣාදොමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවෙය්‍යුං, තස්ස සංවරාය
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, සමා පටිපදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු උප්පන්නං කාමවිතක්කං නාධිවාසෙති පජහති විනොදෙති සමෙති බ්‍යන්තීකරොති අනභාවං ගමෙති; උප්පන්නං බ්‍යාපාදවිතක්කං...පෙ.... උප්පන්නං විහිංසාවිතක්කං... උප්පන්නුප්පන්නෙ පාපකෙ අකුසලෙ ධම්මෙ නාධිවාසෙති පජහති විනොදෙති සමෙති බ්‍යන්තීකරොති අනභාවං ගමෙති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, සමා පටිපදා. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, චතස්සො පටිපදා’’ති. චතුත්ථං.
|
164
“මහණෙනි, මේ ප්‍රතිපදා සතරක් වෙත්. කවර සතරක්ද යත්? නොඉවසන ප්‍රතිපදාවය, ඉවසන ප්‍රතිපදාවය, සන්සිඳුනු ප්‍රතිපදාවය, සම ප්‍රතිපදාවය යන සතරය.
“මහණෙනි, නොඉවසන ප්‍රතිපදාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් ආක්‍රොශ කරන්නාට ආපසු ආක්‍රොශ කරයිද, ක්‍රොධ කරන්නාට ආපසු ක්‍රොධ කෙරේද, කොලාහාල කරන්නාට ආපසු කෝලාහාල කරයිද, මේ අක්‍ෂමා ප්‍රතිපදායයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, ඉවසන ප්‍රතිපදාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් ආක්‍රොශ කරන්නාට ආපසු ආක්‍රොශ නොකෙරේද, ක්‍රොධ කරන්නාට ආපසු ක්‍රොධ නොකරයිද, කොලාහල කරන්නාට ආපසු කෝලාහල නොකරාද, මහණෙනි, මේ ක්‍ෂමා ප්‍රතිපදායයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, සන්සිඳුනු ප්‍රතිපදාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි මහණ තෙම ඇසින් රූපයක් දැක නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, යම් කාරණයකින් චක්‍ෂුරින්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ද්වේෂය යන ලාමක අකශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. චක්‍ෂුරින්‍ද්‍රියය රකියි. චක්‍ෂුරින්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. කණින් ශබ්දයක් අසා නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, යම් කාරණයකින් සෝතේන්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ද්වේෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. සෝතේන්‍ද්‍රියය රකියි. සෝතේන්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. නාසයෙන් ගඳ සුවඳත් ආඝ්‍රාණය කොට නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, යම් කාරණයකින් ඝානේන්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ද්වේෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. ඝානේන්‍ද්‍රියය රකියි. ඝානේන්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. දිවෙන් රසයක් විඳ, නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, යම් කාරණයකින් ජිහ්වේන්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ද්වේෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. ජිහ්වේන්‍ද්‍රියය රකියි. ජිහ්වේන්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. කයින් පහසක් දැනී, නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, වේ. යම් කාරණයකින් කායේන්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ෙව්ෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. කායේන්‍ද්‍රියය රකියි. කායේන්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. සිතින් ධර්‍මයක් දැන නිමිති නොගන්නේ වේ, අනුබ්‍යඤ්ජන නොගන්නේ වේ, යම් කාරණයකින් මනින්‍ද්‍රියයෙහි අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ෙව්ෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරය පිණිස පිළිපදියි. මනින්‍ද්‍රියය රකියි. මනින්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. මහණෙනි, මේ සන්සිඳුනු ප්‍රතිපදාවයයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, සම ප්‍රතිපදාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම උපන් කාම අදහස නොඉවසයි. අත්හරියි. දුරුකරයි. සමනය කරයි. කෙළවර කරයි. අභාවයට යවයි. උපන් ව්‍යාපාද විතර්‍කය, නොඉවසයි. අත්හරියි. දුරුකරයි. සමනය කරයි. කෙළවර කරයි. අභාවයට යවයි. උපන් විහිංසා විර්‍කය නොඉවසයි. අත්හරියි. දුරුකරයි. සමනය කරයි. කෙළවර කරයි. අභාවයට යවයි. උපනූපන් ලාමක අකුශල ධර්මයන් නොඉවසයි. දුරුකරයි. අත්හරියි. සමනය කරයි. අවසන් කරයි. අභාවයට යවයි. මහණෙනි, මේ සම ප්‍රතිපදාවයයි කියනු ලැබේ. මහණෙනි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවෝයි.”
|
| 5. දුතියඛමසුත්තං | 5. අක්ඛම සූත්‍රය |
|
165
‘‘චතස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, පටිපදා. කතමා චතස්සො? අක්ඛමා පටිපදා, ඛමා පටිපදා, දමා පටිපදා, සමා පටිපදා.
‘‘කතමා
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, ඛමා පටිපදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො ඛමො හොති සීතස්ස උණ්හස්ස ජිඝච්ඡාය පිපාසාය, ඩංසමකසවාතාතපසරීසපසම්ඵස්සානං දුරුත්තානං දුරාගතානං වචනපථානං උප්පන්නානං සාරීරිකානං වෙදනානං දුක්ඛානං තිබ්බානං ඛරානං කටුකානං අසාතානං අමනාපානං පාණහරානං අධිවාසකජාතිකො හොති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, ඛමා පටිපදා.
‘‘කතමා
‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, සමා පටිපදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු උප්පන්නං කාමවිතක්කං නාධිවාසෙති පජහති විනොදෙති සමෙති බ්‍යන්තීකරොති අනභාවං ගමෙති, උප්පන්නං බ්‍යාපාදවිතක්කං...පෙ.... උප්පන්නං විහිංසාවිතක්කං... උප්පන්නුප්පන්නෙ පාපකෙ අකුසලෙ ධම්මෙ නාධිවාසෙති පජහති විනොදෙති සමෙති බ්‍යන්තීකරොති අනභාවං ගමෙති. අයං
|
165
“මහණෙනි, මේ ප්‍රතිපදා සතරක් වෙත්. කවර සතරක්ද යත්? නොඉවසන ප්‍රතිපදාවය, ඉවසන ප්‍රතිපදාවය, සන්සිඳුනු ප්‍රතිපදාවය, සම ප්‍රතිපදාවය යන සතරය.
“මහණෙනි, නොඉවසීමේ ප්‍රතිපදාව කවරේද?
“මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැමෙක් සීත, උෂ්ණ, බඩසාය, පිපාසය, ඩැහැලේ බොන මැස්සෝය, මදුරුවෝය, වාතයය, අව්වය, දීර්‍ඝ ජාතීන්ගේ ස්පර්‍ශය
නොඉවසන්නේ වේද,
නපුරුකොට කියන ලද, නපුරු වශයෙන් ආ, වචනයෙන් උපන්, දුක්වූ, තියුණුවූ, ක්‍රූරවූ, කටුකවූ, අයහපත්වූ, නොමනාපවූ, ප්‍රාණය පැහැරගන්නාවූ, උපන් ශාරීරික වේදනාවන්
“නොඉවසන ස්වභාව ඇත්තේ වේ. මහණෙනි, මේ අක්‍ෂමා ප්‍රතිපදායයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, ඉවසන ප්‍රතිපදාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැමෙක් සීත, උෂ්ණ, බඩසාය, පිපාසය, ඩැහැලේ බොන මැස්සෝය, මදුරුවෝය, වාතයය, අව්වය, දීර්‍ඝ ජාතීන්ගේ ස්පර්‍ශය ඉවසන්නේ වේද, නපුරුකොට කියන ලද, නපුරු වශයෙන් ආ, වචනයෙන් උපන්, දුක්වූ, තියුණුවූ, ක්‍රූරවූ, කටුකවූ, අයහපත්වූ, නොමනාපවූ, ප්‍රාණය පැහැරගන්නාවූ, උපන් ශාරීරික වේදනාවන් ඉවසන ස්වභාව වූයේ වේද, මහණෙනි, මේ ක්‍ෂමා (ඉවසන) ප්‍රතිපදායයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, සන්සිඳුනු ප්‍රතිපදාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි මහණ තෙම ඇසින් රූපයක් දැක නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, යම් කාරණයකින් චක්‍ෂුරින්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ද්වේෂය යන ලාමක අකශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. චක්‍ෂුරින්‍ද්‍රියය රකියි. චක්‍ෂුරින්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. කණින් ශබ්දයක් අසා නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, යම් කාරණයකින් සෝතේන්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ද්වේෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. සෝතේන්‍ද්‍රියය රකියි. සෝතේන්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. නාසයෙන් ගඳ සුවඳත් ආඝ්‍රාණය කොට නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, යම් කාරණයකින් ඝානේන්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ද්වේෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. ඝානේන්‍ද්‍රියය රකියි. ඝානේන්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. දිවෙන් රසයක් විඳ, නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, යම් කාරණයකින් ජිහ්වේන්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ද්වේෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. ජිහ්වේන්‍ද්‍රියය රකියි. ජිහ්වේන්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. කයින් පහසක් දැනී, නිමිති නොගන්නේද, ලක්‍ෂණ නොගන්නේද, වේ. යම් කාරණයකින් කායේන්‍ද්‍රියය අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ෙව්ෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරවීම පිණිස පිළිපදියි. කායේන්‍ද්‍රියය රකියි. කායේන්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. සිතින් ධර්‍මයක් දැන නිමිති නොගන්නේ වේ, අනුබ්‍යඤ්ජන නොගන්නේ වේ, යම් කාරණයකින් මනින්‍ද්‍රියයෙහි අසංවරව වාසය කරන්නාට ලෝභය, ෙව්ෂය යන ලාමක අකුශල ධර්මයෝ ලුහුබඳනාහුද, එය සංවරය පිණිස පිළිපදියි. මනින්‍ද්‍රියය රකියි. මනින්‍ද්‍රියයෙහි සංවරයට පැමිණේ. මහණෙනි, මේ සන්සිඳුනු ප්‍රතිපදාවයයි කියනු ලැබේ.
“මහණෙනි, සම ප්‍රතිපදාව කවරේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම උපන් කාම අදහස නොඉවසයි. අත්හරියි. දුරුකරයි. සමනය කරයි. කෙළවර කරයි. අභාවයට යවයි. උපන් ව්‍යාපාද විතර්‍කය, නොඉවසයි. අත්හරියි. දුරුකරයි. සමනය කරයි. කෙළවර කරයි. අභාවයට යවයි. උපන් විහිංසා විර්‍කය නොඉවසයි. අත්හරියි. දුරුකරයි. සමනය කරයි. කෙළවර කරයි. අභාවයට යවයි. උපනූපන් ලාමක අකුශල ධර්මයන් නොඉවසයි. දුරුකරයි. අත්හරියි. සමනය කරයි. අවසන් කරයි. අභාවයට යවයි. මහණෙනි, මේ සම ප්‍රතිපදාවයයි කියනු ලැබේ. මහණෙනි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවෝයි.”
|
| 6. උභයසුත්තං | 6. උභය හීන සූත්‍රය |
|
166
‘‘චතස්සො
‘‘තත්‍ර
‘‘තත්‍ර, භික්ඛවෙ, යායං පටිපදා දුක්ඛා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, අයං, භික්ඛවෙ, පටිපදා දුක්ඛත්තා හීනා අක්ඛායති.
‘‘තත්‍ර
‘‘තත්‍ර, භික්ඛවෙ, යායං පටිපදා සුඛා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, අයං, භික්ඛවෙ, පටිපදා උභයෙනෙව පණීතා අක්ඛායති. යම්පායං පටිපදා සුඛා, ඉමිනාපායං පණීතා අක්ඛායති; යම්පායං පටිපදා ඛිප්පා, ඉමිනාපායං පණීතා අක්ඛායති. අයං, භික්ඛවෙ, පටිපදා උභයෙනෙව පණීතා අක්ඛායති. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, චතස්සො පටිපදා’’ති. ඡට්ඨං.
|
166
“මහණෙනි, මේ ප්‍රතිපදා සතරක් වෙත්. කවර සතරක්ද යත්. දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාවය, දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, වහාලැබෙන අභිඥාය, සැපවූ ප්‍රතිපදාවය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාය, සැපවූ ප්‍රතිපදාවය, වහා ලැබෙන අභිඥාය යන සතරය.
“මහණෙනි, එහි යම් ප්‍රතිපදාවක් දුක්ද, ප්‍රමාදව ලැබෙන අභිඥා ඇත්තේද, මහණෙනි, මේ ප්‍රතිපදාව දෙකින්ම ලාමකයයි කියනු ලැබේ. යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් දුක්ද වෙයි. මෙය හීන යයි වැටහේ. යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් දුක්ද වෙයි. මෙය හීන යයි වැටහේ. යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් ප්‍රමාදද වෙයි. මෙය හීන යයි හැඟේ. මහණෙනි, මේ ප්‍රතිපදාව දෙකින්ම හීනයයි කියනු ලැබේ. මහණෙනි, එහි යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් වහා ලැබෙන අභිඥාද, දුක්ද, මහණෙනි, මේ ප්‍රතිපදාව දුක් බැවින් හීන යයි කියනු ලැබේ. මහණෙනි, එහි යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් සැපද, ප්‍රමාදව ලැබෙන අභිඥාද, මහණෙනි, මේ ප්‍රතිපදාව ප්‍රමාද බැවින් හීනයයි කියනු ලැබේ. මහණෙනි, එහි යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් සැපද, වහා ලැබෙන අභිඥාද, මහණෙනි, මේ ප්‍රතිපදාව දෙකින්ම ප්‍රණීතයයි හැඟේ.
“යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් සැපද වෙයි. මෙය ප්‍රණීතයයි කියනු ලැබේ. යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් තියුණුද වෙයි. මෙය ප්‍රණීතයයි කියනු ලැබේ. මහණෙනි, මේ ප්‍රතිපදාව දෙකින්ම ප්‍රණීතයයි කියනු ලැබේ. මහණෙනි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවෝයි.”
|
| 7. මහාමොග්ගල්ලානසුත්තං | 7. මොග්ගල්ලාන සූත්‍රය |
|
167
අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො යෙනායස්මා මහාමොග්ගල්ලානො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා මහාමොග්ගල්ලානෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි
‘‘චතස්සො ඉමා, ආවුසො මොග්ගල්ලාන, පටිපදා. කතමා චතස්සො? දුක්ඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, දුක්ඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා. ඉමා ඛො, ආවුසො, චතස්සො පටිපදා
‘‘චතස්සො
|
167
“ඉක්බිති ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ, මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණිසේක. පැමිණ ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමග සතුටුවියයුතු, සිහි කටයුතු කථාව කොට නිමවා එකත්පසෙක හුන් සේක.
“එකත් පසෙක හුන් ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ, ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේට, “ඇවැත් මොග්ගල්ලානය,
“මේ ප්‍රතිපදා සතරකි. කවර සතරක්ද යත්. දුක්වු ප්‍රතිපදාය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාය. දුක්වු ප්‍රතිපදාය, වහා ලැබෙන අභිඥාය. සැපවුූ ප්‍රතිපදාය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාය. සැපවූ ප්‍රතිපදාය, වහා ලැබෙන අභිඥාය, ඇවැත්නි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවෝයි.
“ඇවැත්නි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවන්ගෙන් තොප කවර ප්‍රතිපදාවකට පැමිණ, තෘෂ්ණා, මාන, දෘෂ්ටි වශයෙන් නොගෙන සිත කෙලෙසුන්ගෙන් මිදුනේද?
“ඇවැත් ශාරීපුත්‍රය, මේ ප්‍රතිපදා සතරකි. කවර සතරක්ද යත්. දුක්වු ප්‍රතිපදාය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාය. දුක්වු ප්‍රතිපදාය, වහා ලැබෙන අභිඥාය. සැප වූ ප්‍රතිපදාය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාය. සැපවූ ප්‍රතිපදාය, වහා ලැබෙන අභිඥාය, ඇවැත්නි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවෝයි.
“ඇවැත්නි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවන්ගෙන් යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් සැපද, වහා ලැබෙන අභිඥා ඇත්තේද, මා විසින් මේ ප්‍රතිපදාවට පැමිණ, තෘෂ්ණාදී වශයෙන් නොගෙන, ආශ්‍රවයන්ගෙන් සිත මුදන ලදී.”
|
| 8. සාරිපුත්තසුත්තං | 8. සාරීපුත්ත සූත්‍රය |
|
168
අථ
‘‘චතස්සො ඉමා, ආවුසො සාරිපුත්ත, පටිපදා. කතමා චතස්සො? දුක්ඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, දුක්ඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා. ඉමා ඛො, ආවුසො, චතස්සො පටිපදා. ඉමාසං, ආවුසො, චතුන්නං පටිපදානං
‘‘චතස්සො ඉමා, ආවුසො මොග්ගල්ලාන, පටිපදා. කතමා චතස්සො? දුක්ඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, දුක්ඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා. ඉමා ඛො, ආවුසො, චතස්සො පටිපදා. ඉමාසං, ආවුසො, චතුන්නං පටිපදානං යායං පටිපදා සුඛා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, ඉමං මෙ පටිපදං ආගම්ම අනුපාදාය ආසවෙහි චිත්තං විමුත්ත’’න්ති. අට්ඨමං.
|
168
“ඉක්බිති ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේ, ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ යම් තැනෙක්හිද, එහි පැමිණිසේක. පැමිණ ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමග සතුටුවියයුතු, සිහි කටයුතු කථාව කොට නිමවා එකත්පසෙක හුන් සේක.
“එකත් පසෙක හුන් ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන ස්ථවිරයන් වහන්සේ, ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේට, “ඇවැත් ශාරීපුත්‍රය,
“මේ ප්‍රතිපදා සතරකි. කවර සතරක්ද යත්. දුක්වු ප්‍රතිපදාය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාය. දුක්වු ප්‍රතිපදාය, වහා ලැබෙන අභිඥාය. සැපවුූ ප්‍රතිපදාය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාය. සැපවූ ප්‍රතිපදාය, වහා ලැබෙන අභිඥාය, ඇවැත්නි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවෝයි.
“ඇවැත්නි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවන්ගෙන් තොප කවර ප්‍රතිපදාවකට පැමිණ, තෘෂ්ණා, මාන, දෘෂ්ටි වශයෙන් නොගෙන සිත කෙලෙසුන්ගෙන් මිදුනේද?
“ඇවැත් මොග්ගල්ලානය, මේ ප්‍රතිපදා සතරකි. කවර සතරක්ද යත්. දුක්වු ප්‍රතිපදාය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාය. දුක්වු ප්‍රතිපදාය, වහා ලැබෙන අභිඥාය. සැපවුූ ප්‍රතිපදාය, ප්‍රමාදවූ අභිඥාය. සැපවූ ප්‍රතිපදාය, වහා ලැබෙන අභිඥාය, ඇවැත්නි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවෝයි.
“ඇවැත්නි, මේ සතර ප්‍රතිපදාවන්ගෙන් යම් මේ ප්‍රතිපදාවක් දුක්ද, වහා ලැබෙන අභිඥා ඇත්තේද, මා විසින් මේ ප්‍රතිපදාවට පැමිණ, තෘෂ්ණාදී වශයෙන් නොගෙන, ආශ්‍රවයන්ගෙන් සිත මුදන ලදී.”
|
| 9. සසඞ්ඛාරසුත්තං | 9. සසංඛාර සූත්‍රය |
|
169
‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො දිට්ඨෙව ධම්මෙ සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො කායස්ස භෙදා සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො දිට්ඨෙව ධම්මෙ අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො කායස්ස භෙදා අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති.
‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දිට්ඨෙව ධම්මෙ සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අසුභානුපස්සී කායෙ විහරති, ආහාරෙ පටිකූලසඤ්ඤී, සබ්බලොකෙ අනභිරතිසඤ්ඤී, සබ්බසඞ්ඛාරෙසු
‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො කායස්ස භෙදා සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අසුභානුපස්සී කායෙ විහරති, ආහාරෙ පටිකූලසඤ්ඤී, සබ්බලොකෙ අනභිරතිසඤ්ඤී, සබ්බසඞ්ඛාරෙසු අනිච්චානුපස්සී. මරණසඤ්ඤා ඛො පනස්ස අජ්ඣත්තං සූපට්ඨිතා හොති. සො ඉමානි පඤ්ච සෙඛබලානි උපනිස්සාය විහරති - සද්ධාබලං, හිරිබලං, ඔත්තප්පබලං, වීරියබලං, පඤ්ඤාබලං. තස්සිමානි පඤ්චින්ද්‍රියානි මුදූනි පාතුභවන්ති - සද්ධින්ද්‍රියං, වීරියින්ද්‍රියං, සතින්ද්‍රියං, සමාධින්ද්‍රියං, පඤ්ඤින්ද්‍රියං. සො ඉමෙසං පඤ්චන්නං ඉන්ද්‍රියානං මුදුත්තා කායස්ස භෙදා සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො කායස්ස භෙදා සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති.
‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දිට්ඨෙව ධම්මෙ අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු විවිච්චෙව කාමෙහි...පෙ.... පඨමං ඣානං...පෙ.... දුතියං ඣානං...පෙ.... තතියං ඣානං...පෙ.... චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො ඉමානි පඤ්ච සෙඛබලානි උපනිස්සාය විහරති - සද්ධාබලං...පෙ....
‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො කායස්ස භෙදා අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති? ඉධ, භික්ඛවෙ
|
169
“මහණෙනි, මේ පුද්ගලයෝ සතර දෙනෙක් ලෝකයෙහි විද්‍යමාන වෙත්. කවර සතර දෙනෙක්ද යත්. මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් මෙලොවම සසංකාර පරිනිබ්බායී වේ. මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් සසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ. මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් මෙලොවම අසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ. මහණෙනි, මේ ලෝකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් අසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ.
“මහණෙනි, කෙසේ පුද්ගල තෙම මෙලොවම සසංඛාර පරිබිබ්බායී වේද?
“මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම ශරීරයෙහි අශුභය අනුව බලන සුළුව, ආහාරයෙහි පිළිකුල් හැඟීම ඇතිව, සියලු ලෝකයෙහි නොඇලුනු හැඟීම ඇතිව, සියලු සංස්කාරයන්හි අනිත්‍යය අනුව බලමින් වෙසෙයි. ඔහුගේ අභ්‍යන්තරයෙහි මරණ සිහිය එළඹ සිටියා වෙයි. හෙතෙම සද්‍ධා, හිරි, ඔත්තප්ප, විරිය, ප්‍රඥා බල සංඛ්‍යාත මේ පඤ්චවිධ ශෛක්‍ෂ බලයන් ඇසුරුකොට වාසය කරයි.
“ඔහුට ශ්‍රද්‍ධා, වීර්‍ය්‍ය, ස්මෘති, සමාධි, ප්‍රඥා ඉන්‍ද්‍රිය නම් මේ පඤ්චවිධ ඉන්‍ද්‍රියයන් අධිකව පහළවෙත්. හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන්ගේ අධිකත්‍වයෙන් මෙලොවම සසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ. මහණෙනි, මෙසේ වනාහි පුද්ගල තෙම මෙලොවම සසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ.
“මහණෙනි, කෙසේ නම් පුද්ගල තෙම කරජකායයාගේ බිඳීමෙන් සසංඛාර පරිනිබ්බායී වේද, මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම ශරීරයෙහි අශුභය අනුව බලන සුළුව, ආහාරයෙහි පිළිකුල් හැඟීම ඇතිව, සියලු ලෝකයෙහි නොඇලුනු හැඟීම ඇතිව, සියලු සංස්කාරයන්හි අනිත්‍යය අනුව බලමින් වෙසෙයි. ඔහුගේ අභ්‍යන්තරයෙහි මරණ සිහිය එළඹ සිටියා වෙයි. හෙතෙම සද්‍ධා, හිරි, ඔත්තප්ප, විරිය, ප්‍රඥා බල සංඛ්‍යාත මේ පඤ්චවිධ ශෛක්‍ෂ බලයන් ඇසුරුකොට වාසය කරයි.
“ඔහුට සද්‍ධා, විරිය, සති, සමාධි, පඤ්ඤා ඉන්‍ද්‍රිය නම් මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන් මෘදුව පහළ වෙත්. හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන්ගේ මෘදුත්‍වයෙන් ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් සසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ. මහණෙනි, මෙසේ වනාහි පුද්ගල තෙම කායයාගේ බිඳීමෙන් සසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ.
“මහණෙනි, කෙසේ නම් පුද්ගල තෙම මෙලොවම අසංඛාර පරිනිබ්බායී වේද, මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම කාමයන්ගෙන් වෙන්ව, අකුශල ධර්‍මයන්ගෙන් වෙන්ව, විතර්‍ක සහිත, විචාර සහිත, විවේකයෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. විතර්‍ක විචාරයන්ගේ සන්සිඳීමෙන් අධ්‍යාත්මයෙහි පැහැදීම ඇති, සිත හා එකට පහළවන, විතර්‍ක නැති, විචාර නැති, සමාධියෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැප ඇති, ද්‍විතීයධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. ප්‍රීතියගේ වෙන්වීමෙන් උපෙක්‍ෂා ඇතිව වාසය කරයි. සිහි ඇත්තේද, සම්‍යක් ප්‍රඥා ඇත්තේ, සැපය කයින් විඳියි. ආර්‍ය්‍යයෝ උපේක්‍ෂා ඇත්තේ, සිහි ඇත්තේ, සැප විහාරීයයි යමක් කියත්ද, ඒ තෘතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සැපය ප්‍රහාණයෙන්ද, දුක ප්‍රහාණයෙන්ද, සොම්නස්, දොම්නස් දෙදෙනා නොපෙනී යාමට පූර්‍වයෙහිම, දුක් නැති, සැප නැති, උපෙක්‍ෂා ස්මෘති දෙදෙනාගේ පිරිසිදු බව ඇති සතරවෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. හෙතෙම සද්‍ධා, හිරි, ඔත්තප්ප, විරිය, පඤ්ඤා බල සංඛ්‍යාත මේ ශෛක්‍ෂ බල පස ඇසුරු කොට වාසය කරයි.
“ඕහට සද්‍ධා, විරිය, සති, සමාධි, පඤ්ඤා නම් මේ ඉන්‍ද්‍රියයන් පස අධිකව පහළවෙත්. හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන්ගේ අධික බැවින් මෙලොවෙහිම අසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ. මහණෙනි, මෙසේ වනාහි පුද්ගල තෙම මෙලොවම අසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ.
“මහණෙනි, කෙසේ නම් පුද්ගල තෙම ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් අසංඛාර පරිනිබ්බායී වේද? මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම කාමයන්ගෙන් වෙන්ව, අකුශල ධර්‍මයන්ගෙන් වෙන්ව, විතර්‍ක සහිත, විචාර සහිත, විවේකයෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. විතර්‍ක විචාරයන්ගේ සන්සිඳීමෙන් අධ්‍යාත්මයෙහි පැහැදීම ඇති, සිත හා එකට පහළවන, විතර්‍ක නැති, විචාර නැති, සමාධියෙන් උපන් ප්‍රීතිය හා සැප ඇති, ද්‍විතීයධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. ප්‍රීතියගේ වෙන්වීමෙන් උපෙක්‍ෂා ඇතිව වාසය කරයි. සිහි ඇත්තේද, සම්‍යක් ප්‍රඥා ඇත්තේ, සැපය කයින් විඳියි. ආර්‍ය්‍යයෝ උපේක්‍ෂා ඇත්තේ, සිහි ඇත්තේ, සැප විහාරීයයි යමක් කියත්ද, ඒ තෘතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සැපය ප්‍රහාණයෙන්ද, දුක ප්‍රහාණයෙන්ද, සොම්නස්, දොම්නස් දෙදෙනා නොපෙනී යාමට පූර්‍වයෙහිම, දුක් නැති, සැප නැති, උපෙක්‍ෂා ස්මෘති දෙදෙනාගේ පිරිසිදු බව ඇති සතරවෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි.
“හෙතෙම සද්‍ධා, හිරි, ඔත්තප්ප, විරිය, පඤ්ඤා බල සංඛ්‍යාත මේ පඤ්චවිධ ශෛක්‍ෂ බලයන් ඇසුරුකොට වසයි. ඔහුට සද්‍ධා, විරිය, සති, සමාධි, පඤ්ඤා නම් මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන් මෘදුව පහළ වෙත්. හෙතෙම මේ පඤ්චෙන්‍ද්‍රියයන්ගේ මෘදුත්‍වයෙන් කායයාගේ බිඳීමෙන් අසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ. මහණෙනි, මෙසේ වනාහි පුද්ගල තෙම කායයාගේ බිඳීමෙන් අසංඛාර පරිනිබ්බායී වේ. මහණෙනි, මේ පුද්ගලයන් සතරදෙන ලෝකයෙහි ඇත්තාහ. විද්‍යමාන වෙත්” යයි වදාළ සේක.
|
| 10. යුගනද්ධසුත්තං | 10. යුගනද්‍ධ සූත්‍රය |
|
170
එවං
‘‘යො
‘‘කතමෙහි චතූහි? ඉධ, ආවුසො, භික්ඛු සමථපුබ්බඞ්ගමං විපස්සනං භාවෙති. තස්ස සමථපුබ්බඞ්ගමං විපස්සනං භාවයතො මග්ගො සඤ්ජායති. සො තං මග්ගං ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති. තස්ස තං මග්ගං ආසෙවතො භාවයතො බහුලීකරොතො සංයොජනානි පහීයන්ති, අනුසයා බ්‍යන්තීහොන්ති.
‘‘පුන චපරං, ආවුසො, භික්ඛු විපස්සනාපුබ්බඞ්ගමං සමථං භාවෙති. තස්ස විපස්සනාපුබ්බඞ්ගමං සමථං භාවයතො මග්ගො සඤ්ජායති. සො තං මග්ගං ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති
‘‘පුන චපරං, ආවුසො, භික්ඛු සමථවිපස්සනං යුගනද්ධං භාවෙති. තස්ස සමථවිපස්සනං යුගනද්ධං භාවයතො මග්ගො සඤ්ජායති. සො තං මග්ගං ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති. තස්ස තං මග්ගං ආසෙවතො භාවයතො බහුලීකරොතො සංයොජනානි පහීයන්ති, අනුසයා බ්‍යන්තීහොන්ති.
‘‘පුන චපරං, ආවුසො, භික්ඛුනො ධම්මුද්ධච්චවිග්ගහිතං මානසං හොති. හොති සො, ආවුසො, සමයො යං තං චිත්තං අජ්ඣත්තමෙව සන්තිට්ඨති සන්නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. තස්ස මග්ගො සඤ්ජායති. සො තං මග්ගං ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති. තස්ස තං මග්ගං ආසෙවතො භාවයතො
‘‘යො හි කොචි, ආවුසො, භික්ඛු වා භික්ඛුනී වා මම සන්තිකෙ අරහත්තප්පත්තිං
|
170
“එක් කාලයෙක්හි ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ කොසඹෑ නුවර ඝොෂිතාරාමයෙහි වාසය කරණ සේක. එකල්හි වනාහි ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ, ‘ඇවැත්නි, මහණෙනි’ යි කියා භික්‍ෂූන් ඇමතූ සේක. ඒ භික්‍ෂූහු, ‘ඇවැත්නි’ යි ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේට ප්‍රතිවචන දුන්හ.
“ආයුෂ්මත් ආනන්‍ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ, ‘ඇවැත්නි, යම්කිසි භික්‍ෂුවක් හෝ භික්‍ෂුණියක් හෝ මා සමීපයෙහි අර්‍හත්‍වයට පැමිණීම ප්‍රකාශ කරයිද, ඒ සියල්ල සතර මාර්‍ගයන්ගෙන්ද මොවුන්ගෙන් හෝ එක්තරා එකකිනි. කවර සතරකින්ද යත්,
“ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම සමථය (කෙලෙස් වඩා තැබීම) පෙරටුකොට ඇති විදර්‍ශනාව වඩයි. සමථය පූර්‍වඞ්ගමකොට ඇති විදර්‍ශනාව වඩන ඔහුට මාර්ගය උපදියි.
“හෙතෙම ඒ මාර්ගය සේවනය කරයි. වඩයි. බහුල වශයෙන් කරයි. ඒ මාර්ගය ආසේවනය කරණ, වඩන, බහුල වශයෙන් කරණ ඔහුට සංයෝජනයෝ ප්‍රහීන වෙත්. අනුශය කෙලෙස් කෙළවර වේ.
“ඇවැත්නි, නැවතද මහණ තෙම විදර්‍ශනාව පෙරටුකොට ඇති සමථය වඩයි. විදර්‍ශනය පූර්‍වඞ්ගම කොට ඇති සමථය ධ්‍යානය වඩන්නාට මාර්ගය පහළ වේ.
“හෙතෙම ඒ මාර්ගය සේවනය කරයි. වඩයි. බහුල වශයෙන් කරයි. ඒ මාර්ගය ආසේවනය කරණ, වඩන, බහුල වශයෙන් කරණ ඔහුට සංයෝජනයෝ ප්‍රහීන වෙත්. අනුශය කෙලෙස් කෙළවර වේ.
“ඇවැත්නි, නැවතද මහණතෙම සමථය හා විදර්‍ශනාව සම සමව වඩයි. සමථය හා විදර්‍ශනාව සම සමව වඩන ඔහුට මාර්ගය හැඳිනේ. හෙතෙම ඒ මාර්ගය සේවනය කරයි. වඩයි. බහුල වශයෙන් කරයි. ඒ මාර්ගය ආසේවනය කරණ, වඩන, බහුල වශයෙන් කරණ ඔහුට සංයෝජනයෝ ප්‍රහීන වෙත්. අනුශය කෙලෙස් කෙළවර වේ.
“ඇවැත්නි, නැවතද මහණහට මානය වේද, යම් ඒ සිතක් අධ්‍යාත්මයෙහිම සිටීද, හිඳීද, එකට පහළවේද, සමාධි ගත වේද, ඔහුට මාර්ගය උපදී. හෙතෙම ඒ මාර්ගය සේවනය කරයි. වඩයි. බහුල වශයෙන් කරයි. ඒ මාර්ගය ආසේවනය කරණ, වඩන, බහුල වශයෙන් කරණ ඔහුට සංයෝජනයෝ ප්‍රහීන වෙත්. අනුශය කෙලෙස් කෙළවර වේ.
“ඇවැත්නි, යම්කිසි භික්‍ෂුවක් හෝ භික්‍ෂුණියක් හෝ මා සමීපයෙහි අර්‍හත්ව ප්‍රාප්තිය ප්‍රකාශ කරයිද, ඒ සියල්ල මේ සතර මාර්‍ගයෙහි මොවුන්ගෙන් එකකිනැයි වදාළේය.”
|